ေအာင္ဆန္းစုၾကည္ - Unity, Diversity, Identity နဲ႔ ျပည္ေထာင္စု ျငိမ္းခ်မ္းေရး
(သွ်မ္းသံေတာ္ဆင့္၊ ၾသဂတ္စ္လ ၄ ရက္ ၂၀၁၆)
မိုးမခက ျပန္လည္ကူးယူေဖာ္ျပပါတယ္
UNFC (စည္းလုံးညီညြတ္ေသာ တုိင္းရင္းသားဖက္ဒရယ္ေကာင္စီ) ေခါင္းေဆာင္မ်ားအား ၂၀၁၆ ခုႏွစ္ ဇူလိုင္လ ၁၇ ရက္ေန႔ကေတြ႔ဆုံရာတြင္ နုိင္ငံေတာ္၏ အတုိင္ပင္ခံပုဂၢိဳလ္ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ ေျပာဆုိခဲ့ေသာ မွတ္သားဖြယ္ရာ ေဆြးေႏြးခ်က္မ်ား
သွ်မ္းသံေတာ္ဆင့္၊ ၾသဂတ္စ္လ ၄ ရက္ ၂၀၁၆ (https://www.facebook.com/Panglong.burmese/)
အဖြင့္မိန္႔ခြန္း
က်မကိုအခုလိုလာၿပီးေတြ႔တဲ့အတြက္ အမ်ားႀကီးေက်းဇူးတင္ပါတယ္။ ဒီလိုေတြ႔ဆံုမႈအတြက္လည္ူ က်မတို႔ေမွ်ာ္လင့္ခဲ့တာ ၾကာပါၿပီ။ ေတြ႔ဆံုျခင္းအားျဖင့္လည္း က်မတို႔အားလံုးအတြက္ တိုးတက္မႈေတြ အက်ဳိးေကာင္းေတြ ရလိမ့္မယ္္လို႔ ေမွ်ာ္လင့္ပါတယ္။
က်မတို႔ေတြမိသားစုလိုေတြ႔တယ္ဆိုေတာ့ က်မတခုေမးခ်င္ပါတယ္။
ဒီအထဲမွာ ဘယ္သူအသက္အႀကီးဆံုးလဲ ? ဦးေက်ာ္တင့္ေဆြ အပါအ၀င္ေပါ့။ ဦးေက်ာ္တင့္ေဆြက က်မထက္ ၃ လငယ္တယ္။ က်န္တဲ့ဧည့္သည္ေတြေကာ က်မထက္ႀကီးတဲ့သူပါလား။
ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေဆထဲင္က အသက္ဘယ္ေလာက္လဲ။ ၈၀ ႏွစ္။ က်မထက္ ႀကီးတယ္။ ဗိုလ္ခ်ဳပ္အန္ဘန္လာေကာ၊ ၆၇ ဆို က်မထက္ငယ္တယ္။ က်မထက္ႀကီးတာ တေယာက္ပဲ ရွိတာေပါ့။
က်မဘာျဖစ္လို႔ေမးလဲဆိုေတာ့ က်မ ဒီအစည္း အေ၀းမလာခင္ က်မ စဥ္းစားမိတယ္။ က်မတို႔အားလံုးမွာ က်မတို႔ ႀကိဳက္သည္ျဖစ္ေစ မႀကိဳက္သည္ျဖစ္ေစ တူညီခ်က္တခု ရွိတယ္။ က်မတို႔ ဘယ္လိုမွအျမဲေနသြားလို႔ မရဘူး။ က်မတို႔သက္တမ္းဆံုးတဲ့အခါမွာ က်မတို႔ ဒီေလာကကေန ထြက္သြားရမွာပဲ။
က်မတို႔ဒီေလာကကေနမထြက္သြားခင္မွာ အားလံုး စုေပါင္းၿပီးေတာ့ ႏိုင္ငံ့ တိုးတက္မႈ လုပ္သြားခ်င္တယ္။ အဲဒါ က်မစိတ္ထဲ ေရာက္လာတယ္။ က်မတို႔ဒီမွာရွိတဲ့အားလံုး လူငယ္ေတြအပါအ၀င္ေပါ့၊ ေျပာလို႔ရတာမဟုတ္ဘူး၊ လူငယ္၊ လူႀကီး ဘယ္သူဟာ ဤေလာကႀကီးကေန အရင္ထြက္သြားမလဲဆိုတာ တေန႔တခ်ိန္တခါမွာ က်မတို႔ထြက္သြားရမွာပဲ။ ဘယ္သူမွျငင္းလို႔မရဘူး။
က်မတို႔အားလံုးတျခားကိစၥေတြ NCA နဲ႕ဘယ္ေလာက္ပဲျငင္းခံုခံု၊ ဖက္ဒရယ္နဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး ဘယ္ေလာက္ပဲ ျငင္းခံုခံု တူညီတဲ့ကိစၥတခုကေတာ့ က်မတို႔ တခ်ိန္ခ်ိန္မွာ ဤေလာကကေန ထြက္သြားရမွာပဲ။ မထြက္သြားခင္မွာ က်မညီညြတ္မႈကိုလိုခ်င္တယ္။ က်မတို႔အစဥ္အဆက္ က်မတို႔ေခါင္းေဆာင္ေတြ တိုင္းရင္းသားေခါင္းေဆာင္ေတြ၊ ႏုိင္ငံေရးေခါင္းေဆာင္ေတြ ေမွ်ာ္မွန္း ခဲ့တဲ့ညီညြတ္မႈကိုရယူၿပီးေတာ့ ထားပစ္ခဲ့ခ်င္တယ္ဆိုတဲ့စိတ္ က်မ ေပၚေပါက္ခဲ့ပါတယ္။
ေနာက္တခုက်မစဥ္းစားမိတာ ဘာလဲဆိုေတာ့ က်မတို႔အားလံုးဟာ ဘာလဲ ဘယ္သူလဲဆိုတာ အရင္စဥ္းစား ရင္ေကာင္းမလားလို႔။ ဥပမာဆိုလို႔ရွိရင္ က်မအေနနဲ႔ က်မကဘယ္သူလဲဆိုေတာ့ က်မဟာျမန္မာႏုိင္ငံသားတေယာက္လို႔ ေျပာမွာလား၊ က်မဟာ က်မမိဘရဲ႕သမီး ေျပာရမွာလား၊ က်မအေဖဟာ အညာသားဗမာစစ္စစ္၊ က်မအေမဟာ ဧရာ၀တီက မြန္ေသြးပါတယ္။ ရခုိင္ေသြး ပါေကာင္း ပါမယ္။ ဘိုးဘိုးဘက္က က်မသိပ္မေသခ်ာဘူး။ ေသခ်ာတာကေတာ့ မြန္ေသြးပါတယ္။ က်မက မြန္မ်ဳိးႏြယ္လို႔ေခၚရမွာလား။ အညာသားမ်ဳိးႏြယ္လို႔ေခၚရမွာလား။ ေျပာရမယ္ဆိုရင္ က်မတို႔ Identity အမ်ဳိးမ်ဳိးရွိတယ္။ တခုတည္းမဟုတ္ပါဘူး။
ဒီေတာ့ က်မက ကုိယ့္ကုိယ္ကုိ ဗုဒၶဘာသာတေယာက္လို႔ သတ္မွတ္ရမွာလား။
ကုိယ့္ကုိယ္ကုိ ဘာလဲဘယ္လူလဲဆိုတာသတ္မွတ္တာ အမ်ဳိးမ်ဳိးရွိတယ္။ လူတိုင္းလူတိုင္းမွာ ရွိပါတယ္။ အဲဒါ Diversity ပဲ။
ေနာက္ဆံုးေတာ့ ဒိုင္ဗာစီတီအရင္လာသလား ယူနီတီလာတာလား။ Diversity of the unity ဆိုတာ ဒီမတူကြဲျပားမႈဆိုတာ က်မတို႔အခ်င္းခ်င္းၾကားထဲမွာ မဟုတ္ဘူး၊ က်မတို႔တေယာက္ခ်င္း တေယာက္ခ်င္းအတြင္းမွာကို မတူကြဲျပားမႈေတြ အစံုရွိပါတယ္။
ဥပမာဆို ကခ်င္။ ကခ်င္ဆိုေပမယ့္ ကိုယ္ကိုးကြယ္တဲ့ဘာသာဆိုလို႔ ကိုယ့္ရဲ႕ Identity ပဲ။ ကို္ယ္ကိုးကြယ္တဲ့ဘာသာဆိုလဲ မတူတဲ့ကခ်င္တုိင္းရင္းသားေတြ ရွိတယ္။ ကခ်င္ျပည္နယ္မွာ ဆိုတာလဲမတူတဲ့အရပ္ေဒသက လာတာရွိတယ္။ ကိုယ့္ရဲ႕မိဘက မတူညီတဲ့အေျခအေနေတြ ရွိတယ္။ အဲဒီလိုအမ်ဳိးမ်ဳိးမတူညီတာ ေတြရွိတယ္။
က်မစဥ္းစားမိတာကေတာ့ တကယ္ႀကီးတဲ့သစ္ပင္ႀကီးေတြ ခိုင္ခံ့တဲ့သစ္ပင္ႀကီးေတြဆိုတာ အျမစ္ေတြအမ်ားႀကီးရွိပါတယ္။ ဒီအျမစ္ေတြအမ်ားႀကီးစုေစာင္းၿပီးေတာ့မွ ခိုင္ခံ့တဲ့အပင္ႀကီးတခု ျဖစ္လာတာပါ။ အျမစ္တခုတည္းရွိတဲ့အပင္ေတြဟာ မခိုင္ခံ့ပါဘူး။
ဥပမာဆုိရင္ မုန္လာဥ ဆြဲထုတ္လိုက္ရင္ပါသြားတာပဲ။ သူကအျမစ္က တခုတည္း ရွိတယ္။ တကယ္ေတာ့ ျမစ္မ ပင္မတခုတည္း ရွိတယ္။ နည္းနည္းေလးေပါ့။ တျခားအျမစ္ေသးေသးေလးရွိရင္ ရွိမယ္။ ဒီလိုအျမစ္ႀကီးႀကီးတခုတည္းရွိတာ မခိုင္ခံ့ပါဘူး။ ဆြဲြဲႏႈတ္လိုက္လို႔ရွိရင္ တခါတည္းပါသြားတာပဲ။
ဒီလို Diversity ရွိတဲ့ အျမစ္ေတြအမ်ားႀကီးရွိတဲ့သစ္ပင္ႀကီးေတြသာ တကယ္ကို ခိုင္ခံ့ႏုိင္မွာပါ။ အဲဒီေတာ့က်မတို႔ကေနၿပီးေတာ့ Diversity of Strength ဆို ၿပီးေတာ့ လက္ေတြ႔က်က် သဘာ၀ အရ မွန္တယ္လို႔ က်မျမင္တယ္။ က်မတို႔ဘယ္သူမွ Identity တခုတည္းရွိတာ မဟုတ္ဘူး။ က်မ ဒီဟာကို ဘာျဖစ္လို႔ေလ့လာလဲဆိုေတာ့ က်မတို႔တကမၻာလံုးမွာျဖစ္ေနတဲ့ Identity Crisis ေပါ့ေနာ္၊ အထူးသျဖင့္ ဘာသာေရးအရ ကြဲျပားတာေတြ၊ အဲဒီဟာနဲ႔ပတ္သက္ၿပီးေတာ့ ျပင္သစ္မွာ ႀကီးလာတဲ့ North Africa ကမူစလင္ဘာသာ၀င္တေယာက္က ေရးဖူးပါတယ္။
ဒီ Identity နဲ႔ပတ္သက္လို႔ေပါ့။ လူေတြဟာ ကုိယ့္မွာ Identity တခုရွိတယ္လို႔ သတ္မွတ္လိုက္လို႔ ရွိရင္ ျပႆနာ ျဖစ္တယ္တဲ့။ ဒါေပမ့ဲ လူတိုင္းလူတုိင္းမွာ Identity အမ်ားႀကီးရွိတယ္။ ဒီဟာေတြ အားလံုးကိုသိမ္းသြင္းၿပီးေတာ့ လက္ခံၿပီးေတာ့ ေက်ာ္လႊားနုိင္ရမယ္။ ဒီဟာေတြအားလံုးကို အင္အားျဖစ္ေအာင္ လုပ္ေဆာင္ႏုိင္ရမယ္ဆိုေတာ့ က်မ ဒီဟာကို သိပ္ကို သေဘာက်ပါတယ္။
က်မတို႔အားလံုုးဟာ ျပည္ေထာင္စုသားေတြဆိုတဲ့ Identity ကိုလည္း ရွိေစခ်င္တယ္။ ကိုယ္သက္္ဆိုင္ရာသက္ဆိုင္ရာ တိုင္းရင္းသားဆိုတဲ့ Identity ကိုလည္း ရွိေစခ်င္တယ္။ ကိုယ္ကိုးကြယ္ရာဘာသာဆိုတဲ့ Identity ကိုလည္း ရွိေစခ်င္တယ္။ ကိုယ့္ရဲ႕မိဘေတြကလည္း လူမ်ဳိးစုတခုတည္းကပဲ ျဖစ္ခ်င္မွျဖစ္မယ္။ ဒီလိုမတူကြဲျပားတဲ့ Identity ကိုေပါင္းၿပီးေတာ့ ပိုၿပီးခိုင္ခံ့တဲ့အပင္ႀကီးသဖြယ္ျဖစ္တဲ့ ျပည္ေထာင္စုကိုထူေထာင္တာဟာ က်မတို႔ေခတ္မွာ က်မတို႔ အသက္ရွင္ကာလမွာ က်မတို႔ထူေထာင္သြားေစခ်င္တယ္။
က်မတို႔ ဒီမွာအျမဲရွိေနမွာမဟုတ္ဘူး။ ဒါ ဘယ္သူမွ ျငင္းလို႔ရမွာမဟုတ္ဘူး။ က်မတို႔ အသက္ ၅၀ ေက်ာ္လာတာနဲ႔အမွ် သက္တမ္းတ၀က္ေရာက္တဲ့သူက မ်ားပါတယ္။ အသက္တရာေက်ာ္တဲ့သူက အခု နည္းနည္းေတာ့ မ်ားလာတယ္။ က်မတို႔ျမန္မာႏုိင္ငံရဲ႕ပ်မ္းမွ်ျခင္းသက္တမ္းနဲ႔ အမ်ဳိးသားေတြ က ၆၃ ႏွစ္၊ အမ်ဳိးသမီးေတြက ၆၅ ႏွစ္ဆိုေတာ့၊ ဒီမွာလည္း အမ်ဳိးသားေတြဘက္က ၆၃ ႏွစ္ေက်ာ္ သြားၿပီ၊ က်မလည္း ၆၅ ႏွစ္ေက်ာ္သြားၿပီ၊ က်မတို႔မွာ က်န္တဲ့သက္တမ္းအတြင္းမွာ က်မတို႔ ေရရွည္ထားေပးခဲ့ရမယ့္ ေနာင္မ်ဳိးဆက္ေတြအတြက္ ဘာျဖစ္မလဲဆိုတာ စဥ္းစားၿပီးေတာ့ က်မတို႔ေျပာမယ္ဆိုမယ္ ေဆြးေႏြးမယ္ဆိုရင္ အခက္အခဲရွိမယ္မထင္ဘူးလို႔ က်မယံုၾကည္ပါတယ္။
အဲဒါ့ေၾကာင့္မို႔လို႔ ဒီအခ်က္ႏွစ္ခ်က္ မေန႔က စဥ္းစားတာပါ။ ဒီအစည္းအေ၀းက်ရင္ ပြင့္ပြင့္လင္း ေျပာရရင္ ေအာင္ျမင္ခ်င္ေစတယ္။ အရင္တုန္းကမေအာင္ျမင္ခဲ့တဲ့ဟာကို ေအာင္ျမင္ခ်င္တယ္။ ဒီလိုေအာင္ျမင္မႈရေအာင္ ဘယ္လိုစဥ္းစားမလဲဆိုေတာ့ က်မ အေတြးႏွစ္ခု ၀င္လာတယ္။ တခုက အကန္႔အသတ္မရွိတဲ့အခ်ိန္မရွိဘူး။ ကမၻာႀကီးေတာင္မွအကန္႔အသတ္မရွိဘူးလို႔ ေျပာလို႔ရတာ မဟုတ္ဘူး။ ကမၻာႀကီးလည္း တခ်ိန္တခါ ၿပီးသြားမွာပဲေပါ့ေနာ္။ က်မတို႔တဦးခ်င္းတဦးခ်င္းမွာ အကန္႔အသတ္မဲ့အခ်ိန္ရွိတာ မဟုတ္ပါဘူး။ ဒီရွိတဲ့အခ်ိန္ကို တန္ဖိုးအရွိဆံုးျဖစ္ေအာင္လို႔ သံုးေစခ်င္တယ္။ ဒီရွိတဲ့အခ်ိန္ကို သတၱိရွိရွိနဲ႔ အေျပာင္းအလဲျဖစ္ေအာင္္ က်မလုပ္ခ်င္တယ္။
ေနာက္ၿပီးေတာ့ က်မတို႔အားလံုးဟာ Identity ေပါ့ေနာ္ အမ်ဳိးမ်ဳိးရွိတယ္။ တခုတည္း ရွိတာ မဟုတ္ဘူး။ အဲဒီလိုစဥ္းစားမယ္ဆိုလို႔ရွိရင္ က်မတို႔ ကြာဟခ်က္ေတြက အင္မတန္မွ နည္းသြား မယ္။ ဥပမာဆိုလို႔ရွိရင္က်မေမေမ က မြန္ ဆိုေတာ့မြန္ေသြးပါတယ္။ မြန္ေတြနဲ႔ ခ်ိတ္ဆက္မႈ လုပ္လို႔ရတယ္။ က်မအဘိုးက ခရစ္ယာန္ဆိုေတာ့ ခရစ္ယာန္ေတြနဲ႔ ခ်ိတ္ဆက္လို႔ ရတယ္။ က်မတို႔ကိုးကြယ္တဲ့ဗုဒၶဘာသာက ဘာသာဆိုၿပီးေတာ့ ဗုဒၶဘာသာနဲ႔ ခ်ိတ္ဆက္လို႔ရတယ္။ တူညီတဲ့အပိုင္းေတြမွာ က်မတို႔ခ်ိတ္ဆက္ၿပီးေတာ့ ငါတို႔အားလံုးဟာ မွ်ေ၀ႏုိင္တာပဲဆိုတဲ့ စိတ္ထားနဲ႔ ျပႆနာေတြကို ကိုင္တြယ္မယ္ဆိုရင္ ေျဖရွင္းမယ္ဆိုရင္ ခ်ဥ္းကပ္မယ္ဆိုရင္ေတာ့ မေျဖရွင္းႏုိင္တဲ့ကိစၥမရွိဘူးလို႔ က်မထင္ပါတယ္။
Identityနဲ႔ ပတ္သက္လို႔ က်မ ကေလးမတေယာက္အေၾကာင္းဖတ္ၿပီးေတာ့ သူကလည္း ဒီလိုပါပဲ။ သူ႔ရဲ႕မ်ဳိးႏြယ္ေတြမေနတဲ့ႏုိင္ငံမွာ ႀကီးလာရေတာ့သူ႔ရဲ႕ Identity ကို သူေျပာေျပေတာ့Tangla Identity ေပါ့။ ရွဳပ္ေထြးလွတဲ့ Identity ေပါ့။ သူဘယ္သူလဲဆိုတာ သူဆံုးျဖတ္ရတာ ရႈတ္ေထြးေန တယ္။
ဒီလိုရႈတ္ေထြးမႈက က်မတို႔မျဖစ္ေစခ်င္ဘူး။ ကိုယ့္မွာရွိတဲ့ Identity အားလံုးဟာ တန္းတူရည္တူ လက္ခံႏိုင္တယ္။ သူတို႔ေတြဟာ သဟဇာတရွိရွိနဲ႔ ရွင္သန္ႏုိင္တယ္။ ဒီလိုအေျခအေနမ်ဳိး ျဖစ္ေစ ခ်င္တယ္။ ျပည္ေထာင္စုဆိုတာ ဒီလိုပါပဲ။ အားလံုးဟာ အတူတူေနၿပီးေတာ့ ကိုယ့္ရဲ႕မတူညီတဲ့ ကိစၥေတြကို သဟဇာတျဖစ္ေအာင္လုပ္တာဟာ ျပည္ေထာင္စုတည္ေထာင္ျခင္းပါပဲ။
အဲဒီလိုစိတ္ဓာတ္နဲ႔သြားမယ္ဆိုရင္ က်မတို႔ေအာင္ျမင္ႏုိင္မယ္လို႔ က်မယံုၾကည္ပါတယ္။ ဒါကိုက်မတို႔အေနနဲ႔ က်မတို႔တုိင္းရင္းသားေတြက ဘာ့ေၾကာင့္ ဒီ့ၿငိမ္းခ်မ္းေရးျဖစ္စဥ္မွာ ပါ၀င္ဖို႔ အခက္အခဲရွိတယ္ဆိုတာ ပြင့္ပြင့္လင္းလင္းေျပာပါ။ ပြင့္ပြင့္လင္းလင္းေျပာရင္ က်မတို႔လည္း ဒီကိစၥကို ထိထိေရာက္ေရာက္ ကိုင္တြယ္ဖို႔ ႀကိဳးစားပါ့မယ္။ က်မတို႔အေနနဲ႔လည္း က်မတို႔ အျမင္ေတြကို ပြင့္ပြင့္လင္းလင္း မွန္မွန္ကန္ကန္ ေျပာျပမယ္။ အေျခခံအားျဖင့္ေတာ့ ပြင့္လင္းဖို႔ ေျဖာင့္မတ္ဖို႔ လိုပါတယ္။ ေျဖာင့္မတ္ဖို႔ ပြင့္လင္းဖို႔ဆိုတာကလဲ ဒါ ပထမလိုအပ္တဲ့ ယံုၾကည္မႈပဲ။ ကိုယ္မယံုၾကည္တဲ့သူနဲ႔ဆို ပြင့္လင္းဖို႔ အင္မတန္မွ ခက္ပါတယ္။
ဘာျဖစ္လို႔လဲဆိုေတာ့ ဒီသူဟာ ကိုယ့္ကို မေကာင္းၾကံမယ္လို႔ ထင္ရင္ သူနဲ႔ ပြင့္ပြင့္လင္းလင္း ဆက္ဆံမယ္ဆိုရင္ ကိုယ့္အေၾကာင္း သိသြားတာကိုအေျခခံၿပီးေတာ့ အခြင့္အေရး ယူမလား ဆိုၿပီးေတာ့ ဒီလိုစိုးရိမ္မႈလည္း ရွိႏုိင္ပါတယ္။ ပထမဦးဆံုး တေယာက္နဲ႔တေယာက္ ပြင့္လင္းႏိုင္ဖို႔ အတြက္ ေျဖာင့္မတ္ႏုိင္ဖို႔အတြက္ အဲဒီ့အထိေတာ့ ယံုၾကည္မႈရွိရမယ္။
က်မတို႔ဟာ တေယာက္နဲ႔တေယာက္ ေဆြးေႏြးတဲ့အခ်က္ေတြကိုျပန္ၿပီးေတာ့ တုိက္ခုိက္ဖို႔ သံုးဖို႔အတြက္ မဟုတ္ဘူး၊ ၾကားမွရွိေနတဲ့ျပႆနာကို ဘယ္လိုေျပလည္ေအာင္ အေျဖရွာဖို႔။ က်မထပ္တလဲလဲ ေျပာပါတယ္။ ျပႆနာဟာ ခက္တာမဟုတ္ဘူး။ အေျဖရွာမွာမို႔ပဲ အေရးႀကီးတာ။ ျပႆနာေတာ့ ရွိမွာပဲ။ အခုလည္း ရွိမွာပဲ၊ ေနာင္လည္း ရွိမွာပဲ။ က်မတို႔ျပည္ေထာင္စုႀကီးတည္တည္တံ့တံ့ရွိတဲ့အခါမွာလဲရွိမွာပဲ။ အဲဒီ့ေတာ့ ျပႆနာေျဖရွင္းတဲ့ နည္းကိုပဲ က်မတို႔ရွာဖို႔ပါပဲ။ ျပႆနာကိုေတာ့ စိုးရိမ္ဖို႔ မလိုပါဘူးလို႔ က်မအေနနဲ႔တင္ျပခ်င္ပါတယ္။
ဒါ့ေၾကာင့္မို႔လို႔ NCA အခက္အခဲၿငိမ္းခ်မ္းေရးပေရာဆက္ေတြရဲ႕အခက္ အခဲေတြကို ျပႆနာပါလို႔ ဆိုမယ့္အစား ကိုင္တြယ္ရမယ့္ကိစၥတခုဆိုတဲ့အျမင္နဲ႔ ၀ိုင္းၿပီးေတာ့ အေျဖရွာေပးခ်င္ပါတယ္လို႔ က်မမေနနဲ႔ ေမတၱာရပ္ခံခ်င္ပါတယ္။
ေဆြးေႏြးခ်က္
အခုက်မတုိ႔ ေဆြးေႏြးေျပာဆုိသြားတဲ့အထဲမွာ ပင္လုံစာခ်ဳပ္ NCA ဖက္ဒရယ္နဲ႔ တုိက္ပြဲေတြ အေၾကာင္းပါမယ္။ အခ်ိန္ကာလအေၾကာင္းပါတယ္ေနာ္။
က်မတုိ႔ အခ်ိန္ကာလ အရင္ၾကည့္ရေအာင္၊ အခ်ိန္ကာလ အကန္႔အသတ္ တခုလုိတယ္လုိ႔ ဘာေၾကာင့္က်မတို႔ဆုံးျဖတ္ရသလဲဆုိရင္ တျခားႏုိင္ငံကေနရတဲ့ အေတြ႔အၾကံဳကုိ က်မတုိ႔ၾကည့္ ၿပီးေတာ့ ေျပာတာပါ။ တျခားႏုိင္ငံမွာ အမ်ဳိးသားျပန္လည္ရင္ၾကားေစ့ေရးအတြက္ ၿငိမ္းခ်မ္းေရး ျဖစ္စဥ္ေတြကုိစတဲ့အခါမွာ အခ်ိန္အကန္႔အသတ္မရွိထားလုိက္တဲ့အခါမွာ အလုပ္ကုိမၿပီးဘူးဆုိတာ ျဖစ္သြားပါတယ္။
ဥပမာဆုိရင္ အထူးသျဖင့္ ေျမာက္အုိင္ယာလန္နဲ႔ပတ္သက္လုိ႔ ထဲထဲ၀င္၀င္လုပ္ခဲ့တဲ့ Jonathan Powell တုိ႔ဆုိရင္သိဖူးၾကမွာပါ။ သူေျပာခဲ့တာက သူတုိ႔ ပထမပုိင္းမွာ ဘာမွားသြားလဲဆုိတာက အကန္႔အသတ္မရွိ အခ်ိန္ကုိထားလုိက္တဲ့အခါက်ေတာ့ အလုပ္မျဖစ္ဘူးတဲ့။ သူတုိ႔အရင္တုန္းက ထင္ခဲ့တာက အရင္တုန္းက အကန္႔အသတ္မရွိ ေျပာခ်င္တာေျပာ ေဆြးေႏြးခ်င္တာ ေဆြးေႏြးဆုိလုိ႔ ရွိရင္ ျပႆနာေတြေျပလည္သြားမယ္လုိ႔ ထင္ေပမယ့္ မဟုတ္ဘူးတဲ့။ ျပႆနာေတြမဆုံးႏုိင္ဘူးပဲ ျဖစ္သြားတယ္။ အဲေတာ့ အုိင္ယာလန္ကုိျပန္ၾကည့္မယ္ဆုိရင္ေတာ့ အိုင္းရစ္ျပႆနာ စတာဟာ Cromwell တုိ႔လက္ထက္ကတည္းက ထဲထဲ၀င္၀င္စတယ္ဆုိရင္ အဲဒီမတုိင္မီကတည္းက အုိင္ယာလန္တုိ႔ကေနသြားသြားၿပီးေတာ့ ဒီမိန္းလန္းနားကေနၿပီးေတာ့ အဂၤလိပ္ေတြ က်ဴးေက်ာ္တာ ေတြဆုိတာ ၁၃ ရာစုေလာက္ကတည္းက စခဲ့တဲ့ကိစၥပါ။
တရား၀င္ အုိင္ယာလန္ကုိ၀င္သိမ္းလုိက္တာကေတာ့ Cromwell တုိ႔ေခတ္မွာေပါ့ေနာ္။ အဲဒီကေန တြက္လာရင္ေတာင္မွ ႏွစ္ ၃၀၀ ေက်ာ္မွ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးရေအာင္လုပ္တယ္။ အဲေတာ့ ႏွစ္ ၃၀၀ ၾကာ မွာ ျပႆနာတခုဟာ သူ႔ဘာသာသူ ေပ်ာက္သြားလားဆုိတာ သူ႔ဟာသူ မေပ်ာက္သြားပါဘူး။ သူတုိ႔ေဆြးေႏြးယူရပါတယ္။ အဲတာ က်မတုိ႔ကုိသတိေပးလုိက္တာက အခ်ိန္သတ္မွတ္ခ်က္ဆုိတာ ရွိသင့္တယ္တဲ့။ ဘာျဖစ္လုိ႔လဲဆုိေတာ့ လူ႔သဘာ၀အေလ်ာက္ အခ်ိန္ရွိရင္ ရွိသေလာက္ ေျပာမယ္ ဆုိမယ္ ျငင္းမယ္ခုံမယ္ေပါ့။ အဲတာကုိ အခ်ိန္သတ္မွတ္ခ်က္တခုထားမွသာလွ်င္ ေျပာမယ္ဆုိရင္ အခ်ိန္နဲ႔ပတ္သက္ၿပီးေတာ့လည္း ပန္းတုိင္တခုထားရပါမယ္။ ကိစၥရပ္ေတြနဲ႔ပတ္သက္မွသာ ပန္းတုိင္ ထားရမွာမဟုတ္ပါဘူး။ အခ်ိန္နဲ႔ပတ္သက္လုိ႔လည္း ပန္းတုိင္တခုထားရမယ္လုိ႔ ေျပာတဲ့ဟာကုိလည္း က်မ အျမဲမွတ္ထားပါတယ္။
တုိက္ပြဲေနာက္တခုက ခုနက ေခါင္းေဆာင္ႀကီးေတြေျပာသြားတဲ့အထဲမွာ တုိင္းရင္းသားေတြ အခ်င္းခ်င္းလည္း တုိက္ပြဲေတြျဖစ္ေနၾကတယ္ဆုိတာကေတာ့ အဲတာဟာ က်မတုိ႔အတြက္ ေလးေလးနက္နက္ စဥ္းစားစရာပဲ။ ဘာျဖစ္လုိ႔တုိက္ပြဲေတြျဖစ္လဲ။ တုိက္ပြဲေတြျဖစ္တယ္ဆုိတာဟာ ႏုိင္ငံေရးသေဘာထား မတူညီမႈေၾကာင့္ျဖစ္တာလား။ ရွိတဲ့အရင္းအျမစ္ေတြအတြက္ လုၾကတာ ေပါ့ေနာ္။ မွ်မွ်တတ မခြဲယူႏုိင္မႈေၾကာင့္ျဖစ္တာလား။ တျခားကိစၥေတြေၾကာင့္ျဖစ္တာလား။ အျပင္ပေယာဂေၾကာင့္ျဖစ္တာလား …စသည္ျဖင့္။
ဘာျဖစ္လုိ႔ တုိင္းရင္းသားေတြၾကားထဲမွာ တုိက္ပြဲေတြျဖစ္သလဲဆုိတာက်မတုိ႔ စဥ္းစားရပါလိမ့္မယ္။ အဓိကကေတာ့ ဗမာ့တပ္မေတာ္ေပါ့ေနာ္။ ႏုိင္ငံ့တပ္မေတာ္ေခၚမွာလား ေရြးရတာခက္ပါတယ္။ တကယ္ေတာ့ ဗမာအမ်ားစုပါေနေတာ့ ဗမာ့တပ္မေတာ္ပဲေခၚရမွာေပါ့။
ဒါေပမဲ့ ဗမာ့တပ္မေတာ္ေခၚျပန္ေတာ့လည္း ဗမာလူမ်ဳိးနဲ႔ တျခားတုိင္းရင္းသားေတြ တုိက္ေနတယ္ ဆုိတဲ့ပုံစံႀကီးျဖစ္ေနတဲ့ခါက်ေတာ့ ၀မ္းသာစရာကိစၥမဟုတ္ပါဘူး။ ဒါဘယ္လုိပဲေျပာေျပာ တပ္မေတာ္နဲ႔ တုိင္းရင္းသားအဖြဲ႔အစည္းေတြ တုိက္ပြဲေတြျဖစ္ေနတာမဟုတ္ဘူး။ တုိင္းရင္းသား အခ်င္းခ်င္းလည္းျဖစ္ေနတယ္ဆုိေတာ့ ဒီဟာကုိက်မတို႔က ေမးခြန္းေမးရမယ္။ ဘာျဖစ္လုိ႔က်မတုိ႔ အခ်င္းခ်င္းတုိက္ပြဲေတြျဖစ္ေနရသလဲ။ ဘာေၾကာင့္လဲ။ မတူကြဲျပားမႈေၾကာင့္လုိ႔ေျပာသြားတဲ့အေပၚ မွာ က်မတုိ႔က ဖက္ဒရယ္သာအေျဖဆုိတာ လက္ခံထားၿပီးသားပါ။
ဖက္ဒရယ္ဆုိတဲ့အဓိပၸာယ္ကုိေဖာ္ရမယ္ဆုိေတာ့ အမွန္ေျပာရင္ ဒါ က်မတုိ႔ေခၚလုိ႔မရဘူး။ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးညီလာခံလည္းေဖာ္လုိ႔မရဘူး။ ဘာျဖစ္လုိ႔ေျပာလဲဆုိေတာ့ ဖက္ဒရယ္ဆုိတဲ့အနက္ အဓိပၸာယ္ကုိေဖာ္ရမယ္ဆုိရင္ ပညာရွင္မ်ားေပါင္းစုံ၊ ႏွစ္ေပါင္းရာနဲ႔ခ်ီၿပီး ေဖာ္လုိ႔မရပါဘူး။ တိတိက် က်ေဖာ္လုိ႔ မရပါဘူး။ အခုထက္ထိ ဖက္ဒရယ္နဲ႔ပတ္သက္တဲ့ စာရြက္စာတမ္းေ တြက တခ်ိန္လုံး ထုတ္ေနၾကတာ။ တေယာက္တမ်ဳိးေပါ့။ ေနာက္ဆုံး က်မတို႔ရဲ႕ႏုိင္ငံရဲ႕ဖက္ဒရယ္က ဘာလဲဆုိတာ ကလည္း ဖြဲ႔စည္းပုံအေျခခံဥပေဒကပဲဆုံးျဖတ္မွာ။ အေမရိကန္ရဲ႕ဖြဲ႔စည္းပုံအေျခခံဥပေဒက ဂ်ာမနီ ႏုိင္ငံရဲ႕ဖြဲ႔စည္းပုံအေျခခံဥပေဒနဲ႔ မတူပါဘူး။ ဂ်ာမနီႏုိင္ငံရဲ႕ဖြဲ႔စည္းပုံအေျခခံ ဥပေဒကလည္း ဆြိစၥလန္ရဲ႕ဖြဲ႔စည္းပုံအေျခခံဥပေဒနဲ႔လည္း မတူပါဘူး။ မတူတာနဲ႔အမွ် သူတုိ႔ရဲ႕ဖက္ဒရယ္ေတြ ကလည္း တခုနဲ႔တခု ကြာျခားပါတယ္။
ကြာျခားတဲ့အေပၚ ဘယ္ဟာက ပုိေကာင္းတာလဲဆုိတာကုိလည္း ေျပာဖုိ႔ခက္ပါတယ္။ သူ႔နည္းသူ႔ဟန္နဲ႔ ေအာင္ျမင္ေနၾကတာပဲမတူၾကဘူးေပါ့။ က်မေတာ့ ဖက္ဒရယ္နဲ႔ပတ္သက္ၿပီး ျပည္သူေတြကုိရွင္းျပတဲ့အခါမွာ အရင္တုန္းကေတာ့ ဖက္ဒရယ္နဲ႔ပတ္သက္ၿပီး ၀ါဒျဖန္႔မႈေတြ အမ်ားႀကီး ရွိပါတယ္။
ဖက္ဒရယ္ဆုိတာ ခြဲထြက္ေရး။ က်မတုိ႔အဖြဲ႔က အျမဲတမ္း ဖက္ဒရယ္နဲ႔ရပ္တည္ခဲ့တာကုိး။ အဲဒါေၾကာင့္ NLD က ခြဲထြက္ေရးကုိလုိလားတယ္။ ျပည္ေထာင္စုၿပိဳကြဲေအာင္ လုပ္ေနတာဆုိၿပီး အဲ့ဒီတုန္းက ဖက္ဒရယ္ဆုိတဲ့စကားသုံးရင္ ဖမ္းတာဆီးတာေတြ ရွိခဲ့ပါတယ္။ က်မတုိ႔ေတာ့ ဖက္ဒရယ္ဆုိတာကုိ အျမဲသုံးခဲ့တယ္။ မူအရေပါ့။ ဖက္ဒရယ္ဆုိတာခြဲထြက္ေရးမဟုတ္မွန္း လူထုကုိ သိေစခ်င္လုိ႔။ ဆုိေတာ့ ဖက္ဒရယ္ဆုိတဲ့အဓိပၸာယ္ကုိ အရုိးသားဆုံးရွင္းျပရမယ္ဆုိရင္ ႏုိင္ငံတႏုိင္ငံ အတြင္းမွာ အာဏာကုိ ဗဟုိအစုိးရနဲ႔ ျပည္နယ္အစုိးရ၊ တုိင္းအစုိးရေတြၾကားထဲမွာခြဲယူဖုိ႔၊ ခြဲယူတဲ့စနစ္။ အဲဒီဟာ ဖက္ဒရယ္ပဲ။
ဘယ္လုိပုံစံန႔ဲ ခြဲယူလည္းဆုိရင္ ဖြဲ႔စည္းပုံ အေျခခံဥပေဒက သတ္မွတ္တယ္။
ဖက္ဒရယ္နဲ႔ပတ္သက္ၿပီး ပညာရွင္ေတြရဲ႕ေလ့လာခ်က္ သုေတသနျပဳခ်က္အရ ဖက္ဒရယ္စနစ္ လုပ္လုိက္တဲ့အခါမွာ ခြဲထြက္ခ်င္တဲ့ စိတ္ဓာတ္ေတြက က်ဆင္းသြားတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ဖက္ဒရယ္ ဆုိတာ ခြဲထြက္ခ်င္တဲ့စိတ္ကုိ အားေပးတာေတာ့မဟုတ္ဘူး။ ခြဲထြက္ခ်င္စရာအေၾကာင္းမရွိေအာင္ အေဆာက္အအုံတခုကုိ တည္ေဆာက္တာပဲဆုိၿပီးေတာ့ က်မတုိ႔ဒီလုိပဲရွင္းျပပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ဖြဲ႔စည္းပုံအေျခခံဥပေဒက က်မတုိ႔ႏုိင္ငံနဲ႔အသင့္ေတာ္ဆုံး ဖက္ဒရယ္ပုံစံတခုကုိ သတ္မွတ္ေပးပါ မယ္။
ဆက္ၿပီးေျပာမယ္ဆုိရင္ ဖြဲ႔စည္းပုံအေျခခံက ဖက္ဒရယ္ကရေအာင္လုပ္မယ္ဆုိေတာ့ ညီလာခံေတြဘာေတြနဲ႔ပတ္သက္လုိ႔ Ceasefire မရခင္ ညီလာခံလုပ္လုိ႔သင့္ေတာ္ပါ့မလား ခုနေျပာတဲ့အတုိင္း အခ်ိန္တိတိက်က် လုိအပ္ပါတယ္။ ဆုိေတာ့ NCA ဘက္ကုိ ျပန္လွည့္ လာပါမယ္။
NCA
NCA ထဲမွာပါတဲ့အခ်က္ေတြကုိတခ်ဳိ႕ဟာေတြက သေဘာမတူဘူး။ ဒါေၾကာင့္ NCA ေရးဆြဲေရးမွာ က်မတုိ႔အဖြဲ႔ခ်ဳပ္ မပါခဲ့ပါဘူး။ က်မတို႔က႑လည္း အင္မတန္မွေသးပါတယ္။ က်မတုိ႔ ကုိယ္စားလွယ္ ၂ ေယာက္ပဲ တက္ပါတယ္။ NCA နဲ႔ပတ္သက္လုိ႔ က်မတုိ႔သေဘာမတူခဲ့တာေတြ လည္း ရွိခဲ့ပါတယ္။ သုိ႔ေပမယ့္ က်မတုိ႔ေတာင္းဆုိတာ တခုပဲရွိခဲ့ပါတယ္။ ျပဳသာျပင္သာေအာင္ေတာ့ ထည့္ခဲ့ပါ။ အဲဒါမထည့္ခဲ့လို႔ က်မတုိ႔လက္မခံႏုိင္ပါဘူး။ ဒါေတာင္မွ က်မတုိ႔ လက္မွတ္မထုိးခဲ့ပါဘူး။ ျပည္ေထာင္စုေန႔တုန္းကေလ။ မထုိးဘူးဆုိတာက က်မတုိ႔ကုိ ႏုိ႔တစ္စ္မေပးဘဲနဲ႔ လာပါ တက္ပါ လက္မွတ္ထုိးပါဆုိေတာ့ က်မတုိ႔ကုိယ္စားလွယ္ေတြက ထုိးခြင့္ မရွိဘူးေလ။ တိတိက်က်ေျပာမယ္ဆုိရင္ NCA လက္မွတ္ထုိးၿပီးတာနဲ႔ ရက္ေပါင္း ၉၀ အတြင္း ၿငိမ္းခ်မ္းေရးညီလာခံလုပ္မယ္ဆုိတာ မျဖစ္ႏုိင္ဘူးေလ။ ဒီတုိင္းပဲျဖစ္မယ္ဆုိရင္ NCA က ဘယ္ေတာ့ေလာက္မွ လက္မွတ္ထုိးႏုိင္မလဲဆုိတာ က်မတုိ႔မွန္းလုိ႔ရမယ္။ NCA လက္မွတ္ထုိးၿပီးမွ ဆက္ၿပီးသြားဖုိ႔ဆုိတာ အမွန္ေျပာရင္ က်မတုိ႔ဆုံးျဖတ္ခ်က္မဟုတ္ပါဘူး။ အရင္တုန္းက အုပ္ခ်ဳပ္ေရး ယႏၱရားလုိ႔ပဲ ေျပာခ်င္ပါတယ္။ ဒါက်မတုိ႔ အေမြခံပါတယ္။
ႏုိင္ငံတႏုိင္ငံရဲ႕အစုိးရတာ၀န္ကုိယူတဲ့အဖြဲ႔ဟာ အရင္အစုိးရလုပ္ခဲ့သမွ်ကုိတာ၀န္မယူဘူးဆုိၿပီး လုပ္လုိ႔မရပါဘူး။ ဒါေၾကာင့္ ဒီ NCA ဆုိတဲ့၀န္ထုပ္၀န္ပုိးက က်မတုိ႔အေပၚ ေရာက္လာပါတယ္။ က်မတုိ႔ကထမ္းၿပီး တတ္ႏုိင္သမွ်ေျပလည္ေအာင္လုပ္ရမွာပဲ။ အခြင့္အလမ္းတခုလုိ႔က်မျမင္သလုိ တုိင္းရင္းသားေတြကုိ ျမင္ေစခ်င္ပါတယ္။ NCA က ဒီတုိင္းရွိတယ္ဆုိေပမယ့္ တခ်ဳိ႕ေသာ ဒက္ဖ္ွေနးရွင္း Definitions ေတြက အဓိပၸာယ္ေဖာ္မႈေတြက မၿပီးျပတ္ေသးပါဘူး။ ဒီအဓိပၸာယ္ေဖာ္မႈေတြက အေလ်ွာ့အတင္းလုပ္လုိ႔ရပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ အားလုံး အဆင္ေျပေစ ရမယ္လုိ့ မေျပာ လုိဘူး။ အရင္တုန္းကက်မကုိဟုိ ဘက္ ကလာကမ္းလွမ္းတုန္းက Calculated risk ယူလိုက္ပါဆုိသလုိ။ ၂၀၁၂ ကေန မေက်ာ္ျဖတ္ႏုိင္ရင္ ၂၀၁၅ ကုိ က်မတုိ႔ေရာက္မွာ မဟုတ္ပါဘူး။ က်မတုိ႔အေလွ်ာ့အတင္းလုပ္ခဲ့ပါတယ္။ အေလွ်ာ့အတင္းလုပ္ၿပီးေတာ့မွ ေအာင္ျမင္ေအာင္ လုပ္ရမွာပဲ။
ပင္လုံညီလာခံ
ပင္လုံညီလာခံဆုိတာ ပင္လုံ Agreement အေပၚမွာအေျခခံမွာလား။ ပင္လုံစိတ္ဓာတ္အေပၚမွာ အေျခခံတာလား။ ပင္လုံသေဘာတူညီခ်က္ဟာ ေယ်ဘုယသေဘာဆန္ပါတယ္။ တိတိက်က်ရယ္လုိ႔ေတာ့ မဟုတ္ပါဘူး။ ျပန္ဖတ္ၾကည့္မယ္ဆုိရင္ေတာ့ အဓိကပါေနတာက ကခ်င္နဲ႔ပတ္သက္တဲ့ဟာ ပါတာပါ။ တျခားတုိင္းရင္းသားေတြနဲ႔စာလုိ႔ရွိရင္ေတာ့ အပုိဒ္ ၅ အပုိဒ္ ၆ နဲ႔အပုိဒ္ ၉ မွာ ေသေသခ်ာခ်ာကုိ ကခ်င္ဆုိၿပီးေတာ့ ေဖာ္ျပထားတာရွိပါတယ္။ ၈ မွာေတာ့ ရွမ္းကုိ ေဖာ္ျပထားပါတယ္။ ရွမ္းကုိေဖာ္ျပထားရာမွာလည္း တကယ္ေတာ့ General ျဖစ္ပါတယ္။ ဥပမာ (VIII) The arrangements accepted in this Agreement are without prejudice to the financial autonomy now vested in the Federated Shan States.
အဲေတာ့ without prejudice ဆုိတာ အဓိပၸာယ္ အမ်ဳိးမ်ဳိးေဖာ္လုိ႔ရပါတယ္။ အဲေတာ့ ပင္လုံစာခ်ဳပ္ အတုိင္းသြားမယ္ဆုိလုိ႔ရွိရင္ေတာင္မွ လုိတုိးပိုေလွ်ာ့ေတြ အမ်ားႀကီး လုပ္ႏုိင္တဲ့အေျခအေန ရွိပါ တယ္။ ဒါဟာ က်မတုိ႔အတြက္ ျပႆနာမျဖစ္ႏုိင္ပါဘူး။ ျပႆနာက တကယ္ က်မတုိ႔သေဘာ တူညီမႈယူခ်င္တယ္ဆုိလုိ႔ရွိရင္ ဘာမွျပႆနာမွ မရွိပါဘူး။ က်မက ပင္လုံစိတ္ဓာတ္လုိ႔ေျပာတာ ဟာ ပူးေပါင္းဆက္ဆဲေရး။ ပူးေပါင္းျခင္းအားျဖင့္ေပါ့ေနာ္။ ဒါေပမဲ့ က်မတုိ႔က စိတ္ဓာတ္ပဲယူရမယ္။ ဒီထဲမွာ ရွမ္း၊ ကခ်င္၊ ခ်င္း၊ ဗမာ ပါတယ္။ မြန္မပါ ကယားမပါ ။ မပါတာေတြ အမ်ားႀကီးပဲ။ ဒါေၾကာင့္ က်မက ပင္လုံစိတ္ဓာတ္ကုိ အေျခခံပါလုိ႔ ေျပာတာ။ ပင္လုံစာခ်ဳပ္ကုိအေျခခံမယ္ဆုိရင္ ကခ်င္၊ ခ်င္း၊ ဗမာ၊ ရွမ္းနဲ႔ပဲ ၿပီးသြားေရာလားဆုိတာ မျဖစ္ႏုိင္ပါဘူး။ ေနာက္ ပင္လုံစာခ်ဳပ္ထဲက အတုိင္းလုိ႔မေျပာတာဟာ တုိင္းရင္းသားေတြရဲ႕အခြင့္အေရးေတြကုိ ကန္႔သတ္ခ်င္လုိ႔ မဟုတ္ပါဘူး။ ေျပာရမယ္ဆုိရင္ ပင္လုံစာခ်ဳပ္က က်ဥ္းလြန္းလုိ႔ပါ။ ဒါ့ထက္ပုိၿပီးေတာ့ က်ယ္ျပန္႔ဖုိ႔ က်မတုိ႔ လုိပါ တယ္။ တကယ့္ ဖက္ဒရယ္ျပည္ေထာင္စုထူေထာင္ဖုိ႔ ဆုိလုိ႔ရွိရင္ေပါ့။
နိဂုံး
ေနာက္တခုက ဒီ Ceasefire ေတြလုပ္မွ အားလုံးအပစ္အခတ္ရပ္စဲေရး စာခ်ဳပ္လက္မွတ္ထုိးၿပီးမွ ညီလာခံကုိ စႏုိင္မယ္ဆုိရင္ ညီလာခံဘယ္ေတာ့စႏုိင္မလဲ။ အဲေတာ့ အဲလုိဆုိလုိ႔ရွိရင္ ညီလာခံမျဖစ္ေျမာက္ခ်င္တဲ့ အဖြဲ႔အစည္းတခုတည္းကေနၿပီးေတာ့ အားလုံးကုိပ်က္စီးေအာင္ လုပ္လုိ႔ရတယ္။ အပစ္အခတ္ရပ္စဲေရးဆုိတာ က်မတုိ႔ဒီကိစၥလည္း ေလ့လာၿပီးပါၿပီ။ အပစ္ရပ္စဲေရးသေဘာတူညီခ်က္ေတြထဲမွာၾကည့္လုိက္မယ္ဆုိလုိ႔ရွိရင္ ၉၀ ရာခုိင္ႏႈန္းက လပုိင္းအတြင္း ခ်ဳိးေဖာက္တယ္။ ဒါတကမၻာလုံးက အျဖစ္အပ်က္ကုိၾကည့္လုိက္တာ။ အဲေတာ့ က်မအျမဲဘဲေျပာတယ္။ အပစ္အခတ္ရပ္ စဲေရးပ်က္ဖုိ႔ဆုိတာ ၁ စကၠန္႔ပဲ လုိတယ္။
က်ည္ဆံတေတာင့္ထြက္ဖုိ႔ဆုိတာ ၁ စကၠန္႔ပဲ။ ၁ စကၠန္႔ေတာင္မရွိဘူးထင္တယ္။ က်မေတာ့ မကၽြမ္းက်င္ေတာ့ သိပ္မသိဘူး၊ ေသနတ္ေတြ ဘာေတြနဲ႔။ ကၽြမ္းက်င္တဲ့ဗုိလ္ခ်ဳပ္ေတြေတာ့ ပုိသိတာေပါ့။ အဲေတာ့ ဒိုင္းဆုိတာနဲ႔အပစ္ရပ္က ၿပိဳကြဲသြားႏုိင္တယ္။ က်ည္ဆံတေတာင့္ဟာ အပစ္ရပ္ပ်က္စီးတဲ့ အေျခအေနကုိဖန္တီး ႏုိင္တယ္။ အဲဒီ့ေတာ့ အဲဒီအေပၚကုိ က်မတို႔ရဲ႕ၿငိမ္းခ်မ္း ညီလာခံကအေျခခံမွာလား။ အဲဒီ့ေတာ့ က်မတုိ႔ရဲ႕ဒီၿငိမ္းခ်မ္းေရးညီလာခံက သိပ္ကုိ အားနည္းသြား ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ က်မတုိ႔က တမူးတရွဴး ကမန္းကတန္း လုပ္ခ်င္တာ မဟုတ္ပါဘူး။
တကယ္ေျပာမယ္ဆုိရင္ က်မတုိ႔ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးညီလာခံျဖစ္သင့္တာဟာ ရာစုနွစ္ တ၀က္ေလာက္ကုိ ရွိေနပါၿပီ။ ဒါက်မတုိ႔ သိပ္ၿပီးေတာ့ ကမန္းကတန္းလုပ္တယ္လုိ႔ ေျပာလုိ႔မရပါဘူး။ လုပ္ခဲ့တဲ့ လုပ္ခဲ့တဲ့အစဥ္အဆက္ေတြအေပၚက်မတုိ႔အေျခခံတာပါ။ က်မတို႔ ဒီ စၿပီးေဆြးေႏြးတဲ့ ၂ လ ေလာက္ကမွ စတာမဟုတ္ပါဘူး။ ၿငိမ္းခ်မ္းေရး Process ပေရာစက္ဆုိတာ ဟုိးကတည္းက လြတ္လပ္ေရး ရကတည္းက စတယ္လုိ႔ပဲေျပာလုိ႔ရမွာေပါ့။
လြတ္လပ္ေရးနဲ႔အတူတူ က်မတုိ႔ျပည္တြင္းၿငိမ္းခ်မ္းေရးကုိဆုံးရွဳံးခဲ့တာကုိး။ အဲဒီေတာ့ ျပည္တြင္းၿငိမ္းခ်မ္းေရးရေအာင္လုိ႔ႀကိဳးပမ္းမႈေတြက လြတ္လပ္ေရး သက္တမ္းနဲ႔အတူတူပဲလုိ႔ က်မတုိ႔ေျပာလုိ႔ရပါတယ္။
အဲဒီေတာ့ က်မေျပာလုိတာက လုိခ်င္တာေတြေတာင္းပါ။ က်မတုိ႔ေပးမယ္လုိ႔ အာမမခံဘူး။ က်မတုိ႔ ေဆြးေႏြးမယ္။ ဒါေပမဲ့ Calculated Risk ဆိုတာ ကုိလည္း ယူပါ။ ၁၀၀ ရာခုိင္ႏႈန္း အာမခံခ်က္ရွိမွလုပ္မယ္ဆုိရင္ က်မတုိ႔ ဘယ္ေတာ့လုပ္ျဖစ္မွာ မဟုတ္ဘူး။ ဘယ္တုန္းကမွက်မတို႔ ၁၀၀ ရာခုိင္ႏႈန္းက မရွိခဲ့ပါဘူး။ ဥပမာက်မတုိ႔ ၂၀၁၂ - ၂၀၁၅ မွာ ၀င္ၿပိဳင္တုန္းက - ၉၀ တုန္းကၾကည့္ပါလား ဘာျဖစ္သြားလဲ။ ဘာေၾကာင့္အခု ၀င္ၿပိဳင္မွာလဲ လုိ႔ေမးတယ္။
အဲဒီေတာ့ ခုနကေျပာသြားသလုိေပါ့ေနာ္။ အရင္တုန္းက ေဖေဖတုိ႔နဲ႔ သေဘာတူညီခ်က္ဟာ ေနာက္ပုိင္းက်ေတာ့ မတည္ဘူး။ မတည္လုိ႔ အခု ေနာက္ သေဘာတူညီခ်က္အသစ္ မယူသင့္ဘူး ဆုိတာ မသင့္ဘူးဆုိလုိ႔ရွိရင္ က်မတုိ႔ က ၉၀ တုန္းက က်မတို႔ရဲ႕ေရြးေကာက္ပြဲရလာဒ္ဟာ အေဟာသိကံျဖစ္သြားလုိ႔။ ၂၀၁၂ ၊ ၂၀၁၅ တုိ႔ဟာ အခြင့္အေရး အလြတ္ခံခဲ့ၾကမွာလား။
အလြတ္ခံခဲ့ရင္ေတာ့ က်မတုိ႔မွားမယ္လုိ႔ ျပန္ၿပီးေတာ့သုံးသပ္လုိ႔ရပါတယ္။ မွားမယ္၊ မွန္မယ္ ဆုိတာ ၁၀၀ ရာခုိင္ႏႈန္း က်မတို႔ ေျပာလုိ႔မရဘူး။ က်မတုိ႔စြန္႔စားၿပီးေတာ့မွ တခါျဖစ္ၿပီးလုိ႔ အျမဲပဲျဖစ္မယ္လုိ႔ အဲဒီအျမင္နဲ႔ဆုိရင္ေတာ့ အေရွ႕တုိးလုိ႔ရမွာမဟုတ္ဘူးဆုိၿပီးေတာ့ က်မတုိ႔စြန္႔စားၿပီး လုပ္လုိက္တာပါ။
အေသးစိပ္ဟာေတြနဲ႔ပတ္သက္လုိ႔ကေတာ့ က်မသိတယ္၊ တုိင္းရင္းသားေတြနဲ႔ေဆြးေႏြးရမယ္။ ဘာပဲေဆြးေႏြးေဆြးေႏြး Peace Process မွာ ၀င္ႏုိင္ေရး ကုိဦးတည္ၿပီးေတာ့ ေဆြးေႏြးပါလုိ႔ က်မက ေမတၱာရပ္ခံခ်င္ပါတယ္။ Peace Process မွာ၀င္ႏုိင္ဖုိ႔ ဒုိ႔ဘယ္လုိ လုပ္ၾကမယ္။ ဘယ္လုိ အေပးအယူလုပ္ၾကမလဲ၊ အဲဒီလုိပုံစံနဲ႔ပဲေဆြးေႏြးပါလုိ႔ ေမတာရပ္ခံခ်င္ပါတယ္။
ဒါေၾကာင့္ က်မတုိ႔က ပင္လုံစိတ္ဓာတ္က အင္မတန္က်ယ္ျပန္႔တယ္။ သေဘာတူညီခ်က္က နည္းနည္းက်ဥ္းတယ္။ အဲဒါ က်မတုိ႔စဥ္းစားၿပီးေျပလည္ေအာင္ လုပ္ပါမယ္။
၂၁ ရာစုပင္လုံညီလာခံကုိလည္း အပစ္အခတ္ရပ္စဲေရးမထုိးတဲ့လူေတြကုိလည္း တက္ႏုိင္တဲ့ အေနအထားမ်ဳိးကုိ ဖန္းတီးခ်င္တယ္။ ဒါေပမဲ့ တန္းတူညီတူေတာ့ အခြင့္အေရးေပးလုိ႔မရဘူး။ ဒါကေတာ့ လက္ေတြ႔က်ပါတယ္။ ဘာလုိ႔လဲဆုိေတာ့ လက္မွတ္မထုိးတဲ့အတူတူပဲဆုိရင္ေတာ့ ဘယ္သူက ထုိးေတာ့မွာလဲ။ လက္မွတ္မထုိးတဲ့လူနဲ႔ လက္မွတ္ထုိးနဲ႔ လူနဲ႔အတူတူပဲဆုိရင္ေတာ့ ဘယ္သူကမွ ထုိးေတာ့မွာမဟုတ္ဘူး။
အဲ့ဒီေတာ့အဲ့ဒီဟာတခုကေတာ့ သတ္မွတ္ခ်က္ကေတာ့ ရွိမွာေပါ့။ ဒါေပမဲ့ က်မတုိ႔က တတ္နုိင္သမ်ွ ေအာလ္အင္ကလူးစစ္ (All Inclusive) ျဖစ္ေအာင္လုိ႔ ဘယ္လုိပုံစံနဲ႔လက္မွတ္မထုိးတဲ့သူေတြ ပါ၀င္ၿပီးေတာ့က်မတုိ႔ ညီလာခံျဖစ္ေျမာက္ေရးအတြက္လုပ္ႏုိင္မလဲဆုိၿပီးေတာ့ က်မတုိ႔အဲဒါကုိလည္း စဥ္းစားထားၿပီး သားပါ။
အေကာင္းဆုံးကေတာ့ လက္မွတ္ထုိးၿပီး၀င္လာရင္ေကာင္းတာေပါ့။ အဲေတာ့ လက္မွတ္ထုိးႏုိင္ ေအာင္လုိ႔ ဒီအန္စီေအ အေပၚမွာပတ္သက္ၿပီးေတာ့ ဘယ္လုိအေလွ်ာ့အတင္းလုပ္မလဲ။ ဘယ္လုိအဓိပၸာယ္ေဖာ္မလဲဆုိတာကုိ က်မက ဦးတည္ေစခ်င္တယ္။ လက္မွတ္မထုိးဘဲနဲ႔ တက္ရေအာင္လုပ္ေပးဆုိရင္ ဒါကေတာ့ မတရားဘူး။ လက္မွတ္ထုိးတဲ့လူေတြက ေျပာမွာပါ က်ေနာ္တို႔က်ေတာ့ လက္မွတ္ထုိးရတယ္။ သူတုိ႔က လက္မွတ္မထုိးရဘူးဆုိရင္က်မက ဘယ္လုိေျဖရမလဲ။