စပယ္ ● ခင္ေမာင္ႀကီးဘာသာျပန္ေသာ ေကာလစ္ႏွင့္ ျမန္မာျပည္မွ..
(မုိးမခ) ဧၿပီ ၃၀၊ ၂၀၁၆
(မုိးမခ) ဧၿပီ ၃၀၊ ၂၀၁၆
ေႏြရာသီ သႀကၤန္ပိတ္ရက္ေတြမွာ ဇာတိခ်က္ေႂကြေမြးရပ္ေျမကိုျပန္ရင္း မိဘေဆြမ်ဳိးေတြနဲ႔ေတြ႔ခဲ့ရတာ အလြမ္းေျပစရာပါ။ အလြမ္းမေျပျဖစ္ရတဲ့ အမ်ဳိးေတြကိုလည္း ေတြ႔ခဲ့ရပါတယ္။ ကိုယ္ကိုယ္တိုင္ မေတြ႔ႀကံဳလိုက္ရတဲ့ ဟိုးတုန္းက အမ်ဳိးေတြ ရဲ႕ပံုရိပ္ေတြကို ထင္ထင္ရွားရွား ေတြ႔ေနခဲ့ရပါတယ္။
ဘယ္မွာလဲဆိုေတာ့ ဦးခင္ေမာင္ႀကီး ဘာသာျပန္ဆိုတဲ့ ‘ေကာလစ္ႏွင့္ျမန္မာျပည္’ ဆိုတဲ့စာအုပ္မွာပါ။ မူရင္း စာေရးဆရာ Maurice Collis ရဲ့ The Journey Outward ဆိုတဲ့စာအုပ္ပါ။
သီေပါမင္းပါေတာ္မူၿပီး ၂၆ ႏွစ္အၾကာ ျမန္မာျပည္ကို အိုင္စီအက္စ္တေယာက္အေနနဲ႔ေရာက္လာခဲ့တဲ့ အိုင္းရစ္ႏြယ္တဲ့ အဂၤလိပ္အေရးပိုင္ ေမာရစ္ေကာလစ္ေဖာ္ညႊန္းခဲ့တဲ့ျမန္မာေတြဟာ ကိုယ့္အမ်ဳိးေတြလို႔ပဲ စိတ္ထဲမွာ ခံစားရပါတယ္။
“ ------ ျမန္မာလူမ်ိဳးဟူ၍ တစ္ေယာက္တစ္ေလမွ မေတြ႔ခဲ့ရေသာ ရန္ကုန္မွာကဲ့သို႔မဟုတ္ဘဲ ဤအရပ္မွာေတာ့ -- ၎တို႔မွာ ေနရာတကာတြင္ရွိေနၾကသည္။ ေယာက်္ားမ်ားသည္ ခ်ည္အက်ႌျဖဴႏွင့္ ပိုးလံုခ်ည္မ်ား၀တ္ကာ ေခါင္းတြင္ပိုးပု၀ါေပါင္းလ်က္လည္းေကာင္း၊ မိန္းမမ်ားသည္လည္း ပိုးပု၀ါကိုေခါင္းတြင္မေပါင္းဘဲ ပခံုးေပၚတြင္ တင္ထားရုံမွအပ ေယာက်္ားမ်ားနည္းတူ ၀တ္စားထားလ်က္လည္းေကာင္း၊ သစ္ပင္မ်ားေအာက္တြင္ လမ္း ေလွ်ာက္သူေလွ်ာက္၊ ေရတြင္းမွ ေရငင္သူကငင္၊ ေစ်းတြင္ ေစ်းေရာင္းသူကေရာင္း၊ ဘုရားမ်ားကို စီတန္းလွည့္လည္သြားလာသူကသြား၊ စသည္ျဖင့္ လႈပ္ရွားေနၾကသည္။ ေယာက္်ား မ်ား၏ဆံပင္ရွည္မ်ားကို ေသွ်ာင္ထံုးထားကာ၊ မိန္းမမ်ားကေတာ့ ဆံပင္မ်ားကို ၎တို႔၏ေခါင္းတြင္စုပံုလ်က္ ဘီးေက်ာ္ပတ္ဆံ ထံုး ထံုးလ်က္ စပယ္ပန္းေခြမ်ားရစ္ပတ္ထားၾက၏။ ” ( စာ-- ၁၄၉)
ဒီစာေလးက ေမာရစ္ေကာလစ္ စစ္ကိုင္းကို အလုပ္သင္နယ္ပိုင္၀န္ေထာက္အေနနဲ႔ေရာက္ခ်ိန္မွာ ျမင္ေတြ႔ရတဲ့ ျမန္မာေတြကို ပံုေဖာ္ခဲ့တာပါ။ သူအဂၤလန္ကေန သေဘၤာနဲ႔ထြက္ခြာလာၿပီး ရန္ကုန္ကိုဆိုက္ေရာက္ခ်ိန္ ျမန္မာလူမ်ဳိးဆိုလို႔ တဦးတေလ ေတာင္ မေတြ႔ခဲ့ရတာကိုလည္း သူက အံ့ၾသခဲ့ပါေသးတယ္။
“ ------ ျမန္မာျပည္အား ပထမဦးဆံုးေတြ႔ျမင္ရသည္၌ အျခားအျခားေသာအပူပိုင္းေဒသ ျမစ္၀မ်ားကို ေတြ႔ရသည္ထက္ ပို၍ သေဘာက်ႏွစ္ၿခိဳက္စရာ မေကာင္းလွေပ။ ------ သင္သည္ ၀ါေနေသာျမစ္ေရျပင္ႀကီးႏွင့္ တစ္ဖက္တစ္ခ်က္တြင္ လမု ေတာ ႀကီးမ်ားေပါက္ေနေသာကမ္းပါးကို အေ၀းတြင္ေတြ႔လာရသည္။ ------- ေနာက္ဆံုးတြင္ မိုးကုပ္စက္၀ိုင္းဆီ၌ ေရႊတိဂံုေစတီ ေတာ္ႀကီးကို ဘြားခနဲ ဖူးေမွ်ာ္လိုက္ရေတာ့သည္။ ထိုဘုရားမွာ ျမန္မာျပည္တြင္ တန္ခိုးအႀကီးဆံုးျဖစ္ၿပီး အႏုပညာလက္ရာ တစ္ခုအေနႏွင့္ထက္ ထူးဆန္းေသာအျခင္းအရာတစ္ခုသာ ျဖစ္ေနသည္။
----- ဤျမန္မာမ်ားပူေဇာ္ကိုးကြယ္ရာ ဘုရားႀကီးသည္ ၿမိဳ႕ေတာ္အေပၚ၀ယ္ရပ္တည္ေနသည့္တိုင္ ကြၽႏု္ပ္ ကမ္း ေပၚသို႔တက္ လိုက္သည္၌ ျမန္မာလူမ်ိဳးဟူ၍ အရိပ္အေယာင္မွ် မေတြ႔ရဘဲရွိေနသည္။------”
ထိုအခ်ိန္က အဂၤလိပ္တို႔က သူတို႔ရဲ႕လုပ္ငန္းေတြမွာ အိႏၵိယတိုင္းရင္းသားအမ်ားစုကိုသာ ေခၚယူငွားရမ္း သံုးစြဲခဲ့ၾကတာပါ။ ေအာက္စဖို႔ဒ္ေက်ာင္းဆင္းစ ၿဗိတိသွ်ေပၚလစီကို ေကာင္းစြာမသိေသးေသာ အုပ္ခ်ဳပ္ေရး အရာရွိငယ္ေလးတဦးအတြက္ နားမလည္ႏိုင္စရာ ျဖစ္ရပံုကိုလည္း မွတ္တမ္းတင္ခဲ့သည္။
“ ---- ျမန္မာျပည္၏ ၿမိဳ႕ေတာ္သည္ ျမန္မာမ်ား၏ၿမိဳ႕မဟုတ္မူပဲ ျမန္မာျပည္၏ထြက္ကုန္မ်ားကို ႏိုင္ငံျခားသားမ်ားက လက္ ၀ါးႀကီးအုပ္ေရာင္း၀ယ္ေနေသာ ေစ်းႀကီးတစ္ခုသာျဖစ္သည္ဆိုေသာအခ်က္ကို ခ်က္ခ်င္းလက္ငင္း ငံုမိဖို႔ကလည္း ကြၽႏ္ုပ္အ တြက္ ခက္ခဲေနရသည္။------”
တကယ္ေတာ့ ေကာလစ္သည္ စာေပ၊ အႏုပညာ၊ ကဗ်ာေတြဖြဲ႔ဆိုဖို႔အားသန္ကာ ထိုအေၾကာင္းမ်ားကို လက္ ရည္တူထား ေဆြးေႏြးႏိုင္သည့္ မိတ္ေဆြမ်ားႏွင့္ ေပ်ာ္ေမြ႔သူျဖစ္ေသာ္လည္း လူငယ္တေယာက္၏ေရႊေရာင္ အိပ္ မက္မ်ားျဖင့္ ရာထူး၊ လစာ၊ အေတြ႔အႀကံဳသစ္တို႔ကိုေမွ်ာ္ကိုးရင္း အုပ္ခ်ဳပ္ေရးအရာရွိေလး တေယာက္အေနႏွင့္ ျမန္မာျပည္ေရာက္လာခဲ့တာပါ။ သေဘၤာေပၚမွာ သူႏွင့္ စရုိက္၊ အေတြးအေခၚမတူတဲ့ အဂၤလိပ္အမ်ားၾကား အူေၾကာင္ေၾကာင္ျဖစ္ခဲ့ရၿပီး၊ ျမန္မာျပည္ေနစဥ္ တေလွ်ာက္မွာလည္း အဂၤလိပ္အမ်ားစု က်င္လည္ေပ်ာ္ေမြ႔ေသာ ကလပ္ေတြမွာ သူဟာ မေပ်ာ္ေမြ႔ႏိုင္ခဲ့ပါဘူး။
ပထမဆံုးအလုပ္သင္အျဖစ္ တာ၀န္က်ေသာ စစ္ကိုင္းသို႔သြားစဥ္ ဧရာ၀တီျမစ္ကိုေတြ႔ေတာ့ ဒီလိုေရးသားခဲ့ပါတယ္။
“ ----- တစ္မိုင္မွ်က်ယ္၀န္း၍လ်င္ျမန္စြာ စီးဆင္းေနေသာဧရာ၀တီျမစ္ႀကီးကိုျဖတ္၍ၾကည့္လိုက္ရာတြင္ တစ္ဖက္ကမ္း၌ စစ္ကိုင္းၿမိဳ႕ကိုေတြ႔ရကာ၊ေနာက္ဘက္တြင္ေတာ့ ေစတီ၊ပုထိုးမ်ားႏွင့္ ဘုန္းႀကီးေက်ာင္း အမ်ားအျပားဖံုးလႊမ္းထားေနသည့္ စစ္ကိုင္းေတာင္က ရွိေန၏။
ကြၽႏု္ပ္မွာ ဤမွ်ႀကီးက်ယ္ခမ္းနားလွေသာ ျမစ္နဒီမ်ိဳးကို တစ္ခါမွ်မေတြ႔ဖူးေသးရာ ပင္လယ္ႏွင့္ေ၀းကြာလွသည့္တိုင္ ဤမွ် က်ယ္ျပန္႔လွေသာျမစ္ျပင္ႀကီးရွိရာ တိုင္းျပည္ဗဟိုခ်က္မသို႔ ေရာက္လာရျခင္းအတြက္ ရုတ္တရက္ စိတ္မ်ားရႊင္လန္းတက္ႂကြ လာမိေလ၏။ -----” ( စာ -၁၄၇)
ဒီစာပိုဒ္ေလးကိုဖတ္ရခ်ိန္မွာ ကိုယ့္တိုင္းျပည္ရဲ႕ဘံုပိုင္ပစၥည္းကို တန္ဘိုးထားရေကာင္းမွန္းမသိတဲ့ ကိုယ္က်ဳိးၾကည့္တဲ့ လူတစုကို စိတ္ကုန္မိတယ္။ ကိုယ့္တိုင္းျပည္က အေမွ်ာ္အျမင္မဲ့ေတြရဲ့လုပ္ရပ္ကို စိတ္ေလမိတယ္။ ခုထက္ထိ ဧရာ၀တီရဲ႕ ဇာတ္လမ္းက တန္းလန္းျဖစ္ေနေသးတယ္ေလ။ အဘိုးထိုက္လွတဲ့ျမစ္ႀကီးကို ဘယ္လို ေတြထိခိုက္ႏိုင္တယ္ဆိုတာ ဂရုမ စိုက္၊ အတၲေတြ ဘလဗြနဲ႔ သူမ်ားဆီ ဘယ္လိုသေဘာတူညီခ်က္ေတြနဲ႔ေရာင္းလိုက္သလဲဆိုတာ ခုထိ ပိုင္ရွင္အစစ္ ျမန္မာ ျပည္သူေတြမသိရေသးတာေတာ့ အဂၤလိပ္နယ္ခ်ဲ႕ထက္ေတာင္ ဆိုး၀ါးေနေတာ့တာပဲ။
ျမန္မာလူမ်ဳိးေတြက ခြင့္လႊတ္ျမန္တတ္တဲ့သူမ်ဳိးေတြဆိုေတာ့ နယ္ခ်ဲ႕ကိုလိုနီထက္ ဂုတ္ေသြးပိုစုတ္ခဲ့သူေတြရဲ့ လုပ္ရပ္ေတြကို ေမ့ေဖ်ာက္ပစ္မွာစိုးမိတယ္။
ျမန္မာေတြရဲ႕သေဘာထားႀကီးတတ္ပံုကိုလည္း ေကာလစ္ရဲ႕စာထဲမွာ ေရးထားပါေသးတယ္။ သူက အိႏၵိယတိုင္းရင္းသား ေတြထက္ ဗမာေတြအေပၚပိုသေဘာက် ႏွစ္ၿခိဳက္မႈေတြကိုလည္း သူ႔စာေတြထဲမွာ မၾကာမၾကာ ေတြ႔ရတတ္တယ္။ ျမန္မာ ျပည္ကို ဂ်ပန္ေတြ၀င္လာၿပီး အဂၤလိပ္ေတြစစ္ရႈံးခ်ိန္မွာ စစ္ႏိုင္သူဂ်ပန္ေတြက အဂၤလိပ္ အစိုးရအရာရွိမ်ားကို လန္ခ်ားလွည္း ကိုဆြဲေစတဲ့အခါ ျမန္မာေတြက ၀မ္းမသာပဲ မႏွစ္ၿမိဳ႕ဖြယ္ရာ က်ဴးေက်ာ္ေစာ္ကားမႈအျဖစ္ ယူဆၾကတာကို အံ့ၾသခဲ့မိေၾကာင္း ေရးခဲ့ပါတယ္။
“--- ထိုသို႔ေသာသေဘာထားမ်ိဳးကိုအျခားအျခားေသာလူမ်ိဳးမ်ားကမထားႏိုင္ခဲ့ၾကေခ်။ ကြၽႏု္ပ္တို႔တိုင္းျပည္ျဖစ္ေသာ အိုင္ ယာလန္ျပည္မွာပင္ ျမန္မာျပည္ႏွင့္ဆင္တူျဖစ္ေသာ ၿဗိတိသွ်အုပ္ခ်ဳပ္ေရး စနစ္ကိုတိုက္ဖ်က္ခဲ့ၾကရာ၌ ၎တို႔၏ေဒါသကို အစိုးရအရာရွိမ်ားအေပၚတြင္ပံုခ်ကာ တိုက္ခိုက္လုယက္ သတ္ျဖတ္ခဲ့ၾကေသးသည္။ ထို႔ေၾကာင့္ျမန္မာျပည္တြင္ျဖစ္ပ်က္ခဲ့ရပံုကား ပကတိအံ့ၾသစရာ ေကာင္းလွေတာ့သည္။-----”
ဒီစာအုပ္မွာ ေမာရစ္ေကာလစ္ ျမန္မာျပည္မွာ တာ၀န္ထမ္းခဲ့တဲ့ ပထမပိုင္းငါးႏွစ္တာ ကာလအတြင္းေရာက္ခဲ့တဲ့ စစ္ကိုင္း၊ ဟုမၼလင္း၊ ေရႊဘို၊ ေတာင္တြင္းႀကီးအရပ္ေတြနဲ႔ ေမၿမိဳ႕၊ မႏၱေလးစတဲ့ ၿမိဳ႕ေတြက ပတ္၀န္းက်င္ သဘာ၀ေတြ၊ ေက်းလက္လူ ေနမႈစရုိက္ေတြ၊ ယံုၾကည္မႈ၊ ေရွးေဟာင္းယဥ္ေက်းမႈ စတာေတြကို ထဲထဲ၀င္၀င္ကို ေလ့လာ မွတ္တမ္းတင္ခဲ့ပါတယ္။ သူ႔ရဲ႕ လူသားဆန္တဲ့စိတ္နဲ႔ ေရးမွတ္ခဲ့တာအျပင္ ျမန္မာျပည္အေပၚ အစြဲအလန္း ပိုတဲ့ သေဘာကိုလည္းေတြ႔ရပါတယ္။
ဟုမၼလင္းကေနေတာင္တြင္းႀကီးကို သေဘာၤနဲ႔စုန္လာရင္း လမ္းမွာ ပုဂံၿမိဳ႕ေဟာင္းကို၀င္ေရာက္ခဲ့တဲ့ပံုကို ဒီလိုေရးထားခဲ့ပါ တယ္။
“--- ဗုဒၶ၏အခ်စ္ဆံုးတပည့္ျဖစ္ေသာ ညီေတာ္၏အမည္ကိုယူ၍ မွည့္ထားေသာအာနႏၵာဘုရားႀကီးမွာ နာမည္အေက်ာ္ၾကား ဆံုးျဖစ္ေလရာ တမင္သက္သက္ရွာေဖြ၍မဟုတ္ပဲ ကုသိုလ္ကံေကာင္းစြာႏွင့္ပင္ ကြၽႏု္ပ္သည္ထိုဘုရားႀကီးေရွ႕ေရာက္သြားခဲ့၏-------”
“----- အာနႏၵာဘုရားႀကီး၏ လက္ရာေျပာင္ေျမာက္လွေသာေဆာက္တည္ထားပံုသည္ ပိဋိကတ္သံုးပံု က်မ္းဂန္၏သန္႔စင္ ေသာသေဘာမ်ားကိုေဆာင္ယူထားသည္။ စုဖုရားလတ္၏ေရႊေက်ာင္းေတာ္ႀကီးမွာ ကဗ်ာဆန္သေလာက္ ဤဘုရားႀကီးမွာ အဘိဓမၼာဆန္ေနသည္။ စိတ္ကူးယဥ္ နတ္ေလာကထက္ ယထာဘူတေတြးေခၚဆင္ျခင္မႈကို သရုပ္ေဆာင္ေန၏----”
“----- ဤအာနႏၵာဘုရားႀကီး၏ ဗိသုကာအတတ္တြင္ကား ဗုဒၶရုပ္ပြားေတာ္၏မ်က္ႏွာေတာ္တြင္ အၿမဲဖူးေတြ႔ရေသာ အၿပံဳးက ေလး၏အဓိပၸါယ္ကို အနက္ေဖာ္ျပထားေလသည္။ ထိုအၿပံဳးကေလးကား သစၥာတရားကို ရွာေဖြေတြ႔ျမင္ရသျဖင့္ အလင္း ေရာင္ရေသာ အၿပံဳးကေလးပင္တည္း။-----
---ကြၽႏ္ုပ္၏စိတ္တြင္ ဤသို႔ခံစားသိရွိရခ်က္ကို ၀မ္းသာေက်နပ္အံ့အားသင့္မိသည္------”
ထိုသို႔သူ၏စိတ္တြင္ ထူးျခားစြာလႈပ္ရွားခံစားသိျမင္ခဲ့ရမႈမ်ားကို ထုတ္ေဖာ္ေဆြးေႏြးႏိုင္သူ တဦးတေလမွ သူ႔ အနားတြင္ရွိမေန ျခင္းကို မခ်င့္မရဲျဖစ္ရေၾကာင္းလည္း ေရးသားခဲ့သည္။
သူ႔ရဲ႕ အလုပ္တာ၀န္ေတြထမ္းေဆာင္ပံု၊ ျမန္မာေတြရဲ့ အႏုပညာဆံတဲ့ယံုၾကည္စြဲလန္းမႈ (နတ္ကိုးကြယ္မႈ) ေတြနဲ႔ ျမန္မာလူမ်ဳိး ေတြရဲ႕ ရႊင္ရႊင္ျပျပေနတတ္ပံုေတြကို ေဖာ္က်ဴးခဲ့ပါေသးတယ္။
“---- ျမန္မာလူမ်ိဳးတို႔ကား ကုသိုလ္ကံေကာင္းလွေတာ့သည္။ သူတို႔ထံတြင္ ေျဖေဖ်ာ္မႈထက္ အႏုပညာတစ္ရပ္ ရွိေန၏။ ထို အႏု ပညာသည္ သူတို႔အားေျဖေဖ်ာ္သည္သာမက ေရွ႕ေဆာင္လမ္းျပမႈကိုလည္း ေပးေနသည္။ ကဗ်ာလည္းျဖစ္ကာ ရယ္ရႊင္ဖြယ္လည္း ျဖစ္ျပန္၏။ ပံုသ႑ာန္အမ်ိဳးမ်ိဳးအားျဖင့္လည္း ၎တို႔အားဆြဲေဆာင္ ထားေပးရာ ၎တို႔သည္ ဘယ္ကဲ့သို႔အခ်ိန္ကုန္ရမည္ဆိုသည္ကို အထူးအေထြမစဥ္းစားရဘဲ ရွိေနေတာ့သည္။------” (စာ ၁၇၁)
ေစ်းထဲမွာရန္ျဖစ္ၾကတဲ့ မိန္းမႏွစ္ေယာက္ကို စစ္ေဆးခဲ့တဲ့အမႈအေၾကာင္းေလးကလည္း ၿပံဳးခ်င္စရာပါ။ သူဟာ ျမန္မာစကားရဲ့ က်ယ္၀န္းပံုကိုလည္း သတိျပဳမိခဲ့ပါတယ္။
“----ဤစကားမွာ သူ႔အတိုင္းမွန္ရင္ေတာ့ ဘာမွနာၾကည္းစရာမရွိပါေခ်။ သို႔ရာတြင္ ျမန္မာစကားမွာ နေဘထပ္ မ်ားရွိရာ ‘ ဘုရားႀကီးလိုက္မလား’ ဟူသည့္စကား၏အဓိပၸါယ္ရင္းမွာ ‘ကုလားႀကီးႀကိဳက္သလား’ ဟုျဖစ္ရကား ေစာ္ကားခ်က္တစ္ရပ္ ပင္ျဖစ္ေနေတာ့သည္။ သို႔ႏွင့္ က်န္တစ္ေယာက္ကလည္း အခ်က္က်က်ျပန္ႏွက္လိုက္ရာ မၾကာခင္ သူတို႔ႏွစ္ေယာက္ေစ်း လယ္ေခါင္တြင္ တစ္ဦးကိုတစ္ဦး လက္ဟန္ေျခဟန္ျဖင့္လည္းေကာင္း၊ စကားျဖင့္လည္းေကာင္း ေစာ္ကားက်ဴးေက်ာ္ၾကၿပီး ေနာက္ဆံုး တစ္ေယာက္ႏွင့္တစ္ေယာက္ဖက္၍ ကိုက္ဖဲ့ရာက ေျမာင္းႀကီးထဲလိမ့္က်သည္ထိ ရန္ပြဲႀကီးက်င္းပခဲ့ၾကျဖင္းပင္။
---၎တို႔ႏွစ္ဦးမွာ ေအာက္တန္းစားမ်ား ျဖစ္ၾကေသာ္လည္း ယခုတရားရုံးတြင္ေတာ့ ဆံပင္မ်ားကို က်က်နနထံုးကာ အ၀တ္အစားမ်ားကိုလည္းသန္႔ရွင္းသပ္ရပ္စြာ၀တ္ဆင္ထားၿပီးမ်က္ႏွာတြင္ ေပါင္ဒါမ်ားေဖြးေနေအာင္ လိမ္းထားလ်က္ ဘာမွအျပစ္မရွိသည့္အသြင္ကိုေဆာင္ထားၾကသည္။----”
သူသည္ ထိုအမ်ဳိးသမီးမ်ားကို ဒဏ္ေငြ ငါးက်ပ္စီခ်မွတ္လိုက္ေၾကာင္းတင္ျပထားေလသည္။
ကိုယ့္ထီးကိုယ့္နန္းနဲ႔ေနလာၾကတဲ့ ျမန္မာလူမ်ဳိးေတြအတြက္ ကိုယ့္ရဲ႕ဘုရင္ (ဘယ္လိုပင္ အရည္အခ်င္း မရွိဆို ေစဦးေတာ့) ကို ဖမ္း၊ ကိုယ့္လူမ်ဳိးေတြကိုဖိႏွိပ္ၿပီး ကိုယ့္တိုင္းျပည္ရဲ့ သယံဇာတေတြကို လက္၀ါးႀကီး အုပ္ထားသူ ၿဗိတိသွ်ေတြကို စိတ္နာ ၾကမွာ အမွန္ပါပဲ။ ဒါေပမဲ႔လည္း ေပ်ာ္ရႊင္စြာေနတတ္တဲ့လူမ်ဳိးပီပီ ပြဲလမ္းေတြ မၾကာ မၾကာက်င္းပၿပီး မိမိတို႔ရဲ႕စိတ္ခံစားမႈေတြကို တနည္းတဖံုကုစားၾကပံုကိုလည္း ေကာလစ္က မွတ္တမ္းတင္ခဲ့ျပန္ပါတယ္။
“--- မႏၱေလး၌ဆိုလွ်င္ ေရႊနန္းေတာ္ႀကီးသည္ ဗလာထီးထီးႀကီးျဖစ္ေနသည္။ သို႔တေစလည္း တစ္တိုင္းျပည္လံုးမွ လဟာျပင္ ဇာတ္စင္မ်ားေပၚတြင္ကား ရွင္ဘုရင္ကို ျပန္လည္ဖူးေတြ႔ေနၾကရသည္။ ရွင္ဘုရင္အား ၀န္ႀကီးမ်ားက ပ်ပ္၀ပ္ခစားလ်က္ သံေတာ္ဦးတင္ေလွ်ာက္ထားေနေသာ နန္းစကား၊ ထီးစကားေတြကို ၾကားနာေနၾကရသည္။ ---------
ဤဇာတ္ပြဲမ်ားကိုၾကည့္ကာ ျမန္မာလူထုႀကီးသည္ ယခုလက္ရွိေလာကထဲမွ ထြက္ေျပးလြတ္ေျမာက္ သြားၾကရၿပီး ကုန္လြန္ဆံုးရွုံးခဲ့ရၿပီျဖစ္သည့္ ကိုယ့္မင္း ကိုယ့္ခ်င္းႏွင့္ ႀကီးက်ယ္ခမ္းနားစြာေနထိုင္ခဲ့ေသာ ေရွးေခတ္ဆီသို႔ ျပန္လည္ေရာက္ရွိသြားၾက ရသည္။
”----သူတို႔သည္ႏိုင္ငံတစ္ခုအေနႏွင့္ လြတ္လပ္ေရးကို ဆံုး႐ႈံးခဲ့ၾကရၿပီျဖစ္သည့္တိုင္လည္း ဤစိတ္ကူးယဥ္ ေလာကမွာကား သူတို႔၏ကိုယ္ပိုင္သီးသန္႔ေလာက ျဖစ္ေနေသးသည္။ ထိုေလာကကို ဘယ္ႏိုင္ငံျခားသားကမွ က်ဴးေက်ာ္၀င္ေရာက္လာႏုိင္ျခင္း မရွိစိမ့္ေသာငွာ နားလည္ရန္ခက္ခဲလွသည့္ ေရွးထီးနန္းသံုး ဘာသာစကားႏွင့္လည္း ခုခံကာကြယ္ထားလိုက္ေသးေတာ့သည္။ ဤေလာကထဲတြင္ သူတို႔သည္ တကယ့္ျမန္မာ့သဘာ၀အတိုင္း ျပန္ျဖစ္ေနၾကရကာ ေပ်ာ္ရႊင္ခ်မ္းေျမ့ စိတ္ေအး လက္ေအးေနႏိုင္ၾကေလ၏။----”
ျမန္မာစကားတတ္ေသာေကာလစ္သည္ ဇာတ္စင္ေပၚက ထီးသံုးနန္းသံုးေ၀ါဟာရေတြႏွင့္ လူရႊင္ေတာ္မ်ား၏ ပ်က္လံုးကို ပရိသတ္ႀကီး တအုန္းအုန္းရယ္ေနၾကသည္ကို နားမလည္ခဲ့ေသာ္လည္း လူထုရဲ႕ စိတ္ခံစားခ်က္ကို ေတာ့နားလည္ခဲ့ေၾကာင္း သူရဲ႕စာနာတတ္တဲ့စာသားေတြက ေဖာ္ျပေနၾကပါတယ္။
“------ ျမန္မာလူမ်ဳိးတို႔သည္ သူတို႔ ႏွစ္သက္ျမတ္ႏိုးေသာ ေလာကအတြင္း၀ယ္ ဤမွ်ေပ်ာ္ရႊင္ခ်မ္းေျမ့ေနၾက သည့္အျဖစ္ကို ေကာင္းမႈေတာ္ဇာတ္စင္ေရွ႕၀ယ္ ကြၽႏု္ပ္ရပ္ၾကည့္ေတြ႔ျမင္ရသည္၌ ဤသို႔လွ်င္ စိတ္ထဲတြင္ ထိခိုက္လွစြာ ခံစားလာရၿပီး ရုတ္တရက္ဆိုသလိုပင္ အသိတစ္ခုကလည္း ဦးေခါင္းထဲ၌ လက္ခနဲ ပြင့္လာခဲ့ရသည္။ ထိုအသိကားအျခားမဟုတ္။ ကြၽႏု္ပ္ တို႔အားလံုး သည္ သူတို႔၏တိုင္းျပည္ထဲမွ ျပန္လည္ထြက္သြားေပးရုံမွတစ္ပါး ျမန္မာလူမ်ိဳးတို႔အား ဤလိုေသာ ေပ်ာ္ရႊင္ခ်မ္း ေျမ့မႈမ်ိဳးေပးႏိုင္မည့္ အျခားနည္းလမ္း မရွိေတာ့ၿပီဟူ၍ ျဖစ္ေလ၏။------”
ဒီစာအုပ္ဖတ္ၿပီးခ်ိန္မွာ အဲဒီေခတ္က ျမန္မာျပည္ရဲ႕ေဒသအစံုစံုနဲ႔ ျမန္မာလူမ်ဳိးေတြကို ရုပ္ရွင္ၾကည့္သလို ျမင္ကြင္းေတြ တျဖတ္ျဖတ္ ျမင္ေယာင္ရင္း အေတြးေတြလည္း ပိုခဲ့ပါတယ္။ မင္းေလာင္းဆိုၿပီး နံမည္ႀကီးခဲ့တဲ့ ရွမ္းလူမ်ဳိးတဦးကို ေကာလစ္ က စစ္ေဆးရင္းေနာက္ဆံုးမွာ ႀကိမ္ဒဏ္ခ်ခဲ့တယ္ဆိုေတာ့ စိတ္ထဲမွာ ဘယ္လိုမွမေကာင္း ျပန္ဘူး။ ျမန္မာလူမ်ဳိးေတြအေပၚ နားလည္ခ်စ္ခင္တယ္ဆိုေပမယ့္ ကိုလိုနီယႏၱရားႀကီးရဲ႕ ပင္နယံတခုပီသခဲ့တဲ့ ေကာလစ္ပါလားလို႔ မွတ္ခ်က္ခ်မိတယ္။ နယ္ေတြကိုလွည့္စစ္ေဆးရင္း ခရီးထြက္ရာမွာ က်ားေတြ၊ ဆင္ေတြ လိုက္ခံရတဲ့အေၾကာင္းဖတ္ရေတာ့ ဟိုတုန္းကအုံ႔ဆိုင္းေန မယ့္ ျမန္မာျပည္သစ္ေတာႀကီးေတြကို စိတ္ကူးၾကည့္မိ တယ္။ ေကာလစ္ဟာ စစ္ကိုင္း၊ ေရႊဘို၊ ဟုမၼလင္းေတြမွာတုန္းက မေတြးမိခဲ့ ၿဗိတိသွ်တို႔ရဲ့ အဓိကစီးပြားေရး ရည္ရြယ္ခ်က္ႀကီးကို ေရနံေခ်ာင္းကိုေရာက္ခ်ိန္မွာေတာ့ ေကာင္းေကာင္းသံုးသပ္မိခဲ့ တယ္။ ျမန္မာတြင္းစားေတြ ပိုင္ဆိုင္ခဲ့တဲ့ ေရနံတြင္းေတြကို တစ္ႏွစ္လွ်င္ ေပါင္ (၃၀) ျမန္မာေငြ ၄၅၀၀ က်ပ္နဲ႔ ၁၈၈၉ မွာ လန္ဒန္ အရင္း ရွင္ေတြက အၿပီး၀ယ္ယူလိုက္ၿပီး ေရနံတူးေဖာ္ေရးကို အႀကီးအက်ယ္ လုပ္ၾကရာမွာ လန္ဒန္အရင္းရွင္ႀကီးေတြ ကသာ အက်ဳိးအျမတ္ေတြအားလံုးနီးပါးရၿပီး လုပ္ခအေကာင္းဆံုးရတာက အေမရိကန္အလုပ္သမားေတြ ျဖစ္ ေၾကာင္း၊ အခြန္ေငြရဲ႕တစိတ္တေဒသသာ အိႏၵိယနဲ႔ ျမန္မာျပည္ကရၿပီး ျမန္မာအမ်ဳိးသားေတြဟာ ဒီလုပ္ငန္းႀကီး ရဲ႕အႂကြင္းအက်န္ကို သာ ခံစားရေၾကာင္းေရးသားခဲ့ပါတယ္။
အဲဒီတုန္းက ေရနံလုပ္ငန္းကရတဲ့ အက်ဳိးအျမတ္ကို ဘယ္သူေတြက ဘယ္လိုရတယ္ဆိုတာ အခ်က္အလက္ ခိုင္ခိုင္လံု လံုရွိခဲ့ေပမယ့္ ခုေခတ္ ျမန္မာျပည္မွာ သဘာ၀ဓာတ္ေငြ႔က ထြက္ေပၚလာတဲ့ အက်ဳိးအျမတ္ေတြဟာ ဘယ္သူေတြက ဘယ္ေလာက္ဆိုတာ ခိုင္မာတဲ့စာရြက္စာတမ္း ဘယ္လိုရွာရမယ္မသိႏိုင္ျဖစ္ေနရတာ ျမန္မာ ျပည္သူေတြအဖို႔ ရင္နာစရာပါပဲ။
ထိုေခတ္ထိုအခါက ကမၻာကိုေမွ်ာ္မၾကည့္ႏိုင္ေသးတဲ့ျမန္မာလူမ်ဳိးေတြဟာ ရႊင္ပ်ေအးခ်မ္းစြာေနႏိုင္ေသးေပမယ့္ ကမၻာကို လွမ္းေမွ်ာ္လာတဲ့ ျမန္မာပညာတတ္လူငယ္ေတြ တျဖည္းျဖည္း အမ်ဳိးသားစိတ္ေတြ ေပၚေပါက္ လာေအာင္စည္းရုံးတာေတြကို ေတာ့ ေကာလစ္ရဲ့ “ ၿဗိတိသွ်သံဖေနာင့္ေအာက္က ျမန္မာျပည္” မွာ ဆက္ေတြ႔ရ ပါတယ္။
ေယဘုယ်အားျဖင့္ေတာ့ လူသားေတြဟာ အရုိင္းအစိုင္းေခတ္ကေန ေက်ာက္ေခတ္၊ ေၾကးေခတ္၊ သံေခတ္ေတြျဖတ္သန္းခဲ့ၿပီး နည္းပညာေခတ္ႀကီးထိေလွ်ာက္လွမ္းခဲ့ရာမွာ အတိတ္ေခတ္ေတြကို တဆင့္ႏွိမ့္ျမင္တတ္ၾကပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ လူသားေတြရဲ႕ လူသားဆန္မႈ၊ စာနာတတ္မႈေတြကေရာ တိုးတက္လာတယ္လို႔ ယူဆသလား၊ မယူဆဘူးဆိုရင္ ဘာေၾကာင့္လဲ၊ ယူဆတယ္ ဆိုရင္ေကာ ဘာေၾကာင့္လဲ။ လူမ်ဳိးစရုိက္ေၾကာင့္လား … ပညာေရးလား…စနစ္လား …လူတဦးခ်င္းစီရဲ႕ကံတရားလား … က် မလည္း ကြဲကြဲျပားျပားမသိပါဘူး။ ဒါေပမဲ့ စာတအုပ္ကိုဖတ္ၿပီး အေတြးေတြပြားေနႏိုင္တဲ့အရသာကို ခံစားရင္း ဒီစာေလးကို အဆံုးသတ္လိုက္ပါတယ္။