ေမာင္စြမ္းရည္ - စာေပစကား၀ုိင္း(မုိးမခ) ဒီဇင္ဘာ ၂၉၊ ၂၀၁၅
ရန္ကုန္ကုိ ၂၀၁၅ ေအာက္တုိဘာ၊ ႏုိဝင္ဘအတြင္းက အလည္ျပန္ေရာက္ခဲ့ပါတယ္၊ ရန္ကုန္ကထြက္လာေတာ့ ၁၀ ႏွစ္ေက်ာ္လုိ႔ “ဒြါဒသဟိ” တစ္ဆယ့္ႏွစ္ႏွစ္ ရွိခဲ့ပါၿပီ။ ႏုိဝင္ဘာ ၁၅ရက္ေန႔မွာ မုိးမခမီဒီယာနဲ႔ ဟုမ္းမီဒီယာ ပူးတဲြစီစဥ္ၿပီး ရန္ကုန္ဗုိလ္ေအာင္ေက်ာ္လမ္းေပၚက ဟုမ္းမီဒီယာခန္းမမွာ ေမာင္စြမ္းရည္နဲ႔ မိတ္ေဆြမ်ားစာေပေဆြးေႏြးပဲြဆုိတာကုိ က်င္း ပခဲ့ပါတယ္။ အစစ စီစဥ္သူက ၿငိမ္းခ်မ္းေအးပါ။ အခမ္းအနားမွာ ေမာင္စြမ္းရည္မွာ ေနရာခ်ထားခံသူမ်ားကေတာ့ စာေရး ဆရာေျခာက္ေယာက္ပါ။ ေမာင္စြမ္းရည္ရဲ႕ မိတ္ေဆြကလည္း ကဗ်ာကရာစုစည္းလုိက္တဲ့အခါ ေျခာက္ေယာက္ပဲထြက္ ေပၚလာတယ္။ (အေပါင္းအသင္းကလည္း နည္းလုိက္တာေနာ္။) အေပါင္းအသင္းေျခာက္ေယာက္ကေတာ့ ပန္းခ်ီဆရာ၊ ဝတၳဳေရးဆရာ၊ ရုပ္ရွင္ဒါရုိက္တာ၊ ပန္တ်ာေက်ာင္းအုပ္ႀကီးေဟာင္း ဦးဝင္းေဖနဲ႔ သူ႔ေဘးကထုိင္ေနတာက ဂုဏ္ထူးဦးသိန္းႏုိင္ (ဓါတ္ပုံထဲမွာ သူတုိ႔ရဲ႕ ဗုိက္ႀကီးႏွစ္လုံးက အထူးေပၚလြင္ေနပါတယ္။) ေမာင္သိန္းႏုိင္ရဲ႕ေဘးကမွ ေမာင္စြမ္းရည္၊ သူ႔နာမည္ရင္းကလဲ ဝင္းေဖတဲ့ “ဝင္းေဖငယ္” ေပါ့။ “ဝင္ေးဖႀကီး” က အ သက္တႏွစ္ပုိႀကီးတယ္။ သူကေမာင္သိန္းႏုိင္နဲ႔ တႏွစ္တည္းေမြးတာ။ မၾကာခင္ အသက္ ၈၀ ျပည့္ေမြးေန႔လုပ္ၾကမွာ။ ေနာက္ တေယာက္က အမခင္ေဆြဦးပါ။ အစ္မဦးက ရွစ္ဆယ္ေက်ာ္၊ အသက္ႀကီးဆုံး။ ေနာက္တေယာက္က ေဇာ္ေဇာ္ေအာင္ အမည္ရင္း ဦးေဇာ္ျမင့္၊ ဒီေျခာက္ေယာက္ထဲမွာ သူက ျမန္မာစာမဟာ ဝိဇၨာဆရာႀကီးပါ။ ဝင္ေဖႀကီးနဲ႔ ေမာင္မုိးသူတုိ႔ ႏွစ္ ေယာက္ကေတာ့ တကၠသုိလ္ကုိ ဝင္လုိက္ထြက္လုိက္၊ ဆင္းလိုက္တက္လုိက္နဲ႔ ၁၀ႏွစ္ႏွစ္ေယာက္ေနခဲ့ေပမယ့္ ဘဲြ႔မရခဲ့ဘူး။ ေမာင္မုိးသူေခၚ ဦးစိန္ျမင့္ဆုိရင္ တကၠသုိလ္က ပထမတန္းေတာင္ မေအာင္ခဲ့ပါ။ က်ေနာ္နဲ႔ေတာ့ ဦးမုိးသူေခၚ ဦးစိန္ျမင့္နဲ႔ ေရစက္မ်ားပါတယ္။ က်ေနာ္ ဦးေအာင္သင္းနဲ႔ စာေပခရီးအတူသြားၾကေတာ့ “ခင္မ်ားတုိ႔မွာ ေနာက္ကြယ္က ႏုိင္ငံေရးဂုိဏ္းတကာအစဲြေတြရွိတာ က်ဳပ္ကလုံးဝမသိခဲ့ဘူး။ က်ဳပ္ဆုိတဲ့ေကာင္က ေျမွာက္ေပးရင္ “ေခြ်းထြက္” ေအာ္ က တဲ့ေကာင္ဗ်။ ေဇာ္ေဇာ္ေအာင္ ေျမႇာက္ေပးတုိင္း တြယ္ေတာ့တာပဲတဲ့” လူငယ္မ်ားက က်ေနာ္ရယ္ ေမာင္မုိးသူရယ္၊ ေဇာ္ ေဇာ္ေအာင္ရယ္ လည္ပင္းဖက္ေနခဲ့ၾကၿပီး ကုတင္တစ္လုံးမွာ လူသုံးေယာက္အိပ္ခဲ့ၾကဖူးတာကုိ မသိႏုိင္ၾကပါ။ ေဇာ္ေဇာ္ ေအာင္နဲ႔ ေမာင္စြမ္းရည္ဟာ ေမာင္မုိးသူရဲ႕အိမ္မွာ သူတုိ႔အမ်ိဳးသမီး အသီးသီးနဲ႔ ခ်ိန္းခ်က္စကားေျပာၾကရင္း အိမ္ေထာင္က် သြားခဲ့ၾကတာပါ။ ဒီေလာက္ရင္းႏွီးပါတယ္။ မုံရြာက ေဇာ္ေဇာ္ေအာင္ဟာ ျမင္းၿခံၿမိဳ႕နယ္က ေတာရြာကေလးကုိ ေရာက္ေအာင္ က်ေနာ္နဲ႔ လုိက္လည္ဖူးပါတယ္။ နယ္တည္းသားခ်င္းျဖစ္တဲ့ တင္မုိးေတာင္ က်ေနာ္တုိ႔ရြာကုိ က်ေနာ္နဲ႔လုိက္ မလာဖူးပါဘူး။ (က်ေနာ္မရွိခ်ိန္ ေရာက္သြားဖူးသတဲ့။) ေဇာ္ေဇာ္ေအာင္ ရန္ကုန္တကၠသုိလ္ကုိ ေျပာင္းသြားၿပီးေနာက္၊ ၁၉၅၇-၅၈ ထဲမွာ ေမာင္သိန္းႏုိင္နဲ႔ တင္မုိးတုိ႔က ျမန္မာစာ ဂုဏ္ထူးနဲ႔ ေရာက္လာၾကတယ္။ ကေလာင္ရွင္အသင္း လႈပ္ရွားမွာေတြကုိ ျမႇင့္တင္ၾကတယ္။ ဒီေတာ့မွ ေတာသားခ်င္း တဲြၾကစုိ႔လုိ႔ ေၾကြးေၾကာ္ၿပီး တင္မုိးက ေမာင္သိန္းႏုိင္နဲ႔ ေမာင္စြမ္းရည္ကုိ မခြာတမ္း တြယ္ထားတယ္။ ေဆာင္းရာသီမွာေတာင္ နန္းေရွ႕ပဲြတုန္း ေက်ာင္းေဘာ္ဒါေဆာင္ေတြနဲ႔ အလယ္ကကြင္းႀကီးထဲမွာ ထင္းမီးဖုိၿပီး ညလုံးေပါက္စကားေျပာခဲ့ၾကပါတယ္။ အေမရိကားမွာ သူကြယ္လြန္ခါနီးထိ ျမင္းၿခံအေၾကာင္းေတြ ေျပာလုိ႔မၿပီးျပတ္ေသးဘူး။ ျမင္းၿခံက ကုိးေဆာင္ေက်ာင္းအၾကာင္း၊ ကန္ၿမဲဇဂ်မ္း ရြာက က်ေနာ္တုိ႔အမ်ိဳးေတြနဲ႔၊ လက္ဝဲ- ျမင့္နီရြာက ကေနာ့္အမ်ိဳးေတြအေၾကာင္းကုိ စာရြက္တစ္ရြက္နဲ႔ လုိက္ေရးခုိင္းေနပါေသးတယ္။ လက္ဝဲ-ျမင့္နီရြာက က်ေနာ့္အမ်ိဳးေတြက သူနဲ႔ ျမင္းၿခံၿမိဳ႕ေပၚမွာ သမဝါယမေငြစာရင္းကုိင္သင္ တန္းတုိ႔ထင္ပါရဲ႕၊ စာကူတက္ခဲ့ၾကဖူးသတဲ့ “သူတုိ႔ရြာ-ကန္ၿမဲဇဂ်မ္းက က်ေနာ့္အမ်ိဳးေတြက သူႀကီးမ်ိဳးေတြပါ။ အညာေတာ ရြာေတြမွာ သူႀကီးမ်ိဳးကုိ “မင္းမ်ိဳး” လုိ႔ ေခၚၾကတာပါ။ “သူႀကီးမင္း” လုိ႔ ေခၚတယ္။ သူႀကီးမင္းေနထုိင္တဲ့ အိမ္ၿခံဝန္းကုိ “မင္း ဝုိင္း” လုိ႔ေခၚတယ္။ အၿငိမ့္ပဲြမွာ ေရွ႕ဆုံးက သူႀကီးမိသားစုၾကည့္ဖုိ႔ စင္ကုိ “မင္းစင္” ေခၚရတယ္။ ပဲြခင္းမွာ အလယ္ကလမ္းကုိ “မင္းလမ္း” တဲ့။ အဲဒီသူႀကီးမ်ိဳးေတြရဲ႕ အိမ္ကုိ ကုိရင္ဣႏၵတာ ဆြမ္းခံသြားေတာ့ ေနာက္ကဆြမ္းခြက္ကုိ ကိုုင္တာက ကဗ်ာဆရာေမာင္စန္းေသာ္ (ေဒါက္တာခင္ေမာင္ရည္) တဲ့။ သူႀကီးသမီးေတြက ၿမိဳ႕တက္ေက်ာင္းေနၾကတာဆုိေတာ့ ၿမိဳ႕ ဟန္ေပါက္ၿပီး သိပ္ေခ်ာသိပ္လွတယ္လုိ႔ ထင္ခဲ့ရသတဲ့။ သူနဲ႔အိမ္ေထာင္က်တဲ့ အမ်ိဳးသမီးဟာ သူႀကီးမ်ိဳးထဲက တေယာက္ပါ။ အေမက သူႀကီးမ်ိဳး ၊ အေဖကသူႀကီးမ်ိဳးမဟုတ္လုိ႔ “မင္းမ်ိဳး” မစစ္လွဘူးတဲ့ေလ။ ထားပါေတာ့။ ခုေတာ့ ရ.၀.တ ေပါ့။ မႏၱေလးတကၠသုိလ္ ငယ္သူငယ္ခ်င္းေတြးထဲက တင္မုိး၊ ၾကည္ေအာင္၊ ေလးေမာင္ (ျမင္းၿခံ)နဲ႔ ညႊန္႔ေအး (အင္းဝ) တုိ႔ ေလး ေယာက္နဲ႔ သူတုိ႔ထက္ နည္းနည္းေနာက္က်ေရာက္တဲ့ ကဗ်ာဆရာေမာင္စန္းေသာ္တုိ႔က ကြယ္လြန္ကုန္ၾကရွာပါၿပီ။ အဓိကအေၾကာင္းရင္းကေတာ့ ေဆးလိပ္ေသာက္ေခၚၾကတာပါပဲ။ ေဆးလိပ္မေသာက္သူေတြပဲ က်န္ရစ္တာပါ။ က်န္ရစ္ၿပီး မပါဝင္သူ သုံးေယာက္ပဲရွိပါတယ္။ ေမာင္သာႏုိးက က်န္းမာေရးမေကာင္းဘူး။ ကုိေလး (အင္းဝဂုဏ္ရည္) က အင္းဝမွာ ေနေတာ့ ေဝးတယ္။ ကသာဝင္းႂကြယ္ (အမည္ရင္းခင္ေမာင္ဝင္း) က ရန္ကုန္မွာပဲရွိပါတယ္။ အၿငိမ္းစား ေလတပ္ဗုိလ္မွဴးပါ။ ဗုိလ္ေသာ္ကအေခၚ “ေရဗိုလ္” ပါ။ သူက ကဗ်ာစာအုပ္တအုပ္ထုတ္ၿပီး စစ္ထဲလုိက္သြားတယ္။ စာေပေလာကနဲ႔ေရာ၊ စာေပနဲ႔ေရာ အဆက္ျပတ္သြားေတာ့ စီစဥ္သူေတြကၾကားဖူးမွာ မဟုုတ္။ သူလဲ ေခါင္းျဖဴခြပ္က်ိဳး အဖုိးႀကီးျဖစ္ေနပါၿပီ။ ေလး ေမာင္၊ ေမာင္မုိးသူ၊ ဝင္းႂကြယ္၊ ၾကည္ေအာင္၊ ညႊန္႔ေအာင္၊ ေဇာ္ေဇာ္ေအာင္၊ ေမာင္စြမ္းရည္တုိ႔ဟာ ၁၉၃၇ ခုႏွစ္မွာ တနွစ္တည္းေမြးဖြားခဲ့ၾကတာလုိ႔ ဆုိပါတယ္။ အဲဒီ ဝင္းႂကြယ္က “ကသာဝင္းႂကြယ္” တဲ့။ တကၠသုိလ္ဝင္းႂကြယ္ေခၚတဲ့ တရုတ္သုိင္းေရးဆရာနဲ႔ မွားတတ္တယ္။ ခုဟာေတြက မန္းတကၠသုိလ္ ေက်ာင္းထြက္ ငယ္ေပါင္းႀကီးေဖၚ စာေပရဲေဘာ္ေတြပါ။ ဦးဝင္းေဖ၊ ဂုဏ္ထူးသိန္းႏုိင္၊ ေမာင္စြမ္းရည္၊ ေဒၚခင္ေဆြဦး၊ ေမာင္မုိးသူ၊ ေဇာ္ေဇာ္ေအာင္၊ အားလုံးေျခာက္ေယာက္ လာၾကတယ္။ ေမာင္သာႏုိး၊ တင္မုိး၊ ၾကည္ေအာင္၊ ေလးေမာင္၊ ဝင္းႂကြယ္၊ ညႊန္႔ေအး (အင္းဝ) ေျခာက္ေယာက္ မလာႏုိင္ၾကဘူး။ မလာ ေျခာက္ေယာက္ လာေျခာက္ေယာက္ မန္းတကၠသုိလ္မွာ မေရွးမေႏွာင္း ေနာက္ဆက္တဲြေလးေတြရွိခဲ့တာ သတိရတယ္။ ေမာင္မ်က္ရွင္ (စစ္ကုိင္းဦးဖုိးသင္းေျမး)၊ ေရးဦးျမင့္ေမာင္ (ပညာတန္ေဆာင္အယ္ဒီတာအဖဲြ႔)၊ ေမာင္စန္းေသာ္ (ေဒါက္တာ ခင္ေမာင္ရည္)၊ မုံရြာ စသည္စသည္ေပါ့။ ေမာင္စန္းေသာ္နဲ႔ မုံုရြာဝင္းေဖတုိ႔က ဆုံးရွာၿပီ၊ ထားပါေတာ့ ဓါတ္ပုံထဲမွာ မပါႏုိင္ၾက တာေတြ။ မပါႏုိင္တာေတြ ဆက္ေျပာရန္ ေပရွည္ေနေရာ့မယ္။ ထူးဆန္းတာက မုံရြာဝင္းေဖ။ နာမည္တူေပမယ့္ သူကက်ေနာ္ တုိ႔ကုိ ကြန္ျမဴနစ္ေတြဆုိၿပီး ေရွာင္တယ္။ က်ေနာ္တုိ႔တေတြနဲ႔ လုံးဝမဆုိင္ဘူး။ မေအာင့္ႏုိင္ မအည္းႏုိင္ပဲ ရန္ကုန္ ေရာက္ ေရာက္ျခင္းသြားၿပီး ဂါရဝျပဳ အလြမ္းသယ္ရတာကေတာ့ (တင္မုိးက “ဗုိလ္ႏုိး” လုိ႔ အၿမဲတမ္းလြမ္းတခဲ့တဲ့) ကုိသာႏုိးပါပဲ။ သူနဲ႔ တေယာက္လည္ပင္းတေယာက္ဖက္ၿပီး ဓါတ္ပုံရုိက္ခဲ့ရတယ္။ ေနာက္တေယာက္သြားေတြ႔ရတာကေတာ့ ရန္ျဖစ္ဖက္ ေဇာ္ေဇာ္ေအာင္ေပါ့။ “ဘယ္ကဧည့္သည္လဲ၊ ဘယ္သူလဲ” ဆုိၿပီး ဒုတ္ေကာက္ႀကီးတေဒါက္ေဒါက္နဲ႔၊ ပီဘိအဖုိးႀကီး၊ က်ေနာ့္ အိမ္ကုိ ဦးဆုံးေရာက္လာသူကေတာ့ ေမာင္မုိးသူပါ။ သူကလဲ ဒုတ္ေကာက္ႀကီးနဲ႔လား၊ ဒုတ္ေျဖာင့္ႀကီးနဲ႔လား မမွတ္မိေတာ့ ဘူး။ ေျခေထာက္ေနာက္တဖက္ ထပ္က်ိဳးထားသတဲ့။ ဆရာႀကီးေရႊဥေဒါင္းနဲ႔ ေျခက်ိဳးတာခ်င္းတူၿပီး ဂုဏ္ယူလုိ႔ေပ့ါ။ ဆံမုတ္ ဆိတ္ ႏႈတ္ခမ္းေမြး၊ မ်က္ခုံးေမြးေတြပါ ျဖဴျဖဴေဖြးကုိ မင္းသိခၤဝတၳဳေတြထဲက တရုတ္အဖုိးႀကီးကုိသတိရမိေသးေတာ့။ စာေပ စကားဝုိင္းလာ ပရိသတ္ထဲမွာလဲ မိတ္ေဆြေတြအမ်ားႀကီးပါပဲ။ ဦးေခါင္းျဖဴေတြမ်ားပါတယ္။ ပန္းခ်ီမဆဲြဘဲ စာေရးဆရာေတြနဲ႔ စာေပေဟာေျပာပဲြေတြေလွ်ာက္လုိက္ေလ့ရွိတဲ့ ယဥ္မင္းပုိက္လဲ မ်က္ခုံးေမႊး ျဖဴေနရွာၿပီ။ ဖ်ာပုံနီလုံဦးလဲ မ်က္ခုံးေမႊးျဖဴေနၿပီ။ ေဆးရုံအတူတက္ဖူးတဲ့ ကုိဝင္းၿငိမ္းကေတာ့ အရင္အတုိင္းပါပဲ။ ေဖါင္းေဖါင္း၊ ၿပံဳးၿပံဳးပဲ။ မုံရြာေအာင္ရွင္ကေတာ့ က်ေနာ့္ကုိ ဟုိလြန္ခဲ့တဲ့ နွစ္ေပါင္း ၂၀ ေက်ာ္ေလာက္က ထင္ပါရဲ႕။ ေမာ္စီတုန္းကဗ်ာေတြ ဘာသာျပန္ခုိင္းခဲ့တာ ခုပုံႏွိပ္ေနၿပီ ေျပာဖုိ႔ေမ့ သြားပါတယ္။ သူဘာသာျပန္ခုိင္းတာျဖစ္လုိ႔ သူ႔ကုိ အမွာစာေရးခုိင္းထားတာ ၾကာၿပီတဲ့။ မုိးမခ မိဘမ်ားျဖစ္ၾကတဲ့ ေဒါက္တာ ခင္ေမာင္ဝင္းနဲ႔ တကၠသိုလ္ေရႊရီဝင္းတုိ႔လဲ လာေရာက္အားေပးၾကေလရဲ႕။ သူတို႔ရဲ႕ ညာဘက္အနားမွာ “ပန္ ျမန္မာ” (Pen-Myanmar) မသီတာစမ္းေခ်ာင္း။ အေမရိကားကုိလာတုန္းက မေတြ႔လုိက္ရဘူး။ ဗမာျပည္ေရာက္မွပဲ ေတြ႔ရပါတယ္။ ႀကံႀကံ ဖန္ဖန္၊ အေမရိကားက စာေပမိတ္ေဆြေဒါက္တာတင္ေဇာ္လြင္ကလဲ ႀကံဳႀကိဳက္လုိ႔တဲ့ စာေပေလာကကုိ မ်ိဳးညႊန္႔စာေပ ဥကၠဌႀကီး ေဒါက္တာေဖျမင့္တုိ႔နဲ႔ တဝုိင္း စီစဥ္ထားသတဲ့ အလည္လာရင္း စီစဥ္တာပါ။ လူထုဦးလွရဲ႕ ဇာတိရြာကုိလဲ လုိက္ ပုိ႔ေပးဖုိ႔ စီစဥ္ေသးတယ္။ က်ေနာ္က အခ်ိန္မရေတာ့လုိ႔ မသြားလုိက္ရဘူး။ ေညာင္ေလးပင္နားက ပုစြန္ေျမာင္း (ဗဇြန္ေျမာင္း) ဆုိတဲ့ရြာ။ ေလးကုိတင္ ပန္းခ်ီေမာင္ဒီနဲ႔ တကၠသုိလ္မက်ည္းဒန္တုိ႔ကလဲ စာအုပ္လက္ေဆာင္ေတြ လာေပးၾကတယ္။ ကုိကုိးကြၽန္း သူရဲေကာင္း ရွစ္ေယာက္အေၾကာင္းေရးတဲ့ စာအုပ္တအုပ္လဲ လက္ထဲေရာက္လာတယ္။ စာအုပ္ၾကားထဲမွာ က်ေနာ္ေပ်ာက္ ေနတဲ့ ကုိကုိကြၽန္းေမာ္ကြန္း ကဗ်ာေလးညႇပ္လုိက္လုိ႔ ေက်းဇူးတင္ပါတယ္။ စာအုပ္လက္ေဆာင္ေပးသူေတြထဲမွာ ရွားရွား ပါးပါးတေယာက္ကေတာ့ ရဲေဘာ္ခင္ေမာင္ျမင့္။ ျမစ္သားဇာတိ။ ေမာင္သာရရဲ႕ ေမြးစားညီ။ မန္းတကၠသုိလ္က တပ္ဦးရဲေဘာ္ ေဟာင္းတစ္ဦးပါ။ တရားစာအုပ္ေတြ လက္ေဆာင္ေပးပါတယ္။ မုိးကုတ္ တရားစာအုပ္လဲပါေလရဲ႕။ အသက္တြင္းဝေရာက္ ၾကာၿပီဆုိေတာ့ တရားဓမၼစာအုပ္ေတြလဲ လုိအပ္လာတာအမွတ္ပါပဲ။ ခင္ေမာင္ျမင့္နဲ႔ ကြဲသြားတာၾကာၿပီ။ သူလဲ သူ႔အကုိႀကီး ေမာင္သာရလုိပဲ ဆုိရွယ္နီအုပ္စုတင္ တေယာက္အေနနဲ႔ ဗုိလ္ေနဝင္းရဲ႕ ျမန္မာ့ဆုိရွယ္လစ္ပါတီကုိ ဝင္ေရာက္ကူးေျပာင္း ေထာက္ခံသြားၿပီး အဆုံးထိပူးေပါင္းသြားခဲ့လုိ႔ က်ေနာ္တုိ႔နဲ႔ လုံးဝ ေျပာင္းျပန္လမ္းကဲြသြားခဲ့ပါတယ္။ ဆရာေမာင္သာရကေတာ့ မဆလပါတီ ဌာနခ်ဳပ္ကထြက္ၿပီး စာေတြကုိ ျပန္ေရးေနရာက ရွစ္ေလးလုံး ဒီေရလိႈင္းလုံးႀကီးနဲ႔တူ ျပည္ပလြင့္ထြက္လာေလရဲ႕။ စာအုပ္လက္ေဆာင္ေပးလာသူ ေနာက္တေယာက္ကေတာ့ ျမေႏွင္းညိဳ။ ရွစ္ေလးလုံးကာလအတြင္း ရန္ကုန္ၿမိဳ႕တပတ္ ဆႏၵျပလမ္းေလွ်ာက္ပဲြတခုမွာ က်ေနာ္နဲ႔ အတူ ခ်ီတက္ခဲ့တဲ့ တဦးတည္းေသာ စာေရးဆရာမပါ။ ပန္းခ်ီဆရာ ယဥ္မင္းပုိက္လဲ အတူပါခဲ့တယ္။ ေရွ႕ဆုံးက ခ်ီတက္တာက ဆရာနတ္ႏြယ္။ ခပ္လွမ္းလွမ္းမွာ ေက်ာင္းေနဘက္သူငယ္ခ်င္း ေဒါက္တာသိန္း ေမာင္ျမင့္ကုိလဲ စိတ္ပါလက္ပါ ခ်ီတက္ေနတာျမင္ရတယ္။ တျခားစာေရးဆရာေရာ၊ ဆရာဝန္ေရာမေတြ႔မိဘူးး အဲ မညိဳ ေပးလာတဲ့ စာအုပ္အမည္က “ေလွခြက္ခ်ည္းက်န္ ဆန္ခဲ့ပါသည္” တဲ့ အဖုံးမွာ သူ႔ဖခင္ဦးတင္ဝင္းညိဳရဲ႕ ဓါတ္ပုံပါတယ္။ အတြင္းမွာေတာ့ သူ႔ဖခင္ပါဝင္လႈပ္ရွားခဲ့ရတဲ့ ဗုိလ္ေနဝင္းဆုိရွယ္လစ္ပါတီ ဗဟုိေကာ္မတီရဲ႕ အရႈပ္ေတာ္ပုံအေၾကာင္းေတြပါပဲ။ ဗဟုိေကာ္မတီ မဲေပးၾကေတာ့ ဗုိလ္ေနဝင္းက တျခားဗုိလ္ေတြကုိ အေကာက္ႀကံ၊ ျဖဳတ္ထုတ္သတ္ လုပ္ခဲံပုံအေၾကာင္းေတြပါပဲ။ ျမေႏွာင္းညိဳ ကုိယ္တုိုင္ ေလ့လာေရးသားျပဳစုတဲ့ စာအုပ္ပါ။ စာအုပ္ကုိ သူ႔အေဖကေတာ့ ျမင္ေတြ႔သြားရမယ္မထင္ဘူး။ စာအုပ္ထဲမွာ “တင္မုိး” နဲ႔ သူ႔အေဖေတြ႔ဆုံခန္းလဲ ပါေလရဲ႕။ ထူးဆန္းတာက ဗမာစစ္တပ္ထဲက ဗုိလ္လက်္ာ၊ ဗုိလ္ေက်ာ္ေဇာတုိ႔လဲ ဗုိလ္ေနဝင္းရဲ႕ အၿငိဳအျငင္ခံရၿပီး ေကာက္က်စ္ တာခံရ တယ္။ ပုိထူးဆန္းတာက သမီး ဆရာဝန္ စာေရးဆရာမေတြက သူတုိ႔ဖခင္အေၾကာင္းကုိ စာတအုပ္ ေပတဖဲြ႔ျဖစ္ေအာင္ ေရး ၾကတာပါပဲ။ ခုလဲ သမီးဆရာဝန္စာေရးဆရာက သူ႔အေဖအေၾကာင္းကုိ ေရးတာဖက္ရျပန္ၿပီေပါ့။ ဗုိလ္ေနဝင္းရဲ႕ “ေက်း ဇူး” လုိ႔ ဆုိရေပေတာ့မယ္။ ဗုိလ္ေနဝင္းဟာ လူေကာင္းေတြ၊ သူ႔ထက္သာသူေတြကုိ မနာလုိ မရႈဆိတ္ဘူး။ အေကာက္ဥာဏ္နဲ႔ ျဖဳတ္ထုတ္သတ္ လုပ္တာဟာ တကယ့္ “ဗီလိန္” ဂုန္းရုပ္ ဇာတ္လမ္းေတြပါပဲ။ ေဒါက္တာ ခင္လက်္ာ၊ ေဒါက္တာလွေက်ာ္ေဇာ၊ ေဒါက္တာျမေႏွာင္းညိဳတုိ႔လုိ ေဒါက္တာစႏၵာဝင္းလဲ ေရးဖုိ႔ေကာင္းတယ္။ လာၾကသူေတြ၊ ျမင္လုိက္တာေရာ၊ မျမင္လုိက္တာေရာ အမ်ားႀကီးပါပဲ။ ေဆြးေႏြးေမးျမန္းတာကေတာ့ ကုိၿငိမ္းခ်မ္းေအးပါ။ ေမးျမန္းေဆြးေႏြးၾကတဲ့အေၾကာင္းအရာေတြက ႀကီးက်ယ္ပါတယ္။ ျမန္မာစာေပတုိးတက္ေရးနဲ႔ ျမန္မာစာသင္ၾကားေလ့လာေရးအေၾကာင္းက စပါတယ္။ က်ေနာ္ မႏုိင္မနင္းျဖစ္ေနလုိ႔ ျမန္မာစာဆရာႀကီး ဂုဏ္ထူးဦးသိန္းႏုိင္နဲ႔၊ ျမန္မာစာ မဟာဝိဇၨာႀကီး ဦးေဇာ္ျမင့္ (ေဇာ္ေဇာ္ေအာင္) တုိ႔က ပါဝင္ေဆြးေႏြးၾကရပါတယ္။ ဦးသိန္းႏုိင္က ျမန္မာစာ က်ဴရွင္ထဲမွာပဲ (ရွင္) ေနရာက ခုမွစာေပဘက္ကုိ ဦးလွည့္ၿပီး ျမန္မာစာေပတုိးတက္ျမွင့္တက္ေရး အဖဲြ႔ေတာင္ဖဲြ႔ၿပီး ေဆာင္ရြက္ေနတယ္လုိ႔ ေျဖသံၾကားရလုိ႔ ဝမ္းသာရပါတယ္။ က်ေနာ္ကေတာ့ လက္ရွိျမန္မာစာေပနဲ႔ ျမန္မာစာသင္ၾကားေရးဟာ ဆရာႀကီးဦးေဖေမာင္ တင္ထြန္း တင္ခဲ့တဲ့အရွိန္နဲ႔ပဲ ဆက္လိမ့္ေနတုန္းရွိ ေသးတယ္လုိ႔ျမင္ပါတယ္။ ဦးေဖေမာင္တင္ကုိလဲ ဗုိလ္ေနဝင္းက ခါးခါးသီးသီးမုန္းပါတယ္။ နာမည္ေတာင္မၾကားခ်င္ေတာ့ခက္သား။ အထူးသျဖင့္ တကၠသုိလ္ျမန္မာစာသင္ၾကားေရးက ေခတ္ေနာက္က်ေနေတာ့ တကၠသုိလ္က ဦးေဆာင္ရတဲ့ အေျခခံျမန္မာစာမွာလဲ ေခတ္ေနာက္က်က်န္ရစ္တယ္။ က်ေနာ္တုိ႔ပါဝင္လုပ္ေဆာင္ေနခ်ိန္မွာ ကံဆုိးခ်င္ေတာ့ ဗုိလ္ေနဝင္းက ဝင္ေရာက္ၿပီး ကန္႔သတ္ခ်ဳပ္ခ်ယ္တာေတြလုပ္လုိက္ပါေသးတယ္။ တကၠသိုလ္မွာက ေရွးေဟာင္းစာေပ သင္ၾကားမႈသာ ေရွ႕ေရာက္ေနၿပီ။ ေခတ္သစ္စာေပသင္ၾကားမႈနဲ႔ ဘာသာစကား၊ ဘာသာသိပၸံသင္ၾကားမႈက ေနာက္ျပန္ဆဲြေနပါတယ္။ ဆရာေတြရဲ႕ အျပစ္မဟုတ္ပါဘူး။ ဗုိလ္ေနဝင္းက ျမန္မာစာေရြး ခ်ယ္ျပဌာန္းေရးမွာ ဝင္စြက္ခဲ့တဲ့အျပင္၊ ျမန္မာစာဆရာမ်ား ႏုိင္ငံျခားပညာသင္ေရးမွာလဲ မလုိဘူးဆုိၿပီး ဟန္႔တားခံပါေသး ေကာ။ ျမန္မာစာကိစၥၿပီးေတာ့ လူထုေဒၚအမာရာျပည့္ပဲြအေၾကာင္းကုိ ေမးပါတယ္။ အဲဒါကေတာ့ ဗုိလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္း၊ ဦးခင္ေမာင္ လတ္၊ ေဒၚခင္မ်ိဳးခ်စ္၊ ေဒၚအမာတုိ႔ဟာ ၁၉၁၅မွာ၊ တခုတည္းဖြားေတြဆုိေတာ့ ၁၉၁၅ ခုႏွစ္ တႏွစ္လုံးသာမက ၁၉၁၄ ခုႏွစ္အစကတည္းကပါ သူတုိ႔ရာျပည့္ပဲြ၊ ရာျပည့္ႀကိဳပဲြေတြအေၾကာင္း မနားတမ္းေရးလာခဲ့တဲ့အတြက္ သူမ်ားအကူ အညီမလုိဘဲ ေျပာႏုိင္တာေပါ့။ မုိးမခေကာင္းကင္တျပင္လုံး ေရးေနခဲ့တာ မဟုတ္လား။ သတင္းစာဆရာမႀကီးအျဖစ္နဲ႔သာမက ျမန္မာမႈ၊ ျမန္မာ့ဓေလ့၊ သုေတသီအျဖစ္နဲ႔ သူမ်ား မလုပ္ႏုိင္တာ (ေနာင္လဲလုပ္လုိ႔ရေတာ့မွာမဟုတ္တဲ့) သုေတသနေတြလုပ္ ခဲ့ေၾကာင္း ဝတၳဳတုိဆုိတဲ့ ရသစာေပနဲ႔ စာၿပီးရသအက္ေဆးေရးသားမႈနဲ႔ အဆုံးသတ္ခဲ့ေၾကာင္း စသျဖင့္ ေျပာျပခဲ့ပါတယ္။ က်ေနာ့္အေနနဲ႔ ခုလဲ ၂၀၁၅ မကုန္မခ်င္း ဆက္ေရးေနတာကုိ “မုိးမခ” မွာေတြ႔ရမွာပါ။ လူထုႀကီးပြားေရး အထူးထုတ္အတြက္လဲ သီးျခားေရးပုိ႔ထားပါေသးတယ္။ စုစည္းလုိက္ရင္ စာအုပ္ျဖစ္ေလာက္ပါၿပီ။ အထူးသျဖင့္ လူပုဂၢိဳလ္ခ်င္းလဲ အနီးကပ္ေနလာရတဲ့ လူထုေဒၚအမာနဲ႔ ေဒၚခင္မ်ိဳးခ်စ္တုိ႔ ႏွစ္ဦးရဲ႕ရာျပည့္အေၾကာင္းေတြ ေရးျဖစ္ခဲ့ပါတယ္။ အေမရိကန္ျပည္မွာလဲ ဒါပဲေဟာေျပာ ေနက်ကုိး။ သိပ္မ်ားမ်ားမေျပာျဖစ္ၾကပါဘူး။ အခမ္းအနားက ၁၀ နာရီစ၊ ၁၂ နာရီဆုံးပါတယ္။ ၿပီးဆုံးၿပီလဲဆုိေရာ ခ်က္ခ်င္းလုိလုိ လူစုကဲြ သြားလုိ႔ လူေစ့ေအာင္ေတာင္ ႏႈတ္မဆက္လုိက္ရပါဘူး။ ဘယ္သူနဲ႔မွ ေကာင္းေကာင္းမေျပာလုိက္ရတာပါ။ ျမင္သာျမင္ရ ဘဝင္မက်လုိက္ရဘူးဆုိပါေတာ့။ ဦးေခါင္းျဖဴျဖဴ၊ မ်က္ခုံးျဖဴျဖဴေတြပဲ လွမ္းျမင္လုိက္ရတာကုိး။ ရွစ္ေလးလုံးေတြလဲ တလုံးမွ မေတြ႔ရဘူး။ အဖဲြ႔ခ်ဳပ္ရုံးကုိလဲ သူတုိ႔တေတြ ေရြးေကာက္ပဲြေတြနဲ႔ အလုပ္ရႈပ္ေနမွပဲ ဆုိၿပီး မသြားလုိက္ႏုိင္ေပမယ့္ ကုိနီလုံတုိ႔၊ ကုိေအာင္ရွင္တုိ႔နဲ႔ ဆုံလုိက္ရလုိ႔ ေတာ္ေသးရဲ႕။ နာယကႀကီးကုိေတာ့ အိမ္သြားၿပီး ကန္ေတာ့လုိက္ပါတယ္။ ဆုေတြေပး လုိက္တာ ငါးမိနစ္ေလာက္ၾကာတယ္ထင္ရဲ႕။ ေပးတဲ့ဆုေတြနဲ႔ ျပည့္ပါေစ။ ခဏဆုိေပမယ့္ လူႀကီးနဲ႔ေရာ လူငယ္နဲ႔ေရာ အတန္အသင့္ဆုံရလုိ႔ပဲ အလြမ္းေျပ တန္သေလာက္ ေျပခဲ့ပါတယ္။ ထပ္ၿပီး ဆုံဖုိ႔ႀကိဳးစားပါအုံးမယ္။ ေမာင္စြမ္းရည္ ၂၀၁၅