ကိုုသန္းလြင္ - ဗီယက္နမ္ႏိုင္ငံႏွင့္ စီးပြားေရးျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမႈ
(မိုုးမခ) မတ္ ၃၀၊ ၂၀၁၆
(၁)
လြန္ခဲ့ေသာႏွစ္ေပါင္း၃၀အတြင္း ဗီယက္ႏိုင္ႏိုင္ငံသည္ ကမာၻ႔အဆင္းရဲဆံုးႏိုင္ငံမ်ားစာရင္း၀င္အျဖစ္မွ ကမာၻတြင္ တိုးတက္ ဖြံ႔ျဖိဳးမႈ အေကာင္းဆံုးႏိုင္ငံတခုအျဖစ္ေျပာင္းလဲလာႏိုင္ခဲ့ပါသည္၊ ဗီယက္နမ္ႏိုင္ငံတြင္ ၁၉၈၀ ခုႏွစ္မ်ား ကစခဲ့ေသာ ဒြိဳင္မိြဳင္(Doi Moi) ေတာ္လွန္ေရးဟုေခၚခဲ့ၾကေသာျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရးလုပ္ငန္းမ်ားက ဗဟိုဦးစီး စီမံ ခန္႔ခြဲေသာ စီးပြားေရး စနစ္ကို သိသိသာသာ ဖယ္ရွားႏိုင္ခဲ့ၾကပါသည္၊ ျပည္သူအေေေပါင္းႏွင့္ ကမာၻကလက္ခံ ေသာ ေစ်းကြက္စီးပြားေရးစနစ္ကို ထူေထာင္ႏိုင္ခဲ့ၾကပါသည္။
၁၉၉၁ မွ ၂၀၁၀ ခုႏွစ္အထိ တေလွ်ာက္လံုး ဖြ႔ံျဖိဳးတိုးတက္မႈႏႈန္း ဂ်ီဒီပီ (Growth Rate) ကို ၇% ရွိသည္ဟု ဆိုခဲ့ၾကပါသည္၊ သို႔ပါေသာ္လည္း ယခုတကမာၻလံုး စီးပြားေရးက်ဆင္းေနခ်ိန္တြင္မူ ဗီယက္နမ္စီးပြားေရးမွာ ၾကံ႕ၾကံ႕ခိုင္ ေနသည္ဟု မယူဆ ႏိုင္ေသးပါ၊ လူဦးေရ၏ သံုးပံုတပံုျဖစ္ေသာ သန္း ၃၀ မွ်ေသာလူထုမွာ ဆင္းရဲေသာ အဆင့္သို႔ေလ်ာ့က်သြားဘြယ္ရွိသည္၊ ကမာၻ႔ဘဏ္ဥကၠဌႏွင့္ ဗီယက္နမ္ႏိုင္ငံ၀န္ၾကီးခ်ဳပ္တို႔ ပူေပါင္းထုတ္ျပန္ေသာ Vietnam 2035 ရီပို႔မွာ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရး လုပ္ငန္းေတြကို ဆက္လက္လုပ္ကိုင္ရမည္၊ ဤလမ္းေၾကာင္း အတိုင္းဆက္လက္ လုပ္ႏိုင္ခဲ့လ်င္ ဗီယက္နမ္ ႏိုင္ငံအဖို႔ လာမည့္အႏွစ္၂၀အတြင္း ေခတ္မွီ ပဌမ ကမာၻ႔အဆင့္မွီ ႏိုင္ငံေတာ္ ျဖစ္ရ မည္ဟုဆိုသည္။
ပဌမဆံုး တိုးတက္ဖြံ႔ျဖိဳးမႈႏႈန္းကို ၇%၌ ထိမ္းထားႏိုင္ရမည္၊ သို႔မွသာ အႏွစ္ ၂၀ အတြင္းတြင္ အလယ္ အလတ္ တန္းစားလူထုသည္ လူခ်မ္းသာအဆင့္သို႔တက္ႏိုင္ၾကမည္၊ ထိုသို႔တိုးတက္ေနေစရန္မူ ထိုးထြင္းၾကံဆမႈ (Innovation) လိုသည္၊ စနစ္တက် တိုးတက္ေသာ ျမိဳ႕ေတာ္ၾကီးမ်ား (သို႔မဟုတ္) ရာသီဥတုေျပာင္း လဲမႈ ဒဏ္ ကို ၾကံ႕ၾကံ႕ခံႏိုင္ေသာ လူေနျမိဳ႕ၾကီးမ်ားျဖစ္လာရန္လည္း လိုအပ္ပါသည္၊ ပိုျပီးခိုင္ခံေသာ ပုဂၢလိက စီးပြားေရး လုပ္ငန္းမ်ား တိုးတက္မ်ားျပားလာရန္လိုသည္၊ သို႔မွသာ အလုပ္ ကိုင္သစ္မ်ား တိုးပြားခါစက္မႈ ထုတ္ကုန္မ်ားတိုးပြားလာေပလိမ့္မည္္။
တဦးႏွင့္တဦး အျပိဳင္အဆိုင္ စီးပြားေရးလုပ္ကိုင္ၾကရာတြြင္ အဟန္႔အတားျဖစ္ေနေသာ အတားအဆီးမ်ားကို ဖယ္ရွားေပးရမည္၊ လိုအပ္ေသာရင္းႏွီးေငြႏွင့္ အထူးသျဖင့္ လုပ္ငန္းရွင္မ်ား၏ ေျမၾကီးပိုင္ဆိုင္မႈကို ခိုင္မာေအာင္ ဖန္တီးေပးရမည္၊ ဗီယက္နမ္ ႏိုင္ငံသည္ TPP ေခၚပစိဖိတ္ႏိုင္ငံမ်ား စီးပြားေရးစာခ်ဳပ္ ကိုလက္မွတ္ေရးထိုးျပီး ျဖစ္ရာ ၄င္းမွအခြင့္အေရးအသစ္မ်ားျဖစ္ေပၚလာပါလိမ့္မည္။
ရီပို႔၏ ဒုတိယအပိုင္းမွာ တိုးတက္မႈႏႈန္းကို ထိမ္းထားႏိုင္ရုံျဖင့္မျပီး ျပည္သူျပည္သားလူထုအတြင္း ဆင္းရဲ၊ ခ်မ္းသာကြာျခားျခင္းကို ေလ်ာ့ခ်ႏိုင္ရမည္ဟုလည္းပါရွိပါသည္၊ ႏွစ္ေပါင္း၃၀အတြင္း ဆင္းရဲမႈကို လူထု အတြင္း ၅၀% မွ ၃% အထိေလ်ာ့ခ်ႏိုင္ခဲ့ျပီးျပီဟုဆိုသည္၊ ေ၀းလံေခါင္ဖ်ားေဒသတြင္ ေနတိုင္းရင္းသားမ်ား မွာ ဒံုရင္း အဆင့္မွာသာရွိေနေသးသည္၊ ကမ္းရိုးတန္းေျမနိမ့္ေဒသမ်ား အထူးသျဖင့္ (ျမစ္၀ကြန္းေပၚအရပ္မ်ား) တြင္ ရာသီဥတုေျပာင္းလဲမႈ ဖိစီးမႈ ဒဏ္ကို အလူးအလဲခံၾကရသည္။
ဗီယက္နမ္ႏိုင္ငံသည္ ကမာၻ႕ဘဏ္အကူအညီႏွင့္ လမ္းမ်ား၊ ေရထြက္ေျမာင္းမ်ား ျပဳျပင္ေပးျခင္းျဖင့္ ဧရိယာ ေနရာ ၂၀၀ ခန္႔ကို အဆင့္အတန္းျမွင့္တင္ေပးေသာ ပေရာဂ်က္ကို လုပ္ကိုင္လ်က္ရွိပါသည္၊ ထိုေဒသမ်ား၏ လူဦးေရမွာ ၂.၅သန္းမွ်ရွိျပီး အမ်ားစုမွာ ဆင္းရဲသားမ်ားျဖစ္ၾကပါသည္၊ ဤသည္မွာ ျပဳျပင္ေရးလုပ္ငန္းမ်ား တြင္ သိသာေသာ ဥပမာ တစ္ခုမွ်သာျဖစ္ပါ၏။
ဆင္းရဲသားရပ္ကြက္မွ ကေလးငယ္မ်ား ေက်ာင္းတက္ႏိုင္ေစရန္၊ အာပာာရျပည့္၀ၾကေစရန္၊ ေနအိမ္ အိမ္သာ အဆင့္အတန္းျမင့္မားေစရန္ ေဆာင္ရြက္ေနျခင္းမွာ ထိုကေလးငယ္မ်ား ၾကီးျပင္းလာခ်ိန္တြင္ လူ႔အဖြဲ႔အစည္းႏွင့္ အံ၀င္ဂြင္က်ျဖစ္ျပီး ေအာင္ျမင္မႈရေစ ႏိုင္ရန္ ျဖစ္ပါသည္၊ အျခား ပေရာဂ်က္မ်ားမွာ လူထုအတြက္ သင့္ေတာ္ ေသာ ပင္စင္ေငြ ရရွိၾကေရး ၊ အလယ္တန္းႏွင့္ အထက္တန္းမွ ေအာင္ျမင္သူေက်ာင္းသားဦးေရ ပိုမိုမ်ားျပား လာေစေရး၊ လူထုက်န္းမာေရး တိုးတက္ လာေစေရး အတြက္ အေျခခံလိုအပ္ခ်က္ (Infra structure) မ်ားကို ျဖည့္ဆည္းေပးျခင္း ပေရာဂ်က္ မ်ား ပါ၀င္ ပါသည္။
တတိယႏွင့္ အေရးၾကီးဆံုးမွာ အစိုးရ၏ အုပ္ခ်ဳပ္မႈပံုစံ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲျခင္း ျဖစ္ပါသည္၊ တိုင္းျပည္ကို အႏွစ္ ၄၀ ေက်ာ္ၾကာေအာင္ အုပ္ခ်ဳပ္ျပီးသည့္ေနာက္ အေျခခံခိုင္မာမႈရွိျပီဟု ကြန္ျမဴနစ္ အစိုးရက ယူဆဟန္ရွိသည္၊ လာမည့္ေမလ ေရြးေကာက္ပြဲတြင္ အတိုက္အခံမ်ားဘက္မွ ၀င္ေရာက္ ယွဥ္ျပိဳင္ပိုင္ခြင့္ကို ေပးထားသည္၊ အစိုးရ၏ ဒီမိုကေရစီေရး ျပဳျပင္မႈမ်ားမွာ ထင္သာျမင္သာရွိျပီး ျခမစားေသာ ဗ်ဴရုိလာေရစီယႏ ၱယား တခုရွိရန္ လိုအပ္သည္။
အခက္အခဲႏွင့္ (Challenge) မ်ားရွိသည္ဆိုသည့္တိုင္ ဗီယက္နမ္ႏိုင္ငံ၏ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရးလုပ္ငန္းမ်ားမွာ ေအာင္ျမင္ရမည္ဟု ေမ်ွာ္လင့္ႏိုင္ပါသည္။
(၃)
ကမာၻ႔ဘဏ္ႏွင့္ ဗီယက္နမ္အစိုးရတို႔ထုတ္ျပန္ခဲ့ေသာ Vietnam 2035 ရီပို႔မွာ လြန္စြာႏွစ္ေထာင္းအားရျဖစ္ဖြယ္၊ အားတက္ဖြယ္ရွိလွပါသည္၊ သို႔ပါေသာ္လည္း ဗီယက္နမ္ျပဳျပင္ေရးလုပ္ငန္းမ်ားမွာ အစိုးရ၏ ရာႏႈန္းျပည့္ ေထာက္ခံမႈ မပါဘဲ စိတ္မပါ့တပါႏွင့္ လုပ္ရေသာ လုပ္ငန္းမ်ားျဖစ္သည္ဟု ေ၀ဖန္သူမ်ားလည္း ရွိေနၾကပါသည္၊ ဂ်ီဒီပီတိုးတက္မႈႏႈန္းမွာလည္း အစိုးရေက်ျငာသည့္ဂဏန္းမ်ားထက္ေလ်ာ့နည္းေနသည္ဟုေ၀ဖန္ေနၾကသည္။
ကြန္ျမဴနစ္အစိုးရ၏ ထိမ္းခ်ဳပ္ထားလိုေသာဆႏၵႏွင့္ လြတ္လပ္ခြင့္ကိုလိုေသာ ေစ်းကြက္စီးပြားေရးစနစ္၏ သေဘာမွာ ဆန္႔က်င္ဘက္ျဖစ္ေနၾကသည္၊ အစိုးရဘတ္ဂ်က္မွာ လိုေငြျပေနျခင္း လူမ်ားစုမွာ ေၾကြးတင္ေန ၾကျခင္း၊ ေခ်းထားေသာေငြေၾကးအမ်ားအျပား ျပန္မဆပ္ႏို္င္ၾကျခင္း၊ ႏွင့္အတူ အစိုးရပိုင္စီးပြားေရးလုပ္ငန္းမ်ား မွာလည္းမေအာင္မျမင္ ျဖစ္ေနၾကပါသည္။
Asia Competitiveness Institute မွထုတ္ျပန္ေသာ ဗီယက္နမ္ႏိုင္ငံ၏ ယွဥ္ျပိဳင္ႏိုင္မႈ Index မွာ တျဖည္းျဖည္း က်ဆင္းေနပါ၏၊ ၂၀၀၉ မွ ၂၀၁၃ အတြင္းတြင္ ASEAN ႏိုင္ငံမ်ား၏ ပ်မ္းမွ်ေအာက္သို႔ က်ဆင္းသြားသည္၊ သိသာေသာခ်ိဳ႕ယြင္းခ်က္မ်ားတြင္ ေစ်းကြက္မတည္မျငိမ္ျဖစ္ရျခင္း၊ ႏိုင္ငံပိုင္ ေကာ္ပိုေရးရွင္းၾကီးမ်ားမွာ မိမိထင္ရာကို အထိမ္းအကြပ္မဲ့ ျပဳမူေနၾကျခင္း၊ စနစ္တခုလံုး ထင္သာျမင္သာမႈမရွိျခင္း၊ ႏွင့္ အလုပ္သမား လုပ္သားထု၏အတတ္ပညာအရည္အခ်င္း၊ ကြ်မ္းက်င္မႈနိမ့္က်ျခင္းတို႔ျဖစ္သည္။
SOE ေခၚ State Own Enterprise မ်ားမွာ အခ်ိဳးအစားမမွ်ေအာင္ အခြင့္အလန္းမ်ားရေနတတ္သည္၊ ဥပမာ စီးပြားေရးလုပ္ငန္းအတြက္ ေျမကြက္၀ယ္ယူရာတြင္ ပုဂၢလိကလုပ္ငန္းပိုင္ရွင္မ်ားအဖို႔ ေစ်းၾကီးျပီးခက္ခဲ သေလာက္ အစိုးရပိုင္လုပ္ငန္းမ်ားအတြက္မူ လြယ္ကူလွပါသည္၊ ဘဏ္ေခ်းေငြတြင္လည္း ပုဂၢလိကလုပ္ငန္းမ်ား အတြက္ခက္ခဲသေလာက္ စည္းကမ္းခ်က္ ႏွင့္မညီ ဘူးဆိုေစ၊ ႏိုင္ငံပိုင္လုပ္ငန္းမ်ားအတြက္ အလြန္လြယ္ကူလွ သည္၊ အစိုးရပေရာဂ်က္မ်ား ခ်ေပးရာတြင္လည္း ထိုနည္းတူစြာ ပုဂၢလိကလုပ္ငန္းမ်ားအဖို႔ ရႈပ္ေထြးေသာ စည္းကမ္းမ်ား၊ လာဒ္ေပးလာဒ္ယူကိစၥမ်ားႏွင့္ ရႈပ္ေထြးေနတက္သည္၊
ႏိုင္ငံပိုင္စက္ရုံလုပ္ငန္းမ်ားအတြက္ ၂၀၁၅ တြင္ နည္းဥပေဒအသစ္မ်ား ထြက္လာေသာ္လည္း အေျခအေန မ်ားစြာမထူးျခားခဲ့ေပ၊ ထိုလုပ္ငန္းမ်ားမွာ တႏိုင္ငံလံုးရင္းႏွီးျမွဳပ္ႏွံမႈ၏ ၄၀%မွ် ပမာဏရွိသည္၊ ကမာၻ႕ဘဏ္မွ စံႏႈန္းမ်ားအရပင္ ၂၀၁၅ ခု ပဌမ ၃လပါတ္တြင္ လုပ္ငန္း ၂၈၉ ခု အနက္မွ ၂၉ ခုသာ စံခ်ိန္မွီသည္ဟု ဆံုးျဖတ္ၾကသည္။
ပစိဖိတ္ကုန္သြယ္ေရးစာခ်ဳပ္ TPP တြင္ ႏိုင္ငံပိုင္လုပ္ငန္းမ်ားႏွင့္ ပုဂၢလိကလုပ္ငန္းမ်ား၏ လုပ္ပိုင္ခြင့္၊ ရပိုင္ခြင့္ မ်ားမွ ညီတူမွ်တူရွိရမည္ဟု ဆိုထားသည္၊ ထို႔ေၾကာင့္ အစိုးရ၏ စီးပြားေရးဆိုင္ရာ က်င့္ထံုးဥပေဒမ်ားမွာ တေျပးညီျဖစ္ရန္ လိုေနေပသည္၊ တနည္းဆိုေသာ္ အစိုးရ၏ ႏိုင္ငံပို္င္ကုမၸဏီ မ်ားမွ တဆင့္ စီးပြားေရး လုပ္ငန္းမ်ားအေပၚ ၾသဇာသက္ေရာက္ေနမႈမ်ားကို သိသိသာသာ ေလွ်ာ့ခ်ရမည္ျဖစ္သည္။
ေကာ္ပိုေရးရွင္းၾကီးမ်ားမွာ ၂၀၁၁ ခုႏွစ္တြင္ လြတ္လပ္ေသာ Audit Firm မ်ားႏွင့္စာရင္းစစ္ၾကရမည္ ဟု အသစ္ထြက္လာေသာဥပေဒကဆိုသည္၊ သို႔ပါေသာ္လည္း ပြင့္လင္းမႈအားနည္းျခင္း၊ စာရင္းစစ္မႈ အဆင့္ အတန္း မျမင့္မားျခင္း၊ ဌာနတြင္း ထိမ္းခ်ဳပ္မႈ (Control) အားနည္းျခင္း၊ စသည့္ေကာ္ပိုေရးရွင္းၾကီးမ်ား၏ စံခ်ိန္စံညႊန္းမမွီေသာ လုပ္ေဆာင္မႈမ်ားရွိေနဆဲပင္။
ေနာက္ျပႆနာတခုမွာ ဗီယက္နမ္တြင္ စိုက္ပ်ိဳးေရးလုပ္ငန္းမ်ား၊ စက္မႈကုန္ထုတ္လုပ္ငန္းမ်ားတြင္ အလုပ္လုပ္ ႏို္င္မည့္ အသက္ငယ္ေသာ၊ ပညာတက္ကြ်မ္းက်င္လိမ္မာမႈရွိေသာ လုပ္သားအေရအတြက္ နည္းပါျခင္းပင္ျဖစ္ သည္၊ အလုပ္သမားလုပ္ခမွာ နည္းပါးသည္ႏွင့္အတူ ထိုလုပ္သားမ်ားႏွင့္ အလုပ္လုပ္ရန္ အေရးမွာ အဆင့္ အတန္း အနိမ့္ဆံုးသို႔ ခုန္ဆင္းသည္ႏွင့္ တူေနေပသည္၊ အႏွစ္၃၀မွ် ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရးလုပ္ ခဲ့သည့္တိုင္ ကုမၸဏီပိုင္ရွင္မ်ားအဖို႔ ကြ်မ္းက်င္သည့္အလုပ္သမားမ်ားကို ရွာေဖြရႏိုင္ေရးမွာ ခက္ခဲေနဆဲ ပင္ျဖစ္သည္၊ အထူးသျဖင့္ မန္ေနဂ်ာ၊ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးမွဴး၊ စက္မႈဆိုင္ရာကြ်မ္းက်င္သူမ်ား၊ ရရွိရန္ခက္ခဲတက္သည္။
(၄)
ကြ်န္ေတာ္တို႔ျမင္ခဲ့ၾကသည့္အတိုင္း ဗီယက္နမ္ႏိုင္ငံ၏ စီးပြားေရးမွာ ေမးသူကိုလိုက္၍အေျဖႏွစ္မ်ိဳးထြက္ေနေပ သည္၊ ကမၻာ့ဘဏ္၏ သေဘာမွာ အေကာင္းဘက္ကရႈျမင္သလို ေအာင္ျမင္ရန္ အခက္အခဲမ်ားရွိေနဆဲပါဟု ဆိုသူမ်ားလည္းရွိပါသည္၊
ဗဟိုဦးစီးသည့္ စီးပြားေရးစံနစ္မွ ေစ်းကြက္စီးပြားေရးစနစ္သို႔ေျပာင္းလဲရာတြင္ ေတြ႔ၾကံဳရမည့္အခက္အခဲ မ်ားကို ဗီယက္နမ္ႏိုင္ငံမွ ဥပမာမ်ားျဖင့္ သင္ခမ္းစာ ရယူႏိုင္ၾကေပသည္။
ကိုသန္းလြင္
Reference: The Vietnam 2035 Report by The government of Vietnam and The World Bank Group.
(၁)
လြန္ခဲ့ေသာႏွစ္ေပါင္း၃၀အတြင္း ဗီယက္ႏိုင္ႏိုင္ငံသည္ ကမာၻ႔အဆင္းရဲဆံုးႏိုင္ငံမ်ားစာရင္း၀င္အျဖစ္မွ ကမာၻတြင္ တိုးတက္ ဖြံ႔ျဖိဳးမႈ အေကာင္းဆံုးႏိုင္ငံတခုအျဖစ္ေျပာင္းလဲလာႏိုင္ခဲ့ပါသည္၊ ဗီယက္နမ္ႏိုင္ငံတြင္ ၁၉၈၀ ခုႏွစ္မ်ား ကစခဲ့ေသာ ဒြိဳင္မိြဳင္(Doi Moi) ေတာ္လွန္ေရးဟုေခၚခဲ့ၾကေသာျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရးလုပ္ငန္းမ်ားက ဗဟိုဦးစီး စီမံ ခန္႔ခြဲေသာ စီးပြားေရး စနစ္ကို သိသိသာသာ ဖယ္ရွားႏိုင္ခဲ့ၾကပါသည္၊ ျပည္သူအေေေပါင္းႏွင့္ ကမာၻကလက္ခံ ေသာ ေစ်းကြက္စီးပြားေရးစနစ္ကို ထူေထာင္ႏိုင္ခဲ့ၾကပါသည္။
၁၉၉၁ မွ ၂၀၁၀ ခုႏွစ္အထိ တေလွ်ာက္လံုး ဖြ႔ံျဖိဳးတိုးတက္မႈႏႈန္း ဂ်ီဒီပီ (Growth Rate) ကို ၇% ရွိသည္ဟု ဆိုခဲ့ၾကပါသည္၊ သို႔ပါေသာ္လည္း ယခုတကမာၻလံုး စီးပြားေရးက်ဆင္းေနခ်ိန္တြင္မူ ဗီယက္နမ္စီးပြားေရးမွာ ၾကံ႕ၾကံ႕ခိုင္ ေနသည္ဟု မယူဆ ႏိုင္ေသးပါ၊ လူဦးေရ၏ သံုးပံုတပံုျဖစ္ေသာ သန္း ၃၀ မွ်ေသာလူထုမွာ ဆင္းရဲေသာ အဆင့္သို႔ေလ်ာ့က်သြားဘြယ္ရွိသည္၊ ကမာၻ႔ဘဏ္ဥကၠဌႏွင့္ ဗီယက္နမ္ႏိုင္ငံ၀န္ၾကီးခ်ဳပ္တို႔ ပူေပါင္းထုတ္ျပန္ေသာ Vietnam 2035 ရီပို႔မွာ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရး လုပ္ငန္းေတြကို ဆက္လက္လုပ္ကိုင္ရမည္၊ ဤလမ္းေၾကာင္း အတိုင္းဆက္လက္ လုပ္ႏိုင္ခဲ့လ်င္ ဗီယက္နမ္ ႏိုင္ငံအဖို႔ လာမည့္အႏွစ္၂၀အတြင္း ေခတ္မွီ ပဌမ ကမာၻ႔အဆင့္မွီ ႏိုင္ငံေတာ္ ျဖစ္ရ မည္ဟုဆိုသည္။
ပဌမဆံုး တိုးတက္ဖြံ႔ျဖိဳးမႈႏႈန္းကို ၇%၌ ထိမ္းထားႏိုင္ရမည္၊ သို႔မွသာ အႏွစ္ ၂၀ အတြင္းတြင္ အလယ္ အလတ္ တန္းစားလူထုသည္ လူခ်မ္းသာအဆင့္သို႔တက္ႏိုင္ၾကမည္၊ ထိုသို႔တိုးတက္ေနေစရန္မူ ထိုးထြင္းၾကံဆမႈ (Innovation) လိုသည္၊ စနစ္တက် တိုးတက္ေသာ ျမိဳ႕ေတာ္ၾကီးမ်ား (သို႔မဟုတ္) ရာသီဥတုေျပာင္း လဲမႈ ဒဏ္ ကို ၾကံ႕ၾကံ႕ခံႏိုင္ေသာ လူေနျမိဳ႕ၾကီးမ်ားျဖစ္လာရန္လည္း လိုအပ္ပါသည္၊ ပိုျပီးခိုင္ခံေသာ ပုဂၢလိက စီးပြားေရး လုပ္ငန္းမ်ား တိုးတက္မ်ားျပားလာရန္လိုသည္၊ သို႔မွသာ အလုပ္ ကိုင္သစ္မ်ား တိုးပြားခါစက္မႈ ထုတ္ကုန္မ်ားတိုးပြားလာေပလိမ့္မည္္။
တဦးႏွင့္တဦး အျပိဳင္အဆိုင္ စီးပြားေရးလုပ္ကိုင္ၾကရာတြြင္ အဟန္႔အတားျဖစ္ေနေသာ အတားအဆီးမ်ားကို ဖယ္ရွားေပးရမည္၊ လိုအပ္ေသာရင္းႏွီးေငြႏွင့္ အထူးသျဖင့္ လုပ္ငန္းရွင္မ်ား၏ ေျမၾကီးပိုင္ဆိုင္မႈကို ခိုင္မာေအာင္ ဖန္တီးေပးရမည္၊ ဗီယက္နမ္ ႏိုင္ငံသည္ TPP ေခၚပစိဖိတ္ႏိုင္ငံမ်ား စီးပြားေရးစာခ်ဳပ္ ကိုလက္မွတ္ေရးထိုးျပီး ျဖစ္ရာ ၄င္းမွအခြင့္အေရးအသစ္မ်ားျဖစ္ေပၚလာပါလိမ့္မည္။
ရီပို႔၏ ဒုတိယအပိုင္းမွာ တိုးတက္မႈႏႈန္းကို ထိမ္းထားႏိုင္ရုံျဖင့္မျပီး ျပည္သူျပည္သားလူထုအတြင္း ဆင္းရဲ၊ ခ်မ္းသာကြာျခားျခင္းကို ေလ်ာ့ခ်ႏိုင္ရမည္ဟုလည္းပါရွိပါသည္၊ ႏွစ္ေပါင္း၃၀အတြင္း ဆင္းရဲမႈကို လူထု အတြင္း ၅၀% မွ ၃% အထိေလ်ာ့ခ်ႏိုင္ခဲ့ျပီးျပီဟုဆိုသည္၊ ေ၀းလံေခါင္ဖ်ားေဒသတြင္ ေနတိုင္းရင္းသားမ်ား မွာ ဒံုရင္း အဆင့္မွာသာရွိေနေသးသည္၊ ကမ္းရိုးတန္းေျမနိမ့္ေဒသမ်ား အထူးသျဖင့္ (ျမစ္၀ကြန္းေပၚအရပ္မ်ား) တြင္ ရာသီဥတုေျပာင္းလဲမႈ ဖိစီးမႈ ဒဏ္ကို အလူးအလဲခံၾကရသည္။
ဗီယက္နမ္ႏိုင္ငံသည္ ကမာၻ႕ဘဏ္အကူအညီႏွင့္ လမ္းမ်ား၊ ေရထြက္ေျမာင္းမ်ား ျပဳျပင္ေပးျခင္းျဖင့္ ဧရိယာ ေနရာ ၂၀၀ ခန္႔ကို အဆင့္အတန္းျမွင့္တင္ေပးေသာ ပေရာဂ်က္ကို လုပ္ကိုင္လ်က္ရွိပါသည္၊ ထိုေဒသမ်ား၏ လူဦးေရမွာ ၂.၅သန္းမွ်ရွိျပီး အမ်ားစုမွာ ဆင္းရဲသားမ်ားျဖစ္ၾကပါသည္၊ ဤသည္မွာ ျပဳျပင္ေရးလုပ္ငန္းမ်ား တြင္ သိသာေသာ ဥပမာ တစ္ခုမွ်သာျဖစ္ပါ၏။
ဆင္းရဲသားရပ္ကြက္မွ ကေလးငယ္မ်ား ေက်ာင္းတက္ႏိုင္ေစရန္၊ အာပာာရျပည့္၀ၾကေစရန္၊ ေနအိမ္ အိမ္သာ အဆင့္အတန္းျမင့္မားေစရန္ ေဆာင္ရြက္ေနျခင္းမွာ ထိုကေလးငယ္မ်ား ၾကီးျပင္းလာခ်ိန္တြင္ လူ႔အဖြဲ႔အစည္းႏွင့္ အံ၀င္ဂြင္က်ျဖစ္ျပီး ေအာင္ျမင္မႈရေစ ႏိုင္ရန္ ျဖစ္ပါသည္၊ အျခား ပေရာဂ်က္မ်ားမွာ လူထုအတြက္ သင့္ေတာ္ ေသာ ပင္စင္ေငြ ရရွိၾကေရး ၊ အလယ္တန္းႏွင့္ အထက္တန္းမွ ေအာင္ျမင္သူေက်ာင္းသားဦးေရ ပိုမိုမ်ားျပား လာေစေရး၊ လူထုက်န္းမာေရး တိုးတက္ လာေစေရး အတြက္ အေျခခံလိုအပ္ခ်က္ (Infra structure) မ်ားကို ျဖည့္ဆည္းေပးျခင္း ပေရာဂ်က္ မ်ား ပါ၀င္ ပါသည္။
တတိယႏွင့္ အေရးၾကီးဆံုးမွာ အစိုးရ၏ အုပ္ခ်ဳပ္မႈပံုစံ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲျခင္း ျဖစ္ပါသည္၊ တိုင္းျပည္ကို အႏွစ္ ၄၀ ေက်ာ္ၾကာေအာင္ အုပ္ခ်ဳပ္ျပီးသည့္ေနာက္ အေျခခံခိုင္မာမႈရွိျပီဟု ကြန္ျမဴနစ္ အစိုးရက ယူဆဟန္ရွိသည္၊ လာမည့္ေမလ ေရြးေကာက္ပြဲတြင္ အတိုက္အခံမ်ားဘက္မွ ၀င္ေရာက္ ယွဥ္ျပိဳင္ပိုင္ခြင့္ကို ေပးထားသည္၊ အစိုးရ၏ ဒီမိုကေရစီေရး ျပဳျပင္မႈမ်ားမွာ ထင္သာျမင္သာရွိျပီး ျခမစားေသာ ဗ်ဴရုိလာေရစီယႏ ၱယား တခုရွိရန္ လိုအပ္သည္။
အခက္အခဲႏွင့္ (Challenge) မ်ားရွိသည္ဆိုသည့္တိုင္ ဗီယက္နမ္ႏိုင္ငံ၏ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရးလုပ္ငန္းမ်ားမွာ ေအာင္ျမင္ရမည္ဟု ေမ်ွာ္လင့္ႏိုင္ပါသည္။
(၃)
ကမာၻ႔ဘဏ္ႏွင့္ ဗီယက္နမ္အစိုးရတို႔ထုတ္ျပန္ခဲ့ေသာ Vietnam 2035 ရီပို႔မွာ လြန္စြာႏွစ္ေထာင္းအားရျဖစ္ဖြယ္၊ အားတက္ဖြယ္ရွိလွပါသည္၊ သို႔ပါေသာ္လည္း ဗီယက္နမ္ျပဳျပင္ေရးလုပ္ငန္းမ်ားမွာ အစိုးရ၏ ရာႏႈန္းျပည့္ ေထာက္ခံမႈ မပါဘဲ စိတ္မပါ့တပါႏွင့္ လုပ္ရေသာ လုပ္ငန္းမ်ားျဖစ္သည္ဟု ေ၀ဖန္သူမ်ားလည္း ရွိေနၾကပါသည္၊ ဂ်ီဒီပီတိုးတက္မႈႏႈန္းမွာလည္း အစိုးရေက်ျငာသည့္ဂဏန္းမ်ားထက္ေလ်ာ့နည္းေနသည္ဟုေ၀ဖန္ေနၾကသည္။
ကြန္ျမဴနစ္အစိုးရ၏ ထိမ္းခ်ဳပ္ထားလိုေသာဆႏၵႏွင့္ လြတ္လပ္ခြင့္ကိုလိုေသာ ေစ်းကြက္စီးပြားေရးစနစ္၏ သေဘာမွာ ဆန္႔က်င္ဘက္ျဖစ္ေနၾကသည္၊ အစိုးရဘတ္ဂ်က္မွာ လိုေငြျပေနျခင္း လူမ်ားစုမွာ ေၾကြးတင္ေန ၾကျခင္း၊ ေခ်းထားေသာေငြေၾကးအမ်ားအျပား ျပန္မဆပ္ႏို္င္ၾကျခင္း၊ ႏွင့္အတူ အစိုးရပိုင္စီးပြားေရးလုပ္ငန္းမ်ား မွာလည္းမေအာင္မျမင္ ျဖစ္ေနၾကပါသည္။
Asia Competitiveness Institute မွထုတ္ျပန္ေသာ ဗီယက္နမ္ႏိုင္ငံ၏ ယွဥ္ျပိဳင္ႏိုင္မႈ Index မွာ တျဖည္းျဖည္း က်ဆင္းေနပါ၏၊ ၂၀၀၉ မွ ၂၀၁၃ အတြင္းတြင္ ASEAN ႏိုင္ငံမ်ား၏ ပ်မ္းမွ်ေအာက္သို႔ က်ဆင္းသြားသည္၊ သိသာေသာခ်ိဳ႕ယြင္းခ်က္မ်ားတြင္ ေစ်းကြက္မတည္မျငိမ္ျဖစ္ရျခင္း၊ ႏိုင္ငံပိုင္ ေကာ္ပိုေရးရွင္းၾကီးမ်ားမွာ မိမိထင္ရာကို အထိမ္းအကြပ္မဲ့ ျပဳမူေနၾကျခင္း၊ စနစ္တခုလံုး ထင္သာျမင္သာမႈမရွိျခင္း၊ ႏွင့္ အလုပ္သမား လုပ္သားထု၏အတတ္ပညာအရည္အခ်င္း၊ ကြ်မ္းက်င္မႈနိမ့္က်ျခင္းတို႔ျဖစ္သည္။
SOE ေခၚ State Own Enterprise မ်ားမွာ အခ်ိဳးအစားမမွ်ေအာင္ အခြင့္အလန္းမ်ားရေနတတ္သည္၊ ဥပမာ စီးပြားေရးလုပ္ငန္းအတြက္ ေျမကြက္၀ယ္ယူရာတြင္ ပုဂၢလိကလုပ္ငန္းပိုင္ရွင္မ်ားအဖို႔ ေစ်းၾကီးျပီးခက္ခဲ သေလာက္ အစိုးရပိုင္လုပ္ငန္းမ်ားအတြက္မူ လြယ္ကူလွပါသည္၊ ဘဏ္ေခ်းေငြတြင္လည္း ပုဂၢလိကလုပ္ငန္းမ်ား အတြက္ခက္ခဲသေလာက္ စည္းကမ္းခ်က္ ႏွင့္မညီ ဘူးဆိုေစ၊ ႏိုင္ငံပိုင္လုပ္ငန္းမ်ားအတြက္ အလြန္လြယ္ကူလွ သည္၊ အစိုးရပေရာဂ်က္မ်ား ခ်ေပးရာတြင္လည္း ထိုနည္းတူစြာ ပုဂၢလိကလုပ္ငန္းမ်ားအဖို႔ ရႈပ္ေထြးေသာ စည္းကမ္းမ်ား၊ လာဒ္ေပးလာဒ္ယူကိစၥမ်ားႏွင့္ ရႈပ္ေထြးေနတက္သည္၊
ႏိုင္ငံပိုင္စက္ရုံလုပ္ငန္းမ်ားအတြက္ ၂၀၁၅ တြင္ နည္းဥပေဒအသစ္မ်ား ထြက္လာေသာ္လည္း အေျခအေန မ်ားစြာမထူးျခားခဲ့ေပ၊ ထိုလုပ္ငန္းမ်ားမွာ တႏိုင္ငံလံုးရင္းႏွီးျမွဳပ္ႏွံမႈ၏ ၄၀%မွ် ပမာဏရွိသည္၊ ကမာၻ႕ဘဏ္မွ စံႏႈန္းမ်ားအရပင္ ၂၀၁၅ ခု ပဌမ ၃လပါတ္တြင္ လုပ္ငန္း ၂၈၉ ခု အနက္မွ ၂၉ ခုသာ စံခ်ိန္မွီသည္ဟု ဆံုးျဖတ္ၾကသည္။
ပစိဖိတ္ကုန္သြယ္ေရးစာခ်ဳပ္ TPP တြင္ ႏိုင္ငံပိုင္လုပ္ငန္းမ်ားႏွင့္ ပုဂၢလိကလုပ္ငန္းမ်ား၏ လုပ္ပိုင္ခြင့္၊ ရပိုင္ခြင့္ မ်ားမွ ညီတူမွ်တူရွိရမည္ဟု ဆိုထားသည္၊ ထို႔ေၾကာင့္ အစိုးရ၏ စီးပြားေရးဆိုင္ရာ က်င့္ထံုးဥပေဒမ်ားမွာ တေျပးညီျဖစ္ရန္ လိုေနေပသည္၊ တနည္းဆိုေသာ္ အစိုးရ၏ ႏိုင္ငံပို္င္ကုမၸဏီ မ်ားမွ တဆင့္ စီးပြားေရး လုပ္ငန္းမ်ားအေပၚ ၾသဇာသက္ေရာက္ေနမႈမ်ားကို သိသိသာသာ ေလွ်ာ့ခ်ရမည္ျဖစ္သည္။
ေကာ္ပိုေရးရွင္းၾကီးမ်ားမွာ ၂၀၁၁ ခုႏွစ္တြင္ လြတ္လပ္ေသာ Audit Firm မ်ားႏွင့္စာရင္းစစ္ၾကရမည္ ဟု အသစ္ထြက္လာေသာဥပေဒကဆိုသည္၊ သို႔ပါေသာ္လည္း ပြင့္လင္းမႈအားနည္းျခင္း၊ စာရင္းစစ္မႈ အဆင့္ အတန္း မျမင့္မားျခင္း၊ ဌာနတြင္း ထိမ္းခ်ဳပ္မႈ (Control) အားနည္းျခင္း၊ စသည့္ေကာ္ပိုေရးရွင္းၾကီးမ်ား၏ စံခ်ိန္စံညႊန္းမမွီေသာ လုပ္ေဆာင္မႈမ်ားရွိေနဆဲပင္။
ေနာက္ျပႆနာတခုမွာ ဗီယက္နမ္တြင္ စိုက္ပ်ိဳးေရးလုပ္ငန္းမ်ား၊ စက္မႈကုန္ထုတ္လုပ္ငန္းမ်ားတြင္ အလုပ္လုပ္ ႏို္င္မည့္ အသက္ငယ္ေသာ၊ ပညာတက္ကြ်မ္းက်င္လိမ္မာမႈရွိေသာ လုပ္သားအေရအတြက္ နည္းပါျခင္းပင္ျဖစ္ သည္၊ အလုပ္သမားလုပ္ခမွာ နည္းပါးသည္ႏွင့္အတူ ထိုလုပ္သားမ်ားႏွင့္ အလုပ္လုပ္ရန္ အေရးမွာ အဆင့္ အတန္း အနိမ့္ဆံုးသို႔ ခုန္ဆင္းသည္ႏွင့္ တူေနေပသည္၊ အႏွစ္၃၀မွ် ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရးလုပ္ ခဲ့သည့္တိုင္ ကုမၸဏီပိုင္ရွင္မ်ားအဖို႔ ကြ်မ္းက်င္သည့္အလုပ္သမားမ်ားကို ရွာေဖြရႏိုင္ေရးမွာ ခက္ခဲေနဆဲ ပင္ျဖစ္သည္၊ အထူးသျဖင့္ မန္ေနဂ်ာ၊ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးမွဴး၊ စက္မႈဆိုင္ရာကြ်မ္းက်င္သူမ်ား၊ ရရွိရန္ခက္ခဲတက္သည္။
(၄)
ကြ်န္ေတာ္တို႔ျမင္ခဲ့ၾကသည့္အတိုင္း ဗီယက္နမ္ႏိုင္ငံ၏ စီးပြားေရးမွာ ေမးသူကိုလိုက္၍အေျဖႏွစ္မ်ိဳးထြက္ေနေပ သည္၊ ကမၻာ့ဘဏ္၏ သေဘာမွာ အေကာင္းဘက္ကရႈျမင္သလို ေအာင္ျမင္ရန္ အခက္အခဲမ်ားရွိေနဆဲပါဟု ဆိုသူမ်ားလည္းရွိပါသည္၊
ဗဟိုဦးစီးသည့္ စီးပြားေရးစံနစ္မွ ေစ်းကြက္စီးပြားေရးစနစ္သို႔ေျပာင္းလဲရာတြင္ ေတြ႔ၾကံဳရမည့္အခက္အခဲ မ်ားကို ဗီယက္နမ္ႏိုင္ငံမွ ဥပမာမ်ားျဖင့္ သင္ခမ္းစာ ရယူႏိုင္ၾကေပသည္။
ကိုသန္းလြင္
Reference: The Vietnam 2035 Report by The government of Vietnam and The World Bank Group.