အရွက္ႏွင့္အေၾကာက္ ဆိုေသာစကားႏွစ္လံုးကို မၾကားဘူးသူရွိမည္မထင္။ ပါဠိလို ဟီရိႏွင့္ၾသတပၸကို ျမန္မာမႈျပဳ (ျမန္မာျပန္) ထားေၾကာင္း မသိသူလည္းရွိမည္မထင္။ ဟီရိကို မေကာင္းမႈမွရွက္ျခင္း ၾသတပၸကို မေကာင္းမႈမွေၾကာက္ျခင္း ဟု အဓိပၸါယ္ ဖြင့္ဆိုေၾကာင္း မသိသူရွိလွ်င္ပင္ လူနည္းစုေလာက္သာျဖစ္လိမ့္မည္။ လူထူထူေရွ႕ျဖတ္ေလွ်ာက္ရရမွာရွက္သည့္အရွက္ ေမွာင္ ႀကီးမဲႀကီးထဲသြားရမွာေၾကာက္သည့္အေၾကာက္ေတြႏွင့္ ယုတ္စြအဆံုး “အေၾကာက္တရားမွလြတ္ေျမာက္ျခင္း” စတမ္းပါ အေၾကာက္တရားမ်ိဳးႏွင့္ ကြဲျပားေစရန္အတြက္ မေကာင္းမႈမွ (မေကာင္းမႈျပဳျခင္းမွ) ရွက္ျခင္းေၾကာက္ျခင္းသည္သာ ဟိရိႏွင့္ၾသတပၸဟု ဆိုလိုေၾကာင္း နားလည္ ရသည္။ သို႔ေသာ္ နားလည္သည့္အတိုင္းအတာ နားလည္ပံုနားလည္နည္းကေတာ့ ကြာႏိုင္သည္။ နားလည္ပံုကြာလွ်င္ နားလည္သည့္အတိုင္းအတာကြာလွ်င္ တန္ဘိုးထားပံုျခင္းလည္းကြာ က်င့္သံုးပံုလည္းကြာ မည္။
ဟီရိကို အတၱဂါရဝ ၾသတပၸကို ပရဂါရဝဟု ေက်းဇူးရွင္ပါေမာကၡခ်ဳပ္ဆရာေတာ္ႀကီး ရွင္းလင္းဖြင့္ဆိုဘူးသည္။ မိမိမေကာင္းမႈ ျပဳသည္ကို မိမိကိုယ္မိမိသိႏိုင္သည့္အတြက္ ရွက္ျခင္း (ဟီရိ)၊ သူတပါးသိသြားမွာ ေၾကာက္ျခင္း (ၾသတပၸ) ျဖစ္၏။ တနည္း မေကာင္းမႈျပဳသည္ကိုမည္သူမွ်မသိသည့္တိုင္ (မသိေအာင္က်ဴးလြန္သည့္တိုင္) မိမိကိုယ္မိမိ သိေနျခင္းသည္ ရွက္စရာျဖစ္သည္။ မိမိျပဳေသာမေကာင္းမႈ သူတပါးသိသြားခဲ့လွ်င္ ေၾကာက္စရာ ျဖစ္သည္။ ထို႔ေၾကာင့္ မေကာင္းမႈကို မျပဳၾကႏွင့္။ မိမိကိုယ္မိမိေလးစားေသာအားျဖင့္၎ (အတၱဂါရဝ) မိမိမွအပ တပါးေသာသူ (လူ႔အဖြဲ႔အစည္း တရားဥပေဒ) တို႔ကိုရိုေသေသာအားျဖင့္၎ (ပရဂါရဝ) မေကာင္းမႈမျပဳၾကႏွင့္ ဟူလို။
ထိုမေကာင္းမႈသည္ အဘယ္နည္း။ သက္သတ္ခိုးယူ အိမ္သူေမွာက္မွား မုသားဆိုေလ ေသရည္အရက္ အစရွိသည့္ အကု သိုလ္ဒုစရိုက္တို႔ကို မေကာင္းမႈဟုေယဘုယ်အားျဖင့္သတ္မွတ္ႏိုင္မည္။ ေယ်ဘုယ်ဟုဆိုျခင္းမွာ ထိုဒုစရိုက္တို႔ကို ေမွာက္ မွားလြန္က်ဴးရန္ အစဥ္တစိုက္အားေပးအားေျမႇာက္လုပ္ေနၾကေသာ ကိေလသာတရား ေတြ လံႈ႕ေဆာ္ရာေစတသိတ္ေတြ ရွိေနေသးေသာေၾကာင့္ျဖစ္၏။ စိတ္ဆိုးျခင္း ေက်းဇူးကိုေခ်ဖ်က္ျခင္း မေလ်ာ္ေသာဝတၱဳကိုအလိုရွိျခင္း ညွဥ္းဆဲျခင္း ရန္လို ျခင္း လိမ္လည္ျခင္း စဥ္းလဲျခင္း မာန္ယစ္ျခင္း တို႔သည္ ကိေလသာတု႔ိ၏အရင္းခံျဖစ္သည္။ ကိေလသာသည္ ဒုစရိုက္တို႔၏ အရင္းခံျဖစ္သည္။ ကိေလသာမ်ားလွ်င္ ဒုစရိုက္မ်ားမည္ ကိေလသာႀကီးလွ်င္ ဒုစရိုက္ႀကီးမည္။ ကိေလသာထူေျပာလွ်င္ ဒုစရိုက္ထူေျပာမည္။
ကိေလသာအေၾကာင္းေျပာသျဖင့္ ရိပ္သာေစာ္နံသည္ဟုအျမင္မေစာသင့္။ အရဲစြန္႔၍ေျပာရလွ်င္ ရိပ္သာဝင္ တိုင္းလည္း ကိေလသာပါးသည္မဟုတ္။ တခ်ိဳ႕ပိုထူလာသည္ဟုပင္ၾကားဘူးသည္။ ထူသည္ပါးသည္ထား တံခါးႏွစ္ရြက္ျဖင့္တားႏိုင္လွ်င္ ဒုစရိုက္ကိုျပဳျဖစ္မည္မဟုတ္ေတာ့။ ထိုတံခါးရြက္တို႔သည္ကား ဟီရိႏွင့္ၾသတပၸ တရားမ်ားပင္ျဖစ္ေလ၏။ သည္တံခါးသာခိုင္က်ည္စြာပိတ္ႏိုင္လွ်င္ မေကာင္းေသာအမႈ တနည္း မေကာင္းမႈကို မည္သည့္အတိုင္းအတာမွ်ပင္မဆုိ ျပဳျဖစ္ဘို႔ရာခဲယဥ္း ေပလိမ့္မည္။ အန္တီတို႔က ကံငါးပါးလံုၿပီးသားပါကြယ္ဆိုကာ ေခါင္းရြက္ဗ်တ္ထိုးေဈးသည္ထံ အဆစ္မ်ားမ်ားေတာင္းခံ တတ္သည့္ ေယာဂီဝတ္ေမေမႀကီးလို အပါးစားေလးမွသည္ က်ဳပ္တို႔ကအခ်ိန္တန္ရင္ ကိုယ့္တန္းလ်ားကိုယ္ျပန္မယ့္သူ ေတြပါဗ်ာဆိုကာ အိမ္ဦးခန္းမွ သည္တသက္ထလိုပံုမရသည့္ ဝတ္စံုျပည့္ ဘဘႀကီးတို႔လို အထူစားႀကီးေတြအထိ ဟီရိၾတပၸ ေရႊတံခါး ဟေလ သမွ် ကိေလသာေတြႄကြကာ ႏိုင္ရာစား အဓမၼေတြ ကင္းပၾကဦးမည္မဟုတ္။
စင္စစ္ ဟီရိၾတပၸ ဆိုေသာတရားကို ဘုရားရွင္ ကိုယ္ေတာ္ျမတ္က တပည့္သားသံဃာမ်ား၏ အက်ိဳးစီးပြား အလို႔ငွါ ေဟာေဖၚျပခဲ့ျခင္းျဖစ္၏။ သို႔ေသာ္ သံဒိ႒ိက လက္ငင္းအက်ိဳးရသျဖင့္ ဧဟိပႆိက က်င့္သံုးလွည့္ၾက ဟု ထုတ္ေဖၚႃမြက္ၾကား ျမတ္တရားတို႔သည္ သံသရာထုတ္ေခ်ာက္ လမ္းမေပါက္ေသးသမွ် ကလ်ာဏ အႏၶ ပုထုဇနအားလံုး က်င့္ၾကံႀကိ္ဳးကုတ္အပ္သည္သာျဖစ္ေလသည္။ ထိုမွတပါး ဘုရားရွင္သည္ ကိေလသာ အႏုအရင့္ကို ရႈခ်င့္ေျမာ္ျမင္လ်က္ သံဃာ့အဖြဲ႕အစည္းႀကီး ညီညြတ္စြာ တည္တံ့ေစရန္အလို႔ငါ လိုက္နာက်င့္သံုး အပ္သည့္ ဝိနည္းတို႔ကိုခ်မွတ္ေတာ္မူခဲ့၏။ သံဃာတြင္ဝိနည္း လူတြင္ ဥပေဒ စည္းမ်ဥ္းသည္ မေကာင္းမႈဟူသမွ် မျပဳၾကရေအာင္ ျပစ္ဒဏ္ႏွင့္တကြ တားျမစ္ျခင္းျဖစ္ေလရာ ဥပေဒကိုေလးစား လိုက္နာျခင္းသည္ ပရဂါရဝ (ၾသတပၸတရား) ဟု မွတ္ယူသင့္၏။
အတၱဂါရဝကို ေခတ္အလိုျဖင့္ ကိုယ့္သိကၡာကိုယ္တန္ဘိုးထားျခင္း (self-respect) ဟု သတ္မွတ္၍ရႏိုင္လွ်င္ ပရဂါရဝသည္ စည္းကမ္းေသဝပ္မႈ (disciplined) ျဖစ္မည္။ ထိုတရားႏွစ္ပါး၌ ေမြ႔ေလ်ာ္သူသည္ မေကာင္းမႈကို (အေၾကာင္းအားေလ်ာ္စြာ ျပဳလိုသည့္တိုင္) မျပဳ။ အမ်က္ေဒါသ (စိတ္ဆိုးျခင္း) ေၾကာင့္ သတ္ျဖတ္မႈတခုကို က်ဴးလြန္အံ့ေသာ သူသည္ မိမိကိုယ္မိမိ သူသတ္သမားအျဖစ္လကၡံရမည္ကိုရွက္ျခင္း (ဟီရိ) တရားဥပေဒ၏ အက်ိဳးဆက္မ်ားကိုေၾကာက္ျခင္း (ၾသတပၸ) တို႔ေၾကာင့္ မက်ဴးလြန္ဘဲကိုယ့္အမ်က္ကိုယ္ သိမ္းဆည္းလိုက္ သကဲ့သို႔ျဖစ္ေပသည္။ သို႔ေသာ္ ထိုသို႔ဆင္ျခင္သိမ္းဆည္းႏိုင္ေလာက္ေသာ အသိတရား (ပညာ) ေတာ့ရွိရ ေပမည္။ အရာရာ ပညာအခရာျဖစ္ျခင္း၏ ထင္ရွားသာဓကျဖစ္၏။ ဤေနရာ၌ အမ်က္ေဒါသေၾကာင့္မဟုတ္ဘဲ ေက်းဇူးကိုေခ်ဖ်က္လိုျခင္းေၾကာင့္ မေလ်ာ္ေသာဝတၳဳကို လိုခ်င္ျခင္းေၾကာင့္ ညွင္းဆဲလိုျခင္းေၾကာင့္ ရန္လို ျခင္းေၾကာင့္ စဥ္းလဲျခင္းေၾကာင့္ မာန္ယစ္ျခင္းေၾကာင့္စသည္ျဖင့္ သူ႔အသက္ကိုသတ္အံ့ေသာ သူ႔ဥစၥာကို ခိုး (ယူ) အံ့ေသာ သူ႔အိမ္ယာကိုမွားအ့ံေသာ လိမ္လည္ေျပာဆိုအံ့ေသာ အေၾကာင္းအရာမ်ား သာမက အျခား အျခားေသာ ကိုယ္ႏႈတ္ႏွလံုးသံုးပါးႏွင့္ျပဳက်င့္အပ္သည့္ ဒုစရိုက္ (မေကာင္းမႈ) တို႔ သည္လည္း အႀကံဳးဝင္သည္။
ဟီရိၾသတပၸေရႊတံခါးပိတ္ရန္ ပညာလိုသည္ဟု ဆိုခဲ့ၿပီ။ ပညာကိုက်င့္သံုးေသာ အေလ႔အထလည္းလို၏။ ယဥ္ေက်းမႈအေမြ အႏွစ္ေတြေပါမ်ားေသာ ယဥ္ေက်းေသာအယူဝါဒႏွင့္ သက္ဝင္ယံုၾကည္မႈေတြထြန္းကားေသာ ထိုအတြက္ဂုဏ္ယူမဆံုးၾက ေသာ ျပည္ျမန္မာမွာ ဤအရာ (ပညာႏွင့္ ပညာကိုက်င့္သံုးသည့္ အေလ႔အထ) နည္းပါးခဲ့သည္မွာၾကာၿပီ။ ေပ်ာက္ကြယ္ၿပီဟု ဆိုလွ်င္ အျငင္းပြားၾကမည္။ တေကာင္းအဘိရာဇာ ဒို႔ဗမာ သာကီမ်ိုးေတြ မ်ိဳးခ်စ္စိတ္ဓါတ္ရွင္သန္ထက္ျမက္စြာ ဆဲၾကဆိုၾကမည္။ သို႔ရာတြင္ မေလ်ာ္ေသာဝတၳဳကာမ (လာဘ္) အေပးအယူကို ရွက္ဘို႔ေနေနသာသာ ရွက္စရာဟုမမွတ္ယူၾက ေသး။ ပုဒ္မေလး (ေပးမွလုပ္) ျခင္းကို စဥ္းလဲျခင္းအျဖစ္ မရွက္တတ္ၾကေသး။ အမိႈက္ပစ္ျခင္းကိုရွက္စရာဟုမထင္ အမိႈက္ ေကာက္ျခင္းကိုရွက္စရာဟု ျမင္ၾကဆဲ။ တိုးေဝွ႔ျခင္းကိုမရွက္ တန္းစီျခင္းကိုရွက္ေနၾကျမဲ။ မာယာ (အပစ္ကိုဖံုးကြယ္ျခင္း) သာေဌယ် (မရွိကို အရွိလုပ္ျခင္း) မ်ား တြင္က်ယ္ေနဆဲ။
မေလ်ာ္ေသာကိေလသာကာမကိုတပ္မက္မႈလြန္ကဲသျဖင့္ သမီးအရြယ္/ေျမး အရြယ္ေတြမေရွာင္ ေမထုန္ဓါးျပ တိုက္ေနၾက သည္။ အဟိတိရာစၦန္ႏွင့္မျခား အေမအရင္း သမီးအရင္းကိုပင္ ေမွာက္မွားက်ဴးလြန္ သည္အထိ ဟီရိၾတပၸ တံခါးရြက္ေတြက်ိဳးပဲ့ ပ်က္စီးေနၾကသည္။ ထိုကိေလသာနသိုးႀကိဳးျပတ္တို႔ကို အဘယ္ပညာအားျဖင့္ အေမွာင္ခြင္း၍အလင္းေဆာင္အံ့နည္း။ တဖန္တံုလည္း တျခားဘာသာဝင္တို႔ အထြဋ္အျမတ္ထားရာနယ္ေျမ အတြင္း က်ဴးေက်ာ္ေစတီဝင္၍တည္မွ ဘာသာေပါင္းစံုညီညြတ္ၾကမည္ဟုယံုၾကည္လုပ္ေဆာင္သူ ဥဇုပၸဋိပၸႏၷ မုခ် ဘုရားသားေတာ္ႏွင့္ ေနာက္လိုက္ေနာက္ပါမ်ား၊ မိမိတို႔သာသနိက ပရဝုဏ္အတြင္း တျခားသာသနာႏြယ္ဖြား သူဆင္းရဲမ်ား သမာအာဇီဝအခြင့္မရွိေစရ ဝါ ေဈးမေရာင္းရဟု ဥပေဒလက္လြတ္ ကိုယ့္တရားျဖင့္သူမ်ားအေပၚ မခြၽတ္စီရင္ေနၾကေသာ အဥၹလီကရနီယ ဂုဏ္ျပည့္ဝသည့္ ဘုရာ့သားေတာ္တို႔ အတၱ ပရ ႏွစ္ျဖာေသာဂါရဝကို အဘယ္ပညာအားျဖင့္ ေမြးျမဴအံ့နည္း။ သာကီဝင္တို႔ ေစ႔ငုစြာေဝဖန္ဆန္းစစ္ၾကကုန္ေလာ့။ ေလာကကို ဟီရိႏွင့္ ၾသတၱပၸတို႔ ေစာင့္ေရွာက္ေၾကာင္း သမၼာသမၺဳဒၶ ေဟာေဖၚျပခဲ့သည္။
ဟီရိသည္သိကၡာ ၾသတပၸသည္စည္းကမ္း သည္နည္းလမ္းႏွစ္သြယ္အားျဖင့္ ေလာကႀကီးမေမွာက္မွားရေအာင္ ေစာင့္ေရွာက္ ႏိုင္၏။ တိုင္းျပည္ကိုကားဆိုဘြယ္ရာမရွိၿပီ။ သမၼတျဖစ္ေရး ဥပေဒႏွင့္ညီညြတ္ေစရန္ အရြယ္ေရာက္ သားသမီးတို႔ကို ႏိုင္ငံသားခံယူေစဘို႔ လံု႔လမျပဳျခင္းသည္ သိကၡာရွိျခင္းျဖစ္၏။ ဝန္ႀကီးရာထူးႏွင့္ေလ်ာက္ပတ္ရန္ ဘြဲ႔ အတုတပ္ဆင္ျခင္းသည္ သိကၡာမဲ့ျခင္းျဖစ္၏။ လက္ေဆာင္ထုတ္ထဲ လာဘ္ေငြေရာထည့္ျခင္းသည္ သိကၡာမဲ့စြာ (လာဘ္မေပးရဥပေဒရွိလွ်င္) စည္း ကမ္းေဖါက္ျခင္းျဖစ္၏။ အမ်ားစုဆႏၵကို ယံုႀကည္လိုက္နာ ျခင္းသည္ သိကၡာရွိျခင္းျဖစ္၏။ အနည္းစုသေဘာထားကို ေလးစားအသိအမွတ္ျပဳျခင္းသည္သိကၡာရွိျခင္းျဖစ္၏။ အမ်ားကငါတေကာေကာျခင္းသည္ သိကၡာမဲ့ျခင္း၊ အနည္းက က႑ေကာ စျပဳျခင္းသည္ သိကၡာမဲ့ျခင္းျဖစ္၏။ ဘတ္စကားစပယ္ယာမွသည္ နိုင္ငံေတာ္သမၼတအထိ၊ ယဥ္ထိမ္းရဲမွသည္ ဦးစီးခ်ဳပ္အထိ၊ ေခါင္းရြက္ဗ်တ္ထိုး မွသည္ ခရိုနီအထိ ဥပေဒကို တေျပးညီ လုိက္နာက်င့္ၾကံေနထိုင္ျခင္းသည္ သိကၡာရွိျခင္းျဖစ္သလို စည္း ကမ္းရွိ ျခင္းလည္းျဖစ္၏။ ဥပေဒႏွင့္ညိစြန္းလွ်င္ (ေရွာင္တိမ္းျခင္း မေလ်ာ္ၾသဇာ အဂတိစသည္ျဖင့္ အကာအကြယ္ မယူဘဲ) တေျပးညီစစ္ေဆး အေရးယူခံႏိုင္ျခင္းသည္လည္း သိကၡာႏွင့္ စည္းကမ္းရွိျခင္းပင္တည္း။
ယေန႔ေရပန္းစားေနေသာ အစိုးရသစ္ကိုစိန္ေခၚမႈမ်ားဘာသာရပ္တြင္ လူတိုင္းလူတိုင္း သိကၡာ (ဟီရိ) ႏွင့္ စည္းကမ္း (ၾသတၱ ပၸ) ရွိေရးသည္ အေရးႀကီးေသာအခန္းတခန္းအျဖစ္ပါဝင္ေနသည္ဟု ေထာက္ျပခဲ့လွ်င္ သခြတ္ပင္ကမီးတက်ီက်ီျဖစ္ေနမည္လားမသိ။ အမ်ိဳးသားရင္ၾကားေစ႔ေရး ျပည္တြင္းၿငိမ္းခ်မ္းေရး ဒီမိုကေရစီ ဖက္ဒရယ္ျပည္ေထင္စုကို အေျခခံသည့္ ဖြဲ႔စည္းပံုတရပ္ထြက္ေပၚေရး ႏွင့္ ျပည္သူလူထုအမ်ားစု၏ လူမႈဘဝ အဆင့္အတန္း တိုးတက္ျမင့္မားေရး စေသာလုပ္ငန္းစဥ္မ်ားကိုေဆာင္ရြက္ရာ၌ ျပည္သူေတြပူးေပါင္းပါဝင္ဘို႔ ႏိႈးေဆာ္ထားသည္။ သိကၡာရွိရွိ စည္းကမ္းသိေသာ ျပည္သူတို႔၏ ပူးေပါင္းပါဝင္မႈမွာ မ်ားစြာအဓိကက်ေလ၏။ အတၱပရ ဂါရဝအရာတြင္ အစိုးရသည္စံနမူနာ (Role Model) ျဖစ္ေလရာ အစိုးရရိုးလွ်င္ ျပည္သူရိုးမည္ အစိုးရဆန္းလွ်င္ျပည္သူဆန္းမည္။ အစိုးရသိကၡာ (အရွက္တရား) ရွိလွ်င္ သိကၡာ (အရွက္) ရွိေသာ ျပည္သူေတြကို ဖန္ဆင္းႏိုင္ၿပီး အစိုးရကစည္းကမ္း (အေၾကာက္တရား) ရွိသည္ႏွင့္အမွ် စည္းကမ္း (အေၾကာက္) ရွိေသာျပည္သူေတြျဖစ္လာဘို႔ရွိေၾကာင္း သခၤမ္းစာအရသိႏိုင္သည္။ သို႔ေသာ္ ပုပ္ေနေသာပန္းသီး (ငါးခံုးမ ဟုုလည္းဆိုၾက၏) မ်ားလည္းရွိႏိုင္ေပရာ အခ်ိန္မီဖယ္ရွားဘို႔ကိုလည္း မဆုတ္နစ္သင့္ေပ။ ဤသည္ပင္ စိန္ေခၚမႈျဖစ္ေလ၏။
ႏိုင္ငံေရးနယ္ပယ္တြင္ လြတ္လပ္ျခင္း ညီမွ်ျခင္းႏွင့္ တရားမွ်တျခင္းတို႔ကို ေလာကပါလတရားမ်ားဟု ျမန္မာမႈျပဳ အသံုးတြင္ ေနသျဖင့္ ေလာကပါလတရားဟု ဆိုလိုက္သည္ႏွင့္ ထိုတရား (၃) ပါးကိုသာ ေျပးျမင္တတ္ၾက၏။ ေဖါင္စီးရင္းေရငတ္ၾက သည့္သေဘာ။ အမွန္မူကား ၎တို႔မွာ ဒီမိုကေရစီတန္ဘိုးမ်ား (Democratic Values) သာျဖစ္ၿပီး ေလာကပါလတရားမဟုတ္။ ဟီရိ ေခၚ မေကာင္းမႈမွရွက္ျခင္းတရား (ဝါ) အတၱဂါရဝတရား ႏွင့္ ၾသတၱပၸ ေခၚ မေကာင္းမႈမွေၾကာက္ျခင္းတရား (ဝါ) ပရဂါရဝတရား။ ထိုႏွစ္ပါးေသာတရားသည္သာ ဘုရားေဟာ စင္စစ္ ေလာကပါလတရား တနည္း ေလာကကိုေစာင့္ေရွာက္ ေသာ တရားဧကန္ျဖစ္ၾက၏။ ပစၥတံေဝဒိတဗၺ ပညာရွိတို႔စိတ္၌ ကပ္၍ေဆာင္အပ္ေသာ ထိုတရားႏွစ္ပါးျဖင့္ ေလာကကို အလွဆင္ႏိုင္ၾကပါေစ။