ႏိုင္ငံတကာသာဂိ - ေႏြဦးအလြန္ ႏိုင္ငံေရးကန္႔လန္႔ကာေနာက္ကြယ္ တူနီးရွား ဘာလဲ ဘယ္လဲ
(မိုးမခ) ေအာက္တိုဘာ ၂၃၊ ၂၀၁၅
၂၀၁၅ အတြက္ ျငိမ္းခ်မ္းေရးႏိုဘယ္ဆိုကို တူနီးရွားႏိုင္ငံက ၄ပြင့္ဆိုင္ ႏိုင္ငံေရးအစုအဖြဲ႔က ရသြားတယ္။ သူတို႔ကို ဘီုလို - Tunisia's National Dialogue Qyartet လို႔ ေခၚတယ္။ ၂၀၁၁ အာရပ္ေႏြဦးအၾကိဳ နိဒါန္း တူနီရွားရဲ့ စပယ္ေတာ္လွန္ေရးအတြက္ ေပးဆပ္မႈေတြနဲ႔ ေနာက္ဆက္တြဲ ရုန္းကန္မႈေတြအတြက္ ေပးတာလို႔ ဆိုပါတယ္။ ေလးမႊာပူးအဖြဲ႔မွာ အလုပ္သမားသမဂၢၾကီး ၂ ခု၊ လုပ္ငန္းရွင္အုပ္စုတစုနဲ႔ ေရွ႔ေနအဖြဲ႔တခု တို႔ ပါ၀င္တယ္။ သူတို႔ေတြ ေက်းဇူးေၾကာင့္ စပယ္ေတာ္လွန္ေရးအလြန္ ျပည္တြင္းစစ္ေခ်ာက္ထဲ မသက္ဆင္းမူဘဲ အေပါင္းလကၡဏာျဖစ္တဲ့ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမႈေတြဆီ ဆြဲယူႏိုင္ခဲ့တယ္လို႔ သုံးသပ္ၾကတာပဲ။
အတိတ္က ျပန္လွန္ရရင္ အဲသည္ ၂၀၁၁ ဇန္န၀ါရီလဆန္း၊ အာရပ္ေႏြဦး၏ အစ၊ တူနီးရွားျမိဳ့ေတာ္က မိုဟာမက္ဘိုဇီဇိဆိုတဲ့ ဟင္းရြက္ေရာင္းသမားဟာ တိုင္းျပည္ခၽြတ္ခ်ဳံက်ျပီး သူကိုယ္တိုင္ဆင္းရဲလြန္းတာေၾကာင့္ ကိုယ့္ကိုယ္ကို မီးရွဳိ႔႔ ဆႏၵျပလိုက္တာစလို႔ လူထုလႈပ္ရွားမႈ ျဖစ္ပြားျပီး အေမရိကန္ေထာက္ခံထားတဲ့ အာဏာရွင္အစုိးရကို ၁၀ ရက္အတြင္း လူထုနည္းနဲ႔ ျဖဳတ္ခ်ႏိုင္ခဲ့ပါတယ္။ တကယ္တန္းကေတာ့ အေမရိကန္က ေထာက္ခံမႈ ရုတ္သိမ္းလိုက္တာရယ္ အာရပ္ႏိုင္ငံတခုျဖစ္တဲ့ ေဆာ္ဒီအာေရဗ်က အာဏာရွင္ေဟာင္းကို ခိုလႈံခြင့္ေပးလိုက္တာရယ္ကလည္း အေရးပါတ့ဲ အခ်က္ေတြ ပါပါတယ္။
ေအာက္တိုဘာ ၂၀၁၁ မွာ တူနီးရွားမွာ လႊတ္ေတာ္ေရြးေကာက္ပြဲ က်င္းပခဲ့တယ္။ လက္ယာစြန္း မ်ဳိးေစာင့္ပါတီ က ၃၇% မဲနဲ႔ အစုိးရ တက္ျဖစ္လာခဲ့တယ္။ ေနာက္ပိုင္းက်ေတာ့ အာဏာရ ဘာသာေရးအစြန္းေရာက္ပါတီ ဦးေဆာင္တဲ့အစုိးရက အတိုက္အခံေတြကို ႏွိမ္နင္းသတ္ျဖတ္တာေတြ လုပ္ျပန္ေတာ့တာေၾကာင့္ လူထုဟာ လမ္းေပၚထြက္ အုံၾကြ ေတာ္လွန္ခဲ့ရျပန္တာပါပဲ။ အဲသည္မွာ အာဖရိကနယ္ေျမ၊ အာရပ္ႏိုင္ငံေတြ ထုံးစံအတိုင္း လက္နက္ကိုင္အၾကမ္းဖက္မႈေတြနဲ႔ ေသြးေခ်ာင္းစီး ျပည္တြင္းစစ္ေတြ ျဖစ္ေလ့ရွိရမယ့္အစား ခုနင္ကေျပာတဲ့ ၄ပြင့္ဆိုင္ ႏိုင္ငံေရးအင္အားစုၾကီးေတြရဲ့ ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္ အားထုတ္မႈေတြေၾကာင့္ ၾကားျဖတ္အစိုးရတရပ္ ေပၚထြန္းအတဲ့အထိ အေျပာင္းအလဲကို ေဆာင္ႏိုင္ခဲ့တယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။ ဘာသာေရးအစြန္းေရာက္တဲ့ အေျခခံဥပေဒကေန သာတူညီမွ်တဲ့ အေျခခံဥပေဒတရပ္ ေရးဆြဲျပီးေနာက္ ၂၀၁၄ ေအာက္တိုဘာမွာ ေနာက္ထပ္ ေရြးေကာက္ပဲြနဲ႔ လႊတ္ေတာ္ေခၚ၊ ႏို၀င္ဘာမွာ သမၼတေရြးေကာက္ပြဲလုပ္ႏိုင္ခဲ့ပါေတာ့တယ္။
တူနီးရွားမွာ စီးပြားေရး အၾကပ္အတည္းေတြ ရွိေနဆဲ၊ အစြန္းေရာက္အၾကမ္းဖက္ေတြရဲ့ ရန္စမႈေတြ ေစာ္ကားမႈေတြ ရွိေနဆဲၾကားထဲက အျခားအာရပ္ႏိုင္ငံေတြထက္ႏႈိင္းရင္ တည္ျငိမ္တဲ့ ဒီမိုကေရစီ အစုိးရ ေဖာ္ေဆာင္ႏိုင္ေနတယ္လို႔ ဆိုရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။
ဒီလိုမ်ဳိး လက္နက္မပါ အၾကမ္းမဖက္ဘဲ ႏိုင္ငံေရးအေျပာင္းအလဲ ေဖာ္ေဆာင္ႏိုင္တာဟာ တူနီးရွားရဲ့ နဂိုမူလ ႏိုင္ငံေရးသေႏၶျဖစ္တဲ့ သမဂၢေတြ ေက်ာင္းသားေတြ လႈပ္ရွားမႈ အားေကာင္းတာက တေၾကာင္း၊ တူနီးရွားတပ္မေတာ္ဟာ အျခားအာရပ္ႏိုင္ငံေတြလိုမ်ဳိး အင္အားၾကီးမားေတာင့္တင္းတဲ့ စစ္တပ္အင္အား မရွိတာေၾကာင့္ တေၾကာင္းလို႔ သုံးသပ္ၾကပါတယ္။ စစ္တပ္က တိုင္းျပည္ လုံျခဳံေရးအတြက္ပဲ တာ၀န္ယူျပီး ႏိုင္ငံေရးကို ၀င္မစြက္ခဲ့လို႔ ဆိုၾကပါတယ္။
အီဂ်စ္ကေတာ့ အေမရိကန္ေနာက္ခံနဲ႔ အင္အားအေတာင့္ဆုံး စစ္တပ္ၾကီးရွိေနတာေၾကာင့္ အာရပ္ေႏြဦးအျပီး ထုံးစံအတိုင္း ေရွးရိုးစြဲဘာာသာေရးအစြန္းေရာက္ေတြ အာဏာရ၊ အတိုက္အခံေတြကို ႏွိမ္နင္းတာေတြ လုပ္၊ မသီးခံႏိုင္တဲ့ အီဂ်စ္စစ္တပ္က အာဏာျပန္သိမ္း၊ စစ္ဗို္လ္ေတြ လူထြက္ျပီး အစုိးရထြက္လုပ္တဲ့ အျဖစ္နဲ႔ ရင္ဆိုင္ခဲ့ရတာ သာဓကအျဖစ္ ၾကည့္ႏိုင္ပါတယ္။
တူနီးရွားမွာ (ISIS) လိုမ်ဴိး ဘာသာေရးအစြန္းေရာက္ေတြရဲ့ အၾကမ္းဖက္မႈေတြ နယ္ခ်ဲ႔မႈေတြ ဘာေၾကာင့္ မေတြ႔ၾကဳံရတာလဲဆိုေတာ့ သူတို႔ေတြက ဆူနီမူဆလင္လူမ်ားစုေတြျဖစ္ေနတာရယ္၊ ရွီယိုက္မူဆလင္နဲ႔ အျခား လူမ်ဳိးစြဲအစုေတြ အားနည္းတာရယ္ေၾကာင့္လည္း ျဖစ္ႏိုင္ပါတယ္။ ေနာက္ျပီးေတာ့ အီဂ်စ္တို႔လို ဘာသာေရးအစြန္းေရာက္ ႏိုင္ငံေရးပါတီေတြ အစုအဖြဲ႔ေတြ ပါ၀င္ခ်ယ္လွယ္မႈကလည္း အားမေကာင္းတာေၾကာင့္လို႔ ဆိုၾကပါတယ္။
ေနာက္တခ်က္ကေတာ့ အီဂ်စ္၊ ယီမင္၊ လစ္ဗ်ား၊ ဘာရိမ္း နဲ႔ ဆီးရီးယားမွာ အေမရိကန္ရဲ့ ကိုယ္က်ဳိးေတြ၊ အာရပ္ကမာၻက ႏိုင္ငံၾကီးေတြ (အီရန္၊ ေဆာ္ဒီ စတဲ့)ရဲ့ ဘာသာေရး လူမ်ဳိးေရး အက်ဳိးစီးပြားေတြ အမ်ားအျပား ယွက္ႏြယ္ေနတာေၾကာင့္၊ ဘာသာေရးအစြန္းေရာက္ေတြ ပါ၀င္ပတ္သက္ေနတာေတြေၾကာင့္ အာရပ္ေႏြဦးလႈပ္ရွားၾကတဲ့ ႏိုင္ငံေတြဟာ အစေကာင္းျပီး အေႏွာင္းမေသခ်ာျဖစ္ၾကရတယ္လို႔ ဆိုႏိုင္ပါတယ္။ ႏိုင္ငံၾကီးေတြရဲ့ လူေမြး တပည့္ေမြး ဆရာေမြး စြက္ဖက္ ခ်ယ္လွယ္မႈေတြေၾကာင့္ အာဖရိကနဲ႔ အာရပ္ကမာၻက တိုင္းျပည္ေတြဟာ ကိုယ့္ၾကမၼာကိုယ္ဖန္တီးခြင့္ ပညာ သုတ အင္အားေတြ စုစည္းခြင့္ မရခဲ့ၾကပါ။ ဒါ့အျပင္ စီးပြားေရးအက်ဳိးအတြက္ ရုရွားတို႔ တရုတ္တို႔ကလည္း ေျခလွမ္းသြက္တာေၾကာင့္ အာဏာရွင္ေတြဟာ သူတို႔လိုခ်င္တဲ့ လက္နက္နဲ႔ ေငြေၾကးေထာက္ခံမႈေတြ အလြယ္တကူ ရရွိေနတာနဲ႔ လူထုကို အာခံျပီး သက္ဇိုးရွည္ေနတာျဖစ္ေၾကာင္း သုံးသပ္လိုက္ရပါတယ္။
ျမန္မာျပည္မွာကေတာ့ အင္အားၾကီးျပီး ေက်ေထာက္ေနာက္ခံအားေကာင္းတဲ့ အာဏာရွင္ႏိုင္ငံေရး အေတြ႔အၾကဳံ ရင့္က်က္တဲ့ တပ္မေတာ္၊ စစ္အုပ္စုေထာင္ထားတဲ့ ႏိုင္ငံေရးပါတီ၊ ဘာသာေရးအစြန္းေရာက္ အစုအဖြဲ႔ေတြ ရွိေနျပီးသား ျဖစ္ပါတယ္။ တိုင္းရင္းသားလက္နက္ကိုင္ အစုအဖြဲ႔မ်ားကလည္း သူတုိ႔၏ ကိုယ္စီ ကိုယ္စီေသာ သမိုင္းအစဥ္အလာနဲ႔ ရပ္တည္ ရုန္းကန္ေနၾကတာ ေတြ႔ႏိုင္ပါတယ္။ ျပည္ပအက်ဳိးစီးပြားေတြကလည္း ျမန္မာျပည္ေပၚမွာ အမ်ားသားကလား။ တရုတ္၊ ရုရွ၊ အာဆီယံ၊ အိႏိၵယနဲ႔ အေမရိကန္ ဥေရာပ စုံလို႔ စုံလို႔ပါ။ အဲသည္ ႏိုင္ငံေရး ညီမွ်ခ်င္းကို တဖက္က အေလးသာေအာင္ ဆြဲခ်ႏိုင္ဖို႔ ျပည္သူလူထုဘက္မွာ ရွိေနတာက အတိုက္အခံပါတီမ်ား၊ အေရးေတာ္ပုံထြက္ ႏိုင္ငံေရးအင္အားစုမ်ား၊ ေက်ာင္းသားလူငယ္ မ်ဳိးဆက္သစ္မ်ား နဲ႔ ႏိုင္ငံတကာအဆင့္ရွိ ေခါင္းေဆာင္ ေအာင္ဆန္းစုၾကည္တို႔ ျဖစ္ၾကပါတယ္လို႔ ဆိုလိုက္ခ်င္ပါရဲ့။
အင္း ... ... ... ။