ဇာဝါရီ - ေရႊတံဆိပ္ဆု ဆြတ္ခူးမယ့္ ဒုကၡသည္မ်ားအသင္း
(မိုးမခ) မတ္ ၂၂၊ ၂၀၁၆
ဒီတပတ္ ခရီးသြားေနတုန္း ဖတ္ျဖစ္တဲ့ စိတ္ဝင္စားစရာ သတင္းတပုဒ္ကို ေကာက္ႏုတ္မွ်ေဝလိုက္ပါတယ္။
စာဖတ္သူမ်ား သိေကာင္းသိၾကမွာပါ ဒီႏွစ္ ၂၀၁၆ ၾသဂုတ္လ (၅) ရက္ေန႔မွာ (၁၂၁) ႀကိမ္ေျမာက္ ေႏြရာသီ အိုလံပစ္ပြဲေတာ္ကို အိမ္ရွင္ႏုိင္ငံအျဖစ္ ဘရားဇီးႏိုင္ငံ (Brazil) ရီရို ဒီ ဂ်င္နရိုၿမိဳ ႔ (Rio de Janeiro) မွာ က်င္းပျပဳလုပ္သြားဖို ျပင္ဆင္ေနၾကပါၿပီ။
ဒီႏွစ္ ထူးျခားခ်က္က ပထမဦးဆံုးအႀကိမ္ ႏိုင္ငံမဲ့ ဒုကၡသည္မ်ားနဲ႔ ဖြဲ႔စည္းထားတဲ့ အားကစားအသင္းတသင္း ဝင္ေရာက္ယွဥ္ၿပိဳင္မွာ ျဖစ္တယ္။ အဲဒီအသင္းကို ႏိုင္ငံတကာ အိုလံပစ္ေကာ္မတီ (International Olympic Committee) က စုစည္းဖြဲ႔စည္းေပးထားတာ ျဖစ္တယ္။
စစ္ေဘး၊ သဘာဝကပ္ေဘး၊ အေၾကာင္းအမ်ုိးမ်ဳိးေၾကာင့္ မိမိေမြးရပ္ေဒသကို စြန္႔ခြါထြက္ေျပးၿပီး ႏိုင္ငံတကာမွာ တရားမဝင္ ခိုလံႈေနၾကတဲ့ ဒုကၡသည္မ်ားထဲက အားကစား ထူးခၽြန္ထက္ျမက္ၾကသူတြကို ႏိုင္ငံတကာ အိုလံပစ္ေကာ္မတီက ေထာက္ပံ့ကူညီေပးၿပီး အဲဒီထဲက အိုလံပစ္စံခ်ိန္ဝင္မယ့္ အားကစားသမားမ်ားကို ေရြးခ်ယ္ၿပီး Team ROA – Refugee Olympic Athletes - အိုလံပစ္ ဒုကၡသည္ အားကစားသမားမ်ား အသင္း ဖြဲ႔စည္းၿပီး ဒီႏွစ္ အိုလံပစ္ပြဲေတာ္မွာ ပါဝင္ယွဥ္ၿပိဳင္ၾကမွာ ျဖစ္တယ္။
အခု ပဏာမ ေရြးခ်ယ္ခံထားသူေတြကို သူတုိ႔ ခိုလံႈေနတဲ့ ႏိုင္ငံေတြမွာ ႏိုင္ငံတကာအိုလံပစ္ေကာ္မတီ အစီအစဥ္မ်ားနဲ႔ ေလ့က်င့္ျပင္ဆင္မႈေတြ လုပ္ေနၾကတယ္။ ဒီ ဒုကၡသည္အသင္းက ႏုိင္ငံတကာမွာ ခိုလံႈေနၾကတဲ့ ဒုကၡသည္ သန္း (၂၀) ကို ကိုယ္စားျပဳ ဝင္ေရာက္ယွဥ္ၿပိဳင္ၾကမွာျဖစ္ေၾကာင္း အိုလံပစ္ေကာ္မတီ က ေျပာဆိုတယ္ (အဲဒီ သန္း (၂၀) ထဲမွာ စာရင္းဇယား အတိအက်မရွိ မိမိႏိုင္ငံအတြင္း ေတာေတာင္ေတြထဲမွာ အိုးမဲ့အိမ္မဲ့ ခိုလံႈေနတဲ့ (IDP – Internally Displaced People) ကခ်င္၊ ကရင္၊ ရွမ္း၊ ရိုဟင္ဂ်ာ/ဘဂၤလီ အစရွိတဲ့ ျမန္မာတိုင္းရင္းသားေတြလို ဒုကၡသည္မ်ား စာရင္းမပါေသး)။
အခုလက္ရွိ ပဏာမ ေရြးခ်ယ္ထားတဲ့ အားကစားသမား (၄၃) ေယာက္ရွိၿပီး၊ အဲဒီအထဲက အေကာင္းဆံုး အိုလံပစ္ စံခ်ိန္ဝင္မယ့္ အားကစားသမား (၅) ေယာက္ကေန (၁၀) ေယာက္အထိ ေနာက္ဆံုးစကာတင္ ေရြးခ်ယ္သြားမယ္လို႔ ႏိုင္ငံတကာ အိုလံပ္ေကာ္မတီ ဥကၠ႒ ေသာမတ္စ္ ဘတ္ခ်္ (Thomas Bach) က ေျပာဆိုတယ္။ အုိလံပစ္ၿပိဳင္ပြဲအတြက္ ဝင္ေရာက္ယွဥ္ၿပိဳင္ဖုိ႔ ေနာက္ဆံုးေရြးခ်ယ္ခံရတဲ့ အားကစားသမားေတြကို အိုလံပစ္ေကာ္မတီက ခရီးစရိတ္၊ အသံုးစရိတ္၊ နည္းျပ စတဲ့ လိုအပ္ခ်က္၊ ကုန္က်စရိတ္ေတြကို ႏိုင္ငံတႏုိင္ငံက ဝင္ေရာက္ယွဥ္ၿပိဳင္ၾကမယ့္ အားကစားသမားေတြလို အျပည့္အဝရရွိၾကမယ္လုိ႔ စီစဥ္သူေတြကဆိုတယ္။ ၿပီးေတာ့ တျခားအားကစားသမားေတြနဲ႔အတူ တန္းတူညီတူ အိုလံပစ္အားကစားသမားေတြရြာမွာ အတူေနထိုင္ခြင့္ရၾကမွာျဖစ္ၿပီး ဖြင့္ပြဲေန႔အခမ္းအနားမွာလည္း ႏိုင္ငံတကာၿပိဳင္ပြဲဝင္ အားကစားသမားေတြနဲ႔အတူ အိုလံပစ္ေကာ္မတီအလံကို ကိုင္ေဆာင္ၿပီး ဝတ္စံုျပည့္ ပါဝင္ဆင္ႏႊဲၾကပါလိမ့္မယ္။ သူတုိ႔တေတြ ၿပိဳင္ပြဲမွာ ဆုရရွိပါက အိုလံပစ္အလံကို လႊင့္တင္ၿပီး၊ အိုလံပစ္သီခ်င္း (https://youtu.be/q9gL33ze4RE) နဲ႔ ဂုဏ္ျပဳၾကမွာပါ။
အခု ပဏာမေရြးခ်ယ္ခံထားရတဲ့ အားကစားသမားေတြထဲမွာ လူသိန္းေပါင္းမ်ားစြာ ေသေၾက၊ စစ္မီးေတာက္ေလာင္ေနတဲ့ ဆီးရီးယား (Syria) ႏိုင္ငံကေန ထြက္ေျပးလြတ္ေျမာက္လာတဲ့ ေရကူးခ်န္ပီယံ ယက္စ္ရ မာဒီနီ (Ysra Mardini) တေယာက္လည္း ပါဝင္တယ္။ သူရဲ ႔ ေရကူးကၽြမ္းက်င္မႈက ဆီးရီးယားႏုိင္ငံကေန ေျမထဲပင္လယ္ (Mediterranean) ကို ျဖတ္ေက်ာ္ၿပီး ထြက္ေျပးခ်ိိန္မွာ သူတို႔စီးလာတဲ့ေလွ မ်ားျပားလွတဲ့ လူေတြပစၥည္းေတြေၾကာင့္ နစ္ျမဳပ္ေတာ့မယ့္ အေျခအေနမွာ ပစၥည္းေတြကို ေရထဲပစ္ခ်ေပမယ့္ ေရေတြက ေလွဝမ္းထဲကို ဒလေဟာ ဝင္လာေနတာေၾကာင့္၊ ေနာက္ဆံုး မာဒီနီ၊ သူ႔ညီမ နဲ႔ တျခားေရကူးႏိုင္သူတခ်ဳိ ႔ ေရထဲဆင္းၿပီး ဂရိကၽြန္ႏိုင္ငံ (Greek) လတ္စ္ဘိုစ္ (Lesbos) ကမ္းေျခေရာက္တဲ့အထိ (၃) နာရီေက်ာ္ ေရခဲမွ် ေအးလွတဲ့ ေရျပင္ႀကီးကို ကူးခတ္ၿပီး လူေပါင္းမ်ားစြာရဲ ႔ အသက္ကို ကယ္ႏိုင္ခဲ့တယ္။
အဲဒီ ဂရိႏို္င္ငံ လတ္စ္ဘိုစ္ၿမိဳ ႔ကေနတဆင့္ ဥေရာပႏိုင္ငံေတြကို ေန႔ည မိုင္ေပါင္းမ်ားစြာ လမ္းေလွ်ာက္ျဖတ္ေက်ာ္ၿပီး ဂ်ာမဏီႏုိင္ငံကို ေရာက္သြားခဲ့တယ္။ အဲဒီမွာ ႏိုင္ငံေရး ခိုလံႈခြင့္ ရရွိၿပီး၊ အိုလံပစ္ေကာ္မတီ နဲ႔ ဂ်ာမဏီ (Germany) အိုလံပစ္အသင္းတို႔ရဲ ႔ ပံ့ပိုးကူညီမႈနဲ႔ ေရကူးေလ့က်င့္ခြင့္ ရရွိကာ အျပင္းအထန္ ေလ့က်င့္ေနေတာ့တယ္။ ေနာက္ဆံုးစီစစ္ခ်က္ေတြအရ သူအေနနဲ႔ ၿပိဳင္ပြဲဝင္ခြင့္ ရရွိမွာ ေသခ်ာေနတယ္။
ဆီးရီးယားဒုကၡသည္ အားကစားသမားေတြလိုပဲ ျမန္မာႏိုင္ငံနဲ႔ နင္လားငါလား စစ္မီးလွ်ဳံတဟုန္းဟုန္း ေတာက္ေလာင္ေနတဲ့ အာဖရိကတိုက္ ကြန္ဂိုႏိုင္ငံကေန ထြက္ေျပးတိမ္ေရွာင္လာတဲ့ ဒုကၡသည္ ရိုလန္ဒီ မာဘီခါ (Yolande Mabika) ကေတာ့ သူ႔ႏိုင္ငံကိုယ္စား ဝင္ေရာက္ယွဥ္ၿပိဳင္ခြင့္ မရတာကိုေတာ့ စိတ္မေကာင္းျဖစ္ေပမယ့္ အခုလက္ရွိ ဘရားဇီးႏိုင္ငံ၊ ရီရို ဒီ ဂ်င္နရိုၿမိဳ ႔ မွာ သူနဲ႔အတူ ေရြးခ်ယ္ခံထားရတဲ့ ကြန္ဂိုလီ အားကစားသမား ပိုပိုလီ မီဆန္ဂါ (Popole Misenga) နဲ႔ ဘရားဇီးႏိုင္ငံ ဂ်ဴဒိုကြန္ဖယ္ဒေရးရွင္းနဲ႔ ေလ့က်င့္ခြင္ရရွိၿပီး အျပင္းအထန္ ေလ့က်င့္ေနၾကတယ္။ စစ္မက္ျဖစ္ပြားေနတဲ့ သူတို႔ႏိုင္ငံမွာ ဒီလိုမ်ဳိး စနစ္တက် ေထာက္ပံ့ပိုးမႈမ်ဳိးေတြ မရရွိေၾကာင္း။ အထူးသျဖင့္ ျခစားမႈေတြ ျပည့္ႏွက္ေနတဲ့ အားကစားအဖြဲ႔ခ်ဳပ္ နဲ႔ အားကစားနည္းျပေတြရဲ ႔ ေစာ္ကားအျပစ္ေပးမႈကို အၿမဲခံရတယ္လို႔ မာဘီခါ က ေျပာဆိုတယ္။
ဘယ္လိုပဲျဖစ္ျဖစ္ ဒီ အားကစားသမားေတြက ႏိုင္ငံတႏိုင္ငံ၊ သူတုိ႔ ဇာတိႏိုင္ငံ ကိုယ္စားျပဳ ပါဝင္ယွဥ္ၿပိဳင္ၾကတာ မဟုတ္ဘဲ၊ ႏိုင္ငံတကာမွာ မီွခိုေနၾကတဲ့ သန္းေပါင္းမ်ားစြာေသာ ႏိုင္ငံမဲ့ ဒုကၡသည္မ်ား ကိုယ္စားျပဳ ပါဝင္ယွဥ္ၿပိဳင္ၾကမွာကို ဂုဏ္ယူဝမ္းေျမာက္စြာနဲ႔ အျပင္းအထန္ ျပင္ဆင္ေလ့က်င့္ေနၾကေတာ့တယ္။
ဒုကၡသည္ဘဝနဲ႔ တိုင္းတပါးမွာ ေနထိုင္ခဲ့ဖူးတဲ့ စာေရးသူအဖုိ႔ ႏိုင္ငံတကာ ဒုကၡသည္မ်ား ကိုယ္စားျပဳယွဥ္ၿပိဳင္မယ့္ အားကစားသမားမ်ား ဆုတံဆိပ္ေတြဆြတ္ခူး ေအာင္ျမင္ၾကပါေစလို႔ ဆုေတာင္းေနပါတယ္။
Re: The Guardian, UK