ဖိလစ္ပိုင္သမၼကိုယ္တိုင္ မူးယစ္ေဆးသုံးသူေတြကို သတ္ျဖတ္ေနတာ တရားသလား

President Duterte says he will protect enforcers involved in shootouts. Image via Concept News Central

ဖိလစ္ပိုင္သမၼကိုယ္တိုင္ မူးယစ္ေဆးသုံးသူေတြကို သတ္ျဖတ္ေနတာ တရားသလား
(မိုက္ခဲစိန္ ဘာသာျပန္) မိုးမခ၊ ၾသဂုတ္ ၁၀၊ ၂၀၁၆

အေမရိကန္အတြက္ အရွက္ရတဲ့ ေရငုံႏႈတ္ပိတ္ေနမႈၾကီးကေတာ့ ဖိလစ္ပိုင္ႏိုင္ငံမွာ မူးယစ္ေဆးသမားေတြကို သတ္ျဖတ္သုတ္သင္ျခင္းခံေနရတာကို ဘာမွ ၀င္မေျပာလို႔ပါဘဲတဲ့။ အကယ္၍သာ လူသားေတြရဲ့ က်န္းမာေရးနဲ႔ သာယာ၀ေျပာေရးကို ကာကြယ္ေစာင့္ေရွာက္ျခင္းသည္ ႏိုင္ငံတကာမူးယစ္ေဆးျပသနာကို ထိန္းခ်ဳပ္ေရး၏ အဓိကတခ်က္သာဆိုရင္ေတာ့ သတ္ျဖတ္မႈေတြကို ရပ္ဆိုင္းရပါမယ္။

ေဆာင္းပါးေရးသူက Hannah Hetzer (Alternet) ကပါ။ Salon.com မွာ ေဖာ္ျပထားပါတယ္။

လြန္ခဲ့တဲ့ ရက္သတၱပတ္မ်ားမွာ ဖိလစ္ပိုင္မွာ လူေတြ ေသြးေခ်ာင္းစီးေအာင္ သတ္ျဖတ္ခံေနရပါတယ္။ အသတ္ခံရသူေတြကေတာ့ မူးယစ္ေဆး ေရာင္း၀ယ္သူေတြ၊ မူးယစ္ေဆး သုံးစြဲသူေတြ ျဖစ္ပါတယ္။ ဖိလစ္ပိုင္ သမၼတအသစ္အျဖစ္ ေရြးေကာက္တင္ေျမွာက္ခံရတဲ့ Rodrigo Duteret ရိုဒရီဂို ဒိုတာေတရဲ့ အားေပး အားေျမွာက္မႈနဲ႔ ႏိုင္ငံေတာ္အဆင့္ ဥပေဒလြတ္ကင္းခြင့္ရွိရွိ တရားရုံးမပါ စီရင္ထုံးမပါဘဲ လူေတြ အသတ္ခံေနရတာ ျဖစ္ပါတယ္။

သမၼတျဖစ္ျဖစ္ခ်င္းမွာပဲ ရိုဒရီဂိုက ပုလိပ္ေတြ တာ၀န္သိလုပ္သားျပည္သူေတြဟာ မူးယစ္ေဆးသမားေတြကို သတ္ျဖတ္ပစ္ၾကဖို႔၊ အဲသည္အတြက္ ျပည္သူေတြကို ဂုဏ္ျပဳဆုခ်ီးျမွင့္မယ့္အေၾကာင္း၊ ပုလိပ္ေတြကို လူ႔အခြင့္အေရးခ်ဳိးေဖာက္မႈနဲ႔ စြပ္စြဲခံရလ်င္ လြတ္ျငိမ္းခြင့္ ေပးမယ့္အေၾကာင္း ေျပာၾကား တိုက္တြန္းလိုက္ပါတယ္။ အဲသည္လို ေျခာက္ျခားစရာေကာင္းတဲ့ တိုက္တြန္းမႈအျပီးမွာ မူးယစ္ေဆးသမားလို႔ သံသယရွိသူ လူေပါင္း ၇၀၀ ေက်ာ္ လမ္းေတြေပၚမွာ အသတ္ခံခဲ့ရပါတယ္။

Eye-opening images reveal the daily life inside Quezon City jail in Manila,

အဲသည္ေနာက္ သူတို႔အသက္ကို စုိးရိမ္တဲ့ မူးယစ္ေဆးသုံးစြဲသူ လူေပါင္း ၁သိန္း ၁ေသာင္း ၄ေထာင္ဟာ သက္ဆိုင္ရာအာဏာပိုင္ေတြထံမွာ လာေရာက္ အဖမ္းခံၾကပါတယ္။ သူတို႔ေတြကို ဖိလစ္ပိုင္က အက်ဥ္းသားေတြ အဆမတန္ ျပည့္ၾကပ္ေနျပီျဖစ္တဲ့ ေထာင္ေတြထဲမွာ ခ်ဳပ္ေႏွာင္ထားလိုက္ၾကပါတယ္။ သူတို႔ေတြ လူသားမဆန္တဲ့ အလိုမတူဘဲ ေဆးျဖတ္စီမံခ်က္ေတြေအာက္ကို ေရာက္ရွိသြားၾကမွာ ေသခ်ာပါတယ္။

ဥပေဒလြတ္ကင္းခြင့္ရ သတ္ျဖတ္လုပ္ၾကံမႈေတြဟာ လူ႔အခြင့္အေရးကို အၾကီးအက်ယ္ ခ်ဳိးေဖာက္မႈ ျဖစ္ပါတယ္။ သို႔ေသာ္လည္း အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုကေတာ့ ေရငုံႏႈတ္ပိတ္ေနပါတယ္။ ဒါ့အျပင္ အေမရိကန္ ႏိုင္ငံျခားေရး၀န္ၾကီး ဂၽြန္ကယ္ရီက ဖိလစ္ပိုင္သမၼတၾကီးကို ကူေငြ အေမရိကန္ ေဒၚလာ ၃၂ သန္းေပးမယ့္ အေၾကာင္း၊ အဲဒီေငြနဲ႔ ျငိမ္၀တ္ပိျပားမႈတည္ေဆာက္ေရး တရားဥပေဒစုိးမိုးေရးအတြက္ သင္တန္းေပးတဲ့ဆီမွာ သုံးမယ့္အေၾကာင္း ေၾကျငာလိုက္ပါတယ္။ ဖိလစ္ပိုင္သမၼတရဲ့ ဥပေဒလက္လြတ္ သတ္ျဖတ္မႈေတြကို အေမရိကန္က ေထာက္ျပေျပာဆိုျခင္း မရွိခဲ့ပါဘူး။

လြန္ခဲ့တဲ့ ဗုဒၶဟူးေန႔မွာပဲ ႏိုင္ငံတကာ အဖြဲ႔အစည္းေပါင္း ၃၀၀ ေက်ာ္က သေဘာထားထုတ္ျပန္ရာမွာ ကုလသမဂၢ မူးယစ္ေဆးထိန္းခ်ဳပ္ေရးေအဂ်င္စီအေနနဲ႔ ဖိလစ္ပိုင္သမၼတရဲ့ မူးယစ္ဆန္႔က်င္ေရး သတ္ျဖတ္ေနမႈေတြ ခ်က္ျခင္း ရပ္ဆိုင္းဖို႔ ေတာင္းဆိုေပးရန္န႔ဲ ႏႈတ္ပိတ္မေနဖို႔ကို ေျပာဆိုလိုက္ပါတယ္။ သူတို႔ေပးပို႔တဲ့ စာကို ယူအန္ရဲ့ မူးယစ္နဲ႔ ရာဇ၀တ္မႈဆိုင္ရာ ရုံးအဖြဲ႔၊ ႏိုင္ငံတကာ မူးယစ္ေဆး ထိန္းခ်ဳပ္ေရး ဘုတ္အဖြဲ႔တို႔ကို လိပ္မူျပီး ပုိ႔ခဲ့တာပါ။

(File photo) Data from the Philippine National Police show five drug suspects were killed daily from June 16 to June 20

အဲသည္အတြက္ လေပါင္းမ်ားစြာ လူေတြ သတ္ျဖတ္ခံခဲ့ရျပီးေနာက္ ၾကာသာပေတးေန႔က်မွပဲ ဆိုင္ရာယူအန္အဖြဲ႔အစည္းကေန ကန္႔ကြက္ေၾကာင္း စာထုတ္ပါေတာ့တယ္။ ဥပေဒလက္လြတ္ သတ္ျဖတ္မႈေတြဟာ တရားမ၀င္ေၾကာင္း၊ အေျခခံလူ႔အခြင့္အေရးကို ခ်ဳိးေဖာက္ရာ ေရာက္ေၾကာင္း ေ၀ဖန္လိုက္ပါတယ္။ ယူအန္အဖြဲ႔၀င္ႏိုင္ငံတခုအေနနဲ႔ အဲသည္လို မလုပ္အပ္ေၾကာင္း၊ ႏိုင္ငံတကာ ဥပေဒ ထုံးတမ္း နည္းနာေတြကို လိုက္နာရမွာ ျဖစ္ေၾကာင္း ေျပာဆိုလိုက္ပါတယ္။

ဒါေၾကာင့္ အေမရိကန္အစုိးရကလည္း ယူအန္ကဲ့သို႔ ဖိလစ္ပိုင္ကို ကန္႔ကြက္သင့္ျပီ ျဖစ္ပါတယ္။ အခုလို လူ႔အခြင့္အေရး ခ်ဳိးေဖာက္ေနတဲ့ ႏိုင္ငံတႏိုင္ငံရဲ့ လုံျခဳံေရးတပ္ဖြဲ႔ေတြကို အကူအညီေပးေနတာေတြကို တုန္႔ဆိုင္းထားရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ ႏိုင္ငံေတာ္အဆင့္ အားေပးအားေျမွာက္ျပဳျပီး မူးယစ္ေဆးသမားေတြကို သတ္ျဖတ္တာကို အေမရိကန္က လူစိတ္ရွိရွိနဲ႔ တားဆီးသင့္ပါတယ္။

ကမာၻတ၀ွမ္းမွာ မူးယစ္ေဆးျပသနာကို ေျဖရွင္းၾကရာမွာ ရက္စက္ ၾကမ္းၾကဳတ္စြာ အေရးယူမႈေတြ လုပ္ေနၾကပါတယ္။ မူးယစ္ေဆး ေရာင္း၀ယ္သူေတြ၊ သုံးစြဲသူေတြကို အစုလိုက္ အျပဳံလိုက္ ဖမ္းဆီး ေထာင္ခ်ထားတာေတြ၊ မူးယစ္ေဆးပင္ေတြကို ေ၀ဟင္ကေန ေဆးျဖန္း ႏွိမ္နင္းရာက သဘာ၀ပတ္၀န္းက်င္ကို ထိခုိက္ပ်က္စီးေစတာေတြ၊ အဲဒါေတြနဲ႔ ဆက္ႏြယ္တဲ့ လူ႔အခြင့္အေရး ခ်ဳိးေဖာက္မႈ၊ အတင္းအၾကပ္ အဓမၼ ေဆးျဖတ္တဲ့ အစီအမံေတြကို ႏိုင္ငံေတာ္အဆင့္ က်ဳးလြန္ေနၾကပါတယ္။ အင္ဒိုနီးရွားနိုင္ငံကိုယ္တိုင္ မူးယစ္ေဆး၀ါးမႈ က်ဳးလြန္တဲ့ ရာဇ၀တ္သားေတြကို ေသဒါဏ္စီရင္မႈေတြ ျပန္ျပီး လုပ္ေဆာင္လာပါတယ္။ ပါးကြက္သားေသနတ္အဖြဲ႔နဲ႔ မူးယစ္သမား ၄ ဦးကို ပစ္သတ္လိုက္တယ္လို႔ သိရပါတယ္။

မူးယစ္ျပသနာကို စစ္ပြဲ ဆင္ႏႊဲေနၾကရာမွာ လူေတြအသက္ကို ကယ္တင္ဖို႔ဆိုျပီး လူေတြကို သတ္ျဖတ္ေနၾကပါတယ္။ အကယ္၍သာ လူသားေတြရဲ့ က်န္းမာေရးနဲ႔ သာယာ၀ေျပာေရးကို ကာကြယ္ေစာင့္ေရွာက္ျခင္းသည္ ႏိုင္ငံတကာမူးယစ္ေဆးျပသနာကို ထိန္းခ်ဳပ္ေရး၏ အဓိကတခ်က္သာဆိုရင္ေတာ့ သတ္ျဖတ္မႈေတြကို ရပ္ဆိုင္းရပါမယ္။

(စာေရးသူ Hannah Hetzer ဆိုတာ ဥရုေဂြးႏိုင္ငံ၊ မြန္တီဗီဒီယိုမွာ ေနထုိင္ျပီး၊ Americas for the Drug Policy Alliance ရဲ့ ေပၚလစီမန္ေနဂ်ာ ျဖစ္ပါတယ္)