(မိုးမခ) ဇူလိုင္ ၃၊ ၂၀၁၅
ေန႔စဥ္ ၾကားေနရတဲ့ စကားတလုံးရွိတယ္။ သတိထားလုိက္မိတယ္။ “ေၾသာ္ … ဒုကၡ၊ ဒုကၡ”တဲ့။ “ဒုကၡပါပဲ”တဲ့။ “ဒုကၡမေပးနဲ႔”တဲ့။ ဒီလုိ စကားေျပာေနတာၾကတာက ေန႔စဥ္ ၾကားေနက် ျဖစ္ေနၿပီ၊ ရုိးေနၿပီ၊ အမွတ္တမဲ့ ေျပာေနၾကတာဆုိေတာ့ ဒီစကားလုံးရဲ႕ အတိမ္အနက္ကုိ သိပ္ၿပီး မစဥ္းစား မိၾကဘူးေပါ့။ ဒုကၡ - ဒုကၡ-တဲ့။
ဒုကၡ-ဆုိတာ ပါဠိ စကားပဲ။ ဗမာလုိေတာ့ “ဆင္းရဲျခင္း”တဲ့။ ဒါကုိ လူတုိင္း သိၾကတယ္။ “ငါ့ႏွယ္, စိတ္ဆင္းရဲလုိက္တာ” ေျပာတာလဲ ၾကားေနၾကတာပဲ။ “ဆင္းရဲျခင္း လြတ္ကင္းေအာင္ လမ္းျပ ေဆာင္ပါမည္”ဆုိတဲ့ သီခ်င္းကုိလဲ ေန႔စဥ္လုိ ၾကားေနၾကရတာ ရာစုႏွစ္ဝက္ မကေတာ့ဘူး။ ဗုဒၶ ဘာသာ ဗမာတုိ႔ရဲ႕စကား “ဒုကၡ”နဲ႔ “ ဆင္းရဲ”ကုိ လက္ခုပ္ လက္ဝါး ေရလဲထား သုံးစြဲေနၾကေလရဲ႕။
“ဒုကၡ”နဲ႔ တြဲလ်က္ စကားလုံးက “သုခ”တဲ့။ ဒုကၡနဲ႔ တြဲေနေပမဲ့ ဆန္႔က်င္တဲ့စကား။ အနက္ ဆန္႔က်င္ဘက္ စကား မဟုတ္လား။ ဆင္းရဲျခင္းရဲ ႔ ဆန္႔က်င္ဘက္ “ခ်မ္းသာ”ျခင္း။
ဗုဒၶဘာသာဟာ ဗမာျပည္ကုိ သေရေခတၱရာ ေခတ္ကတည္းက ေရာက္ေၾကာင္း အေထာက္ အထားမ်ား ရွိေပမဲ့ ပုဂံေခတ္မွာမွ ဆုိက္ဆုိက္ၿမိဳက္ၿမိဳက္ အေသအခ်ာ ေရာက္ပါတယ္။ ဘုရားတည္ ၾက၊ ေက်ာင္းေဆာက္ၾက၊ လွဴၾက တန္းၾက၊ ေက်ာက္စာေတြ ေရးထုိးၿပီး အလွဴအတန္းကုိ မွတ္တမ္္း တင္ၾကနဲ႔ ကုသုိလ္ျပဳၾကတာ ကမၻာ့အံ့ဖြယ္ျဖစ္ေအာင္ မ်ားျပားလွတယ္။ ဗုဒၶဘာသာနဲ႔အတူ ေရာက္ရွိ လာတဲ့ ပါဠိစကားကုိလဲ သင္ယူလုိက္ၾကတာ ဒီေန႔ထိပါပဲ။ ဗမာစကားထဲမွာလဲ ပါဠိစကားေတြ ဝင္ ေရာက္ေနတာလဲ အမ်ားႀကီးပါပဲ။ “ဒုကၡ”ဆုိတာ ပါဠိစကားပဲ။ ပါဠိစကား။ ေက်ာက္စာေပၚမွာ ဘာသာ ျပန္ၿပီး ေရးထုိးထားၾကေလရဲ႕။ “ဆုိးၿငဲ”တဲ့။ ဆုိးၿငဲကမွ “ဆင္းရဲ” ဆုိတဲ့ စကားလုံး ေျပာင္းလဲလာခဲ့ပါ သတဲ့။ အဲဒီ စကားလုံး ေရာက္ၿပီးကတည္းက ဗမာေတြဟာ “ဒုကၡ”နဲ႔ နပန္းလုံးေနၾကရတာလဲ မနားရ ပါဘူး။ ဒါလဲ သဘာဝတရားပဲ ထင္ပါရဲ႕။
“ဆင္းရဲျခင္း လြတ္ကင္းေအာင္ လမ္းျပေဆာင္ပါမည္”ဆုိတဲ့ သီခ်င္းက နဂါးနီ စာအုပ္အသင္း ရဲ႕ သီခ်င္းပါ။ နဂါးနီ စာအုပ္အသင္းကုိ တည္ေထာင္သူက ဝန္ႀကီးခ်ဳပ္ ဦးႏုပါ။ ဦးႏုဟာ ဆင္းရဲျခင္း လြတ္ကင္းေအာင္ ေလာကီ - ေလာကုတ္ ႏွစ္ဖက္လုံး အားထုတ္ခဲ့ရွာေပမဲ့ ႏွစ္ဖက္လုံး လြတ္ေျမာက္ ေအာင္ မစြမ္းေဆာင္ႏုိင္ခဲ့ရွာဘူးလုိ႔ သံေဝဂ ယူမိပါတယ္။
က်ဳပ္တုိ႔လဲ ဒုကၡ-ဒုကၡနဲ႔ ညည္းညဴရင္းက အသက္ႀကီးလာလုိက္တာ ဇရာပုိင္းကုိေတာင္ ေရာက္လာခဲ့ၿပီဆုိေတာ့ အမွတ္တမဲ့ေနလုိ႔ မရေတာ့ဘူး။ ဒုကၡဆုိတဲ့ စကားလုံးကုိ နားက်ပ္တပ္ၿပီး နားဆင္ေနရၿပီ။ မ်က္မွန္တပ္ၿပီး ဖတ္ရႈေနရပါၿပီ။ ဒုကၡရဲ႕ အနက္အဓိပၸာယ္ကုိ မဝံ့မရဲနဲ႔ စူးစမ္းေနရပါၿပီ။ အိမ္ေခါင္းထဲမွာပဲ ဒုကၡ ဆင္းရဲကုိ ဆင္ျခင္ေနရုံနဲ႔ ၿပီးမယ္မထင္လုိ႔ ဘုန္းႀကီးေက်ာင္းတုိ႔၊ တရားရိပ္သာ တုိ႔ကုိ ဝင္ေရာက္ စူးစမ္းေနရပါၿပီ။
ဘုန္းႀကီးေက်ာင္းကုိ သကၤန္းဝတ္နဲ႔ ဝင္ေရာက္ရင္းက ကံေကာင္း ေထာက္မလုိ႔ ပီနန္ဆရာေတာ္ႀကီး ဦးပညာဝံသကုိ ဖူးေျမာ္ဆုံဆည္းခြင့္ ႀကဳံရပါတယ္။ ဆရာေတာ္ႀကီး က ေလာကီ ေလာကုတ္ ဗဟုသုတ ႏွံ႔စပ္ ႂကြယ္ဝသူ ျဖစ္ပါတယ္။ ဘာသာေရး ျပႆနာေတြကုိ လူၿပိန္းနားလည္လြယ္ေအာင္ ဘာသာမ်ဳိးစုံနဲ႔လဲ ရွင္းလင္းေဟာၾကားေတာ္မူႏုိင္ပါတယ္။ ဒုကၡအ ေၾကာင္း၊ ဒုကၡက လြတ္ေျမာက္ေရးတရားအေၾကာင္းတုိ႔ကုိ ဆရာေတာ္ႀကီးထံက ေမးျမန္းနာယူ မွတ္ သားခြင့္ေတြကုိ ကံေကာင္းေထာက္မစြာ ရရွိိခဲ့ပါတယ္။
“ဒုကၡ”။ ဆင္းရဲျခင္း။ ဒုကၡ ဆင္းရဲျခင္းက လြတ္ေျမာက္ခ်င္ရင္ ဆင္းရဲျခင္းတရားရဲ႕ အရင္းခံ အေၾကာင္းတရားကုိ သိရပါမယ္။ ဆင္းရဲျခင္း ဒုကၡရဲ႕ အေၾကာင္းတရားက ဘာလဲ။ ဘာေတြလဲ။
ဒုကၡဆုိတာ မႏွစ္သက္စရာ၊ မလုိခ်င္စရာ ေတြ႔ႀကဳံ ခံစားမႈေတြပဲ။ မလုိခ်င္ဘူး၊ လုိခ်င္တယ္ ဆုိ တာေတြဟာ ဘယ္တံခါးေပါက္ေတြက ဝင္လာသလဲ။ တံခါးေပါက္ (၆)ေပါက္ရွိတယ္။ “မ်က္စိ၊ နား၊ ႏွာေခါင္း၊ လွ်ာ၊ ကုိယ္၊ စိတ္”တဲ့။ အဲဒီတံခါးေပါက္ေတြကုိ ပါဠိလုိ “ဒြါရ”လုိ႔ ေခၚတယ္။
မ်က္စိဆုိတဲ့ တံခါးေပါက္ထဲကုိ “အဆင္း”ရွိတဲ့အရာ ဝင္လာတယ္။ အဲဒီအခါမွာ “ျမင္”တယ္။ “ျမင္တယ္”လုိ႔ ဆုိတဲ့ “အသိစိတ္”ျဖစ္ေပၚလာတယ္။ အဲဒါကုိ “ျမင္သိစိတ္”လုိ႔ ေခၚမယ္။
“နား”ဆုိတဲ့ တံခါးေပါက္ထဲကုိ “အသံ”ဝင္လာရင္ အၾကားအာရုံနဲ႔ အသံနဲ႔ ထိေတြ႔ၿပီး ၾကား သိစိတ္ ျဖစ္ေပၚတယ္။
အလားတူပဲ ႏွာေခါင္းထဲကုိ အနံ႔ဝင္လာလုိ႔ အနံ႔ခံယူတဲ့ ႏွာေခါင္းနဲ႔ “အနံ႔”နဲ႔ ဆုံမိရင္ “နံသိ စိတ္” ျဖစ္ေပၚလာမယ္။ လွ်ာနဲ႔ အရသာတခုခု- “ခ်ဳိ ခ်ဥ္ စပ္ ငန္၊ ခါး အဖန္”ဆုိတဲ့ ေျခာက္တန္ေသာ အရသာတခုခုနဲ႔ ဆုံမိရင္ “နံသိစိတ္”။ ကုိယ္ကာယနဲ႔ ၾကမ္းႏု၊ ပူေအး၊ မာေပ်ာ့ အေတြ႔အထိ အာရုံ တခုခုနဲ႔ ဆုံမိရင္ “အေတြ႔အာရုံ” ဖႆ အသိတခု ေပၚလာမယ္။
အဲဒီလုိ အဆင္းနဲ႔ အသိ ဆုံမိ ေတြ႔မိတာကုိ ဖႆလုိ႔ ေခၚတယ္။ အဂၤလိပ္လုိ Impact ေပါ့။ အဲသလုိ အာရုံ တံခါးေပါက္ရယ္၊ ရုပ္တခုခုရယ္၊ ထိမိ ဆုံမိရာက သိစိတ္တခုခု ျဖစ္ေပၚၿပီး ဖႆဆုိတဲ့ ခံစားမႈ Feeling ျဖစ္ေပၚလာမယ္။
အဲဒါကုိ ဖႆပစၥယာ ေဝဒနာလုိ႔ ဆုိတယ္။ Feeling ကုိ Sensation လုိ႔လဲ အဂၤလိပ္လုိ ေခၚ တယ္။ ဒါေပမဲ့ Feeling ဆုိတာ ပုိၿပီး ဆီေလ်ာ္တယ္။ Feeling ဆုိတာ ခံစားမႈ ေဝဒနာေပါ့။ “ေဝဒနာ” ဆုိတာ သုံးမ်ဳိးသုံးစားရွိတယ္။ (၁) မႏွစ္သက္တဲ့ ခံစားမႈ၊ (၂) ႏွစ္သက္တဲ့ ခံစားမႈ၊ (၃) မႏွစ္သက္ တာလဲ မဟုတ္၊ ႏွစ္သက္တာလဲ မဟုတ္၊ ဥေပကၡာျပဳတာလဲ ရွိတယ္။ အဂၤလိပ္လုိ ေျပာရရင္ Indifferent ေပါ့။ ဥေပကၡာကုိ “ၾကား”လုိ႔ ေျပာရင္လဲ ရတယ္။ မႏွစ္သက္တာလဲ မဟုတ္၊ ႏွစ္သက္တာ လဲ မဟုတ္တဲ့ ၾကားထဲ ခံစားမႈ တခုေပါ့။
အာရုံတခု ဒြါရတခု အသိတခုဆုံမိလုိ႔ ဖႆ ျဖစ္ေပၚရင္ ေဝဒနာ ျဖစ္ေပၚတယ္။ ေဝဒနာေၾကာင့္ တဏွာ ျဖစ္ေပၚတယ္။ တဏွာဆုိတာ Craving or Attachment ေပါ့။ တဏွာေၾကာင့္ ဒုကၡ ျဖစ္ရ တာပဲ။ ဒုကၡ မျဖစ္ခ်င္ရင္၊ ဒုကၡျဖစ္ေစတဲ့ အေၾကာင္းရင္းကုိ ပယ္ရ၊ ျဖတ္ရ၊ ရွင္းရမွာပဲ။
မ်က္စိနဲ႔ အဆင္းနဲ႔ ဆုံမိလုိ႔ ျမင္သိစိတ္ ျဖစ္တယ္။ ျမင္မိတဲ့အခါ ႏွစ္သက္ျခင္းလဲ မျဖစ္နဲ႔၊ မႏွစ္ သက္ျခင္းလဲ မျဖစ္နဲ႔၊ ခ်စ္ျခင္း မုန္းျခင္း မျဖစ္နဲ႔၊ လုိခ်င္တာ မလုိခ်င္တာ မျဖစ္နဲ႔ Indifferent ဆုိရင္ (ဥေပကၡာျပဳလုိက္မယ္ဆုိရင္) ဆက္စရာ မရွိေတာ့။ ခံစားမႈ ေဝဒနာ မျဖစ္ေတာ့။ ေဝဒနာ မျဖစ္ေပၚရင္ တဏွာဆုိတာ မျဖစ္ေတာ့။ တဏွာမျဖစ္ရင္ ဒုကၡလဲ မျဖစ္ေတာ့ဘူးေပါ့။
ေဝဒနာေတြ ျဖစ္ရတာက တံခါးေပါက္ေတြက ဝင္လာလုိ႔။ ဒြါရေပါက္ေတြက ဝင္လာလုိ႔။ မဝင္ေစခ်င္ရင္ မဝင္ေအာင္ တံခါးပိတ္ထားလုိက္ရမယ္။ တံခါးပိတ္ဖုိ႔ တံခါးေစာင့္လုိတယ္။ ဒြါရဆုိတဲ့ တံခါးေပါက္ကုိ ေစာင့္ၾကည့္ရမယ္။ သတိေလးနဲ႔ ေစာင့္ၾကည့္ရမယ္။ ေကာင္းတယ္ ဆုိးတယ္ဆုိတဲ့ ခံစားမႈ မျဖစ္ေအာင္ သတိနဲ႔ ေစာင့္ၾကည့္ရပါမယ္။ အဲဒီ ေစာင့္ၾကည့္တာကုိပဲ ဝိပႆနာ ေခၚတာ ေပါ့ေလ။ သတိနဲ႔ ေစာင့္ၾကည့္ၿပီးေတာ့ ျမင္ရင္ ျမင္တယ္လုိ႔ပဲ မွတ္။ ၾကားရင္ ၾကားတယ္လုိ႔ပဲ မွတ္။ ျမင္ရင္ ျမင္ကာမတၱ၊ ၾကားရင္ ၾကားကာမတၱလုိ႔ မွတ္။ အဲဒါကုိ “ဒိေ႒ ဒိ႒မတၱံ” လုိ႔ေခၚတယ္။ အိမ္ တံခါးကုိ သူခုိးမဝင္ေအာင္ ေစာင့္ရသလုိပဲ။ လူ႔ရဲ႕ ဒြါရ တံခါးေပါက္ေတြကုိလဲ ဆုိးတဲ့အာရုံ မဝင္ေအာင္ သတိနဲ႔ ေစာင့္ၾကည့္ရတယ္။ “သတိ”ဆုိတာ ဂိတ္ေစာင့္နဲ႔ တူတယ္။ ဂိတ္ေစာင့္ မရွိရင္ သူခုိးဝင္မယ္ ဆုိတဲ့ သဘာဝအတုိင္းပဲ။ လူ႔ရဲ႕ အာရုံတံခါးေတြကုိ သတိနဲ႔ မေစာင့္ရင္ ဆုိးတဲ့အာရုံ ဝင္မွာပဲေပါ့။
အဲဒါကုိ မွတ္လုိ႔ လြယ္ေအာင္ လကၤာတုိေလး ဆရာေတာ္ႀကီး လုပ္ထားတာ ရွိတယ္။ “မ်က္, နား, ႏွာေခါင္း၊ လွ်ာေၾကာင္း,ကုိယ္,စိတ္၊ ဖြင့္ပိတ္တံခါး၊ ဤေျခာက္ပါး၊ မွတ္သားအေျခခံ”တဲ့။
ျမင္တာ ျမင္တယ္၊ ၾကားတာ ၾကားတယ္လုိ႔ပဲ မွတ္။ See things as they realy are. အဲဒါ “ဒိေ႒ ဒိ႒မတၱံ”ပဲ။ သတိနဲ႔ အၿမဲေစာင့္ၾကည့္ၿပီး မွတ္ရလုိ႔ သတိပ႒ာန္လုိ႔ ေခၚတယ္။ အသိတရား ဦးေဆာင္ ျပ႒ာန္းတဲ့ အလုပ္ေပါ့။
ဘုရားေဟာအတိုင္းပဲ။ သံယုတ္ပါဠိေတာ္ “ဒုကၡသုတ္”မွာ ပါတယ္။ ဒုကၡသုတ္မွာ ဒုကၡမွ လြတ္ေျမာက္ေရး တရားလုိ႔ ေခၚထားတယ္။
ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ရဲ႕ ေၾကာက္ရြံ႕ျခင္းမွ ကင္းလြတ္ေရး တရားရွိတယ္မဟုတ္လား။ ေၾကာက္ရြံ႕ျခင္းမွ ကင္းလြတ္ခ်င္ရင္ ေၾကာက္ရြံ႕မႈကုိ ျဖစ္ေစတဲ့ အေၾကာင္းတရား ဘာလဲဆုိတာ ရွာေဖြ ဖယ္ရွားပစ္ရမွာေပါ့။
ျမတ္စြာဘုရားရဲ႕ သာသနာသုံးရပ္ရွိတယ္။
(၁) ပရိယတၱိသာသနာတဲ့။ “Learning,” “Study”ကုိ ေခၚတာ။
(၂) ပဋိပတၱိသာသနာဆုိတာ - Practice ကုိ ေခၚတာ။ တရားေတာ္အတိုင္း လုပ္ေဆာင္ တာကုိ ေျပာတာ။
(၃) ပဋိိေဝဓသာသနာဆုိတာ - စာေတြ႔ ကုိယ္ေတြ႔က ရတဲ့တရား။ Attainment ကုိ ေျပာ တာ။
အခ်ဳပ္က စိတ္ကုိ သတိနဲ႔ ေစာင့္ၾကည့္ၿပီး သန္႔ရွင္း စင္ၾကယ္ေအာင္ လုပ္ဖုိ႔ပဲ။ အဲဒါကေတာ့ Purification ေပါ့။
က်ဳပ္တုိ႔ ဗမာဘုန္းႀကီးေတြမွာ ေခတ္အေၾကာင္း ဗဟုသုတ ရွိဖုိ႔လုိတယ္။ Traditional အတုိင္း - ေရွးရုိးႀကီးအတုိင္း လုပ္ေနၾကလုိ႔ မၿပီးဘူး။
ဘုန္းႀကီးက သႏၲိသုခတကၠသုိလ္ ဖြင့္ခ်င္တာက သာသနာျပဳဖုိ႔ ေခတ္အျမင္ရွိတဲ့ ရဟန္း သံဃာေတြ ေမြးထုတ္ဖုိ႔ပဲ။ အဂၤလိပ္စာ သင္ေပးၿပီး ေခတ္မီေအာင္ လုပ္ၿပီး သာသနာျပဳရမွာ။
ဆရာေတာ္ႀကီးရဲ႕ ဒုကၡလြတ္ေျမာက္ေရးတရားကုိ ေမာင္ပဥၥင္း ဝိသုဒၶဝံသ ၾကားနာမွတ္သားၿပီး မွတ္မိသမွ် ျပန္လည္ ေရးသား မွတ္တမ္းတင္လုိက္ပါတယ္။
၃၀၊ ဇြန္၊ ၂၀၁၅
ေမာင္စြမ္းရည္ (အရွင္သိသုဒၶ၀ံသ)