 |
| The 16th Congress of the Chinese Academy of Sciences (CAS) and the 11th Congress |
ကိုသန္းလြင္ - တရုတ္တို႔၏သိပၸံ
(မိုုးမခ) ဇူလိုုင္ ၁၊ ၂၀၁၅
(၁)
ကြန္ျမဴနစ္စံနစ္ အစိုးရအုပ္ခ်ဳပ္သည့္ ကာလတေလ်ာက္လံုး တရုတ္ျပည္၏ သိပၸံဆိုင္ရာတိုးတက္ဖြံျဖိဳးမႈ႔ကို တရုတ္သိပၸံ အကယ္ဒမီ (CAS: The Chinese Academy of Science) ကတာ၀န္ယူခဲ့သည္။ ယခု ထိုအဖြဲ႕အစည္းတြင္ အေျပာင္းအလဲေတြကို စတင္ ေတြ႔ျမင္ေနရပါျပီ။ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရးလုပ္ငန္းမ်ားေၾကာင့္ ရံပံုေငြ ေတာင့္တင္းလာေသာအစိုးရ က သိပၸံဆိုင္ရာ အသံုးစားရိပ္ကို လိုသည္ထက္ ပိုလ်ံစြာခ်ေပးေနသည္၊
ထိုရံပံုေငြမ်ားေက်းဇူးေၾကာင့္ ၂၀၁၀ မွ ၂၀၁၄ အတြင္းတရုတ္ျပည္၏ သိပံၸဆိုင္ရာ တိုးတက္မႈ်မ်ားကို မ်ားစြာ ေတြ႔လာရသည္၊ အစိုးရက တရုတ္ တို႔၏ သိပံၸပညာသည္ ကမၻာ့အဆင့္အတန္းမွီေစရမည္၊ ထိပ္တန္းေရာက္ ရမည္ဟူေသာ မူ၀ါဒ ကိုခ်ေပးျပီးပါျပီ၊
အေကာင္းျမင္သူတို႔က တရုတ္တို႔သည္ Neurosciencs ႏွင့္ Particle Physics တို႔တြင္ ကမၻာၾကီး၏ ေခါင္းေဆာင္ျဖစ္ ေတာ့မည္ပာုဆိုၾကသည္၊ တခ်ိဳ႕ကလည္း တရုတ္ျပည္လိုႏိုင္ငံတြင္ စီ၊ေအ၊အက္(စ)ကဲ့ သို႔ေသာ ဧရာမ ၾကီးမားေသည့္ အဖြဲ႔အစည္းၾကီးရွိရန္ မလိုပါပာုလည္း ေ၀ဖန္ၾကသည္။
တရုတ္သိပၸံ အကယ္ဒမီ ရံုးခ်ဳပ္မွာ ပီကင္းတြင္ရိွၿပီး ၀န္ထမ္းေပါင္း ၆ ေသာင္းေက်ာ္ရိွသည္၊ သုေတသန ဌာနႀကီး ၁၀၄ ခုရိွၿပီး ဘတ္ဂ်က္မွာ တရုပ္ယြန္ေငြ ၄၂ ဘီလီယမ္ ခ်ေပးထားသည္ (US 6.8 billion)၊ ထိုေငြ၏ တ၀က္မွာ အစိုးရဆီမွလာၿပီး က်န္တ၀က္မွာ သုေတသနလုပ္ငန္းမ်ား အတြက္အစိုးရက ခ်ေပးေသာ Grant ႏွင့္ ျပည္ပကုမၸဏီ ႀကီးမ်ား၏ ေထာက္ပံ့မူမွလာသည္၊ ဤေငြတို႔ျဖင့္ အကယ္ဒမီ၏ ရာဇ၀င္တြင္ အႀကီးမားဆံုး ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမႈ မ်ားကိုေတြ႔ျမင္စျပဳလာၾကသည္။
၂၀၁၃ ခုႏွစ္က သမၼတ စီဂ်င္းပင္း မွ တရုတ္တို႔၏ သိပံၸပညာ တတ္ကၽြမ္းနားလည္မႈတြင္ ကမာၻထိပ္တန္း ႏိုင္ငံျဖစ္ေအာင္ ႀကိဳးစားပါ ဟူေသာတိုက္တြန္းခ်က္ထြက္ေပၚလာသည္၊ သိပံၸသုေတသန လုပ္ငန္းမ်ားအတြက္ ခ်ေပးလိုက္ေသာဘတ္ဂ်က္မွာ အေမရိကန္မွ လြဲလ်င္ ကမာၻတြင္ အမ်ားဆံုးျဖစ္သည္၊ ရင္းႏွီးျမဳပ္ႏွံသမွ် ထိုက္တန္ေအာင္ အက်ိဴးသက္ေရာက္မႈမ်ားကို မျမင္ရေသးသည္မွာလည္း အမွန္ပင္ျဖစ္သည္၊ ရံပံုေငြကို သုေတသန လုပ္သူစစ္စစ္ တို႔၏ လက္ထဲေရာက္ေအာင္ထည့္ေပးရန္မွာ အခက္အခဲ ေတြရိွေနသည္၊ သိပၸံပညာရွင္မ်ား ကိုယ္တိုင္မွာလည္း ဂရန္႔ ေငြကို တဦးတည္း ရရန္အတြက္ မိမိသုေတသန လုပ္ငန္းမ်ားကို အျခားလူေတြႏွင့္ ပူးေပါင္းလုပ္ရန္၀န္ေလး ေနတတ္ၾကပါသည္၊
၂၀၁၂ ခုႏွစ္က တကၠသိုလ္ ႏွင့္ သုေတသန ဌာနၾကီး မ်ားမွသုေတသန ပေရာဂ်က္မ်ား မွာ တခုႏွင့္ တခု ဆင္တူေနသည္ကို ေတြ႕ၾကရသည္၊ အလုပ္ ပေရာဂ်က္မွာ ဆင္တူလုပ္ေနၾကၿပီး တဦးႏွင့္တဦး မသိၾကရျခင္းမွာ ရံပံုေငြ ျဖဳန္းတီးမႈ ျဖစ္သလို မ်ားစြာေသာ အခြင့္အလန္းမ်ားလည္းဆံုးရံႈးကုန္ၾကရသည္၊ ေယဘူယ်အားျဖင့္ ပညာရွင္ႀကီးမ်ားမွာ မိမိတို႔၏ သုေတသန လုပ္ငန္းမ်ား အေၾကာင္း ထင္ထင္ေပၚေပၚ ေဆြေႏြးလိုစိတ္ မရိွၾကေပ။
ယခုအခါ ေပၚလစီ ခ်မွတ္ေပးသူမ်ားက သုေတသန လုပ္ငန္းမ်ားကို က႑ ၄ ခုခြဲၿပီး သုေတသန လုပ္ငန္း အသီးသီး ကို စည္းကမ္းတက် ျဖစ္ေအာင္ က်ိဳးစားေနၾကပါသည္၊ ေနရာဌာနလိုက္၍ ခံစားခြင့္မ်ားကြဲျပား ေနေသာေၾကာင့္ သုေတသန လုပ္ငန္းအတြက္ Grant ရေငြ ကိုမိမိလစာ ၀င္ေငြ၏ ၃၀% ထက္မပိုေအာင္ ကန္႔သန္႔ထားပါသည္၊ ဘယ္သူေတြ ဘယ္ေလာက္ရသည္ဆိုျခင္းထက္Team Work သည္သာ အေရးႀကီးဆံုး ျဖစ္သည္ဟု ေဆာ္ၾသေနပါသည္။
ပဌမဆံုးရည္ရြယ္ခ်က္မွာ အေျခခံ သိပၸံ ဘာသာရပ္ (Basic Science) ကိုခိုင္ခိုင္မာမာတည္ေဆာက္ရန္ျဖစ္ သည္၊ ပဌမ ဆံုး သိပၸံပညာရွင္ ၄၀ ႏွင့္ သုေသသန ဌာနႀကီး ၁၂ ခုတို႔ကို စုစည္းၿပီး ဦးေဏုာက္ႏွင့္ ပါတ္သက္၍ (Brain Science) ကို သုေတသန လုပ္ၾကမည္ ျဖစ္သည္၊ တခ်ိန္တြင္ (transgenic monkey) ေမ်ာက္တို႔၏ ဗီဇကို ျပဳျပင္ဖန္တီးၿပီး ေရာဂါခံႏိုင္အားကို သုေတသန လုပ္ၾကရန္ျဖစ္သည္။ ဤ အေျခခံ သိပၸံ အဖြဲ႔မွာပင္ တိဗက္ကုန္းေျမျမင့္၏ ဆိုက္စမစ္ ဆိုင္ရာေဒတာမ်ားကို ခြဲျခမ္းစိတ္ျဖာ ေလ့လာေရး ဌာနတခု ဖြင့္လွစ္ရန္ ရိွသည္၊ အမႈန္ဆိုင္ရာ သုေတသနလုပ္ငန္းမ်ား (Particle Physics) တြင္သိုရီယမ္ သတၱဳကို အေျခခံသည့္ ရီအက္တာ သုေတသန၊ ကြမ္တန္ သေဘာတရားကို ေလ့လာၾကရမည္ျဖစ္သည္၊
တရုတ္သုေတသန စီမံကိန္း၏ ဒုတိယ အပိုင္းမွာ ျဂိဳလ္တုလႊတ္တင္ျခင္း၊ သမုဒၵရာ အတြင္းရိွ ေဒတာ စုေဆာင္း ေရး ပညာႏွင့္ ေဆးအသစ္ထုတ္လုပ္ေရး (Drug Development) တို႔ ပါ၀င္သည္။
တတိယ နယ္ပယ္မွာ ဆိုင္ကလိုထရြန္ စက္ႀကီးမ်ားႏွင့္ ပရိုတင္းေလ့လာေရး သုေတသန လုပ္ငန္းပင္ျဖစ္သည္။
စတုတၱ နယ္ပယ္မွာ သဘာ၀ေဘးဒဏ္ ကာကြယ္ေရး အတြက္ ႀကိဳတင္ ျပင္ဆင္ အသင့္ ရိွေစရန္ ဒီဇိုင္း မိုဒယ္ အမ်ိဳးမ်ဳိး တို႔ျဖင့္ သုေတသန ျပဳျပင္ေရးပင္ ျဖစ္သည္၊ ခ်န္ဒူး တြင္ Institute of Mountain Hazards and Environment ရိွသည္၊ သဘာ၀ ေဘး အႏၱရာယ္ အမ်ိဳးမ်ိဳး တို႔ျဖစ္ေပၚပံု ကယ္ဆယ္ေရး လုပ္ငန္းအ၀၀ ကိုေလ့လာ ၾကရန္ရည္ရြယ္သည္။
တရုတ္အကယ္ဒမီ အေနျဖင့္ ငယ္ရြယ္ေသာ သုေတသန လုပ္သား ပညာရွင္ေျမာက္မ်ားစြာ တို႔ကို ခန္႔ထားၿပီးျဖစ္ရာ ထိုလူငယ္မ်ားကို ဦးေဆာင္မႈေပးရန္ ေစ့ေစ့ငုငု ပေရာဂ်က္ေပး ခိုင္းေစႏုိင္ရန္ အလုပ္မွာ အလြန္မေသခ်ာ မေရရာ ေသာအလုပ္ျဖစ္ေနပါသည္၊ တရုတ္ျပည္၏ မိရိုးဖလာ ထံုးစံမွာ ၀န္ထမ္းတစ္ဦး ကိုခန္႔ျပီးသည္ႏွင့္ အလုပ္ျဖဳတ္ရန္မရည္ရြယ္ေတာ့ေပ၊ သူတို႔သည္ အလုပ္တြင္ အဆင္မေျပ ဥာဏ္မမွီသူ ကိုအလုပ္ျဖဳတ္ျခင္းမွာ အေမရိကန္တို႔၏ အမူအက်င့္ ဟုယူဆၾကသည္။
အဂၤလန္ႏိုင္ငံမွ ေ၀ဖန္သူ တဦးကမူ တရုတ္သိပံၸအကယ္ဒမီ အဖြဲ႔အစည္းသည္ ၾကီးမားလြန္းသည္၊ လုပ္ငန္း ေဆာင္တာ မ်ားျပားလြန္းသည္၊ ဤမွ်ၾကီးမားေသာ အဖြဲ႔အစည္းသည္ ကမၻာေပၚမွာမရွိ၊ ဤမွ် အမ်ိဳးေပါင္းစံု အလုပ္ေတြကို တာ၀န္ယူထားေသာ အဖြဲ႔ဟူ၍ ဘယ္မွာ မွမရွိဘူးဟုေ၀ဖန္သည္၊ တကၠသိုလ္မ်ား၊ သုေတသန ဌာနၾကီးမ်ား အေနျဖင့္ မိမိ၀န္ထမ္းကို မိမိ အရြယ္ အစားအလိုက္ အက်ိဳးသက္ေရာက္မႈရွိေအာင္ မိမိတို႔ဖါသာ၊ တာ၀န္ယူႏိုင္ၾကပါသည္၊ စီေအအက္(စ) ကဲ့သို႔ မိမိအတြက္ တာ၀န္ယူသူ ဘယ္ေနရာ တြင္ရွိမွန္းမသိ ရသည့္ ဌာနၾကီး အေနျဖင့္ အလုပ္ကို ထိထိေရာက္ေရာက္ မလုပ္ႏိုင္ဟုဆိုလိုပါသည္၊ တရုတ္ျပည္ သိပံၸ တိုးတက္ေရး အတြက္ဤ အကယ္ဒမီ ၾကီးရွိရန္ မလိုပါဟု ေျပာသူကလည္း ေျပာေနၾကသည္။
သို႕ေပမဲ့ လြန္ခဲ့ေသာ တရုတ္တို႔၏သမိုင္း ရာဇ၀င္ကိုၾကည့္လွ်င္ ဤကဲ့သို႔ၾကီးမားေသာအဖဲြ႕အစည္းၾကီးမ်ားက သာတရုတ္ျပည္၏ တိုးတက္မႈကို ေဆာင္က်ဥ္းေပးနိုင္ခဲ့ ၾကသည္ဟုဆိုသည၊္ သမိုင္းကိုနားမလည္လ်င္ အခုျဖစ္ ေန တာေတြကို ေသခ်ာနားမလည္နုိင္ပါဟုဆိုသူကဆိုၾကသည္။ ဂ်ာမဏီတြင္ Max Plant Institute သည္ သုေတသနလုပ္ငန္းႏွင့္ပါတ္သက္လ်င္ နာမည္ရသည္၊ တရုတ္တို႔၏ အယူအဆမွာ သူတို႔ႏိုင္ငံတြင္ ဂ်ာမာန္တို႔ လို နာမည္ရွိသည့္ ဌာနၾကီးတခုရွိရန္လိုသည္ဟု ဆိုၾကသည္၊
တရုတ္ျပည္တြင္ အျခားနုိင္ငံမ်ားကဲ႔သို႔ သုေတသနလုပ္ငန္းမ်ားကို ေစာင့္ၾကည့္ေနေသာ အဖြဲ႕မရွိပါ။ စီေအအက္(စ) အတြင္းမွာပင္ သုေတသနလုပ္ငန္းမ်ားကို ညႊႊႊႊန္ၾကားေပးသည္႔အဖဲြ႔ရွိရာ၊ ၄င္းကိုပင္ေစာင့္ေရွာက္ ၾကည့္ရႈသည့္ အဖြဲ႔ဟုအနီးဆံုးယူလ်င္ရသည္၊
တရုတ္ျပည္သည္ သိပၸံသုေတသနလုပ္ငန္းမ်ား ကိုစံနစ္တက်စုစည္းရန္ လုပ္ေဆာင္ခဲ့သည္မွာနွစ္ေပါင္း ၃၀ ခန္႔သာ ရွိပါေသး သည္၊ NSFC ေခၚ National Natural Science Foundation of China ကို ၁၉၈၆ခုနွစ္တြင္ ဖဲြ႕စည္းခဲ႔သည္၊ ထိုအဖဲြ႕ၾကီးက တကၠသိုလ္မ်ား၊သုေတသန မ်ားသို႔ Grant ခ်ေပးရန္ ကိစၥမ်ားကိုကိုင္တြယ္ ခဲ႔သည္၊ သို႔ပါေသာ္လည္း သုေတသနစာတမ္းအရည္အေသြးကို လိုက္၍ ထို႒ာနမ်ားကို အကဲျဖတ္ရန္ စိတ္မ၀င္စားခဲ႔ၾကေပ၊ မ်ားျပား လွေသာ အလုပ္၀င္စ လူငယ္ ပညာရွင္မ်ာ၏ အရည္အေသြးကို အကဲျဖတ္ရန္၊ တာ၀န္ေပးရန္၊ ရာထူးတိုးျမွင့္ေပးရန္၊ အလုပ္ထုတ္ပယ္ရန္ကိစၥမ်ားမွာ အလြန္ရႈတ္ေထြးခက္ခဲပါသည္၊
၁၉၉၀ခုနွစ္မ်ားေရာက္မွသာသိပံၸအကယ္ဒမီက သုေတသနဘက္တြင္ ထူးခၽြန္သူမ်ား ျပင္ပေရာက္မသြားေအာင္ ထိန္းသိမ္းရန္ လိုအပ္ခ်က္ကို သိျမင္လာၾကသည္။
သူတို႔ခ်မွတ္လိုက္ေသာ ေၾကြးေက်ာ္သံတခုမွာ One-Three-Five Program ဟုဆိုသည္၊ လူတဦးကို One Orientaion လမ္းညႊန္ခ်က္ေပးလိုက္လ်င္ သူကအသစ္ေတြ႔ရွိခ်က္ သံုးခု Three breakthrough ရမည္၊ ထိုအခါ သုေတသနလုပ္ရန္ လုပ္ငန္း ၅ ခု Major Directions ရလိမ့္မည္ဟုဆိုသည္၊ မိုးခ်ိန္းသံ က်ယ္လ်င္ မိုးေရ မပါဘူးဆိုေသာ တရုပ္ဆိုရိုးစကားတခုကို ကြ်န္ေတာ္ၾကားဘူးပါသည္၊
ဓါတုေဗဒ သုေတသနလုပ္ငန္းမ်ားမွာ Infrastructure ပစၥည္းကိရိယာ ေျမာက္မ်ားစြာ မလိုပါ၊ အေမရိကန္ျပီး လ်င္ တရုတ္သုေတသနလုပ္ငန္းက ေရွ႕ဆံုးေရာက္ေနပါျပီ၊ ရူပေဗဒ တြင္ ေခတ္မွီ Instrument ကိရိယာမ်ား မွာ တန္ဖိုးၾကီးသည့္နည္းတူ ဘာသာရပ္ကြ်မ္းက်င္နားလည္ေရးမွာ အခ်ိန္လည္းလိုအပ္ပါသည္၊ ရူပေဗဒတြင္ တရုပ္တို႔၏ အဆင့္အတန္းမွာ အဂၤလန္ကို မွီျပီဟုဆိုႏိုင္ပါသည္၊
တရုတ္ျပည္တြင္ သုေတသနလုပ္ငန္းမ်ားမွာ ေငြသာကုန္ၿပီး အေျဖကို မသိရဆိုေသာ ေ၀ဖန္ခ်က္မ်ားကို တုန္႔ျပန္ရန္ အတြက္ အစိုးရက National Center for Translational Medicine ဌာနကို ထူေထာင္ရန္ ၂၀၁၄ ေအာက္တိုဘာလတြင္ ဘတ္ဂ်က္ ယြန္ေငြ ၁ ဘီလီယမ္ခ်ေပးခဲ့သည္၊ ဤဌာနအသစ္ကို မွာ Ruijing ေဆးရံု၀င္း အတြင္းတြင္ တည္ရိွၿပီး ရွန္ဟိုင္း Jiaotong တကၠသိုလ္ ႏွင့္ ခ်ိတ္ဆက္ထားသည္၊ ဤေဆးသုေတသနဌာနမ်ားမွာ လူနာကို ေဆးကုသေရး အတြက္တိုက္ရိုက္ အသံုးခ် ရန္နည္းလမ္းမ်ား ရွာေဖြရန္ျဖစ္သည္။
ဤဌာန မ်ိဳးကို တရုတ္ျပည္ တျပည္လံုးတြင္ ေလးေနရာ၌ ေဆာက္ရန္စီမံကိန္း ရာထားသည္၊ အေမရိကားတြင္ NIH- National Institutes of Health ေခၚ အစိုးရအဖြဲ႕အစည္းက ေဆးဘက္ဆိုင္ရာ သုေတသန လုပ္ငန္းမ်ားအတြက္ ရံပံုေငြထုတ္ေပးသည္၊ (Drug) ေဆး အသစ္တီထြင္ထုတ္ ေဖၚေရး မွာဤအဖြဲ႔အစည္းက တာ၀န္ယူသည္၊ တရုတ္ျပည္တြင္ထိုအဖြဲ႔အစည္း ႏွင့္ဆင္တူေသာ အဖြဲ႔ မရိွေပ၊ တရုတ္ျပည္၏ ေဆးသုေတသန လုပ္ငန္းမ်ားကို ေဆး အသစ္ထုတ္လုပ္ေသာ ပုဂၢလိက ကုမၸဏီ မ်ားကသာ ေတာက္ပ႔ံၾကသည္။
အေမရိကားတြင္ ၁၉၈၀ ခုႏွစ္က Bayh-Dole ဥပေဒကို ျပဌာန္းခဲ့သည္၊ ထုိဥပေဒ ကို မျပဌာန္းမီွက အစိုးရေထာက္ပ႔ံေငြျဖင့္ သုေတသနမ်ားမွာ ပစၥည္းအသစ္ကို ထုတ္လုပ္လ်င္ မူပိုင္ရွင္က အစိုးရသာျဖစ္သည္၊ ထုိ ဥပေဒ ေပၚၿပီးမွသာ သုေတသန လုပ္ေသာ ကုမၸဏီ၊ ဌာနႀကီးမ်ားသည္ ထုိပစၥည္းအသစ္ေရာင္းခ် မႈမ်ားမွ အက်ိဳး အျမတ္ကို ခံစားခြင့္ ရိွလာခဲ့သည္၊
တရုတ္ျပည္ကလည္း အလားတူ Science and Technology Project Law ကုိျပဌာန္းခဲ့သည္၊ သို႔ပါေသာ္လည္း အေမရိကားမွာ ကဲ့သို႔ ထိုဥပေဒ၏ အသီးအပြင့္ကို ခံစားႏိုင္ျခင္း မရိွၾကေသးေပ၊ အေမရိကန္ တကၠသိုလ္ မ်ားမွာ အစိုးရ အေပၚတြင္ မွီခိုရျခင္းမရိွ၊ တရုတ္ တကၠသိုလ္မ်ားမွာ အဓိက ရံပံုေငြကို အစိုးရထံမွ ရရိွေနဆဲပင္ ျဖစ္သည္။
(၂)
ကြ်န္ေတာ္တို႔ ႏိုင္ငံ၏သိပၸံ ပညာတိုးတက္ေရးမွာ ႏိုင္ငံေတာ္အစိုးရ၏ ဦးစားေပး အဆင့္မ်ားတြင္ ပါ၀င္ဟန္ မရွိေပ၊ တခါက ျမန္မာႏိုင္ငံ သုေတသနဌာနၾကီးကို ပိတ္ပစ္ရမည္ဟု ဆိုေသာညႊန္ၾကားခ်က္ကို အထက္မွ ခ်ေပးဖူးသည္ဆိုေသာ အစဥ္အလာမ်ားရွိခဲ့ဘူးသည္၊ တရုပ္ျပည္တြင္ ယဥ္ေက်းမႈေတာ္လွန္ေရး ကာလ တေလ်ာက္လံုး အသိပညာရွင္ အတတ္ပညာရွင္မ်ားမွာ ဘံုရန္သူအျဖစ္ အသတ္မွတ္ခံရဘူးသည္၊ သိပၸံဆိုင္ရာပစၥည္း မ်ားအပါအ၀င္ ယဥ္ေက်းမႈဆိုင္ရာပစၥည္းမ်ားလည္း အဖ်က္အဆီးခံၾကရပါသည္၊
ကြ်န္ေတာ္တို႔ႏိုင္ငံမွာ ထိုထက္ပိုဆိုးခဲ့သည္ဟုမဆိုႏိုင္ပါ၊ သို႔ပါေသာ္လည္း စစ္အစိုးရ အဆက္ဆက္က သိပၸံပညာ တိုးတက္ေရး၊ သုေတသန လုပ္ငန္းစသည္တို႔မွာ လစ္လ်ဴရႈျခင္းခံခဲ့ၾကရပါသည္၊ ေခတ္ႏွင့္ ရင္ေဘာင္တန္း လိုက္လိုေသာအစိုးရမ်ားက ေပၚလစီကို မွန္ေအာင္ခ်ေပးျပီး ရံပံုေငြ အလံုအေလာက္ ရရွိလ်င္ ျမန္မာတို႔၏သိပၸံ ပညာ အဆင့္အတန္းမွာ ေရွ႔တန္းသို႔ ေရာက္လာမည္ျဖစ္ပါသည္၊
သိပၸံ ပညာတိုးတက္ေရးအတြက္ ႏိုင္ငံတခုတြင္ အေရးၾကီးသည္မွာ မွန္ကန္ေသာ ေပၚလစီႏွင့္ လံုေလာက္ေသာ ရံပံုေငြ တို႔ျဖစ္ပါသည္၊
Reference: Nature 30 April 2015 issue.