ဇြန္ ၂၇၊ ၂၀၁၅ ၊ သခင္ဗဟိန္း (၁၉ ၁၇ - ၁၉ ၄၆) - ၉၈ ႏွစ္ျပည့္တဲ့ အမွတ္တရေန႔
သခင္ဗဟိန္း (၁၉၁၇-၁၉၄၆) - Thakhin Ba Hein (1917 - 1946)
(ေမာင္ေဇယ်ာေရး ျမန္မာလူေက်ာ္ ၁၀၀ စာအုုပ္မွ ကူးယူေဖာ္ျပပါသည္)
သခင္ ဗဟိန္း ျမန္မာ့လြတ္လပ္ေရး ႀကိဳးပမ္းမႈတြင္ ေရွ႕တန္းမွ ပါဝင္ခဲ့သူ သခင္ ဗဟိန္းကို ၁၉၁၇ ခုႏွစ္၊ ဇြန္ ၂၇ ရက္၊ ဗုဒၶဟူးေန႔တြင္ အင္းဝၿမိဳ႕၊ ကိုင္းတန္းရပ္၌ အဖပြဲစားႀကီး ဦးမွင္၊ အမိေဒၚဦးတို႔မွ ေမြးဖြားခဲ့သည္။ မူလတန္းကို အင္းဝတြင္ သင္ၾကားခဲ့ၿပီး အလယ္တန္း၊ အထက္တန္းကို မႏၲေလးတြင္ သင္ၾကားခဲ့သည္။ ၁၉၃၅ ခုႏွစ္တြင္ တကၠသိုလ္ဝင္တန္းကို ျမန္မာ၊ အဂၤလိပ္၊ ရာဇဝင္ သံုးဘာသာ ဂုဏ္ထူးျဖင့္ ေအာင္ျမင္ခဲ့ၿပီး၊ ၁၉၃၅-၃၇ တြင္ မႏၲေလး ဥပစာေကာလိပ္၌ ပညာဆက္သင္ခဲ့သည္။ ၁၉၃၆-၃၇ တြင္ အိုင္ေအ အထက္တန္းကို ပါဠိဂုဏ္ထူးျဖင့္ ေအာင္ကာ၊ ၁၉၃၇-၃၈ တြင္ ရန္ကုန္တကၠသိုလ္သို႔ ေျပာင္းေရႊ႕ ပညာသင္ခဲ့သည္။
၁၉၃၈-၃၉ ခုႏွစ္ ဘီေအ အထက္တန္း တက္ေနစဥ္ ေရနံေျမသပိတ္ ေပၚေပါက္လာသျဖင့္ ႏိုင္ငံေရးေလာကသို႔ အခ်ိန္ျပည့္ ကူးေျပာင္း ေရာက္ရွိခဲ့သည္။
သခင္ ဗဟိန္း ႐ုပ္ရည္အားျဖင့္ ႏုနယ္သိမ္ေမြ႕ကာ၊ စာေပ၊ ဂီတ၊ အႏုပညာ ႏွစ္သက္လုိက္စားေသာ္လည္း ယံုၾကည္ခ်က္ ခိုင္မာျပင္းထန္ၿပီး အမ်ားက ခ်စ္ခင္ေလးစားခံရသူ ျဖစ္သည္။ အထက္တန္းေက်ာင္းသား ဘဝကပင္ မ်ိဳးခ်စ္စိတ္ထက္သန္သူ ျဖစ္သည္။ မႏၲေလးတြင္ ပါေတာ္မူေန႔ အထိမ္းအမွတ္ ဆီမီးထြန္းညႇိ လႈ႔ံေဆာ္ခဲ့သည္။
၁၉၃၅-၃၆ ခုႏွစ္၊ မႏၲေလး ဥပစာေကာလိပ္ ေက်ာင္းသားသမဂၢ ေခါင္းေဆာင္အျဖစ္ ၁၉၃၆ ေက်ာင္းသား သပိတ္ကို ဦးေဆာင္ခဲ့သည္။ ၁၉၃၇ ေမ ၉ ရက္ႏွင့္ ၁ဝ ရက္ တြင္ ဒုတိယအႀကိမ္ ဗမာႏိုင္ငံလံုးဆိုင္ရာ ေက်ာင္းသားမ်ားသမဂၢ (ဗကသ) ညီလာခံကို မႏၲေလးဗဟို အမ်ဳိးသား အထက္တန္းေက်ာင္း၌ ဦးစီးက်င္းပခဲ့ရာ ထိုညီလာခံမွစ၍ ေက်ာင္းသားေခါင္းေဆာင္ ကိုဗဟိန္း၏ ေခါင္းေဆာင္မႈစြမ္းရည္ ထင္ရွားလာခဲ့သည္။ ၁၉၃၇-၃၈ တြင္ ရန္ကုန္တကၠသိုလ္ ေက်ာင္းသားသမဂၢ (တကသ)ႏွင့္ ဗမာႏိုင္ငံလံုးဆိုင္ရာ ေက်ာင္းသားမ်ား သမဂၢ(ဗကသ)၏ အလုပ္အမႈေဆာင္ ျဖစ္လာသည္။ ဗကသမွ ထုတ္ေဝသည့္ မ်ဳိးၫြန္႔ မဂၢဇင္း အယ္ဒီတာအျဖစ္ ေဆာင္ရြက္သည္။ ၁၉၃၈-၃၉ တြင္ တကသ အေထြေထြ အတြင္းေရးမွဴးအျဖစ္ ေဆာင္ရြက္ေနစဥ္ တကသႏွင့္ ဗကသႏွစ္ခုလံုး၏ ဥကၠ႒ျဖစ္သူ ကိုေအာင္ဆန္းမွာ တို႔ဗမာအစည္းအ႐ံုးသို႔ ေရာက္သြားသျဖင့္ ဒုဥကၠ႒ ကိုလွေရႊ ကိုယ္စား ဥကၠ႒အျဖစ္ တာဝန္ယူခဲ့သည္။
၁၉၃၈၊ ႏိုဝင္ဘာ ၃ဝတြင္ ေရနံေျမ အလုပ္သမားသပိတ္တပ္ႀကီး ရန္ကုန္သို႔ ခ်ီတက္လာရာ၊ မေကြးမွ ဆက္လက္ခ်ီတက္ရန္ အခက္အခဲမ်ား ႀကံဳေတြ႕ေနရသျဖင့္ တို႔ဗမာအစည္းအ႐ံုး ဌာနခ်ဳပ္ႏွင့္ ေက်ာင္းသား သမဂၢေခါင္းေဆာင္မ်ား အစီအစဥ္အရ သမဂၢဥကၠ႒ ကိုဗဟိန္းႏွင့္ အတြင္းေရးမွဴး ကုိဗေဆြတို႔ မေကြးသို႔ သြားေရာက္သည္။ ၁၉၃၈၊ ဒီဇင္ဘာ ၁၂ ရက္တြင္ မေကြးၿမိဳ႕ မဲထီးေက်ာင္းတိုက္တြင္ ျပဳလုပ္ေသာ ေရနံေျမ အလုပ္သမားမ်ား တရားပြဲတြင္ သခင္စိုး၊ သခင္ထိန္ဝင္း တို႔ႏွင့္အတူ တက္ေရာက္ တရားေဟာသည္။
ထိုတရားပြဲတြင္ ေက်ာင္းသားသမဂၢဥကၠ႒ ကိုဗဟိန္း ႀကံဳးဝါးခဲ့ေသာ““ျမင္းခြာတစ္ခ်က္ ေပါက္ရင္ မီးဟုန္းဟုန္း ေတာက္ရမယ္””ဟူေသာ စကားမွာ ႏိုင္ငံအႏွံ႔ လြင့္ပ်ံသြား၍ နယ္ခ်ဲ႕ အဂၤလိပ္အစိုးရကို ေက်ာခ်မ္းေစကာ အလုပ္သမား ေက်ာင္းသား ျပည္သူအားလံုးကို အားတက္ေစခဲ့သည္။ ထိုတရားပြဲအၿပီးတြင္ သခင္စိုး၊ သခင္ထိန္ဝင္း၊ ကိုဗေဆြတို႔ႏွင့္အတူ အဖမ္းခံရၿပီး ေထာင္ဒဏ္ ၃ လအခ်ခံရကာ အင္းစိန္ေထာင္သို႔ ခ်က္ခ်င္း အပို႔ခံရသည္။
ေက်ာင္းသား သမဂၢ ဥကၠ႒ႏွင့္ အတြင္းေရးမွဴးတို႔ ဖမ္းဆီးခံရမႈေၾကာင့္ ဒုဥကၠ႒ ကိုလွေရႊႏွင့္ သမဂၢ ေခါင္းေဆာင္မ်ား ဦးေဆာင္မႈျဖင့္ ၁၉၃၈ ေက်ာင္းသားသပိတ္ႀကီး ေပၚေပါက္လာခဲ့ရသည္။ ဒီဇင္ဘာ ၁၅ ရက္ တြင္ ပုဒ္မ ၁၄၄ ကိုဆန္႔က်င္၍ သမဂၢဦးေဆာင္မႈျဖင့္ ေက်ာင္းသားမ်ား ရန္ကုန္ၿမိဳ႕အတြင္း လွည့္လည္ ဆႏၵျပကာ ခ်ဳပ္ခ်ယ္သည့္ ဥပေဒမ်ား ပယ္ဖ်က္ေရး၊ ဥကၠ႒ ကိုဗဟိန္းႏွင့္ အတြင္းေရးမွဴး ကိုဗေဆြတုိ႔ကို အျမန္လႊတ္ေပးေရး ေတာင္းဆိုၾကသည္။ မရသျဖင့္ ဒီဇင္ဘာ ၂ဝ ရက္တြင္ အတြင္းဝန္႐ံုးကို ဝိုင္း၍ ဆႏၵျပရာ၊ ကိုလိုနီပုလိပ္တို႔ လက္ခ်က္ျဖင့္ သမဂၢေခါင္းေဆာင္ ဂ်ပ္ဆင္ေကာလိပ္ ေက်ာင္းသား ကိုေအာင္ေက်ာ္ က်ဆံုးခဲ့ရ သည္။ ဒီဇင္ဘာ ၂၇ ရက္တြင္ ကိုေအာင္ေက်ာ္ စ်ာပနအခမ္းအနား က်င္းပရာ ဥကၠ႒ ကိုဗဟိန္းက အင္းစိန္ေထာင္ အတြင္းမွေန၍ ကို ေအာင္ေက်ာ္ကို ခ်ီးက်ဴးဂုဏ္ျပဳလႊာ ေရးပို႔ခဲ့သည္။
အင္းစိန္ေထာင္အတြင္း အက်ဥ္းက်ေနစဥ္ ဓနရွင္ေလာက ၁၉၃၉၊ ေက်ာင္းသားအေရးေတာ္ပံု ၁၉၃၉ ႏွင့္ ကမၻာစစ္ ႏွင့္ ဗမာ့ေနာင္ေရး ၁၉၃၉ စာအုပ္ ၃ အုပ္ေရးသားခဲ့ကာ သခင္လွေဖ (ဗိုလ္လက်္ာ)၏ ကမၻာ့ႏိုင္ငံေရး ေျမပံု ၁၉၃၉ ကို တည္းျဖတ္ေပးခဲ့သည္။ ႏိုင္ငံေရးစာေပသာမက ရသစာေပ၊ ဝတၳဳေဆာင္းပါးမ်ားကို ဒဂုန္မဂၢဇင္း၊ နဂါးနီဂ်ာနယ္ႏွင့္ လက္ေရြးစင္မဂၢဇင္းတို႔တြင္ ေရးသားခဲ့သည္။ စာေရး ေကာင္းသူ အႏုပညာအားေကာင္း သူအျဖစ္ သတ္မွတ္ခံရသူျဖစ္ကာ ဒဂုန္တာရာ၏ ေမ ၁၉၄ဝ ဝတၳဳပါ၊ ကိုဗဟိန္း၏ အမွာသည္ ျမန္မာစာ ေပေလာကတြင္ ထင္ရွားသည္။
အင္းစိန္ေထာင္မွ လြတ္ၿပီး ေနာက္တြင္ ဘီေအစာေမးပြဲ ဆက္မေျဖေတာ့ဘဲ၊ ႏိုင္ငံေရးေလာကသို႔ အခ်ိန္ျပည့္ ဝင္ေရာက္ခဲ့သည္။ ၁၉၃၉ ၾသဂုတ္ ၁၅ တြင္ ေျမနီကုန္း၊ ေျမႏုလမ္း၊ အမွတ္ ၁၄ ရွိ ကိုဗဟိန္း အိမ္တြင္ သခင္ေအာင္ဆန္း၊ သခင္လွေဖ၊ သခင္စိုး၊ ရဲေဘာ္နတ္ (ဂ) တို႔ႏွင့္အတူ ေျမေအာက္ကြန္ျမဴနစ္ ပါတီကို လွ်ဳိ႕ဝွက္ဖြဲ႕စည္းခဲ့သည္။
၁၉၃၉ ေအာက္တိုဘာ ၁ တြင္ ဗမာ့ထြက္ရပ္ဂိုဏ္း ဖြဲ႕စည္းႏိုင္ေရး အတြက္ ေက်ာင္းသားေခါင္းေဆာင္ အျဖစ္ ပါဝင္ခဲ့သည္။
၁၉၄ဝ-၄၁ တြင္ ျမန္မာ့အလင္း သတင္းစာ ဘာသာျပန္ အယ္ဒီတာအျဖစ္ ေဆာင္ရြက္၍ တစ္ဖက္တြင္ ႏိုင္ငံေရးလုပ္ခဲ့သည္။ ၁၉၄ဝ တြင္ ဆရာအတတ္သင္ ေက်ာင္းသူ မခင္ႀကီးႏွင့္ လက္ထပ္ၿပီး ႏွစ္ဦးစလံုး ဒို႔ဗမာအစည္းအ႐ံုးသို႔ ဝင္ေရာက္သည္။
၁၉၄ဝ မတ္ ၁၂ တြင္ အိႏၵိယ ကြန္ဂရက္ပါတီ၏ ဖိတ္ၾကားခ်က္အရ သခင္ေအာင္ဆန္း၊ သခင္သန္းထြန္း၊ သခင္တင္ေမာင္ (ပန္းတေနာ္)၊ သခင္အုန္းျမင့္၊ သခင္ခင္ေအာင္၊ သခင္အုန္းေဖ (ဝါးခယ္မ)တို႔ႏွင့္အတူ အိႏၵိယႏိုင္ငံ ရမ္းဂါးညီလာခံသို႔ တက္ေရာက္ခဲ့သည္။
၁၉၄၁ မတ္ ၁ဝ ရက္တြင္ ပဲခူးၿမိဳ႕၌ က်င္းပေသာ ပၪၥမေျမာက္ ႏိုင္ငံလံုးဆိုင္ရာ ဒို႔ဗမာအစည္းအ႐ံုး ဒုတိယအစည္းအေဝးမွ ဗဟိုေျမေအာက္ေတာ္လွန္ေရးအဖြဲ႕ (Underground Unit)၏ ဝါဒျပန္႔ပြားေရး တာဝန္ခံအျဖစ္ တာဝန္ေပးခံရ သည္။ ထိုတာဝန္အရ အေရးေတာ္ ပံု၊ ဗမာ့ေတာ္လွန္မႈ၊ မီးပြားစာေစာင္ မ်ားကို ကြန္ျမဴနစ္ပါတီအမည္ျဖင့္ လွ်ိဳ႕ဝွက္ျဖန္႔ေဝခဲ့သည္။ လွ်ိဳ႕ဝွက္တာဝန္ ထမ္းေဆာင္ေနစဥ္ ၁၉၄၁ ေအာက္တိုဘာလတြင္ ၿဗိတိသွ်အစိုးရ၏ ဖမ္းဆီးျခင္း ခံခဲ့ရသည္။
၁၉၄၁-၄၂ တြင္ ေမာ္လၿမိဳင္၊ သာယာဝတီ၊ မႏၲေလးေထာင္မ်ားတြင္ အက်ဥ္းခ်ခံခဲ့ရသည္။ မႏၲေလး ေထာင္တြင္ သခင္စိုး၊ သခင္ေက်ာ္စိန္၊ သခင္ျမသြင္၊ သခင္ႏုတို႔ႏွင့္ အတူ ဖက္ဆစ္ဆန္႔က်င္ေရးလုပ္ငန္းမ်ား ေဆြးေႏြးၿပီး သခင္ႏုႏွင့္အတူ ျပည္တြင္းမွ ဖက္ဆစ္ေတာ္လွန္ေရး လုပ္ငန္းမ်ား ေဆာင္ရြက္ရန္ တာဝန္ယူခဲ့သည္။
၁၉၄၂-၄၅ တြင္ ႏိုင္ငံျခားေရးဝန္ႀကီး သခင္ႏု၏ ဒုတိယ အတြင္းဝန္အျဖစ္ ေဆာင္ရြက္၍ သခင္သန္းထြန္းႏွင့္အတူ ဖက္ဆစ္ ဆန္႔က်င္ေရး လုပ္ငန္းတာဝန္မ်ား ယူခဲ့သည္။ ၁၉၄၄ စက္တင္ဘာတြင္ သခင္ ဗဟိန္းတုိ႔ ဇနီးေမာင္ႏွံသည္ ကိုထြန္းလိႈင္ မသန္းျမင့္ဟူေသာ အမည္ျဖင့္ ဖက္ဆစ္ေတာ္လွန္ေရးအတြက္ ျဖဴးၿမိဳ႕နယ္သို႔ ထြက္ခဲ့ၿပီး ျဖဴးၿမိဳ႕နယ္ကို အေျခစိုက္၍ ဖက္ဆစ္ေတာ္လွန္ေရးအတြက္ စည္း႐ံုးေရး၊ ကရင္-ဗမာခ်စ္ၾကည္ေရး၊ စစ္ေရး၊ သေဘာတရားေရး သင္တန္းမ်ား ပို႔ခ်ခဲ့သည္။ ဖက္ဆစ္ေတာ္လွန္ေရးတြင္ ေတာင္ငူခ႐ိုင္ေျပာက္က်ား စစ္တာဝန္ခံအျဖစ္ ပါဝင္ခဲ့သည္။
ဖက္ဆစ္ေတာ္လွန္ေရးၿပီး ေနာက္တြင္ ကြန္ျမဴနစ္ပါတီဗဟို ေကာ္မတီဝင္ အလုပ္သမားသမဂၢ ဥကၠ႒၊ ဖက္ဆစ္တုိက္ဖ်က္ေရး ျပည္သူ႔လြတ္လပ္ေရးအဖြဲ႕ခ်ဳပ္(ဖတပလ)ဗဟိုဦးစီးအဖြဲ႕ဝင္အျဖစ္ တာဝန္ ထမ္းေဆာင္ခဲ့သည္။ ထုိသို႔ တာဝန္ထမ္းေဆာင္ေနစဥ္ ငွက္ဖ်ားေရာဂါႏွင့္ ဆင္းရဲပင္ပန္းမႈဒဏ္မ်ားေၾကာင့္ က်န္းမာေရးခ်ဳိ႕တဲ့လာေသာ္လည္း အနားမယူဘဲ၊ ကြန္ျမဴနစ္ပါတီႏွင့္ ျပည္သူ႔အေရးေတာ္ပံုပါတီ ပူူးေပါင္းေရး၊ ကြန္ျမဴနစ္ပါတီ ႏွစ္ျခမ္းမကြဲေရးတို႔အတြက္ မနားမေန ေဆာင္ရြက္ခဲ့သည္။
၁၉၄၆၊ ေဖေဖာ္ဝါရီ ၂၂ မွ မတ္ ၇ ရက္ အထိ က်င္းပေသာ ကြန္ျမဴနစ္ပါတီ အစည္းအေဝး၌ သဘာပတိအျဖစ္ ျဖင့္ ပါတီတြင္း ဂုိဏ္းခြဲမႈက်ဴးလြန္ သည့္ သခင္စိုး၏ တပည့္ရင္း ၇ ဦးကို ပါတီမွ ထုတ္ပယ္ခဲ့သည္။
၁၉၄၆ မတ္ ၁ဝ ရက္တြင္ သခင္စိုး ဦးေဆာင္ေသာ ကြန္ျမဴနစ္ပါတီ ဗမာျပည္(အလံနီပါတီ)သည္ ဗမာျပည္ ကြန္ျမဴနစ္ပါတီမွ ခြဲထြက္ခဲ့သည္။
သခင္ဗဟိန္းမွာ သခင္သန္းထြန္း၊ သခင္ သိန္းေဖတို႔ႏွင့္အတူ ဗမာျပည္ ကြန္ျမဴနစ္ပါတီ ဗဟိုေကာ္မတီဝင္ အျဖစ္ က်န္ရစ္သည္။ ပါတီကြဲၿပီးေနာက္ သခင္ဗဟိန္း၏ က်န္းမာေရးမွာ တျဖည္းျဖည္း ဆုိးဝါးလာသျဖင့္ ပါတီမွ ခြင့္ေတာင္း၍ မႏၲေလးရွိ မိဘရပ္ထံျပန္ၿပီး မႏၲေလးေဆး႐ံုႀကီးတြင္ တက္ေရာက္ကုသေနစဥ္ ၁၉၄၆ ႏိုဝင္ဘာ ၂ ရက္၌ ဖဆပလ အဖြဲ႕ခ်ဳပ္က ဗမာျပည္ကြန္ျမဴနစ္ပါတီကို ထုတ္ပယ္လိုက္သည့္ သတင္း ၾကားသိခဲ့ရာ အလြန္အမင္း စိတ္ထိခိုက္ သြားခဲ့သည္။ ၁၉၄၆ ႏိုဝင္ဘာ ၂ဝ ရက္ ဗုဒၶဟူးေန႔တြင္ မႏၲေလး ေဆး႐ံုႀကီး၌ ကြယ္လြန္ခဲ့ပါသည္။
(ရည္ညႊန္း ဗမာလူေက်ာ္ ၁၀၀၊ ေမာ္ငေဇယ်ာ)
http://colorfulpeople.moemaka.net