ေမာင္ဥကၠလာ - ပြတ္ခြင့္ရ သမိုင္းေနာက္ေၾကာင္း

ေမာင္ဥကၠလာ - ပြတ္ခြင့္ရ သမိုင္းေနာက္ေၾကာင္း
(မိုးမခ) ေဖေဖာ္၀ါရီ ၁၆၊ ၂၀၁၆


မၾကာခင္ ရက္ပိုင္းအတြင္း အထုပ္ပိုက္ၿပီး လစ္ၾကေတာ့မယ့္ အဘတို႔အတြက္ ဝမ္းနည္းေၾကကြဲ စိတ္မေကာင္းျဖစ္ကာ သူတုိ႔ေတြရဲ ႔ သနားစရာ ေနာက္ဆံုးရက္ေတြ၊ တခ်ိန္တခါက ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ (ႏုိင္ငံအက်ဳိး) သူတုိ႔ကိုယ္က်ဳိးရွာ လုပ္ခဲ့တာေတြကို ထုတ္ေဖာ္ဂုဏ္ျပဳ ေရးခ်င္ေပမယ့္၊ သမၼတႀကီးက သူတုိ႔ “အဘ” ေတြရဲ ႔ စြမ္းေဆာင္မႈေတြကို ခ်ီးမႊမ္းခန္းဖြဲ႔ ေျပာဆိုေရးသားေနတဲ့ ေမာင္ဥကၠလာ ကို သမၼတႀကီးရဲ ႔ “လူလိမ္ေတြ မ ထားတဲ့ ေဘာဆုႀကီး” ေပးလာမွာကို စိုးရိမ္လို႔ သူတို႔အေၾကာင္း ေရးတာကို ျမစ္ဆံုစီမံကိန္းလို ေခတၱရပ္ဆိုင္းၿပီး အခုေတာ့ ဆင္ေဝွ႔ရန္ေရွာင္ လြန္ခဲ့တဲ့အပတ္က ႏွစ္ပတ္လည္ေန႔ လုပ္သြားခဲ့တဲ့ ရက္တစ္ရက္အေၾကာင္းကို သိသမွ် မွ်ေဝ (share) လိုက္ပါတယ္။

အဲဒီေန႔ရက္က ကမာၻတဝွမ္းမွာ ေန႔ညမျပတ္ ပြတ္ေနသူမ်ားနဲ႔ အထူးသက္ဆိုင္ပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ ပြတ္ေနသူ အမ်ားစု - အထူးသျဖင့္ ေရႊျပည္ေတာ္မွာ လိပ္ခရုလို ေႏွးေကြးလွတဲ့ ဆက္သြယ္ေရးခ်ိတ္ဆက္မႈနဲ႔ ပြတ္ေန၊ လိုက္ (like) လုပ္ေန၊ တက္ (tag) လုပ္၊ စက္ဝိုင္းၾကည့္ေနသူ အမ်ားစုက ဘယ္လိုကေန၊ ဘယ္သူ႔ ေက်းဇူးေၾကာင့္ ပြတ္ခြင့္ရတာကို ဂဃနဏ သိၾကမွာ မဟုတ္ပါဘူး။ ဒါေၾကာင့္ အားအားယားယား ဖတ္မိသမွ်၊ သိထားသမွ်ကို ျပန္လည္မွ်ေဝလိုက္ျခင္း ျဖစ္ပါတယ္။ ကဲ အခုေျပာမယ့္အေၾကာင္းကို သိေနသူေတြက ဒီ ေဆာင္းပါးကို တက္မလုပ္၊ လိုက္မလုပ္ဘဲ မိုးမခမွာ တျခား အလြန္ဖတ္ေကာင္းတဲ့ ေဆာင္းပါးေတြ ဖတ္ၾကေပါ့။

ကဲ ေျပာမယ္ဆို … ဟိုေရွးေရွးတုန္းက - အတိအက်က လြန္ခဲ့တဲ့ ႏွစ္တဒါဇင္တုန္းက - ကမာၻႀကီးကို ေမွာက္လိုေမွာက္ လွန္လိုလွန္ လုပ္ေနခ်င္၊ ကမာၻ႔ပုလိပ္မင္းႀကီးလို႔ စြပ္စြဲေျပာခံရတဲ့ အေမရိကန္တိုင္းႏိုင္ငံရဲ ႔ အေရွ ႔ဘက္ျခမ္း ေဘာစတြန္ၿမိဳ ႔ရဲ ႔ ဂုဏ္ထူးေဆာင္ ဟားဗတ္ (Harvard) အမည္တြင္ ထိပ္တန္း (Ivy League) တကၠသိလာေက်ာင္းေတာ္ႀကီးမွာ ေက်ာင္းပံုမွန္မတက္၊ ေက်ာင္းထြက္ဖုိ႔ အႀကိမ္ႀကိမ္အခါခါ စဥ္းစားေနတဲ့ အသက္ (၁၉-၂၀) ႏွစ္အရြယ္ အူေၾကာင္ေၾကာင္ ခ်ာတိတ္ကေလး တစ္ေယာက္က ကြန္ျပဴတာနည္းပညာ Programming ဘာသာရပ္ကို ေလ့လာသင္ၾကားေနတယ္။

အဲဒီေကာင္ေလး ကမာၻ႔စင္ျမင္ေပၚ မေရာက္လာခင္၊ အခ်ိန္ကာလအားျဖင့္ ၂၀၀၃ ႏွစ္ကုန္ပိုင္းေလာက္မွာ အဲဒီ ေက်ာင္းေတာ္ႀကီးမွာ ပညာရင္ “သမၼတႀကီး” ေသာက္ေနၾကတဲ့ ေက်ာင္းသားေတြၾကား တဦးနဲ႔တဦး ဆက္သြယ္ႏိုင္တဲ့ အင္တာနက္ကြန္ရက္တခုကို ခပ္ပ်င္းပ်င္း ေနာက္ဆံုးႏွစ္ ေက်ာင္းသား (၃) ေယာက္ ျဖစ္တဲ့ အမႊားညီေနာင္ ကမ္မရြန္း ဝင့္ခ္လီဗို႔စ္ (Cameron Winklevoss), တိုင္လာ ဝင့္ခ္လီဗို႔စ္ (Tyler Winklevoss) နဲ႔ ဒီဗီယ နရန္ဒရာ (Divya Narendra) တို႔က တာဝန္ယူ တည္ေဆာက္ဖို႔ ျဖစ္လာခဲ့တယ္။ ခပ္ပ်င္းပ်င္း ေက်ာင္းသားေတြလို ေျပာရတာက အဲဒီ ဆရာသမား (၃) ေကာင္က သူတုိ႔လုပ္ရမယ့္ ပေရာ္ဂ်က္ (project) အလုပ္ကို ကိုယ္တိုင္မလုပ္ဘဲ အခမဲ့ ခိုင္းစားလို႔ရမယ့္ သူတုိ႔ေအာက္က အတန္းငယ္ ေက်ာင္းသားေတြကို ႏွစ္ေပါက္တစ္ေပါက္ရိုက္ လုပ္ခိုင္းတာေၾကာင့္ ျဖစ္တယ္။

သူတို႔ ပထမဦးဆံုး မ်က္စိက် ခိုင္းစားဖို႔ ျဖစ္လာတဲ့ ေက်ာင္းသားငယ္က အလြန္စာႀကိဳးစား၊ စာေတာ္တဲ့ အိႏိၵယ ေက်ာင္းသားေလး ဆန္ေဂ်း မားဗင္ကာဗီ (Sanjay Mavinkurve) ျဖစ္တယ္။ အဲဒီ ကုလားေလးက ေမာင္ဥကၠလာတို႔လို လူပိန္းေတြ နားမလည္ႏိုင္တဲ့ ကြန္ျပဴတာ ဘာသာစကား ကုဒ္ (computer language code) ေတြကို ႀကိဳးစားပမ္းစား ေခါင္းကုတ္ေျခကုတ္ ကုဒ္ရွာတယ္။ ဒါေပမဲ့ ပိုက္ဆာ (ဟိႏီၵ အေခၚအေဝၚ) မရေတာ့ သိပ္ဖီလ္မလာ၊ အလုပ္မတြင္ ျဖစ္ေနတုန္း ဂူးဂလ္ (Google) ကုမၸဏီႀကီးက ပိုက္ဆာေပးမယ္၊ အလုပ္လာလုပ္ပါဆိုေတာ့ ကုလားေလးလည္း ေက်ာင္းေတာ္ နဲ႔ အခမဲ့ ခိုင္းစားခ်င္တဲ့ ေဘာ္ေဘာ္ေတြကို ဘုိင္းဘိုင္းလုပ္ လစ္ေတာ့တယ္ (အခုလက္ရွိ YouTube မွာ စီနီယာ ဒီဇုိင္းမန္ေနဂ်ာ တာဝန္ယူထားသူ)။

ေက်ာင္းပေရာ္ဂ်က္ (HarvardConnection) ဝါ (ConnectU) ကို ၿပီးေအာင္လုပ္ရမယ့္ ငဖ်င္း (၃) ေဖာ္က ကုလားေလးနဲ႔ အဆင္မေျပေတာ့ အေမရိကန္-ျပည္ႀကီးသားေလး ဗစ္တာ ေဂါင္ (Victor Gao) ကို ျခဴျပား (ခ်ီယန္ - ျပည္ႀကီးအေခၚအေဝၚ) နည္းနည္းေပးၿပီး ခိုင္းဖို႔ ႀကိဳးစားျပန္တယ္။ ေပါက္ေဖာ္ေလးလည္း ကုလားေလး ေရးသြားတဲ့ ဟိုတစ္စ ဒီတစ္စ ကုဒ္ေတြကို ဆက္ေရးဖို႔ ႀကိဳးစားေပမယ့္၊ ခ်ီယန္မ်ားမ်ားရတဲ့ တျခားအလုပ္ေတြလည္းရွိ၊ တပဲေျခာက္ျပားေပးတဲ့ ဒီအလုပ္အတြက္ အခ်ိန္မေပးႏုိင္၊ ေျခမကိုင္လက္မကိုင္ျဖစ္ကာ လက္ေလွ်ာ့လစ္ေျပးေတာ့တယ္။

ေပါက္ေဖာ္ေလး က မလစ္ထြက္သြားခင္မွာ ေက်းဇူးရွင္ (၃) ေကာင္ကို သူနဲ႔သိတဲ့ ခပ္ေအးေအး၊ အူတူတူ ဒုတိယႏွစ္ ေက်ာင္းသားေလး မက္ခ္ ဇူကာဘတ္ (Mark Zuckerberg) ကို ခိုင္းစားဖို႔ အႀကံျပဳ မိတ္ဆက္ေပးတယ္။ အဲဒီအခ်ိန္မွာ မက္ခ္ (Mark) ကို ဟားဗတ္ ေက်ာင္းသူေက်ာင္းသားေတြက ေဖ့စ္မက္ခ်္ (Facemash) အမည္တြင္တဲ့ ဘယ္သူမိုက္ (Hot) ဘယ္သူမမိုက္ (Not Hot) - ခပ္ေဟာ့ေဟာ့ နဲ႔ ခပ္ရိုးရိုး (ဥပမာ ဇြန္သဥၨာ နဲ႔ ခုိင္သင္းၾကည္) ေက်ာင္းသူပံုေတြကို ယွဥ္ၿပီး ေရြးခ်ယ္မဲေပးရတဲ့ အင္တာနက္ စာမ်က္ႏွာကို ဖန္တီးထားသူအျဖစ္ သိသင့္သေလာက္ သိၾကတယ္။ ဒါေပမဲ့ တခ်ဳိ ႔က ကာယကံရွင္ေတြရဲ ႔ ခြင့္ျပဳခ်က္မယူ၊ မသိဘဲလုပ္တဲ့ သူ႔လုပ္ရပ္ကို မႀကိဳက္၊ ကန္႔ကြက္ရႈတ္ခ်ၾကတယ္။ ေနာက္ဆံုး သူကို ေက်ာင္းစည္းကမ္းထိန္းသိမ္းေရးေကာင္စီ က လံုၿခံဳေရးဆိုင္ရာ ေဖာက္ဖ်က္မႈ၊ မူပိုင္ခြင့္မရွိ၊ တရားမဝင္ ပံုႏိွပ္ယူမႈေတြနဲ႔ စြဲခ်က္တင္ အျပစ္ဒဏ္ေပးတယ္။ ကံေကာင္းလို႔ေတာ့ ေက်ာင္း အထုတ္မခံရဘူး။

အဲ့ဂလိုနဲ႔ ဆရာသမား (၃) ေယာက္က ကုလားေလး နဲ႔ ျပည္ႀကီးသားတို႔ တို႔ကနန္းဆိတ္ကနန္း ေရးျခစ္သြားတဲ့ အလြန္စိတ္ရႈပ္စရာ ကြန္ျပဴတာကုဒ္ေတြကို အၿပီးျပတ္ေရးဖို႔ အဲဒီ အမိုက္မဲေလး မစၥတာမက္ခ္ ကို တာဝန္လႊဲေပးလိုက္တယ္။ အခ်ိန္အားျဖင့္ ၂၀၀၃ ႏွစ္ကုန္ကာလေပါ့ - အဲဒီအခ်ိန္ကစၿပီး ဟားဗတ္တကၠသိုလ္ ေက်ာင္းသူေက်ာင္းသားမ်ား တဦးနဲ႔တဦး ဆက္သြယ္၊ အခ်က္အလက္ ဖလွယ္ႏိုင္တဲ့ လူမႈ႔ကြန္ရက္တခုကို သူ႔အေဆာင္ခန္းေလးထဲမွာ တကုတ္ကုတ္၊ တရႈပ္ရႈပ္နဲ႔ ႀကိဳးႀကိဳးကုတ္ကုတ္ ကုဒ္ရွာေတာ့တယ္။

ဒီလိုနဲ႔ ၂၀၀၄ ႏွစ္စပိုင္းမွာ သူ႔ေခါင္းအထက္မွာ မီးသီးပြင့္ၿပီး ဘာမေျပာ ညာမေျပာ (အထူးသျဖင့္ ဟုိ ဂိုဏ္းခ်ဳပ္ သံုးေယာက္ကို တစက္ အသိမေပး) သူ႔မွာရွိတဲ့ လွ်ဳ ႔ဝွက္အစီအစဥ္တစ္ခုကို အေကာင္အထည္ေဖာ္ဖို႔ စတင္ေတာ့တယ္။ ခ်က္ခ်င္း သူကို ေဒၚလာမေပး အလုပ္ခိုင္းထားတဲ့ ဘသားေခ်ာ (၃) ေကာင္ကို ဆင္ေျခလက္ေျခေပး အဆက္အသြယ္ျဖတ္၊ အေၾကာင္းအမ်ဳိးမ်ဳိးျပ ေရွာင္ေနလိုက္တယ္။ အဲဒီကာလမွာ ဟိုဆရာသမား (၃) ေယာက္က ေအာင္ၾကဴးၾကဴး၊ ခပ္တံုးတံုးလို႔ တံဆိပ္ခတ္ထားသူက သူတုိ႔ကို ကြက္ေက်ာ္ရိုက္၊ အကြက္ႀကီး ေရႊ ႔ေတာ့မွာကို မသိရွာဘူးေပါ့။ ေနာက္မွ ေက်ာခ်မွ ဓါးျပမွန္ သိခ်ိန္မွာ တရားစြဲဆိုမႈေတြ ရွိခဲ့တယ္ - ဒီအေၾကာင္းကို ေနာက္ႀကံဳမွ ေျပာတာေပါ့။

ဒီလိုနဲ႔ မစၥတာမက္ခ္ က သူ႔အစီအစဥ္အတိုင္း ျဖတ္ေက်ာ္စား၊ ကြက္ေက်ာ္ရိုက္ၿပီး ၂၀၀၄ ခုႏွစ္ ေဖေဖၚဝါရီလ (၄) ရက္ေန႔မွာ ေက်ာင္းေနဖက္ေဘာ္ေဘာ္ စီးပြားေရးေက်ာင္းသား သန္းၾကြယ္သူေဌးသား အက္ဒဝါးဒို ေဆဗါရင္ (Eduardo Saverin - ဘရားဇီးႏိုင္ငံဖြား၊ ေနာက္ပိုင္း ရရွိထားတဲ့ အေမရိကန္ႏုိင္ငံသားကို စြန္႔လႊတ္ၿပီး၊ စကၤာပူႏိုင္ငံကို ေျပာင္းေရႊ ႔ေနထိုင္ေနခဲ့သူ) ရဲ ႔ ေငြေၾကးေထာက္ပံ့ (ေဒၚလာႏွစ္သိန္းေက်ာ္) အကူအညီနဲ႔ HarvardConnection (ဝါ) ConnectU ကြန္ရက္ သေဘာတရားကို အေျခခံတဲ့ thefacebook.com၊ ေနာက္ facebook.com အမည္နဲ႔ ဆက္သြယ္ေရး ကြန္ရက္သစ္တစ္ခုကို မွတ္ပံုတင္ ဖြင့္လွစ္ (launch) လိုက္တယ္။

အဲဒီ ကြန္ရက္ကို အစမွာ ဟားဗတ္ေက်ာင္းသူ/သားေတြၾကား မိတ္ေဆြဖြဲ႔ခ်ိတ္ဆက္ၿပီး အခ်က္အလက္ အေၾကာင္းအရာ၊ ဓါတ္ပံုေတြ ဖလွယ္ႏိုင္ၾကဖို႔ ျဖစ္တယ္။ ရက္ပိုင္းအတြင္းမွာ ေက်ာင္းသူ/သားေတြက ဒီကြန္ရက္ဆက္သြယ္မႈကို သေဘာက်၊ သတင္းပ်ံ ႔လြင့္ၿပီး လပိုင္းအတြင္းမွာ ေဘာ့စတြန္ၿမိဳ ႔တဝိုက္ရွိ ေကာလိပ္၊ တကၠသိုလ္ေတြနဲ႔ ေနာက္ တျခား Ivy League အဆင့္ျမင့္ေက်ာင္းေတြျဖစ္တဲ့ ေယးလ္ (Yale) နဲ႔ အေမရိကန္အေနာက္ဘက္ျခမ္းရွိ စတန္ဖို႔ဒ္ (Standford) မွာ တက္ေရာက္ေနတဲ့ ေက်ာင္းသားေတြပါ စိတ္ဝင္စား၊ သံုးစြဲခြင့္ ေတာင္းဆိုလာတယ္။

အျမင္သစ္အေတြးဆန္ မရွိသူေတြ၊ အဆိုးျမင္သူေတြက အေစာပိုင္းမွာ ဘာလဲညာလဲေပါ့ - ခပ္ေၾကာင္ေၾကာင္ အီစီကလီ လုပ္ဖို႔သက္သက္ ဘာမွအသံုးမက်တဲ့ လူမႈ႔ကြန္ရက္လို႔ ေဝဖန္ေျပာဆိုၾကတယ္။ ဟိုဆရာသမား (၃) ေယာက္ကေတာ့ သူတုိ႔ခိုင္းထားတာ ၿပီးေအာင္မလုပ္ဘဲ၊ လုပ္ခ်င္ရာလုပ္သြားတဲ့ ငနဲ ကို နည္းနည္းတင္းတာေပါ့။ ဒါေပမဲ့ ဘာမွ ျဖစ္လာမွာ မဟုတ္ဘူးဆုိၿပီး အေရးတယူ မလုပ္ခဲ့ဘူး။ တဘက္မွာ မစၥတာမက္ခ္ရဲ ႔ ဖန္တီးမႈကို သေဘာက်၊ ခ်ဲ ႔ထြင္ႏိုင္ဖို႔ အတန္းေဖာ္ ဒက္စၥတင္ ေမာ့စ္ကိုဗစ္ (Dustin Moskovitz) နဲ႔ ခရစ္ ဟရူခ်္ (Chris Hughes) တို႔ လက္တြဲလာၿပီး ပံ့ပိုးဝိုင္းကူၾကတယ္။

အဲ့ဂလိုနဲ႔ လူသတင္းလူခ်င္းေဆာင္ ပ်ဳိတိုင္းႀကိဳက္ ျဖစ္လာခဲ့ကာ Ivy League ေက်ာင္းေတြအျပင္ တျခားေကာလိပ္၊ တကၠသိုလ္ေက်ာင္းေတြလည္း စိတ္ဝင္စားလာ၊ သံုးစြဲခြင့္ျပဳဖို႔ ေတာင္းဆိုၾကတယ္။ ဒါနဲ႔ အေရာင္မခြဲျခားႏိုင္ အေရာင္ကန္း (color-blind) ေနတဲ့ ဆရာသမားေလး (သူမွာ အေရာင္ခြဲျခား ျမင္ႏိုင္စြမ္း အားနည္းလို႔ သူ႔ ေဖဘုတ္ တံဆိပ္ (facebook logo) ကို အျပာေရာင္ေနာက္ခံ၊ အျဖဴေရာင္စာလံုးကို ေရြးခ်ယ္ခဲ့တာျဖစ္ေၾကာင္း ဝန္ခံေျပာဆိုခဲ့ဖူးတယ္) က ႏိွပ္ဖို႔* လက္သီးလက္ေမာင္းတန္း ျဖစ္ေနၾကတဲ့ တျခားေကာလိပ္၊ တကၠသိုလ္ ေက်ာင္းသူ/သားေတြကိုပါ သံုးစြဲခ်ိတ္ဆက္ခြင့္ ေပးလိုက္တယ္။ ေနာက္ေတာ့ ဥေရာပ၊ ေတာင္အေမရိကတိုက္ နဲ႔ အာရွႏိုင္ငံမ်ားရွိ ေကာလိပ္၊ တကၠသိုလ္ေက်ာင္းေတြကိုပါ တျဖည္းျဖည္း ကူးဆက္သြားတယ္ (*အေစာပိုင္းက ကြန္ျပဴတာသံုးၿပီး အင္တာနက္ စာမ်က္ႏွာေတြကို ၾကည့္ရေတာ့ ကြန္ျပဴတာ၊ အင္တာနက္စာမ်က္ႏွာေပၚမွာ တခုခုကို ၾကည့္ခ်င္တယ္၊ ဖြင့္ခ်င္တယ္ဆိုရင္ mouse (ၾကြက္) ကို ဖိႏိွပ္ရတယ္ - စကားခ်ပ္ - ကြန္ျပဴတာ မသံုးၾကတဲ့ ေခတ္ကေလးမ်ားအတြက္)။

အဲ့ဂလို ေက်ာင္းသူ/သားေတြ တဟုန္ထိုး ဝုန္းဒိုင္းႀကဲ အသံုးမ်ားလာၿပီး၊ ေက်ာင္းသူ/သား မဟုတ္သူေတြကလဲ ႏိွပ္ခ်င္၊ ခ်ိတ္ခ်င္၊ ပြတ္ခ်င္တာေၾကာင့္ ေနာက္ဆံုး အေမရိကန္ႏိုင္ငံကေန ေလဟုန္ႏႈန္းနဲ႔ တကမာၻလံုးမွာရွိတဲ့ မ်ားသတၱဝါအေပါင္း (အခုက လူေတြမက တိရိစာၦန္ေတြ၊ ေသသြားသူေတြပါ ေဖ့စ္ဘုတ္စ္ ‘facebook account’ ရွိေနၾကတယ္ မဟုတ္လား)၊ တန္းတူသံုးစြဲခြင့္ ရရွိသြားၾကေလတယ္။ အဲ့ဂလို မထင္မွတ္ဘဲ ေန႔ခ်င္းညခ်င္း က်ယ္ျပန္႔လာတဲ့ အလုပ္တာဝန္ေတြေၾကာင့္ ေက်ာင္းပ်က္ စာမလိုက္ႏိုင္ျဖစ္ကာ၊ ၿပီးေတာ့ ဒီလုပ္ငန္းကို အခ်ိန္ျပည့္၊ စီးပြားျဖစ္ လုပ္ဖို႔အတြက္ မက္ခ္ နဲ႔ ဒက္စၥတင္တို႔ ႏွစ္ေယာက္ ေက်ာင္းထြက္လိုက္ၾကတယ္။ ေက်ာင္းမတက္၊ ေက်ာင္းထြက္လိုက္တာ အလုပ္မ်ားမ်ားလုပ္ႏုိင္ဖို႔၊ လုပ္ႏုိင္စြမ္းရွိလို႔ ျဖစ္တယ္။

အဲဒီအခ်ိန္အခါကစၿပီး ေက်ာသားရင္သား၊ အျဖဴအမဲအဝါ မခြဲျခား တကမာၻလံုးကို ႏိွပ္ခြင့္ပြတ္ခြင့္ ေပးလိုက္ေတာ့ အဂၤလန္ဘုရင္မႀကီး၊ သမၼတအုိဘားမား အပါအဝင္ ျမန္မာ Cele ဘူးလက္၊ ျပန္ရဲထြဋ္၊ ဇာဇာထက္တို႔ အဆံုး အားလံုးတန္းတူ အခြင့္အေရး ရရွိၾကၿပီး အခု (၁၂) ႏွစ္ျပည့္ေျမာက္ခ်ိန္မွာ ႏိွပ္သူ၊ ပြတ္သူ စုစုေပါင္း ကမာၻ႔လူဦးေရ (၇) ဘီလီယံ ရဲ ႔ (၁.၅) ဘီလီယံေက်ာ္ ရွိလာခဲ့တယ္။ ေတြးမိတာက ဒီလူေတြကို တစ္ေနရာထဲမွာစုၿပီး တိုင္းျပည္တျပည္ တည္ေဆာက္ေပးလိုက္ရင္ ကမာၻ႔လူဦးေရ အမ်ားဆံုး တရုတ္ႏိုင္ငံ (၁.၃) ဘီလီယံ ထက္မ်ားတဲ့ ႏိုင္ငံႀကီး ျဖစ္သြားၿပီး၊ ပြတ္သူေတြက ကြန္ရက္မိတ္ေဆြ၊ သူငယ္ခ်င္းေတြဆိုေတာ့ ေတာ္ေတာ္ေလး ခ်စ္စရာေကာင္း၊ ၿငိမ္းခ်မ္းတဲ့ႏိုင္ငံႀကီး ျဖစ္လာမွာေပါ့။ မႀကိဳက္တာ၊ စိတ္ဆိုးရန္ျဖစ္ရင္လဲ ကြန္ရက္ေပၚ ကေလာ္တုတ္၊ ၿခိမ္းေျခာက္ၿပီး၊ ေမာင္းထုတ္ (unfriend) လုပ္ရံုေပါ့။

အဲ့ဂလို ပြတ္သူေတြ ေန႔စဥ္နဲ႔အမွ် တိုးပြားလာတာကို ေစာင့္ၾကည့္ေနတဲ့ statista.com ရဲ ႔ သံုးသပ္ခ်က္အရ တစ္ေန႔ကို fb သံုးစြဲသူတဦးက အနည္းဆံုး မိနစ္ (၂၀) ပြတ္ၾကတယ္တဲ့။ အအိပ္ပ်က္၊ အစားပ်က္ တာဝန္သိသိ ပြတ္ၾကတဲ့ ေစတနာဝန္ထမ္းေတြရဲ ႔ မိနစ္ (၂၀) ကုန္ထုတ္စြမ္းအားေၾကာင့္ မစၥတာမက္ခ္ လုပ္ငန္းရွင္ႀကီးက (၃) ေဒၚလာ (၇၃) ျပား အက်ဳိးအျမတ္ ရရွိတယ္လို႔ဆိုတယ္။ အင္တာနက္ ေႀကာ္ျငာေစ်းကြက္ ေစာင့္ၾကည့္သူေတြ တြက္ကိန္းအရ ပြတ္သူတဦးက fb အတြက္ ေဒၚလာ (၂၀၀) တန္းဖိုးရွိတယ္တဲ့။ ဒါေၾကာင့္ျဖစ္မယ္ ျခဴျပားတျပားမွမရ၊ ေန႔မအိပ္ညမအိပ္ အၿပိဳင္အဆိုင္ ပြတ္သူမ်ားေၾကာင့္ (၁၂) ႏွစ္အၾကာမွာ ေၾကာင္စီစီ ငနဲသားေလးမွာ ေငြေတြထားစရာမရွိ ကုေဋရွစ္ဆယ္ သူေဌးသား (ကမာၻ႔အခ်မ္းသာဆံုး နံပတ္ ေလး ေနရာ) ျဖစ္လာခဲ့တယ္။

ဒါေပမဲ့ သူက ျမန္မာျပည္က ႏိုင္ငံ့သယံဇာေတြ ေရာင္းထုတ္၊ ႏိုင္ငံ့ဘ႑ာေငြေတြနဲ႔ တရားမဲ့ ခ်မ္းသာၾကြယ္ဝေနတဲ့ ခရိုနီေတြ၊ ကိုယ္က်ဳိးၾကည့္ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေတြလို ရသမွ် အကုန္လံုး ကိုယ့္အိတ္ထဲထည့္ ေသာင္းက်န္းေနသူမဟုတ္၊ သူ႔ အသိဥာဏ္စြမ္းရည္နဲ႔ ရရွိခဲ့တဲ့ ဝင္ေငြ ပိုင္ဆိုင္မႈေတြရဲ ႔ ၉၀ ရာခိုင္ႏႈန္းေက်ာ္ကို အမ်ားအက်ဳိး - အထူးသျဖင့္ ပညာေရး၊ လူ႔အဖြဲ႔အစည္း တိုးတက္ေရးအတြက္ ရက္ရက္ေရာေရာ လွဴဒါန္းေနခဲ့တယ္။ ၿပီးေတာ့ ေငြေၾကးခ်မ္းသာေပမယ့္ အခုအခ်ိန္အထိ ေနမႈထိုင္မႈကလည္း ရိုးရိုးေအးေအးေလ။

ထားလိုက္ေတာ့ … အဲ့ဂလို လုပ္ခမယူ “အခမဲ့ ကူလီထမ္း*” အဲ ပြတ္ၾကသူေတြေၾကာင့္ မစၥတာမက္ ႀကီးပြားခ်မ္းသာလာခ်ိန္မွာ လခယူ၊ လုပ္ခစား အလုပ္ေတြမွာ အလုပ္ခ်ိန္အတြင္း ပြတ္ၾကလို႔ လုပ္ငန္းေတြ ထိခိုက္မႈ ရွိလာခဲ့တာေၾကာင့္ ကမာၻ႔ကုန္ထုတ္လုပ္ႏႈန္း (၃.၅) ထရီလီယံ ဆံုးရႈံးတယ္လို႔ လုပ္အားခ နဲ႔ ကုန္ထုတ္လုပ္မႈ ေစာင့္ၾကည့္သူေတြက အလန္႔ထညက္ ေျပာဆိုၾကတယ္။ ဒါေၾကာင့္ တခ်ဳိ ႔အလုပ္၊ လုပ္ငန္းေတြမွာဆို အလုပ္အခ်ိန္အတြင္း ပြတ္ျခင္းကို တားျမစ္ထားတယ္။ ထိပ္တန္းကုမၸဏီႀကီးေတြ နဲ႔ တခ်ဳိ ႔ႏိုင္ငံေတြရဲ ႔ အစိုးရရံုးဌာနေတြမွာဆို အင္တာနက္ ခ်ိတ္ဆက္မႈကေန လံုၿခံဳေရးဆုိင္ရာ ထိုးေဖာက္တိုက္ခိုက္မႈ (hack) ေတြရွိလို႔ ကုမၸဏီ၊ ရံုးကြန္ျပဴတာေတြနဲ႔ fb ၾကည့္ျခင္းကို ခြင့္မျပဳဘူး (*အမ်ဳိးသားပညာ၀န္ဦးဖိုးက်ား)။

ဒါကေတာ့ (၁၂) ႏွစ္သား မာယာမ်ား၊ ရႈပ္ေထြေပြလီလွတဲ့ ေဖစ္ဘုတ္ခ္ (fb) ျဖစ္စဥ္ ရာဇဝင္သမိုင္းအက်ဥ္းေပါ့။ နည္းနည္းလွ်ာရွည္ ျဖည့္ေျပာခ်င္တာက

ႀကိဳက္သည္ျဖစ္ေစ မႀကိဳက္သည္ျဖစ္ေစ ဒီေန႔ကမာၻႀကီးမွာ ကြန္ျပဴတာ အင္တာနက္ သံုးစြဲႏိုင္သူတိုင္း fb ကို သံုးလာ(ၾကည့္) ၾကတယ္။ ဒါကို စိုးရိမ္ပူပန္ၾကတဲ့ စိတ္ပညာရွင္ေတြကေတာ့ တခ်ိန္လံုး fb ေပၚတက္ ဓါတ္ပံုတင္၊ ဓါတ္ပံုျပင္ - အေကာင္းေျပာသူ၊ ေျမွာက္ပင့္သူကို လိုက္လုပ္ရ၊ မႀကိဳက္မခိုက္တာကို ရန္ျဖစ္ရ (ေမာင္ဥကၠလာ တူမေတြဆို တခါတခါ ေပါက္ကြဲရင္ဖြင့္ၾကတာ ေၾကာက္စရာလန္႔စရာ) အမ်ားစိတ္ဝင္စားေအာင္ ကိုယ္လုပ္သမွ် ဓါတ္ပံုေတြ (အနည္းဆံုး ၅၀%) အခ်ိန္ကုန္တင္ေနသူေတြဟာ Narcissist (self-love, self-absorption) ေတြ ျဖစ္တယ္။ စိတ္က်ေရာဂါ အလြယ္ျဖစ္တတ္သူ၊ အထီးက်န္သူေတြ၊ အက်ဳိးမဲ့ အလုပ္အကိုင္ပ်က္ အခ်ိန္ျဖဳန္းသူေတြလို႔လည္း သံုးသပ္ၾကတယ္။ ကဲ စာဖတ္သူေတြ ဘယ္ေလာက္ အခ်ိန္ျဖဳန္း၊ ဘယ္လို လူစားလဲဆိုတာ ကိုယ့္ကိုယ္ကို စမ္းစစ္ၾကည့္ေပါ့။

ဒီလို ဆိုးက်ဳိးအႏုတ္လကၡဏာ ရွိသလို၊ ေကာင္းက်ဳိးေတြလည္း အမ်ားႀကီး ရွိပါတယ္။ သံုးတတ္ရင္ေဆးေပါ့ - အခ်ိန္အခါ၊ အကန္႔အသတ္နဲ႔ သံုးစြဲၿပီး၊ ရပ္ေဝးက မိသားစုေဆြမ်ဳိးေတြ၊ မိတ္ေဆြေကာင္း၊ သူငယ္ခ်င္းစစ္စစ္ေတြ (နာမည္အတု၊ Photoshop ဓါတ္ပံုေတြနဲ႔ အီစီကလီလုပ္တဲ့ fb သူငယ္ခ်င္းဆိုသူေတြ မပါ) နဲ႔ ေကာင္းသတင္း၊ ေလ့လာမွတ္သားသင့္တဲ့ အေၾကာင္းအရာေတြ၊ သတင္းမွန္ေတြ ရွယ္ (share) ႏိုင္၊ မွ်ေဝႏိုင္ပါတယ္။

ကဲ ေနာက္ဆံုးေတာ့ ပြတ္ေတာ့ပြတ္ေပါ့။ အေရးႀကီးဆံုးက မိမိကိုယ္ေရးကိုယ္တာ အေၾကာင္းအရာေတြ စြတ္မတင္ဖို႔ - သူမ်ားတကာကို အေႏွာင့္အယွက္ျဖစ္၊ ျမန္မာဆုိစကားအတိုင္း ကိုယ့္ဂုဏ္ကိုယ္ေဖာ္ ... ေတြ မျဖစ္ဖို႔၊ မိမိကို ျပန္ဒုကၡေပးႏိုင္တဲ့ ကိုယ့္ကိုယ္ေရးအခ်က္အလက္ေတြ (ေမြးေန႔၊ ဖုန္း၊ မွတ္ပံုတင္နံပတ္၊ အိမ္လိပ္စာ) ကို မေဖာ္ျပဖို႔ (Privacy settings ကို နားလည္ဖို႔ အေရးႀကီး)။ အထူးသျဖင့္ အမ်ားဒုကၡေရာက္ ထိရွလြယ္တဲ့ "ဘာသာေရး""လူမ်ဳိးေရး"တင္ျပမႈေတြကို ေရွာင္ရွားဖုိ႔၊ အမ်ားဒုကၡေရာက္မယ့္ မဟုတ္မဟတ္ေတြကို မီးမရိႈ ႔မီးစာထိုး ယပ္မခတ္ဖို႔၊ ၿပီးေတာ့ ယုန္ထင္ေၾကာင္ထင္ ျမင္သမွ်ၾကားသမွ်ကို အသိဥာဏ္နဲ႔ ခ်င့္ခ်ိန္စဥ္းစားၿပီး ပြတ္ၾက၊ တက္လုပ္ၾက၊ လိုက္လုပ္ၾကဖို႔ပါ။

ေရးရင္ေျပာရင္ ဟိုေရာက္ဒီေရာက္ ဆရာႀကီး ေလသံပါလာလို႔ အခုေတာ့ ဒီေလာက္ပါပဲ။ ဒါနဲ႔ ဒီစာဖတ္ၿပီးရင္ေတာ့ ကိုယ့္မိတ္ေဆြေဘာ္ေဘာ္ေတြလည္း သိသင့္တာသိရအာင္ ဒီမိုးမခ စာမ်က္နာကို တက္လုပ္လိုက္၊ လိုက္လုပ္လိုက္ေပါ့။ ဒါမွလဲ သူတုိ႔လည္း ပြတ္ခြင့္ရတဲ့ သမိုင္းေနာက္ေၾကာင္း နည္းနည္းပါးပါး သိရတာေပါ့။