 |
| ေတာင္ၿဖိဳတူးေဖာ္မႈေၾကာင့္ ေခ်ာက္ကမ္းပါးေပၚေရာက္လာေသာ ေက်းရြာတရြာ |
ထက္ေခါင္လင္း ● မူလအေျခအေနပ်က္ယြင္းသြားတဲ့ ကခ်င္ေက်ာက္စိမ္းေျမ
(မုိးမခ) ေမ ၂၈၊ ၂၀၁၆
ယခုသတင္းေဆာင္းပါးအား Myanmar Now မွ ရယူပါသည္။
ေဒသခံေတြရဲ႕ မ်က္ေစ့ေအာက္ကေန တျဖည္းျဖည္း ေပ်ာက္ကြယ္သြားတဲ့ ျမင့္ျမင့္မားမား ေတာင္ကုန္းႀကီးေတြဟာ ဟုိနား ဒီနားမွာ ေျမစာပံုေတြအျဖစ္ ဘဝေျပာင္းသြားၾကပါၿပီ။
အိမ္ေျခ ၂ဝဝ ေက်ာ္ရိွတဲ့ သာယာကုန္းရြာဟာ ေက်ာက္စိမ္းတူးေဖာ္ေရး လုပ္ငန္းရွင္ေတြကုိ ဦးစားေပးရတာေၾကာင့္ ၿပီးခဲ့တ့ဲ ဆယ္ႏွစ္ေလာက္က ရြာကုိ ေနရာေရႊ႕ေပးခဲ့ရတယ္၊ အခုေတာ့ ေက်ာက္မိုင္းေတြက ရြာေဘး ေရာက္လာျပန္ၿပီလို႔ ေဒသခံတ ေယာက္ျဖစ္တဲ့ ေဒၚကိုင္ယင္းက ေျပာပါတယ္။
“ေပါင္မုန္႔ကို ဓားနဲ႔ ပတ္ပတ္လည္ လိုက္လွီးထားသလို (ေတာင္ေတြ) အတံုးလုိက္ႀကီး ေထာင္ေနတဲ့ေနရာမွာ ကြၽန္မတို႔ ေန ေန ၾကရတာ။ ဘယ္အခ်ိန္ၿပိဳမလဲကို ေစာင့္ေနၾကရသလိုပဲ” လုိ႔ ေဒၚကိုင္ယင္းက ဆုိပါတယ္။
ရာအိမ္မွဴးတစ္ေယာက္ျဖစ္တဲ့ ဦးလမာတူးဂ်ာကေတာ့ ကမ္းပါးၿပိဳက်ၿပီး သူတုိ႔ရြာ ေခ်ာက္ထဲက် ေျမျမွဳပ္ခံရမယ့္ အႏၱရာယ္ ေတြ႕ႀကံဳေနရေပမယ့္ ေျမျပန္ဖုိ႔ေပးေရး၊ လုပ္ငန္းရပ္ဆုိင္းေရးအတြက္ ကုမၸဏီေတြကို ေတာင္းဆုိဖိအားေပးဖို႔ အခက္အခဲရိွ တယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။
“မႏွစ္ကလည္း အိမ္ေျခေတာ္ေတာ္ေလး ၿပိဳတယ္။ တအား ေျပာလုိ႔လည္း မရဘူးေလ။ ကြၽန္ေတာ္တုိ႔လည္း ေၾကာက္ရတာပဲ။ သူတုိ႔က ကိုယ့္ထက္ ဓနအေျခအေနစြမ္းေနတာ” လုိ႔ ဦးလမာတူးဂ်ာက ေျပာပါတယ္။
 |
| စြန္႔ပစ္ေျမစာပံုတခုတြင္ ေရာင္းတန္းဝင္ေက်ာက္စိမ္း ရွာေဖြသူမ်ား |
တူးေဖာ္ေရးလုပ္ငန္းႀကီးေတြေၾကာင့္ ေျမစာပံုေတာင္ကုန္းေတြ၊ ေပေပါင္း ရာနဲ႔ခ်ီ နက္ရိႈင္းတဲ့ ခ်ဳိင့္ဝွမ္းေတြ ေပၚေပါက္လာၿပီး ေက်းရြာေတြဟာ ေျမၿပဳိမႈ၊ လူေတြေၾကာင့္ျဖစ္ေပၚတဲ့ သဘာဝေဘးဒဏ္တို႔နဲ႔ ရင္ဆိုင္ရမယ့္ အေျခအေနမွာ ရိွေနပါတယ္။ ေတာင္ကုန္းႀကီးေတြလို ျဖစ္လာၾကတဲ့ ေျမစာပံုေတြဟာလည္း မၾကာခဏ ၿပိဳက်ေနတာေၾကာင့္ လူေသဆံုးမႈ အမ်ားအျပား ျဖစ္ေပၚေနပါၿပီ။
● အစုလိုက္အျပဳံလိုက္ေသဆံုးမႈ
လံုးခင္း၊ ဖားကန္႔ရတနာေျမမွာ စြန္႔ပစ္ေျမနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး စနစ္တက် စီမံခန္႔ခဲြြမႈ၊ စနစ္တက် ႀကီးၾကပ္မႈ အားနည္းလြန္းတယ္လို႔ ေဒသခံေတြက ဆိုပါတယ္။ တစ္သံုးလံုးကုမၸဏီရဲ႕ စြန္႔ပစ္ေျမစာပံုမွာ ဒီႏွစ္ရဲ႕ ပထမငါးလအတြင္းျဖစ္ေပၚတဲ့ ေျမၿပိဳမႈႀကီးေတြ မွာ ေသဆံုးသူ အေရအတြက္ ၈ဝ ေက်ာ္ အနည္းဆံုးရိွတယ္လို႔ သိရပါတယ္။
ၿပီးခဲ့တဲ့ႏွစ္ ႏိုဝင္ဘာလက စိုင္းဂ်ာဘြန္ရြာအထက္ဘက္ တရားမဝင္ တဲအိမ္ေဆာက္ေနထိုင္ၾကသူေတြ၊ ေစ်းသည္ေတြ၊ ေရ မေဆးေက်ာက္ရွာေဖြသူေတြ ေျမစာပံုေအာက္ ေရာက္သြားပါတယ္။ အဲဒီေျမစာပံုၿပဳိက်မႈျဖစ္ရပ္မွာ ရုပ္အေလာင္း တစ္ရာ ေက်ာ္ ရွာေဖြေတြ႔ရိွခဲ့ၿပီး ေပ်ာက္ဆံုးသူအေရအတြက္ကေတာ့ ႏွစ္ရာဝန္းက်င္ရိွမယ္လို႔ ဖားကန္႔အေျခစိုက္ လူမႈေရးအဖြဲ႔ေတြ က ခန္႔မွန္းၾကပါတယ္။
 |
| ေျမစာပံု လာေရာက္စြန္႔ပစ္ေသာ ေျမသယ္ယာဥ္တစီး |
၂ဝ၁၄ ခုႏွစ္ မုိးတြင္းကာလ ျမယမံုလုပ္ကြက္ ေျမစာပံုၿပဳိက်မႈျဖစ္ရပ္မွာ ေသဆံုးသူအေရအတြက္ တစ္ရာေက်ာ္ပါတယ္။ ေျမၿပဳိမႈေၾကာင့္ ေသဆံုးမႈႏႈန္းဟာ ယခင္ႏွစ္ေတြက ဆယ္ဂဏန္းသာရိွေပမယ့္ ဒီဘက္ႏွစ္ေတြမွာေတာ့ ရာဂဏန္းအထိ ျဖစ္ လာပါၿပီ။
စြန္႔ပစ္ေျမစာပံုေတြ က်စ္လ်စ္သြားေအာင္ျပန္မႀကိတ္ၾကတဲ့အတြက္ အလြယ္တကူ ၿပဳိက်လြယ္တယ္၊ တူးေဖာ္ေရးလုပ္ငန္းတခ်ဳိ႕မွာသံုးတဲ့ ယမ္းအားျပင္းေဖာက္ခဲြမႈေတြကလည္း ေျမၿပဳိမႈကို အားျဖည့္ေပးသလိုျဖစ္ေနတယ္လို႔ ေဒသခံေတြက ေျပာ ပါတယ္။
ဆိုင္းေတာင္ရြာေဟာင္းေနရာမွာ ကုမၸဏီ ၁၂ ခုေလာက္ရဲ႕ ေျမစာပံုေတြဟာ နာမည္ေက်ာ္ ဥရုေခ်ာင္းေဘးမွာ ျဖစ္ေနတာ ေၾကာင့္ ဒီႏွစ္မိုးတြင္း ေခ်ာင္းထဲကို ေျမစာပံုၿပိဳက်သြားရင္ ရြာေပါင္း ၁ဝ ရြာေလာက္ဟာ ေရေဘးအႏၱရာယ္ႀကံဳရမယ္လုိ႔ ကခ်င္အမ်ိဳးသား လူမႈဖြံ႔ၿဖိဳးေရး ေဖာင္ေဒးရွင္းက ေဒၚကိုင္ရာက ခန္႔မွန္းပါတယ္။
“ႏွစ္တိုင္းလိုလုိ ရြာေတြထဲ ေရဝင္ေပမယ့္ ဒီႏွစ္က ပိုဆိုးမယ္။ အရင္ႏွစ္ေတြက ေခ်ာင္းေကာတာ ေလာက္ပဲျဖစ္တာ။ ဒီႏွစ္က ေျမစာပံုေတြက မိုးေရေၾကာင့္ ၿပိဳက်ၿပီး ေခ်ာင္းထဲဝင္ပိတ္မွာေတာ့ က်ိန္းေသျဖစ္လာႏိုင္တယ္” လုိ႔ သူက ဆိုပါတယ္။
“ဥရုေခ်ာင္းေဘးမွာ ေျမၿပိဳၿပီး ေခ်ာင္းထဲဝင္လာႏိုင္မယ့္ ေျမစာပံုေတြက အမ်ားႀကီး”
● ပိတ္မိေနတဲ့ ေဒသခံေတြ
အာဏာပိုင္ေတြက ဖားကန္႔ေဒသတြင္း ေခ်ာင္းေတြနဲ႔ ေပ ၃ဝဝ အတြင္းမွာ ေျမစာစြန္႔ပစ္မႈ မျပဳရဘူးလို႔ ညႊန္ၾကားထားၿပီး ေျမစာစြန္႔ရမယ့္ေနရာ ၁၂ ခု သတ္မွတ္ ေပးထားပါတယ္။ စနစ္တက် စြန္႔ပစ္မႈ ရိွမရိွ၊ ေျမစာပံု ၿပိဳက်မယ့္ အႏၱရာယ္တို႔နဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး ျပည္နယ္အစိုးရရဲ႕ ကြင္းဆင္းႀကီးၾကပ္ေရးအဖြဲ႔ ၁၁ ဖြဲ႔က အပတ္စဥ္ စစ္ေဆးတယ္လုိ႔ ျမန္မာ့ေက်ာက္မ်က္ေရးဌာန လက္ေထာက္ညြန္ၾကားေရးမွဴး ဦးသက္ခိုင္က ေျပာပါတယ္။
ေဒၚကိုင္ယင္းကေတာ့ အာဏာပိုင္ေတြဟာ တိတိက်က် စစ္ေဆး အေရးယူ ေဆာင္ရြက္ျခင္းမရွိသလုိ ေျမစာပံုတစ္ခုဟာ ၆ လအတြင္းမွာတင္ ဖားကန္႔ေဒသေတာင္ေတြထက္ ျမင့္မားသြားတာက ဘာ့ေၾကာင့္လဲလုိ႔ ေမးခြန္းထုတ္ပါတယ္။
ေျမစာသယ္ယာဥ္ႀကီးေတြ ရြာလမ္းမေတြကေန ျဖတ္သန္းသြားလာခ်ိန္မွာ ယာဥ္မေတာ္တဆမႈေတြလည္း မၾကာခဏ ျဖစ္တာေတြေၾကာင့္ ေဒသခံလူမႈေရးအဖြဲ႔ေတြက ၿပီးခ့ဲတ့ဲႏွစ္ကုန္ပိုင္းမွာ ကားလမ္းပိတ္ ဆႏၵျပတဲ့အတြက္ ရြာလမ္းေတြမွာ အရွိန္ေလွ်ာ့ေမာင္းဖုိ႔ ကုမၸဏီေတြက သေဘာတူခဲ့ပါတယ္။
စိုင္းဂ်ာဘြန္ရြာဟာ ေက်ာက္စိမ္းတြင္းေတြကုိ ဦးစားေပးရတာေၾကာင့္ ၂၅ ႏွစ္အတြင္း ၄ ႀကိမ္တိုင္တိုင္ ေနရာေရႊ႕ေပးခဲ့ရ တဲ့ရြာပါ။
ၿပီးခဲ့တဲ့ႏွစ္က ရြာလယ္လမ္းမ ေျမသားေတြ ကြဲအက္လာတဲ့အတြက္ ေျမၿပိဳမယ့္အႏၱရာယ္ကို ကာကြယ္ေပးဖုိ႔ အာဏာပိုင္ ေတြဆီ ေတာင္းဆိုထားၾကေပမယ့္ ကေန႔အခ်ိန္အထိ ထူးျခားမႈ မရွိေသးဘူးလုိ႔ ေဒသခံ ေဒၚရြယ္ဂ်ားက ဆိုပါတယ္။
“ဒီရြာေလးမပ်က္ေအာင္လုိ႔ ဒီေခ်ာက္ထဲကို ေျမစာေတြ ျပန္ျဖည့္ရင္ျဖည့္၊ ဒါမွမဟုတ္ သင့္ေတာ္တဲ့၊ အႏၱရာယ္ကင္းတဲ့တေန ရာရာမွာ ရြာျပန္တည္ေပးဖုိ႔ ေကာင္းတယ္”လုိ႔ ၅၈ ႏွစ္အရြယ္ ေဒၚရြယ္ဂ်ားက ဆိုပါတယ္။
“ဒီအတိုင္းသာဆို ဒီႏွစ္မိုးတြင္းမွာ ညပိုင္းအိပ္လို႔ေတာင္ ေပ်ာ္မွာမဟုတ္ေတာ့ဘူး။ ဘယ္အခ်ိန္ၿပိဳက်မလဲ စိုးတထိတ္ထိတ္ျဖစ္ ေနရၿပီ”
● တူးေဖာ္မႈ ရပ္ဆိုင္းေရး
ဖားကန္႔ရတနာေျမရဲ႕ မိုင္ ၂ဝ ပတ္ဝန္းက်င္မွာ ေတာင္အလံုး ၅ဝ ေက်ာ္ ကုန္သြားၿပီလို႔ ကခ်င္အမ်ိဳးသား ဖံြ႔ၿဖိဳးတိုးတက္ေရး ေဖာင္ေဒးရွင္း ဥကၠ႒ ဦးလမာလေတာင္က ေျပာပါတယ္။
ကုမၸဏီေတြ အလြန္အကြၽံတူးေဖာ္ေနတာကုိလည္း တရားဝင္လုပ္ပိုင္ခြင့္ေပးထားသလိုျဖစ္ေနတယ္လို႔ သူက မွတ္ခ်က္ခ်ပါ တယ္။
 |
| ဧၿပီလလယ္ပိုင္းက ေတြ႔ရေသာ ဖားကန္႔ေဒသ ေက်ာက္မ်က္တူးေဖာ္ေရးလုပ္ကြက္ တခု |
မတ္လေႏွာင္းပိုင္းမွာေတာ့ ေဒသခံလူမႈအဖြဲ႔အစည္းေတြက ရန္ကုန္ၿမိဳ႕မွာ သတင္းစာရွင္းလင္းပဲြ သြားေရာက္ျပဳလုပ္ၿပီး ေက်ာက္စိမ္းအလြန္အကြၽံထုတ္ယူမႈကို စံုစမ္းေရး ေကာ္မရွင္ဖြဲ႔စည္း စစ္ေဆးေပးဖို႔ ေတာင္းဆိုၾကပါတယ္။
သယံဇာတ စီမံခန္႔ခြဲေရး မူဝါဒ၊ ဥပေဒ၊ လုပ္ထံုးလုပ္နည္းေတြကို အျမန္ဆံုးအေကာင္အထည္ေဖာ္ဖို႔၊ ေက်ာက္စိမ္းတူးေဖာ္မႈေတြ ကို ရပ္ဆိုင္ေပးထားဖုိ႔လည္း ေတာင္းဆိုပါတယ္။
“ေက်ာက္စိမ္းအလြန္အကြ်ံတူးတာကို ေနျပည္ေတာ္မွာ တားျမစ္ ဥပေဒေရးဆြဲၾကမယ့္ အခ်ိန္မွာ ေတာင္ေတြ အလ်င္အျမန္ ေပ်ာက္သထက္ေပ်ာက္၊ ေခ်ာက္ေတြ နက္သထက္ နက္လာမယ္"လို႔ ဖားကန္႔ေဒသမွ သတင္းသမားတစ္ေယာက္ျဖစ္တဲ့ ဦးေဇာ္မိုးထက္က ေျပာပါတယ္။
Global Witness အဖြဲ႔၊ အေရွ႕ေတာင္အာရွရံုးခဲြ ေျပာေရးဆိုခြင့္ရွိသူ မိုက္ေဒးဗစ္က လုပ္ငန္းေတြကို ရပ္ဆိုင္းထားေရး ေဒသခံေတြေတာင္းဆိုတာကို ေထာက္ခံတယ္လုိ႔ ဆိုပါတယ္။
 |
| စက္ယႏၱရားႀကီးမ်ားအသံုးျပဳေသာ ေက်ာက္စိမ္းတူးေဖာ္ေရးလုပ္ကြက္တခု |
“အစိုးရသစ္အေနနဲ႔ ေက်ာက္စိမ္းလုပ္ငန္း အခ်က္အလက္ေတြ၊ ကိန္းဂဏန္းေတြကို ပြင့္လင္းျမင္သာစြာ သတင္းထုတ္ျပန္ေပးဖုိ႔ လိုအပ္တယ္"လုိ႔ မိုက္ေဒးဗစ္က Myanmar Now ကုိ ေျပာပါတယ္။
ဖားကန္႔ေက်ာက္စိမ္းကိစၥဟာ ကခ်င္ျပည္နယ္ေရာ ျမန္မာတႏို္င္ငံလံုးအတြက္ပါ အက်ိဳးအျမတ္ ရွိေစတဲ့လုပ္ငန္းျဖစ္တဲ့ အတြက္ အစိုးရအေနနဲ႔ ႏိုင္ငံေရး၊ စီးပြားေရးအရ ဦးစားေပး လုပ္ေဆာင္သင့္တဲ့ကိစၥ ျဖစ္တယ္လို႔ သူက ဆုိပါတယ္။
အစုိးရသစ္ကေတာ့ ေက်ာက္စိမ္းတူးေဖာ္ေရးလုပ္ငန္းေတြ ရပ္ဆိုင္းထားေရး ေတာင္းဆုိခ်က္မ်ားနဲ႔ပတ္သက္ၿပီး တုန္႔ျပန္ ျခင္း မရိွေသးပါဘူး။ သို႔ေသာ္လည္း ကုမၸဏီအသစ္ေတြ၊ လုပ္ကြက္အသစ္ေတြ ခြင့္ျပဳမွာမဟုတ္ဘူးလို႔ သယံဇာတႏွင့္ သ ဘာဝပတ္ဝန္းက်င္ ထိန္းသိမ္းေရးဝန္ႀကီးဌာနဝန္ႀကီး ဦးအုန္းဝင္းက အမ်ဳိးသားလႊတ္ေတာ္ရဲ႕ ေမလ ၁၁ ရက္ေန႔ အစည္း အေဝးမွာ ေျပာဆိုခဲ့ပါတယ္။
 |
| ဧၿပီလလယ္ပိုင္းက ေတြ႔ရေသာ ဖားကန္႔ေဒသမွ ေျမသယ္ယာဥ္တခ်ဳိ႕ |
“ေျမစာပံုဖုိ႔ ၁၂ ေနရာသတ္မွတ္ထားပါတယ္။ သတ္မွတ္ထားတဲ့ေနရာမွာ စြန္႔ပစ္မႈရွိမရွိ၊ ေျမစာပံုမွာ တရားမဝင္ ပ်ံက်တဲေတြ ရွိမရွိ၊ ေျမစာပံုၿပိဳႏိုင္မႈ ရွိမရွိကို ၿမိဳ႕နယ္ေျမစာႀကီးၾကပ္စစ္ေဆးေရးအဖြဲ႔နဲ႔ ကြင္းဆင္းႀကီးၾကပ္ေရး အဖြဲ႔ေတြက ကြင္းဆင္းႀကီးၾကပ္သြားမွာျဖစ္ပါတယ္” လို႔ သူက ေျပာပါတယ္။
ေက်ာက္စိမ္းတြင္းေၾကာင့္ ပတ္ဝန္းက်င္ပ်က္စီးမႈကုိ စိစစ္ဖို႔ ကြၽမ္းက်င္ပညာရွင္ေတြပါဝင္တဲ့ အဖဲြ႔တစ္ခု ဖဲြ႔စည္းတာဝန္ေပး မယ္၊ ဒီအဖဲြ႔ရဲ႕ စစ္ေဆးေတြ႔ရိွခ်က္အရ ပတ္ဝန္းက်င္ စီမံခန္႔ခဲြမႈ အစီအစဥ္ေတြ ဆက္လက္ေရးဆဲြမယ္၊ ေရးဆဲြၿပီး အစီအစဥ္ ေတြကုိလည္း ဆက္လက္အေကာင္အထည္ေဖာ္မယ္လို႔ ျပည္ေထာင္စုဝန္ႀကီးက ဆိုပါတယ္။
 |
| ဧၿပီလလယ္ပိုင္းက ေတြ႔ရေသာ ဖားကန္႔ေက်ာက္စိမ္းေျမ ျမင္ကြင္းတခု |
ဖားကန္႔အေျခအေနနဲ႔ ပက္သက္ၿပီး စံုစမ္းစစ္ေဆးေရးေကာ္မရွင္ ဖဲြ႔စည္းေရးကိစၥကုိ ေဒသတြင္း လႊတ္ေတာ္ကိုယ္စားလွယ္မ်ား စုေပါင္း သံုးသပ္ေနတယ္လုိ႔ ဖားကန္႔ၿမိဳ႕နယ္၊ ျပည္သူ႔လႊတ္ေတာ္ကိုယ္စားလွယ္ ဦးတင့္စိုးက ေျပာပါတယ္။
“စံုစမ္းစစ္ေဆးေရးေကာ္မရွင္မွာ ပါဝင္ရမယ့္လူေတြက ဒီလုပ္ငန္းကိုလည္း ကြၽမ္းက်င္ၿပီး ဘယ္သူ႔ မ်က္ႏွာမွ မၾကည့္တဲ့ သူေတြျဖစ္ဖုိ႔ လိုတယ္” လို႔ သူက ေျပာလုိက္ပါတယ္။ ။