ေပ်ာ္ေတာ္ဆက္ သာဂိ - သမတၾကီးထားခဲ့တဲ့ ေနာက္ဆုံးက်န္ရစ္သူၾကီး (Designated Survivor)
(မိုးမခ) ေဖေဖာ္၀ါရီ ၁၈၊ ၂၀၁၆
က်န္ရစ္သူ ဆိုတာက အိမ္ေထာင္စုတခုမွာ ဦးစီးေခါင္းေဆာင္ ကြယ္လြန္တဲ့အခါ က်န္ရစ္တဲ့ မိသားစုေတြကို ဆိုလိုပါတယ္။ အေမြဆက္ခံဖို႔၊ ပင္စင္လစာ ဆက္ယူေနဖို႔၊ အိမ္ေထာင့္တာ၀န္ေတြ ဆက္ထမ္းေဆာင္ဖို႔အတြက္ အေနာက္ႏိုင္ငံေတြကေတာ့ ေသတမ္းစာမွာ Beneficiary ခံစားခြင့္ရရွိသူ၊ ေနာက္တမ်ဳိးကေတာ့ designated survivor ကို သတ္မွတ္ထားခဲ့ေလ့ရွိတယ္တဲ့။
အစုိးရေခါင္းေဆာင္ေတြမွာလည္း line of succession ဆိုတာ ရွိပါတယ္။ တိုင္းျပည္ေခါင္းေဆာင္ မေတာ္တဆ ကြယ္လြန္ေသာ္ ဆက္လက္ အာဏာလႊဲေျပာင္း အုပ္ခ်ဳပ္မည့္သူေပါ့။ အေမရိကန္မွာကေတာ့ သမၼတ လြန္ေသာ္ ဒုသမတ၊ ျပီးေတာ့ လႊတ္ေတာ္ဥကၠဌ (ေျပာေရးဆိုခြင့္ရွိသူလို႔ သုံးပါတယ္)၊ အထက္လႊတ္ေတာ္ေခါင္းေဆာင္၊ ႏိုင္ငံျခားေရး၀န္ၾကီး၊ ဘ႑ာေရး၀န္ၾကီး၊ ကာကြယ္ေရး၀န္ၾကီး၊ ေရွ႔ေနခ်ဳပ္ စသည္ျဖင့္ အဆင့္ဆင့္ အာဏာရယူႏိုင္ေသာ စာရင္းကို သတ္မွတ္ထားပါတယ္။ သည္လိုနဲ႔ စာရင္းသတ္မွတ္ထားတဲ့အျပင္ အကုန္လုံး မာလကီးယား သြားခဲ့ေသာ္ ေနာက္ဆုံး က်န္ရစ္သူၾကီး တဦး (Designated Survivor) ကိုပါ သတ္မွတ္ထားပါေသးသတဲ့။
ဥပမာ - သမတၾကီးက လႊတ္ေတာ္ ၂ရပ္လုံး နဲ႔ အစုိးရတဖြဲ႔လုံး ေရွ႔မွာ တိုင္းျပည္အေရး မိန္႔ခြန္းေျခြတဲ့ အစီအစဥ္ (state of the union) မွာ အကုန္လုံး မေျပာေကာင္း မဆိုေကာင္းျဖစ္သြားခဲ့ရင္ (ေနာက္ဆုံး က်န္ရစ္သူ) က တိုင္းျပည္ကို ဆက္လက္အုပ္ခ်ဳပ္ရဖို႔ ျဖစ္ပါတယ္။ state of the union အခ်ိန္အပိုင္းအျခား အတြက္သာ "ေနာက္ဆုံးက်န္ရစ္သူ"ကို သတ္မွတ္တာ ျဖစ္ပါတယ္။ တျခားအခ်ိန္ေတြမွာေတာ့ အကုန္လုံး တေနရာတည္း တခ်ိန္တည္း ေသကုန္မွာ မဟုတ္ဖို႔ မ်ားေလေတာ့ line of succession အတိုင္းပဲ အာဏာကို လႊဲယူလို႔ ရတာေၾကာင့္ အဲသည္ (ေနာက္ဆုံးက်န္ရစ္သူ) ဆိုတာက မလိုအပ္လို႔ အခ်ိန္တိုင္းမွာ မထားရွိပါဘူး။
ေနာက္ဆုံးက်န္ရစ္သူဆိုတာ အေမရိကန္ေျမမွာ ေမြးေသာ၊ အသက္ ၃၅ ႏွစ္ထက္ ၾကီးေသာ အစိုးရအဖြဲ႔၀င္၊ လႊတ္ေတာ္အဖြဲ႔၀င္ စသျဖင့္ သမတၾကီးက ေရြးခ်ယ္တဲ့ ပုဂၢိဳလ္တဦး ျဖစ္ပါတယ္။ သမၼတရဲ့ အေဆာင္အေယာင္ေတြအားလုံးကို အဲသည္ သတ္မွတ္ထားတဲ့ ကာလ (အစုိးရနဲ႔ လႊတ္ေတာ္ ေခါင္းေဆာင္ေတြ အားလုံး စုေ၀းေနတဲ့ အခမ္းအနားအခ်ိန္ကာလ အပုိင္းအျခား) အတြင္း လ်ဴိ႔၀က္ လုံျခဳံျပီး ေနျပည္ေတာ္နဲ႔ ေ၀းကြာေသာ တေနရာမွာ အကုန္လုံး ခံစားခြင့္နဲ႔ အေစာင့္အေရွာက္ေပးျပီး ထားရပါတယ္။ သူ႔ထံမွာ နဴကလီးယားေဘာလုံး (Nuclear football) လို႔ အာလုပ္ျပဳတဲ့ ႏူလက္နက္ေတြ ပစ္လႊတ္ႏိုင္တဲ့ ကိရိယာလည္း ပါရွိတယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။ ေနာက္ဆုံး အေမရိကန္အစုိးရနဲ႔ ေခါင္းေဆာင္ေတြ အားလုံး ေသဆုံးကုန္လို႔ သူခ်ည္းသာ က်န္ရစ္ရင္ သူကိုယ္တိုင္က တိုင္းျပည္ကို ဦးေဆာင္ျပီး အုပ္ခ်ဳပ္ရ စစ္တိုက္ရေတာ့မွာမို႔ အဲသည္ ကိရိယာေတြ ဘာေတြ အဆင္သင့္ ထားရွိေပးတယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။ အေတာ္ကို ေစ့ေစ့စပ္စပ္နဲ႔ ၾကံၾကံဖန္ဖန္ စီစဥ္ထားမႈ ပါပဲ။
ဒါက အေမရိကန္နဲ႔ ရုရွားတို႔ ေသြးေအးစစ္ပြဲၾကီးအတြင္းမွာ စတင္ခဲ့တဲ့ အေလ့အက်င့္လို႔ ဆိုပါတယ္။ အခုခ်ိန္ထိလည္း လုပ္ေဆာင္ဆဲျဖစ္ပါတယ္။ ၂၀၁၆ ဇန္န၀ါရီလက အိုဘားမားက လႊတ္ေတာ္မိန္႔ခြန္း ေျပာတဲ့အခ်ိန္မွာ သမတၾကီးရဲ့ ေနာက္ဆုံးက်န္ရစ္သူက ျပည္ထဲေရး၀န္ၾကီး ပါတဲ့ ခင္ဗ်။ အဲသည္လူက ၀ါရွင္တန္ဒီစီနဲ႔ မနီးတဲ့ လုံျခဳံတဲ့ေဒသမွာ သီးျခား သမၼတအဆင့္ အေစာင့္အေရွာက္နဲ႔ စတင္းဘိုင္ ေနေနခဲ့ရပါသတဲ့။
အဲ ... လႊတ္ေတာ္မိန္႔ခြန္းျပီးသြားတာနဲ႔ ေနာက္ဆုံးက်န္ရစ္သူ အဆင့္အတန္းကို ခ်က္ျခင္း ရုတ္သိမ္းျပီး စ်န္ေလ်ာလိုက္ပုံက တရားက်စရာလို႔ ဆိုပါတယ္။ သမတၾကီးတို႔ အားလုံး ကိစၥျပီးစီးသြားျပီဆိုတာနဲ႔ က်န္ရစ္သူၾကီးဆီကေန လုံျခဳံေရးေတြက ဆုတ္ခြာသြားလိုက္တာမ်ား အဲသည္လူမွာ အိမ္ျပန္ဖို႔ေတာင္ တကၠစီ ငွားမရလို႔ လမ္းေလ်ာက္ေတာင္ ျပန္ရတယ္ ဆိုပဲ။ (ဒါလည္း ခ်ဲ႔ကားေျပာတာ ေနမွာပါ၊ မသကာ ဘတ္စကားေလာက္ေတာ့ စီးျပန္ခ်င္ ျပန္မွာေပါ့)။
ေအာ္ ဒါနဲ႔ပဲ ေျပာခ်င္တာက ျမန္မာျပည္မွာေကာ သမတၾကီး သိန္းစိန္အတြက္ ေနာက္ဆုံးက်န္ရစ္သူေတြ ဘာေတြမ်ား သတ္မွတ္ထားတာ မရွိဘူးလား လို႔ ေတြးမိလို႔ပါ။ အလြန္အေရးၾကီးတဲ့ အာရွပစိဖိတ္ ကုန္သြယ္ေရး စာခ်ဳပ္အတြက္ ေဆြးေႏြးပြဲကို အေမရိကန္က အာဆီယံေခါင္းေဆာင္ေတြ အားလုံး ဖိတ္ေခၚလို႔ သြားၾကတဲ့အခါ ျမန္မာသမတၾကီး သိန္းစိန္က လိုက္မသြားဘူးတဲ့ဗ်ာ။ သူက ဒုသမတ ဦးဥာဏ္ထြန္းကို လႊတ္လုိက္ပါသတဲ့။ သမတၾကီးထားခဲ့တဲ့ က်န္ရစ္သူၾကီးသာ ရွိမယ္ဆိုရင္ သမတၾကီးနဲ႔ အစုိးရတဖြဲ႔လုံး စိတ္ခ်လက္ခ် အေမရိကားကို စိတ္ေျပလက္ေပ်ာက္ သြားလိုက္ၾကသင့္ပါတယ္။ အာဏာ လႊဲဖို႔က တလေတာင္ မရွိေတာ့ပါဘူး။ အခု လက စျပီး လႊတ္ေတာ္အသစ္ အသက္၀င္ခ်ိန္ကစလို႔ သမတၾကီး ဦးေဆာင္တဲ့ အစုိးရအဖြဲ႔ဟာ တင္းျပည့္ၾကပ္ျပည့္ အစုိးရမဟုတ္ေတာ့ပါဘူး။ ၾကားကာလ ေခတၱအစိုးရ၊ ဧည့္အစုိးရ သာသာမွ်သာ ျဖစ္ပါေတာ့တယ္။ အိမ္ေစာင့္အစိုးရ လုိ႔ေတာ့ ေခၚလို႔ မရဘူးေပါ့ေလ။ ထိုင္ေစာင့္ အစိုးရေပါ့ဗ်ာ။ လႊတ္ေတာ္မွာလည္း သူ႔ပါတီက ရႈံးျပီးပါျပီ။ အစုိးရသက္တမ္းကလည္း ကုန္ပါျပီ။ ဗိုလိုကေတာ့ lame duck president လို႔ ေခၚၾကပါတယ္။ သမတၾကီး ဘြတ္ခ်္ အိုဘားမားကို ရႈံးေတာ့ သူ႔ကို lame duck president လို႔ ေခၚၾကတယ္။ ႏို၀င္ဘာကေန ဇန္န၀ါရီအထိ လအနည္းငယ္အတြင္း သမတဘြတ္ခ်္ဟာ ဘာမွ မယ္မယ္ရရ မလုပ္ႏိုင္ပါ။ ငုတ္တုတ္သမၼတၾကီးေပါ့။ ျမန္မာလို အားပါးတရ ေခၚမယ္ဆိုရင္ေတာ့ ဘဲနာၾကီးေပါ့ဗ်ာ။ ဘဲနာၾကီး ဘြတ္ခ်္ ... ဘဲနာၾကီး သိန္းစိန္ ေပါ့။ ဟုတ္တယ္ မို႔လား။
ဘဲနာၾကီးက က်န္ရစ္သူၾကီးတေယာက္ေယာက္ထားခဲ့ျပီးေတာ့ ျပည္ပခရီး ႏိုင္ငံေတာ္အဆင့္ စိတ္ေျပလက္ေျပ ေနာက္ဆုံးခရီးေလာက္ေတာ့ ထြက္ျပီး ခံစားသြားသင့္ပါသဗ်ာ။ ျပည္ပႏိုင္ငံေတြကလည္း ဘဲနာၾကီးကို ၀မ္းသာအားရ ၾကိဳဆိုျပီး အဆင္ေျပေျပ ေခ်ာေခ်ာေမြ႔ေမြ႔ အာဏာလႊဲေျပာင္းေပးေစဖို႔ အစြမ္းကုန္ ဧည့္၀တ္ေက်၊ ေျခဆုပ္လက္နယ္ ျပဳစုလိုက္ၾကမွာပါ။ ဟဲ့ ... စိတ္ခ်မ္းသာေအာင္ ထားၾကပါေဟ့။ ေတာ္ၾကာ စိတ္ေတြက မေတာ္မတည့္ျဖစ္ျပီး ခၽြတ္ေခ်ာ္ကုန္မွ ျမန္မာျပည္သူေတြ စိတ္ဆင္းရဲကုန္ပါ့မယ္လို႔ ႏိုင္ငံတကာလည္း စုိးရိမ္တၾကီးနဲ႔ ဖူးဖူးမႈတ္ထားမယ္ဆိုတာ ေသခ်ာပါတယ္။
အင္း ... က်န္ရစ္သူၾကီး မထားခဲ့တာလည္း ခပ္ေကာင္းေကာင္းပါပဲ။ သြားေလသူက စိတ္မေျပာင္းဘဲ က်န္ရစ္သူက စိတ္ေျပာင္းျပီး "ငါဟဲ့ မင္းေလာင္း ျဖစ္ေတာ့ သကိုး"ဆိုျပီး မဆင္းတန္း သမတဇာတ္ခင္းေနမွျဖင့္ တိုင္းျပည္ၾကီး ကပ္ဆိုက္ကုန္ပါလိမ့္မယ္။ အို ဘာပဲျဖစ္ျဖစ္ ယုံပါတယ္ေလ။ ျမန္မာျပည္က သူတို႔အသိုင္းအ၀ိုင္းမွာ အျမဲတမ္း က်န္ရစ္သူၾကီးဆိုတာက တျခားလူမွ မဟုတ္တာ .... စစ္သူၾကီးခ်ဳပ္ၾကီးသာ ျဖစ္ေတာ့သကိုး မဟုတ္လားဗ်ာ။