ေမာင္လူေရး ● ေရႊျခေသၤ့ ကေလးစံဌာေန

ေရႊျခေသၤ့ လူမႈေစာင့္ေရွာက္ေရးအဖြဲ႕ Shwechinthae Social Service Group (SSSG) သည္ ၂ဝဝဝ ခုႏွစ္မွ စတင္၍ စာၾကည့္တုိက္ႏွင့္ ပညာဒါနသင္တန္းမ်ား ဖြင့္လွစ္ျခင္း၊ HIV/AIDS ပညာေပးႏွင့္ ကုသေစာင့္ေရွာက္ ျပဳစုေထာက္ပ့ံေရးမ်ား လုပ္ေဆာင္ျခင္း၊ HIV ပိုး၊ B ပိုး၊ C ပိုးမ်ား စစ္ေဆးၿပီး သန္႔စင္ေသြးအလွဴရွင္မ်ား စုေဆာင္းလွဴဒါန္းေပးျခင္းတို႔ကို လုပ္ေဆာင္ေနရာက ေရႊျခေသၤ့ ကေလးစံဌာေနဖြင့္ဖုိ႔ အေၾကာင္းဖန္လာခဲ့သည္။

ေရႊဘိုၿမိဳ႕၊ အမွတ္ ၅ ရပ္ကြက္က အစိုးရမူလတန္းေက်ာင္း၊ မိဘမဲ့ေက်ာင္းႏွင့္ ဘုန္းေတာ္ႀကီးသင္ ပညာေရးေက်ာင္းအနီးတြင္ က်ဴးေက်ာ္အျဖစ္ႏွင့္ ၿမိဳ႕တြင္းမွ ေမာင္းထုတ္ခံခဲ့ရေသာ ကြက္သစ္တကြက္ရွိၿပီး ယင္းကြက္သစ္တြင္ ပလတ္စတေကာက္သည့္ လုပ္ငန္း၊ ေတာင္းစားသည့္ လုပ္ငန္း၊ အလွဴခံလိုက္သည့္ လုပ္ငန္းမ်ားႏွင့္ အသက္ေမြးၾကသူအခ်ိဳ႕လည္း ေနထိုင္ၾကပါသည္။

တေန႔ ဘုန္းေတာ္ႀကီးသင္ပညာေရးေက်ာင္းဆရာေတာ္ႏွင့္ေတြ႕စဥ္ 'အရွင္ဘုရား ေက်ာင္းဖြင့္လိုက္ ေတာ့ ေရႊ႕ေျပာင္းရပ္ကြက္က ပလတ္စတေကာက္တဲ့ ကေလးေတြ ပညာသင္ခြင့္ ရသြားမွာေပါ့ေနာ္'ဟု စကားစလိုက္ရာ သူတို႔ မလာၾကဘူးဟု ျပန္ေျဖသည္။ ဘာေၾကာင့္လဲဆိုေသာအခါ သူတို႔မွာ စာအုပ္ဖိုး မတတ္ႏိုင္ဘူးဟု မိန္႔ပါသည္။ စာအုပ္ဖိုး ေပးရင္ေရာဟု ထပ္မံေလွ်ာက္ေသာအခါ လာမွာမဟုတ္ဘူး၊ သူတို႔မွာ အဝတ္အစားဖိုး မရွိဘူးဟု ေျဖျပန္သည္။ အဝတ္အစားဖိုးေပးမယ္ဆိုရင္ေရာဟု ဆိုေသာအခါ သူတို႔မွာ စားဖို႔ ရွာေနရေသးသည္ဟု ေျဖျပန္၏။ ေနာက္ဆံုး ယင္းလိုအပ္ခ်က္မ်ား ျဖည့္ဆည္းေပးႏိုင္ရင္ေတာင္ လက္ခံ သင္ၾကားေပးရန္ မျဖစ္ႏိုင္ဟု ဆိုသည္။ အေၾကာင္းက ေက်ာင္းဟူသည္ အသက္အရြယ္ႏွင့္ အတန္း ညီမွ်ရ၏၊ သူတို႔အမ်ားစုက အသက္ ၁၂၊ ၁၃၊ ၁၄၊ ၁၅၊ ၁၆ ေတြ။ တခ်ိဳ႕ စာမဖတ္တတ္ၾကေသး။ ထို႔ျပင္ အခ်ဳိ႕ ကေလးမ်ားမွာ ႐ုိင္းသည္၊ ၾကမ္းသည္၊ အက်င့္ပ်က္ေနၾကၿပီ။ အရက္၊ ေဆးလိပ္ေသာက္တတ္ၿပီး ကြမ္းစား တတ္ေနၾကၿပီ။ ဖဲ႐ုိက္တတ္သည္။ စာလည္း ဟုတ္တိပတ္တိ သင္မည္မဟုတ္၊ ေက်ာင္းမွာရွိသည့္ ကေလး ေတြႏွင့္ အဆင္မေျပႏိုင္ပါဟု မိန္႔ပါသည္။

ဤသို႔ သိရခ်ိန္ကစၿပီး အစိုးရေက်ာင္း၊ ဘုန္းေတာ္ႀကီးသင္ပညာေရးေက်ာင္း၊ မိဘမဲ့ေက်ာင္း မည္သည့္ ေက်ာင္းမွ ပညာသင္ခြင့္မရသည့္ ကေလးေတြအေၾကာင္း စဥ္းစားျဖစ္ၾက၊ ေျပာျဖစ္ၾကသည္။ ယင္းကေလး အမ်ားစုသည္ လမ္းေပၚမွာ က်က္စားၾကသည္။ ေသေသခ်ာခ်ာ ေလ့လာၾကည့္ေသာအခါ လမ္းေပၚတြင္ ယင္းကြက္သစ္မွ ကေလးမ်ားသာမက အနယ္နယ္ အရပ္ရပ္မွ၊ အထူးသျဖင့္ ရထားျဖင့္ ပါလာၾကသည့္ မိဘမဲ့ ကေလးမ်ား၊ မိဘက အလြန္အကြၽံ ႐ုိက္ႏွက္သျဖင့္ အိမ္မွထြက္ေျပးလာေသာ ကေလးမ်ား၊ ေက်ာင္းလည္း မေန၊ အသက္ေမြးဝမ္းေက်ာင္း ပညာလည္း မသင္၊ အိမ္မွာ ကေလးထိန္း၊ ေရခပ္စသည္ျဖင့္ ေတာက္တိုမယ္ရ လုပ္ရင္း လမ္းေပၚေရာက္လာေသာ ကေလးမ်ား၊ ေက်ာင္းတဝက္တပ်က္ႏွင့္ လမ္းေပၚတက္လာေသာ ကေလးမ်ား၊ မိဘလည္းရွိ၊ အိမ္မွာပင္ ေနေသာ္လည္း အိမ္၏ စီးပြားေရးလုပ္ငန္းသည္ပင္ ပလတ္စတ ေကာက္သည့္အလုပ္ျဖစ္သည့္အတြက္ လမ္းေပၚေရာက္ေနသည့္ ကေလးမ်ားစသည္ျဖင့္ အမ်ဳိးအစား စံုလင္ လွသည္။

ထူးျခားခ်က္မွာ ပလတ္စတေကာက္သည့္ ကေလးမ်ားကိုသာ ျမင္ရေလ့ရွိၿပီး လူႀကီးမ်ားကို တေယာက္၊ ႏွစ္ေယာက္သာ ျမင္ရခ်င္းပင္။ အရင့္အရင္ ကာလမ်ားကလည္း လူႀကီး ပလတ္စတေကာက္ သူမ်ားကို သိပ္မေတြ႕ဖူးတာကို သတိထားမိၾကသည္။ သူတို႔သည္ ေက်ာင္းပညာေရာ၊ အျခားအသက္ေမြး ဝမ္းေက်ာင္းေရာ မသင္ရဘဲႏွင့္ ပလတ္စတ မေကာက္ၾကေတာ့သည္မွာ ဘယ္ေရာက္သြားလို႔ပါလိမ့္ဟု ေလ့လာၾကည့္သည့္အခါ သူတို႔၏အထက္တြင္ အဆင့္ဆင့္ အုပ္စီးထားသူမ်ားရွိေနၿပီး ထိုသူမ်ား၏ သင္ျပ ခိုင္းေစမႈမ်ားႏွင့္ သူခိုးေလးမွ တျဖည္းျဖည္း သူခိုးႀကီးျဖစ္ကာ ဒုစ႐ုိက္နယ္သို႔ ကူးေျပာင္း ေရာက္ရွိသြားၾက သည္ကို ေလ့လာေတြ႕ရွိရျပန္သည္။

သူတို႔ႏွင့္ ထိေတြ႕ဆက္ဆံမႈရွိလာမွ သိလာရသည္မ်ားမွာ မိမိတို႔ ငယ္ရြယ္စဥ္ ႀကီးျပင္းရွင္သန္ပံုမ်ဳိးႏွင့္ လုံးဝ တျခားစီျဖစ္ေနသည္ကို သိရွိရေပသည္။ ကေလးအမ်ားစုသည္ အခ်ဳပ္ခန္းသို႔ သံုးေလးႀကိမ္ ေရာက္ဖူး ေနၾကေပၿပီ။ သူတို႔ကို လူ႕အဖြဲ႕အစည္းမွ လက္ခံသူ သိပ္မရွိေပ။ လမ္းေပၚမွာ ကိုယ့္ဘာသာ အသက္ေမြး ေနရသည့္ သနားစရာ ကေလးေလးေတြဟု ျမင္သူ နည္းပါးၿပီး ဂ်ပိုးသူခုိးမ်ား၊ ခိုးမည့္သူမ်ားဟုသာ အမ်ားစုက သတ္မွတ္ၾကကာ ကိုယ့္အိမ္ေရွ႕၊ ဆိုင္ေရွ႕ ေရာက္လာလွ်င္ပင္ ေမာင္းထုတ္ၾက၊ သံသယျဖင့္ ေစာင့္ၾကည့္ေလ့ ရွိၾကသည္။ ေခြးကပင္ လက္မခံ၊ သူတို႔မို႔ ျမင္လွ်င္ မေဟာင္ေသာ ေခြးပင္ မရွိေပ။ အခ်င္းခ်င္းလည္း ႏိုင္ရာစား ျဖစ္ေနၾကရာ လက္နက္တစံုတရာ အျမဲ ေဆာင္ထားျပန္ေလသည္။

သူတို႔ စိတ္ေနစိတ္ထားမ်ားသည္ အလိုအေလ်ာက္ပင္ ၾကမ္းတမ္းခက္ထန္ကာ အျမဲရန္လိုေနၿပီး လမ္းေဘးေသာက္ေရအိုးစင္လိုက္ခြဲတာမ်ဳိး၊ ေခြးေတြ လိုက္႐ုိက္သတ္တာမ်ဳိး၊ အုပ္စုႏွင့္ အသက္ႀကီးသူေတြကို၊ အရက္သမားေတြကို လိုက္ရန္စတာမ်ဳိးစသျဖင့္ ဖ်က္လိုဖ်က္ဆီးလည္း လုပ္ေလ့ရွိေနၾကသည္။ သူတို႔ လူေနမႈ သည္ ေသြးထြက္သံယိုမႈမ်ားႏွင့္ အျမဲဆက္စပ္ေနရာ တစံုတရာကို မေက်နပ္ရင္ေတာင္ ကိုယ့္ကိုယ္ ကိုယ္ ဓား၊ ပုလင္းကြဲ၊ ဆူးမ်ားႏွင့္ျခစ္သည့္ အက်င့္မ်ဳိးေတြ ရွိေနၾကသည္။ ေသြးသည္ ေန႔စဥ္ဘဝလိုအပ္ခ်က္လို ျဖစ္ေနသည့္ ကေလးမ်ားကိုပင္ ေတြ႕ရသည္။ နာက်င္မႈႏွင့္ သူတို႔ဘဝ အဆက္အစပ္ရွိေနၾကရာ ဒီအတိုင္း ဆက္သြားလွ်င္ လားရာသည္ ဘယ္လိုမွ၊ ဘယ္သူ႕အတြက္မွ ေကာင္းေတာ့မည္ မဟုတ္ေခ်။

သူတို႔အတြက္ ခိုနားစရာ ေနရာေပး၊ အသိအမွတ္ျပဳ၊ ၾကင္နာသည့္ ဆက္ဆံမႈမ်ား ေပး၊ စားစရာ ေကြၽး၊ စာႏွင့္ ယဥ္ေက်းမႈေတြ သင္ေပးလိုက္ရင္ျဖင့္၊ ပန္းခ်ီ၊ ဂီတ၊ အားကစားေတြႏွင့္ သူတို႔စိတ္ေတြကို ကုစားခြင့္ ရရင္ျဖင့္ တျဖည္းျဖည္း ဒုစ႐ုိက္ေလာကနဲ႔ အဆက္ျဖတ္ႏိုင္ေကာင္းမည္။ အနည္းဆံုး လူ႕အဖြဲ႕အစည္းအေပၚ နာၾကည္းမႈ ေလ်ာ့သြားမည္၊ စိတ္ေနစိတ္ထားမ်ား ႏူးည့ံ ေပ်ာ့ေျပာင္းလာမည္ဟု ယူဆကာ ေက်ာင္းဖြင့္ဖို႔ ႀကိဳးစားၾကမည္ဟု အဖြဲ႕ဝင္မ်ား တိုင္ပင္ ဆံုးျဖတ္ၾကပါသည္။

ထိုသို႔ ဆံုးျဖတ္ၿပီး ကေလးသူငယ္မ်ားႏွင့္ ပတ္သက္၍ ေလ့လာေဆြးေႏြးမႈမ်ား လုပ္ေနၾကစဥ္ unicef မွ Child Protection ဌာနႏွင့္ အဆက္အသြယ္ရရွိၿပီး Child Protection and Convention on the Right of the Child (CPCRC) သင္တန္း လာေပးသည္။ ထိုသင္တန္း တက္လိုက္ရသျဖင့္ သန္းေခါင္စာရင္းမဲ့ ကေလးငယ္ မ်ား အေရးသည္ ပို၍ေလးနက္သြားၿပီး မိမိတို႔ ေစတနာ့ဝန္ထမ္းမ်ား ပိုမိုစိတ္အားတက္ၾကြ သြားပါေတာ့သည္။ အထူးသျဖင့္ ကေလးမ်ား၏ စိတ္ပိုင္းဆိုင္ရာ ခံစားခ်က္မ်ားကိုလည္း အေတာ္အသင့္ ရိပ္မိ သိရွိသြားၾကသည္။ ထို႔ေနာက္ မႏၲေလးသို႔သြားၿပီး World Vision ႏွင့္ ယူနီဆက္တို႔၏ လမ္းေပၚက ကေလးေဂဟာမ်ားကို ေလ့လာ ၾကၿပီးေနာက္ ေစတနာ့ ဝန္ထမ္း၁၅ ဦးသည္ အေတြ႕အၾကံဳၾကြယ္ဝေသာ World Vision (မႏၲေလး) သို႔ ေက်ာင္း ဖြင့္ႏိုင္ရန္ သင္တန္းသြားတက္ၾကၿပီး လမ္းေပၚက ကေလးမ်ားကို ေန႔စဥ္ လုိက္လံစည္း႐ုံးကာ ၇၊ ၈၊ ၂ဝဝ၉ ေန႔တြင္ ေရႊျခေသၤ့ကေလးစံဌာေန Shwechinthae Child Development Center (scdc) ကို စဖြင့္ခဲ့ ၾကပါသည္။

ေက်ာင္းဖြင့္ဖြင့္ခ်င္း ရင္ဆိုင္ရသည့္ ျပႆနာမွာ အခ်င္းခ်င္း ရန္အလြန္ျဖစ္ျခင္းပင္။ မထိမိလုိက္ႏွင့္ ထုိးၿပီးသား ျဖစ္ေနသည္။ လက္လွမ္းမီရာ တခုခုႏွင့္ ေကာက္႐ုိက္ၿပီး ျဖစ္ေနသည္။ ယင္းတုိ႔ ေကာက္လာေသာ အိတ္မ်ားကို ကိုယ့္နာမည္ႏွင့္ကိုယ္ သိမ္းဆည္းထားေပးေသာ္လည္း လစ္ရင္ လစ္သလို ခုိးယူႏိုင္ၾကသည္။ အျပင္က ႀကီးသူ၊ အႏိုင္က်င့္ေနသူမ်ား ေရာက္လာၿပီး ေက်ာင္းတက္ေနေသာ ကေလးတဦးဦးအား လိုခ်င္ သည့္ အိတ္ကို လက္ညႇိဳးထုိး ယူခုိင္းသည္မ်ားလည္း ဒုနဲ႔ေဒး။ ယူမေပးလွ်င္ ေက်ာင္းဆင္းသည့္အခါ အျပင္မွာ ထုိးႀကိတ္သည္။ ေက်ာင္းဖြင့္ရက္တိုင္း လက္နက္သိမ္းရသည္ပင္ တႏွစ္နီးနီး ၾကာျမင့္သည္။ ဒီေန႔ တမ်ဳိး သိမ္းလွ်င္ ေနာက္တရက္ တမ်ဳိးပါလာသည္။ တခါတေလ ႏွစ္မ်ဳိးပါလာသည္။ လက္နက္ကလည္း အမ်ဳိး စံုလင္လွသည္။

စစခ်င္း ေက်ာင္းက ၃ ရက္သာ ဖြင့္ႏိုင္သျဖင့္ ကေလးမ်ားသည္ လမ္းေပၚႏွင့္ ၄ ရက္ ထိေတြ႕ ေနရ သည္။ ဖြင့္သည့္ ၃ ရက္တြင္လည္း ဟိုဟိုဒီဒီ ေရာက္ေန၍ေသာ္လည္းေကာင္း၊ ပြဲလမ္းသဘင္ ရွိေန၍ေသာ္ လည္းေကာင္း၊ သြားခ်င္ရာ သြားေနၾကသည့္အတြက္ ၃ ရက္စလံုး မမွန္ၾကေပ။ ထို႔ျပင္ ေန႔လယ္စာ တနပ္သာ ေကြၽးႏိုင္သည့္အတြက္ မနက္စာအတြက္ မနက္ပိုင္း ပလတ္စတ ေကာက္သူေကာက္၊ ေတာင္းသူေတာင္း၍ မနက္စာျပႆနာ ေျဖရွင္းၿပီးမွသာ လာႏိုင္သည့္အတြက္ ၁ဝး၃ဝ နာရီမွ ေက်ာင္းကို စတင္ႏိုင္ၿပီး ညေနစာ အတြက္ ညေနပိုင္း ေကာက္ခ်ိန္၊ ေတာင္းခ်ိန္ရရန္ ၃ နာရီတြင္ ေက်ာင္းဆင္းေပးရသည္။ ေက်ာင္းေရာက္ လာသည့္အခါ ေရမိုးခ်ဳိး အဝတ္အစားလဲ၍ သူတုိ႔ဝတ္လာသည့္ အဝတ္မ်ား ေလွ်ာ္ဖြပ္ၿပီးခ်ိန္တြင္ ေက်ာခင္း လိုက္လွ်င္ပင္ အိပ္ေပ်ာ္သြားတတ္ၾကရာ စားခ်ိန္မွ ႏႈိးေကြၽးရသည့္ ကေလးမ်ားလည္း ရွိေပသည္။ သို႔မဟုတ္ လွ်င္လည္း ေန႔လယ္ ၁ နာရီ ေက်ာင္းျပန္တက္ခ်ိန္တြင္ အခ်ဳိ႕မွာ အိပ္ေပ်ာ္ေနတတ္ၾကသည္။ ေႏြရာသီ၏ အခ်ဳိ႕ရက္မ်ားတြင္ တေနကုန္ ေနပူထဲသြား၊ တညလံုးနီးပါး ျခင္ကိုက္ခံေနရသျဖင့္ ေန႔ခင္းပုိင္း စာသင္ခ်ိန္ တြင္ အားလုံးနီးပါး အိပ္ေနၾကရာ စာသင္ခ်ိန္အစား အိပ္ခ်ိန္ပင္ ေျပာင္းလိုက္ရသည္လည္း ရွိပါသည္။

ထိုအေျခအေနသည္ ကေလးႏွင့္ ထိေတြ႕ထိန္းသိမ္းကိုင္တြယ္ခ်ိန္ အင္မတန္နည္းပါးၿပီး နဂို အမူ အက်င့္မ်ားက အားသာခြင့္ရေနသလို ျဖစ္ေနသည္။ တဖက္္က ၾကည့္လွ်င္ေတာ့ သူတို႔ရွိရာဆီ လိုက္သြားခ်ိန္ မ်ားမ်ားရၿပီး  ခိုးမႈျဖင့္ အခ်ဳပ္ခန္း ေရာက္ေနတာမ်ဳိး၊ ထိခိုက္ဒဏ္ရာရသျဖင့္ ေဆး႐ုံ၊ ေဆးခန္း ပို႔ေဆာင္ကုသ ေပးရတာမ်ဴိး၊ အခ်င္းခ်င္း အႏိုင္က်င့္ခံရတာမ်ဳိး၊ အခ်င္းခ်င္းေသာ္လည္းေကာင္း၊ အရပ္သားမ်ားႏွင့္ေသာ္ လည္းေကာင္း၊ ရန္ျဖစ္ၾကတာမ်ဳိးစသည့္ အျပင္မွာျဖစ္ေနေသာ ျပႆနာမ်ားကို ကူညီေျဖရွင္းေပးႏိုင္သျဖင့္ ယံုၾကည္အားထားမႈမ်ား တိုးပြားလာသည္။

တရက္တိုးၿပီး ၄ ရက္ ဖြင့္လိုက္ေသာအခါ ကိုင္တြယ္ရ ပိုမိုအဆင္ေျပလာသည့္အျပင္ လမ္းေပၚတြင္ က်န္ ၃ ရက္အျပည့္ မေနျဖစ္ၾကေတာ့ဘဲ ေက်ာင္းမွာပင္ ေနခြင့္ျပဳဖို႔ ေတာင္းဆိုလာၾကသည္။ ယခင္က ပတၱေရာင္လွည့္သည့္ရဲမ်ား လိုက္လံဖမ္းဆီးခံရသည့္အခါ ညအိပ္ခြင့္ျပဳဖုိ႔ ေတာင္းဆိုျခင္းေၾကာင့္တေၾကာင္း၊ ေဆာင္းတြင္း ေႏြးေႏြးေထြးေထြး အိပ္ၾကရန္အတြက္တေၾကာင္း ညအိပ္ လက္ခံထားၿပီးျဖစ္ရာ ေက်ာင္းအိပ္ ေက်ာင္းစားအေနႏွင့္ပါ တိုးျမႇင့္ လက္ခံျဖစ္သြားၿပီး ထမင္းသံုးနပ္ ေကြၽးရေတာ့သည္။ အစပိုင္းတြင္ မည္သည့္ ကေလးမွ အသားၾကမ္းခင္းေပၚ မအိပ္တတ္ၾကေခ်။ ေက်ာင္းမွာ လက္ခံထားေသာ္လည္း ေက်ာင္းထဲတြင္ မအိပ္ၾကဘဲ ဘုရားဝင္းထဲမွ သမံတလင္းေပၚမွာသာ သြားအိပ္ၾကသည္။ ေန႔ပိုင္းတြင္ အလြန္ပူက်က္ေနေသာ သမံတလင္းျပင္မ်ားသည္ ညပိုင္းတြင္လည္း ပူေႏြးေနဆဲပင္ ျဖစ္သည္။ သမံတလင္း၊ ပလက္ေဖာင္း၊ ကတၱရာ လမ္းတို႔ႏွင့္ တသားတည္း ျဖစ္ေနခဲ့ၾကျခင္းေၾကာင့္ ျဖစ္ေပမည္။

ေက်ာင္းမွာေနျခင္းျဖင့္ သူတို႔အတြက္ အျခားဘဝတခု ရွိေသးသည္ကို သေဘာေပါက္လာၿပီး ကိုရင္ ဝတ္ဖို႔ ေတာင္းဆိုလာၾကသည္။ သူတုိ႔က ကိုရင္ဝတ္ခြင့္မရွိဟု ထင္ထားၾကသည္။ ကိုရင္ဝတ္သျဖင့္ သူတို႔၏ အသြင္အျပင္၊ အေနအထိုင္၊ အေျပာအဆို ေျပာင္းလဲလာသည့္အေလ်ာက္ ရပ္ရြာ၏ အသိအမွတ္ျပဳ ဆက္ဆံမႈ ရရွိၿပီး ထုိသို႔ဆက္ဆံမႈ ရလာျခင္းေၾကာင့္ပင္ ပိုမိုေကာင္းမြန္ေသာ အေျခအေနမ်ဳိးသို႔ ဆင့္ကဲေရာက္ရွိလာရာ အမူအက်င့္ေျပာင္းလဲတိုးတက္လာသည့္အျပင္ စာသင္ခ်င္စိတ္ အားေကာင္းလာသျဖင့္ ကိုရင္ဝတ္ေပးျခင္း သည္ ပုံမွန္လူ႕အဖြဲ႕အစည္းအတြင္း ဝင္ေပါက္တခုအေနႏွင့္ပါ ေတြ႕သိလိုက္ရသည္။ ဥပမာ ကိုရင္ မဝတ္ခင္ တုန္းက ပလတ္စတဘူးခြံေကာက္သြားလွ်င္ အိမ္ေပါက္ဝေလာက္သာ ကပ္ခြင့္ရသည္။ ကိုရင္ျဖစ္ေတာ့ အိမ္ထဲ ဝင္ခြင့္ရသည္။ နဂိုက မလိုလားေသာ မ်က္လံုးႏွင့္ အၾကည့္ခံရသည္။ ကိုရင္ျဖစ္ေတာ့ လိုလိုလားလား ဖိတ္ေခၚခံရသည့္အျပင္ စားၾကြင္းစားက်န္္ ေပးခံရသည့္အဆင့္မွ စားဦးစားဖ်ား ေလာင္းခံရသည္။ ယင္းအေျခ အေနမ်ားႏွင့္ ကိုက္ညီေအာင္ သူတို႔၏ အေနအထိုင္၊ အေျပာအဆိုကို သူတို႔ဘာသာ ေျပာင္းလဲ က်င့္သံုး လာၾကသည္။ ေနာက္ ကိုရင္ထြက္ၾကသည့္အခါတြင္လည္း အရပ္ထဲမွ လူမ်ားႏွင့္ ဆက္ဆံေရးေကာင္း ရရွိ သြားၾကသည္။

ကေလးေတြက လူႀကီးသူမမ်ား၏ ရင္အုပ္မကြာ ထိန္းသိမ္းေစာင့္ေရွာက္ ပဲ့ျပင္ဆံုးမခံေနရမည့္ အရြယ္ ကတည္းက လမ္းေပၚကိုေရာက္လာၾကရာ ပံုမွန္လူမ်ား ေကာင္းသည္ဟု သိထားတာမွန္သမွ် သူတုိ႔အဖို႔ မေကာင္းသလို၊ မေကာင္းဆိုတာေတြက သူတို႔အဖို႔ ေကာင္းေနျပန္သည္။ ဥပမာ အမႈိက္ရွင္းရမည္ဆိုသည္ကို ေတာ္ေတာ္ႏွင့္ လက္မခံႏိုင္ ျဖစ္ေနသည္။ အမႈိက္ဟူသည္ သူတုိ႔အဖုိ႔ အသက္ေမြးေက်ာင္းလုပ္ငန္း ျဖစ္ေန သည္က တေၾကာင္း၊ အိုးႏွင့္အိမ္ႏွင့္ သတ္သတ္မွတ္မွတ္ မေနရသည္ကတေၾကာင္းေၾကာင့္ ျဖစ္ေပမည္။ ပစၥည္းပစၥယမ်ားဆိုလွ်င္လည္း လုိလွ်င္သာ ယူငင္သံုးစြဲၿပီး သိမ္းဆည္းရမည္၊ တန္ဖုိးထားရမည္ဆိုတာမ်ဳိး မသိေပ။
    သူတို႔ေရွ႕က ကေလးႀကီးမ်ားက သူတို႔ကို စိုးမိုးထားၿပီး ဖိနပ္ခိုးတာမ်ဳိးကစ၍ အခိုးသင္သည္။ အခိုး ခိုင္းသည္။ အရြယ္အဆင့္ဆင့္ ဒုစ႐ုိက္အဆင့္ဆင့္ရွိေနၾကၿပီး ကေလးေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားသည္ အခ်ဳပ္ကို သံုးေလးခါ ေရာက္ဖူးၾကကာ အႏွိပ္စက္မ်ဳိးစံု ခံဖူးၾကသည္။ မခိုးဖူးသည့္ကေလး မရွိသေလာက္ပင္။ ေတာ္ေတာ္ ႀကီးႀကီး ကေလးတေယာက္သည္ ေတာ္ေတာ္ငယ္သည့္ ကေလးတေယာက္က သူ႕ကို ထိမိသျဖင့္  ကေလး၏မ်က္ႏွာကို လက္သီးျဖင့္ အားရပါးရ ထိုးပစ္လိုက္သည့္ ျဖစ္ရပ္မ်ဳိးတြင္ မ်က္ႏွာမ်ားတြင္ ထိုးသူေရာ အထိုးခံသူပါ ဘာအမူအရာမွ် မျပ၊ အသားက်ေနၾကသည္။ အလွည့္ၾကံဳလွ်င္ ငယ္သူကလည္း ႀကီးသူကို ျပန္လည္ထုိးႀကိတ္ ႐ိုက္ႏွက္တတ္ၾကသည္။ ဥပမာ အိပ္ခ်ိန္မွာ ရုိက္သြားတာမ်ဳိး၊ ဆရာေမြးၿပီး ထုိးႀကိတ္ခုိင္းတာ မ်ဳိးမ်ား ရွိသည္။ ကိုယ္လုပ္လုိက္လုိ႔ ေဆး႐ုံ၊ ေဆးခန္း ပို႔ရမည္ဆိုလွ်င္လည္း ေအးေအးေဆးေဆး လုိက္ပို႔ ျပဳစုႏိုင္ၾကသည္။ ထုိးႀကိတ္တာႏွင့္ ျပဳစုတာ တကန္႔စီ ထားႏိုင္သည္။ အသိအမွတ္ျပဳမႈ၊ အေလးထား ဆက္ဆံမႈ၊ ၾကင္နာမႈ၊ နားလည္ေအာင္ ေျပာဆိုရွင္းျပမႈ၊ ေပ်ာ္စရာဂိမ္းမ်ား မၾကာခဏ ကစားၾကမႈ၊ ပန္းခ်ီဆြဲျခင္း၊ သီခ်င္းဆိုျခင္းတို႔ျဖင့္ ထိုအေျခအေနမ်ား ေလ်ာ့ပါးလာပါသည္။

သူတို႔သည္ ေဆးလိပ္ေသာက္သည္။ ကြမ္းစားသည္။ အရက္ေသာက္သည္။ ကိုယ့္ဘာသာ လိင္စိတ္ ေျဖေဖ်ာ္မႈမ်ဳိးစံုလုပ္ဖူးသည္။ အခ်ဳိ႕မွာ အခ်င္းခ်င္း လိင္တူဆက္ဆံတာပင္ ရွိေနသည္။ အဆိုးဆံုးက ေကာ္႐ွဴ သည့္အေလ့အက်င့္ ေရာက္ရွိလာျခင္းပင္။ ေရပိုက္ဆက္သည့္ေကာ္ကို ႐ွဴၾကသည္။ ႐ွဴသည္မွ တေနကုန္ တေနခန္း တညလံုးဟု ဆိုရမလိုပင္။ ထုိေကာ္ေၾကာင့္ပင္ ေက်ာင္းဖြင့္သည့္ေနာက္ပိုင္း ကေလးမ်ားႏွင့္ ပတ္သက္၍ ေပ်ာက္ကြယ္သြားေသာ ဒုစ႐ုိက္မႈမ်ား ျပန္ေပၚလာသည္။ ေကာ္ေၾကာင္လွ်င္ ပိုမို ႐ုိင္းစိုင္း ၾကမ္းတမ္းၿပီး ပရမ္းပတာ ဆန္လာၾကသည္။ ကိုယ့္ကိုယ္ကိုယ္ ေသေၾကာင္းၾကံသည့္ ကေလးပင္ ရွိသည္။ အုပ္စုလိုက္ ေကာ္ေၾကာင္ခ်ိန္မ်ဳိးဆိုလွ်င္ အလြန္အႏၲရာယ္ရွိသည့္ အေနအထားသုိ႔ပင္ ေရာက္ရွိသြားတတ္ သည္။

ထိုျပႆနာမ်ားကို ေျဖရွင္းရန္အတြက္ မူးယစ္ေဆးဝါးစြဲေနသူမ်ားကို ကိုင္တြယ္ဖူးသူ ဆရာဝန္တဦး၏ ေကာ္ျဖတ္ခုိင္းရန္ မလြယ္၊ ေကာ္႐ွဴခ်ိန္ေလွ်ာ့ခ်ဖို႔ လုပ္ရမည္ဟူေသာ အၾကံျပဳခ်က္အရ ေကာ္႐ွဴသူ ေက်ာင္း မလာရဟူေသာ သတ္မွတ္ခ်က္ကို ဖ်က္ၿပီး ေက်ာင္းလာရင္ ေကာ္ဘူးအပ္၊ ေက်ာင္းကျပန္ရင္ ကိုယ့္ဘူး ကိုယ္ျပန္ယူ၊ ေက်ာင္းတြင္း၊ ေက်ာင္းအနီး မ႐ွဴရ အစီအစဥ္ကို ေျပာင္းလိုက္ပါသည္။ ေကာ္႐ွဴသူ မလာရ အစီအစဥ္ေၾကာင့္ ေက်ာင္းတြင္းက ကေလးမ်ားႏွင့္ ခြဲျခားလိုက္သလိုျဖစ္ၿပီး မ႐ွဴသူမ်ားကို ရန္လုပ္ၾကသလို ႐ွဴသူမ်ားႏွင့္ ကေလးခ်င္း ခြဲျခားဆက္ဆံမႈမ်ားလည္း ျဖစ္လာၾကသည္။ ႐ွဴသူႏွင့္ ရင္းႏွီးသူကေလးမ်ားလည္း ႐ွဴသည့္ဘက္ ပါသြားၾကသည္။ ဆရာမ်ားကိုလည္း ရန္လိုသည့္ အမူအရာမ်ား ျပလာၾကသည္။ ေက်ာင္းကို လည္း မီး႐ိႈ႕မည္ဟု ၿခိမ္းေျခာက္ ေျပာဆုိမႈမ်ား ရွိလာသည္။ ဤသို႔ အစီအစဥ္ေျပာင္းလိုက္သျဖင့္ ေကာ္႐ွဴခ်ိန္ ေလွ်ာ့ခ်ႏိုင္႐ုံသာမက ဆက္ဆံေရး ျပန္လည္တည္ေဆာက္လို႔ ရလာသည္။ ေကာ္သမားမ်ားသည္ စာသင္ၾကား မႈကိုလည္း စိတ္ဝင္စားမႈနည္းပါးလာသည့္အေလ်ာက္ ေက်ာင္းဖြင့္ရက္၏ ေနာက္ဆံုးတရက္ကို အားကစားေန႔ ရက္အျဖစ္ပင္ ေျပာင္းလဲ သတ္မွတ္ကာ အားကစားခ်ိန္မ်ားကို ပိုမိုဖန္တီးေပးျဖစ္သည္။ အေျပးၿပိဳင္ပြဲ ျပဳလုပ္ ေပးျခင္း၊ ပိုက္ေက်ာ္ျခင္းကြင္း လုပ္ေပးျခင္း၊ အျခားဘုန္းေတာ္ႀကီးသင္ အလယ္တန္းေက်ာင္းႏွင့္ ခ်ိတ္ဆက္၍ ေဘာလံုးၿပိဳင္ပြဲ မၾကာမၾကာ ျပဳလုပ္ေပးျခင္း၊ ႐ံႈးသည္ျဖစ္ေစ၊ ႏိုင္သည္ ျဖစ္ေစ သူတို႔ဘာသာ စပ္ဆိုထားေသာ ေၾကြးေၾကာ္သံမ်ား ေအာ္ဟစ္၍ ၿမိဳ႕တြင္းသို႔ လွည့္လည္ခြင့္ရျခင္း၊ ေန႔စဥ္ ေဘာလံုးေလ့က်င့္ခန္းဆင္းျခင္း စသည္တို႔ အဆက္မျပတ္ျပဳလုပ္လာရာ ေဆးလိပ္ေသာက္၊ အရက္ေသာက္၊ ကြမ္းစား၊ ေကာ္႐ွဴတို႔ သိသိ သာသာ ေလ်ာ့ပါးလာၾကသည္ကို ေတြ႕ရသည္။ အားကစားသည္ အစုအစည္းလိုက္ ညီၫြတ္မွ ေအာင္ပြဲ ရသည့္အတြက္ အခ်င္းခ်င္းလည္း ညီၫြတ္မွ်တလာၾကၿပီး ႀကီးႏိုင္ငယ္ညႇဥ္းမ်ားပါ ေလ်ာ့ပါးလာေပသည္။ တေယာက္မွာရွိသည့္ စြမ္းရည္ကုိ တေယာက္က သိရွိလာၿပီး အျပန္အလွန္ေလးစားမႈလည္း ရွိလာသည္။ ဥပမာ အရင္က ကုိယ္ အႏိုင္က်င့္ခဲ့ေသာ ကေလးသည္ အားကစားမွာ ေတာ္ေနလွ်င္ အသိအမွတ္ျပဳ ေလးစားလာၿပီး အႏိုင္က်င့္မႈ မျပဳေတာ့ေပ။ ခႏၶာကိုယ္မွာ သက္ေရာက္ေနသည့္ မူးယစ္ေဆးတို႔၏ ဆိုးက်ဳိးကို လည္း ပိုမိုသိျမင္လာၾကၿပီး ေဆးလိပ္ေသာက္ ေလွ်ာ့ျခင္း၊ ေကာ္႐ွဴျဖတ္ၾကျခင္းမ်ား သူတို႔ဘာသာ ေျပာဆို ေဆြးေႏြးၿပီး ျပဳလုပ္လာၾကသည္။ ၿမိဳ႕တြင္းမွာ ကိုယ့္ေက်ာင္းအမည္ကို ေအာ္ဟစ္ေၾကြးေၾကာ္ခြင့္ရျခင္းျဖင့္ ကိုယ့္ကိုယ္ကိုယ္ အထင္ႀကီးမႈ၊ တန္ဖုိးထားမႈမ်ားလည္း တုိးပြားလာၾကပါသည္။ ေဘာလံုးကန္လိုက္မွ တို႔ေက်ာင္း ႏိုင္တယ္၊ တို႔ေက်ာင္း ႐ံႈးတယ္စသည္ျဖင့္ 'တို႔ေက်ာင္း'ဟူေသာ အားမာန္ႏွင့္အတူ ကိုယ့္ကိုယ္ကို ေက်ာင္းသားဟုလည္း အလိုလုိ ခံစားမိလာသည္ကုိ ဝမ္းသာဖြယ္ ေတြ႕ျမင္ရသည္။

ယင္းသို႔ ေက်ာင္းသားဟု ခံစားမိသည့္အတြက္ ဝမ္းသာရသည္မွာ ၄င္းတို႔အတြင္း သီးျခားေပၚေပါက္ ေနေသာ ျပႆနာတရပ္ကုိ အလုိလုိ ေျဖရွင္္းႏိုင္သည့္အဆင့္သို႔ ေရာက္ရွိသြားေသာေၾကာင့္ ျဖစ္ပါသည္။ ျဖစ္ပံုမွာ ၁ဝ တန္းက်၍ အျပင္ေျဖ တက္ေနေသာ ေက်ာင္းသားတဦးသည္ သူတုိ႔အုပ္စု နားေန ေဆာ့ကစား အိပ္စက္ၾကသည့္ ပန္းျခံအတြင္း၌ ေရာက္ရွိလာၿပီး သူတုိ႔ႏွင့္ ရင္းႏွီးေနသည္။ သူတို႔ကုိ ေက်ာင္းသား တ ေယာက္က အေရးတယူ ဆက္ဆံသည္ဟုဆိုၿပီးလည္း ေက်နပ္ေနၾကသည္။ တျဖည္းျဖည္းႏွင့္ ယင္း ေက်ာင္းသား၏ လႊမ္းမိုးမႈမွာ ကိုယ့္အဖြဲ႕ထဲက မိန္းခေလးေတြကို ထင္သလုိ ျပဳမူခြင့္ပင္ ရရွိေနသည္။ မိန္းကေလးငယ္မ်ား ကိုယ္တုိင္ကလည္း သူတို႔ကို ဘယ္လုိ ေပြ႕ဖက္ ဆက္ဆံသည္စသျဖင့္ ဂုဏ္ယူေျပာဆို ေနတာကို ၾကားလာရသည္။ ယင္းသုိ႔ မိန္းကေလးမ်ားကို ကိုယ္ထိလက္ေရာက္ ျပဳမူသည္ကို လိင္ပိုင္းဆိုင္ရာ မဖြယ္မရာ ျပဳမူေနသည္ဟု မသိရွိၾကေခ်။ ညပိုင္း ပုံျပင္ေတြေျပာသည့္ အစီအစဥ္တြင္ မိန္းကေလးတဦးမွ လိင္မႈေရးရာပုံျပင္မ်ားကို ေျပာဆိုလာသျဖင့္ ဒါေတြ ဘယ္ကၾကားတာလဲေမးရာမွ ယင္းေက်ာင္းသားက သူတို႔ ကို ေျပာျပထားမွန္း သိရေတာ့သည္။ သူတုိ႔ကို ယင္းေက်ာင္းသားက ေျပာသမွ်စကားေတြသည္ လိင္ကိစၥအေၾကာင္း ဇာတ္လမ္းမ်ားပင္ ျဖစ္ေနသည္။ သုိ႔ႏွင့္ ယင္းေက်ာင္းသားအေၾကာင္း စံုစမ္းၾကည့္သည့္ အခ်ိန္တြင္ ကေလးမ်ားကို ပစၥည္းမ်ား ခုိးခုိင္းၿပီး သူ႕အတြက္ပါ ေဝပုံယူသည့္အဆင့္ပင္ ေရာက္ေနေပသည္။ ယင္းေက်ာင္းသားႏွင့္ ပတ္သက္၍ ေျပာဆိုလွ်င္လည္း ကေလးငယ္မ်ားသည္ လက္မခံခ်င္ၾကသည့္အတြက္ ယင္းေက်ာင္းသား၏ သူတို႔အေပၚ ျပဳမႈဆက္ဆံပုံမ်ားကုိ ဆရာမ်ား၏ဆက္ဆံပုံႏွင့္ ႏႈိင္းယွဥ္ စဥ္းစားေစသည္။ ဥပမာ ယင္းေက်ာင္းသားက သူတို႔ကို ဖိနပ္ပင္ ခြၽတ္ခုိင္း၊ စီးခုိင္းသည့္ အခ်က္ကို ဆရာမ်ား၏ သူတုိ႔အေပၚ တန္ဖုိးထားဆက္ဆံမႈမ်ားႏွင့္ ႏႈိင္းယွဥ္ျပတာမ်ိဳး ျဖစ္သည္။ အဘယ့္ေၾကာင့္ ယင္းေက်ာင္းသားက သူတို႔အေပၚ အလြန္အကြၽံ လႊမ္းမိုးခြင့္ ရေနပါလိမ့္ဆိုသည္ကို သူတုိ႔ႏွင့္ စကားေျပာရင္းမွ သိလာရသည္မွာ ေက်ာင္းသားျဖစ္ ေနျခင္းဆိုသည့္အခ်က္ ျဖစ္သည္။ သူတို႔၏ မသိစိတ္တြင္ ကေလးတေယာက္၏ ေက်ာင္းသားျဖစ္ျခင္းက အားေကာင္းေကာင္းႏွင့္ရွိေနသည္ဆိုသည့္ အခ်က္ကိုပါ သိလိုက္ရေပသည္။ ယင္းေၾကာင့္ အားကစားက တဆင့္ 'တို႔ေက်ာင္း'ဟူေသာ စိတ္မာန္ႏွင့္အတူ သူတို႔လည္း ေက်ာင္းသားျဖစ္ေၾကာင္း ခံစားမိလာသည့္ အတြက္ ယင္းေက်ာင္းသား၏ လႊမ္းမိုးမႈသည္ တျဖည္းျဖည္း ေလ်ာ့က်သြားပါသည္။ ထုိ႔ေနာက္ ယင္း ေက်ာင္းသား၏ ျပဳမူမႈမ်ားသည္ ၄င္းတုိ႔အေပၚ လူလည္က် ေစာ္ကားသည္ဟု သိရွိလာၿပီး ယင္းေက်ာင္းသားႏွင့္ အေပါင္းပါမ်ားကို တြန္းလွန္ႏိုင္ခဲ့ၾကပါသည္။

လမ္းေဘးတြင္ ၾကက္အိပ္ၾကက္ႏိုး အိပ္ရျခင္း၊ စိတ္ခ်လက္ခ် မအိပ္ရျခင္းတို႔ေၾကာင့္ သူတို႔သည္ တခုခုကို ၾကာၾကာလည္း အာ႐ုံမစိုက္ႏိုင္ၾက။ ဥပမာ စာသင္သည့္အခါ ၁၅ မိနစ္ေလာက္ၾကာလွ်င္ လႈပ္ရြ ေနၿပီ။ ရန္္ျဖစ္လြယ္ၾကသည္။ သူတို႔မွာ အရြယ္ေရာက္သည့္သူမ်ား၏ တပည့္ေမြးျခင္းခံရသျဖင့္ အုပ္စုရန္ပြဲ သေဘာမ်ဳိးလည္း ရွိသည္။ ေခြးရန္၊ လူရန္အတြက္ လက္နက္အျမဲကိုင္ထားရကား စ႐ုိက္သဘာဝေတြက ရုိးရုိး ကေလးမ်ားႏွင့္ လံုးဝ မတူၾကေတာ့ပါ။ ႏိုင္ရာစားေလာကလည္းျဖစ္ရာ အထူးသျဖင့္ ဘယ္သူ႕ကိုမွ် မယုံျခင္းပင္ ျဖစ္သည္။ ယင္းအေျခခံမ်ားက သင္ၾကားေရးကုိ အဓိက အေႏွာင့္အယွက္ေပးသည့္သေဘာ ေဆာင္ေနသည္။ ယင္းအေျခအေနကို သိရွိနားလည္ဖုိ႔ မေမွ်ာ္လင့္ဘဲ အခြင့္အေရးရခဲ့သည္။ ေက်ာင္းမတက္ခင္ ၁၅ မိနစ္ခန္႔ တရား ထုိင္ရေလ့ ရွိပါသည္။ ယင္းအခ်ိန္ကို ေစာင့္ၾကည့္သည့္အခါ မ်က္လုံးမွိတ္မရေသာ ကေလးမ်ား၊ မွိတ္ၿပီး တကိုယ္လံုး လႈပ္ရြေနေသာ ကေလးမ်ား၊ လက္မႏွစ္ခု ၿငိမ္သက္လို႔ မရေသာ ကေလးမ်ား၊ ဒူးမၿငိမ္ေသာ ကေလးမ်ားစသည္ျဖင့္ မ်ဳိးစုံ ေတြ႕လာရသည္။ ယင္းကေလးမ်ားမွာ စာသင္လို႔မရေသာ ကေလးမ်ားခ်ည္း ျဖစ္ေနသည္ကိုလည္း တုိက္ဆိုင္စြာ သိရွိရရာ ယင္းသုိ႔ မၿငိမ္ေသာကေလးမ်ားအတြက္ သီးျခားအစီအစဥ္ျဖင့္ ျပဳျပင္ခြင့္ရသည့္အျပင္ ပိုမိုနားလည္ေပးႏုိင္သည့္အတြက္ သင္ၾကားခ်ိန္ ဆက္ဆံေရးေကာင္းမ်ား ျဖစ္လာသည္။ တရားထုိင္ခ်ိန္မွာ ၿငိမ္သက္သြားၿပီဆုိလွ်င္ စာေကာင္းေကာင္းသင္လို႔ ရၿပီး အျခားအလုပ္မ်ားလည္း က်က်နန လုပ္ႏိုင္လာသည္ကို ေတြ႕ရရာ တရားထုိင္ခ်ိန္မွာ ျဖစ္ေနသည့္အေျခအေနသည္ သူတို႔ကို မည္ကဲ့သုိ႔ သေဘာ ထားရမည္ကို တုိင္းတာသည့္ ေပတံလည္း ျဖစ္လာပါသည္။ ထုိ႔ျပင္ တရားထုိင္ျခင္းေၾကာင့္ အလြန္ပင္ အား ေကာင္းေသာ ကိုယ့္ကိုယ္ကိုယ္ ယုံၾကည္မႈရွိလာၾကၿပီး အက်ဳိးသင့္ အေၾကာင္းသင့္ အျပန္အလွန္ ေဆြးေႏြးမႈကို သိသိသာသာ ေတြ႕လာရသည္။

သူတို႔အတြက္ အရင္က သူတပါးႏွင့္ ပတ္ဝန္းက်င္ဆိုသည္မွာ မရွိသေလာက္ပင္ ျဖစ္ေပသည္။ သူတို႔၏ ေဘာလံုးေလ့က်င့္ရာသို႔ လာေရာက္ၾကည့္႐ႈသူ၊ ေဘာလံုးၿပိဳင္ပြဲသို႔ လာေရာက္အားေပးသူမ်ားပင္ ရွိလာသည့္အတြက္ေၾကာင့္လည္းေကာင္း၊ ကိုရင္ဝတ္သည့္အခါ ဆြမ္းခံသြားရသည့္အတြက္ ရပ္ရြာ၏ အေလး ထား ဂ႐ုစိုက္မႈ၊ ေျပာဆို ဆက္ဆံမႈ ရရွိလာသျဖင့္လည္းေကာင္း သူတို႔မွာ ပတ္ဝန္းက်င္ႏွင့္ သူတပါးလည္း ရွိလာၿပီး အျပဳအမူမ်ား အလြန္လ်င္ျမန္စြာ တုိးတက္ေျပာင္းလဲလာပါသည္။

ထို႔ျပင္ သူတို႔မွာ ေဝါဟာရမ်ားမ်ား မရွိေပ။ ဥပမာ ေန႔ႏွင့္ပတ္သက္လွ်င္ ခုနစ္ေန႔အမည္ မသိၾက။ ကေန႔၊ မနက္ျဖန္၊ မေန႔က ဆိုတာေတြလည္း မွန္ကန္ေအာင္ မသံုးႏိုင္ၾက။ မေန႔ကအျဖစ္အပ်က္ကို မနက္ျဖန္ဟုသံုး၍ ေျပာဆုိေနၾကတာမ်ဳိး ျဖစ္သည္။ ကေလးေတြကို 'အရွက္'ဟူသည့္ စကားလံုးကို ေျပာရန္ တႏွစ္ခန္႔္ ေစာင့္ခဲ့ရသည္။ မည္သည့္ စကားလံုးပဲျဖစ္ေနေန သူတို႔ႏွင့္ ေျပာဖို႔ဆိုလွ်င္ ေျပာမည့္စကားလံုး အတြက္ ရင့္မွည့္ခ်ိန္ကို ေစာင့္ရတာခ်ည္း ျဖစ္သည္။ 'ဂုဏ္'ဆိုသည့္ စကားလံုးကိုေတာ့ တႏွစ္ခြဲျပည့္မွပင္ ေျပာျဖစ္သည္။ ေျပာမည့္စကားလုံးႏွင့္္ဆိုင္ေသာ ကိစၥရပ္မ်ားလည္း သူတုိ႔ၾကားထဲ ေပၚလာသည့္အခ်ိန္လည္း ျဖစ္ရသည္။

ယင္းသုိ႔ ေဝါဟာရနည္းလြန္းသည့္ ျပႆနာကို ေက်ာင္းနားခ်ိ္န္တြင္လည္းေကာင္း၊ ေက်ာင္းပိတ္ရက္ မ်ားတြင္လည္းေကာင္း၊ တီဗီဖြင့္ေပးထားျခင္းျဖင့္ပင္ ေျဖရွင္းႏိုင္လာပါသည္။ ယင္းတုိ႔ ႀကိဳက္ႏွစ္သက္သည့္ သီခ်င္းမ်ားကို ညအိပ္ခ်ိန္ ၁ဝ နာရီထိ ဖြင့္ခြင့္ ေပးထားသည္။ သီခ်င္းမ်ားသည္ သံုးေလးႀကိမ္ ဖြင့္ၾကည့္ နားေထာင္လွ်င္ ရၾကသည္။ သီခ်င္းစာသားမ်ားကို ႀကိဳးစား လိုက္ဖတ္ၾကသည္။ တခ်ဳိ႕ စာနည္းနည္း တတ္သူမ်ားက လိုက္မွတ္ ကူးယူၾကသည္။ အားလံုး သံၿပိဳင္လုိက္ေအာ္ဆိုၾကသည္ဆိုေတာ့ ေဝါဟာရ ၾကြယ္ဝေရးမွာ အခ်ိန္တိုအတြင္း ေအာင္ျမင္သည္ဟုပင္ ဆုိရေပမည္။ ျမန္မာဇာတ္ကားမ်ားကို ၾကည့္ျခင္း ျဖင့္လည္း ေဝါဟာရမ်ားစြာ တုိးတက္ပါသည္။ ညပိုင္း မီးပ်က္ခ်ိန္မ်ားတြင္ အုပ္စုဖြဲ႕ သီခ်င္းဆိုျခင္း၊ သီခ်င္း အေၾကာင္းကို ကိုယ္နားလည္သလို ေျပာဆိုျခင္း၊ ေဆြးေႏြး ေမးျမန္းျခင္း၊ ပုံျပင္ေျပာေစျခင္းတုိ႔ျဖင့္ ေဝါဟာရမ်ား ၾကြယ္ဝလာသည့္အျပင္ သုံးစြဲပုံ အမွားမ်ားလည္း ျပဳျပင္လုိ႔ ရလာသည္။ တခ်ိဳ႕ ပုံျပင္မေျပာတတ္သူမ်ားက သူတုိ႔အေၾကာင္းသူတုိ႔ ေျပာၾကသည္၊ ပုံျပင္ကုန္သြားသူမ်ားလည္း ကိုယ့္အေၾကာင္းကို ထုတ္ေဖာ္ ေျပာဆို လာၾကရာ အခ်င္းခ်င္းလည္း စာနာခ်စ္ခင္မႈ ပိုေကာင္းလာပါသည္။ သူတို႔၏အေၾကာင္းႏွင့္ သူတုိ႔စိတ္ အေျခအေနမ်ားကုိ ပိုမိုသိရွိ ခံစားနားလည္ခြင့္ ရလာပါသည္။ ထုိ႔ျပင္ စကားေျပာဆိုရာတြင္ ပါလာသည့္ ဆဲဆို သံမ်ား၊ ညစ္ညမ္း အသံုးအႏႈန္းမ်ားကုိလည္း ထိမ္းခ်ဳပ္ျပဳျပင္ခြင့္ရလာၿပီး စကားေျပာရာတြင္ ဆဲမေျပာရ၊ ေျပာလွ်င္ အမႈိက္ေကာက္ရသည့္ စည္းကမ္းမ်ား စတင္ခ်မွတ္ႏိုင္လာသည္။

အခ်ိန္အကန္႔အသတ္၊ ေန႔ရက္အကန္႔အသတ္ႏွင့္ ေက်ာင္းဖြင့္ထားျခင္းသည္ အမူအက်င့္ ေျပာင္းလဲ ေရး၊ ယဥ္ေက်းလိမၼာေရး၊ တိုးတက္ဖြံ႕ၿဖိဳးေရးတို႔အတြက္ အကန္႔အသတ္ျဖစ္ေနသည္။ သူတို႔၏ စိတ္အနာ မ်ားကို အမွန္တကယ္ မေျဖေဖ်ာက္ႏိုင္ေပ။ ေက်ာင္းေရာက္တုန္း ခဏထိမ္ဝွက္သြားျခင္းမ်ိဳးသာ စြမ္းႏိုင္သည္။ အထူးသျဖင့္က သူတို႔၏ စိတ္အနာ၊ စိတ္အထာကို လ်စ္လ်ဴ႐ႈ၍ မျဖစ္ေပ။ သို႔ေသာ္ အခ်ိန္အကန္႔ အသတ္ အတြင္း စာသင္ၾကားေရးကိုပါ ေဇာင္းေပးေနရသျဖင့္ စိတ္ပိုင္းဆိုင္ရာကို လ်စ္လ်ဴ႐ႈထားရသလို ျဖစ္ေနျခင္း၊ အျခား သင္ေထာက္ကူပစၥည္းမ်ား မရွိျခင္း၊ ဤသို႔ေသာ ကေလးမ်ားႏွင့္ပတ္သက္၍ သင္ၾကားေရးနည္းစနစ္ အားနည္းျခင္း၊ လမ္းေပၚႏွင့္ ျပန္လည္ထိေတြ႕ခြင့္ရေနသျဖင့္ အရက္ေသာက္ျခင္း၊ ေကာ္႐ွဴျခင္းစသည့္ အမူ အက်င့္ဆိုးမ်ား ဆက္လက္လုပ္ခြင့္ ရေနျခင္း၊ မႏၲေလးက လမ္းေပၚေနသူမ်ား ခဏတျဖဳတ္ ေရာက္လာခ်ိန္ တြင္ ဒုစ႐ုိက္မႈမ်ား က်ဴးလြန္တတ္ျခင္းတုိ႔ေၾကာင့္ မိမိတို႔သည္ ေက်ာင္းအိပ္ေက်ာင္းစား အျမဲလက္ခံသည့္ အဆင့္သို႔ ေျပာင္းလိုက္ပါသည္။ တပတ္လွ်င္ ငါးရက္စာသင္ၿပီး ပန္းခ်ီသင္တန္း၊  ပုံျပင္ဇာတ္လမ္း တင္ဆက္ ေဆြးေႏြး ေမးျမန္းျခင္း၊ ရင္ဖြင့္ေျပာၾကားျခင္း (River of life) ႏွင့္ အားကစားၿပိဳင္ပြဲမ်ားကို စေန၊ တနဂၤေႏြမွာ လုပ္ေဆာင္ၾကပါသည္။

အေစာပိုင္း စာသင္ၾကားေရး၏ အဓိကအခက္အခဲမွာ ေက်ာင္းသား ၃ဝ ရွိလွ်င္ အတန္း ၃ဝ ျဖစ္ေန ျခင္းပင္၊ ၄ဝ ရွိလွ်င္ အတန္း ၄ဝ။ တေယာက္ႏွင့္တေယာက္ ေက်ာင္းတက္ရက္ မတူၾကသလို တတ္ေျမာက္ မႈ မတူၾကျခင္း၊ သင္ခ်င္သည့္အရာ မတူၾကျခင္းေၾကာင့္ ျဖစ္ပါသည္။ ယခုအခါ အုပ္စုခြဲ၍ ရၿပီဆိုေသာ္ျငား ေက်ာင္းသား ၄ဝ ဆိုလွ်င္ အတန္း ၁ဝ တန္းခန္႔ ရွိေနေသးသည္။ ကေလးမ်ားသည္ စိတ္သြားတိုင္း ကိုယ္ ပါလြန္းႏိုင္ၾကရာ အခုေရႊဘိုဆိုလွ်င္ ေတာ္ေန မႏၲေလး ေရာက္ေနၾကၿပီ။ ပြဲရွိသည္ၾကားလွ်င္ သြားမလားေဟ့ဆို ရထားေပၚေရာက္ၿပီး ျဖစ္ေနၾကသည္။

သူတို႔သည္ ကုိယ့္ကိုယ္ကို ေက်ာင္းသူေက်ာင္းသားအျဖစ္လည္းေကာင္း၊ ရပ္ကြက္သူ ရပ္ကြက္သား အျဖစ္လည္းေကာင္း၊ ရြာသူရြာသားအျဖစ္လည္းေကာင္း၊ ၿမိဳ႕သူၿမိဳ႕သားအျဖစ္လည္းေကာင္း၊ ႏိုင္ငံသူ ႏိုင္ငံသား အျဖစ္လည္းေကာင္း သိမွတ္ခံစားထားမႈ မရွိၾကပါ။ သူတို႔ကိုယ္သူတုိ႔ လမ္းေဘးသူ လမ္းေဘးသားအျဖစ္သာ သိရွိ ထားပါသည္။ ထိုအေျခအေနမ်ဳိးျဖင့္ ပံုမွန္လူ႕အဖြဲ႕အစည္းထဲတြင္ ပံုမွန္ေနထိုင္ခြင့္ရေရး မလြယ္ကူပါ။ ယင္းအေျခအေနအတြက္ သူတို႔စိတ္သန္ရာကို သင္ယူႏိုင္သည့္အေျခအေန ရွိဖုိ႔ လိုပါသည္။ သင္ေပးသည့္ ဆရာမ်ား၏ ကြၽမ္းက်င္မႈလည္း မ်ားစြာလိုပါသည္။ သူတို႔ ဝါသနာႏွင့္ သင္ျပႏိုင္မႈ ေပါင္းစပ္ၿပီး သူတို႔ တစုံတရာကို ပိုင္ပိုင္ႏိုင္ႏုိင္ ကြၽမ္းက်င္တတ္ေျမာက္မည္ဆိုလွ်င္ ကုိယ့္ကိုယ္ကို သိျမင္ယုံၾကည္မႈ အလုိလို ရလာပါလိမ့္မည္။ ယုံၾကည္မႈႏွင့္ အတတ္ပညာရွိလွ်င္ လူ႕ပတ္ဝန္းက်င္ႏွင့္ အလုိလုိ ခ်ိတ္ဆက္ၿပီးသားလည္း ျဖစ္သြားပါလိမ့္မည္။ ယင္းမွတဆင့္ မိမိသည္ တစံုတဦးျဖစ္ေၾကာင္း သိမွတ္လာပါမည္။ ယင္းအတြက္ စာသင္႐ုံသာမက အခ်က္အျပဳတ္၊ စက္ခ်ဳပ္၊ မုန္႔လုပ္၊ ကြန္ပ်ဴတာႏွင့္ ပန္းခ်ီ၊ ဂီတစသည္မ်ားကို သင္ၾကား ေပးေနသည့္အျပင္ ႏိုင္ငံသားစိစစ္ေရးကတ္ရရွိေရးလည္း ႀကိဳးစားလုပ္ေဆာင္ေနပါသည္။ ဤကတ္ မရွိသေရြ႕ လည္း လူ႕အဖြဲ႕အစည္းအတြင္း ျပန္လည္ဝင္ေရာက္ခြင့္ရဖုိ႔ အဟန္႔အတားတခုပင္ ျဖစ္သည္။ သူတို႔ကိုယ္ သူတို႔လည္း ႏိုင္ငံသားျဖစ္သည္ဟု ခံစားမႈမ်ိဳး မရႏိုင္ေသးေခ်။

ယင္းအေျခအေနေကာင္းကိုေရာက္ရွိဖို႔ ကေလးမ်ားသည္ ကိုယ့္ကိုယ္ကိုယ္ တန္ဖိုးထားဖို႔ႏွင့္ ကေလး မ်ားကို အျခားသူမ်ားက တန္ဖိုးထားဖို႔ အေရးႀကီးပါသည္။ ယင္းႏွစ္ခ်က္ တၿပိဳင္တည္းရရွိဖို႔ ဓာတ္ပံု၊ ဗီဒီယို ႐ိုက္ကူးေရး လုပ္ၾကည့္ရာ အလြန္ေအာင္ျမင္ပါသည္။ သို႔ေသာ္ မိမိတို႔ဆီမွာ ဗီဒီယုိ editing ပိုင္း အားနည္း သျဖင့္ ဆက္လက္လုပ္ေဆာင္ရန္ အခက္အခဲျဖစ္ေနပါသည္။

မိမိတို႔ နယ္တြင္ အလွဴမဂၤလာပြဲ၊ ထိမ္းျမားမဂၤလာပြဲ၊ ကထိန္ပြဲ၊ ဘုရားပြဲ၊ ေက်ာင္းပြဲ၊ ေမြးေန႔၊ ဆြမ္းကပ္ စသည့္ပြဲမ်ားတြင္ ဆရာမ်ားႏွင့္တြဲဖက္၍ ကေလးတခ်ဳိ႕ မွတ္တမ္းတင္ ဗီဒီယို၊ ဓာတ္ပံု႐ုိက္ လိုက္ၾကပါသည္။ ယင္းပြဲမ်ားတြင္ ဓာတ္ပံု၊ ဗီဒီယိုသမားမ်ားသည္  ပြဲတပြဲ၏ အဓိကေနရာတိုင္းတြင္ ေရွ႕ဆံုးက ပါဝင္ခြင့္ရွိၾကရာ လူ႕အသိုင္းအဝန္းအတြင္း အလြယ္တကူ ဝင္ခြင့္ရပါသည္။ ယင္းသုိ႔ျဖင့္ အမႈိက္ပံုဆီ ျပန္သြားခ်င္သည့္ စိတ္မ်ား ေလ်ာ့ပါးလာၾကသည့္အျပင္ လူမႈဆက္ဆံေရးေကာင္းမ်ား အမ်ားႀကီး ရလာၾကသည္။ လူေတာထဲလည္း တုိးရဲ ဝင္ရဲသည့္ စိတ္မ်ား အားေကာင္းလာၾကသည္။ ယင္းပစၥည္းမ်ားကုိ ကိုင္တြယ္အသံုးျပဳေနေသာ ကေလးေတြကို ျမင္ရဖန္ မ်ားလာေသာအခါ ဂ်ပိုးသူခိုးဟု ျမင္ေသာအျမင္မ်ား ေျပာင္းလဲလာပါသည္။

ေကာ္႐ွဴသည့္ကိစၥႏွင့္ပတ္သက္၍ ေလ့လာသိရွိရသေလာက္ဆိုလွ်င္ ယင္းတို႔သည္ ေက်ာင္းမွာ ကိုရင္ ဝတ္ေနခ်ိန္တြင္ မ႐ွဴၾကေခ်။ မ႐ွဴဘဲလည္း ေနႏိုင္ၾကသည္။ အနံ႔ရလွ်င္ေတာ့ ႐ွဴခ်င္သည္ဟု ဆိုၾကသည္။ လူထြက္လွ်င္ေတာ့ ထြက္သည့္ေန႔မွာပင္ လမ္းေပၚသြားကာ ေကာ္႐ွဴေတာ့သည္။ ေက်ာင္းတြင္းမွာ ေနေပ်ာ္ ေအာင္ ဖန္တီးေပးႏိုင္လွ်င္ လမ္းေပၚမွာ ေကာ္႐ွဴသည့္အေလ့အထ ပေပ်ာက္ႏိုင္သည္။ ေကာ္႐ွဴသည့္ အေျခ အေနကို ေပ်ာက္ေအာင္ မလုပ္ႏိုင္ေသးဘဲ ရွိေနသည့္အတြက္ မိတ္ေဆြတေယာက္ကို အၾကံဥာဏ္ ေတာင္းခံရာ ကေလးငယ္မ်ားကို အိပ္မက္မက္ေအာင္ လုပ္ေပးႏိုင္လွ်င္ေတာ့ ေကာ္႐ွဴ ရပ္သြားႏိုင္ပါသည္ဟု ေျပာပါသည္။ သူတို႔ ဘာျဖစ္မည္ဟု မမွန္းႏိုင္သေရြ႕ ႐ွဴေနၾကမည္ဆုိသည့္သေဘာပင္။ ထိုအခါမွစ၍ သူတုိ႔ အိပ္မက္ မက္ေစႏိုင္သည့္ အရာမ်ားကို တတ္စြမ္းသမွ် ႀကိဳးစားလုပ္ေဆာင္ၾကပါသည္။ သူတို႔၏ ပလတ္စတ ေကာက္လုပ္ငန္းမွာ ဝင္ေငြေကာင္းၿပီး လြတ္လပ္လြန္းသည္ကတေၾကာင္း၊ သူတို႔လုိ ေနစရာမရွိသူမ်ား၊ လူယုံ မခံရသူမ်ားအတြက္ လုပ္လုိ႔ရသည့္လုပ္ငန္းျဖစ္သည္ကတေၾကာင္း၊ လက္ငင္း စားဝတ္ေနမႈကို ေျဖရွင္းႏိုင္ သည္ကတေၾကာင္း အျခားအလုပ္မ်ားႏွင့္ ခ်ိပ္ဆက္ေပးရန္မွာ သူတုိ႔အတြက္ေရာ၊ အလုပ္ရွင္အတြက္ေရာ အခက္အခဲ ရွိေနပါသည္။ သို႔အတြက္ေၾကာင့္ သူတုိ႔ကို အျခားသူမ်ားက လက္ခံႏိုင္ေအာင္ႏွင့္ သူတုိ႔ကလည္း အျခားသူမ်ားကုိ လက္ခံႏိုင္ေအာင္ အဓိကလုပ္ရပါမည္။ အျပန္အလွန္္ လက္ခံႏုိင္ၾကလွ်င္ သူတို႔၏ မွန္ကန္ ေသာ ရပ္တည္ရွင္သန္မႈ တဆက္တည္း ရရွိသြားမည့္အေလ်ာက္ မိမိတို႔ ေရႊျခေသၤ့ လူမႈေစာင့္ေရွာက္ေရး အဖြဲ႕ႏွင့္ ေရႊျခေသၤ့ ကေလးစံဌာေနသည္ ေစတနာ့ဝန္ထမ္းမ်ား၊ ျပည္တြင္းျပည္ပအလွဴရွင္မ်ား၊ ကြၽမ္းက်င္သူ မ်ား၏ ပံ့ပိုးမႈအမ်ဳိးမ်ိဳးျဖင့္ တတ္စြမ္းသမွ် ဆက္လက္ လုပ္ေဆာင္ေနၾကပါေၾကာင္းႏွင့္ ႏိုင္ငံေတာ္အေနျဖင့္ လမ္း ေပ်ာ္ကေလးမ်ားႏွင့္ လက္ဖက္ရည္ဆိုင္စသည္မ်ားတြင္ ဝင္ေရာက္လုပ္ကိုင္ေနၾကေသာ ကေလးငယ္မ်ား အတြက္ အျခားႏိုင္ငံသားကေလးမ်ားနည္းတူ ႏိုင္ငံသားကတ္ႏွင့္ သီးျခားပညာေရးအစီအမံမ်ား အေရးတႀကီး လုပ္ေဆာင္သင့္ပါေၾကာင္း၊ ထို႔ျပင္ ယင္းကေလးငယ္မ်ားစာရင္းကုိလည္း တိတိက်က်ေကာက္ယူၿပီး လူမႈဖူလံုေရးႏွင့္ ဘဝလုံျခံဳမႈအတြက္ပါ အျမန္ဆံုး လုပ္ေဆာင္သင့္ပါေၾကာင္း တင္ျပလုိက္ရပါသည္။