ေအာင္သူၿငိမ္း ● အစိုးရဝန္ထမ္းေတြဘက္က အျမင္
(မိုးမခ) ၾသဂုတ္ ၁၁၊ ၂၀၁၆
(မိုးမခ) ၾသဂုတ္ ၁၁၊ ၂၀၁၆
 |
| (ၿမိတ္ကရံုးတခုမွာ တင္ထားတဲ့ပံုပါ၊ Credit: Susanne) |
View from the civil servants (အစိုးရဝန္ထမ္းေတြဘက္က အျမင္)
က်ေနာ္ ေဒသႏၱရအုပ္ခ်ဳပ္ေရးစနစ္ (Local Governance) ကိစၥ သင္တန္းေတြေပးရင္း၊ အစိုးရ ေအာက္ေျခဝန္ထမ္းေတြနဲ႔ စကားေျပာျဖစ္ပါတယ္။ စိတ္ဝင္စားစရာ ကိစၥ အေတာ္မ်ားမ်ားလည္း ၾကားခဲ့ရပါတယ္။ အဲသည္မတိုင္ခင္က အရပ္ဘက္ အဖြဲ႔အစည္း၊ စီးပြားေရး လုပ္ငန္းရွင္ေတြနဲ႔ ေျပာျဖစ္ေတာ့ သူတို႔ဆီက အျမင္ေတြလည္း ၾကားခဲ့ရပါတယ္။
ဘာေတြ ေျပာင္းလဲသြားပါသလဲ။
အရင္ကာလေတြတုန္းက ဝန္ထမ္းေတြက လာဘ္ယူတယ္။ ဒါေပမယ့္ အလုပ္ၿပီးတယ္။ အခုကာလမွာေတာ့ ဝန္ထမ္းေတြက လာဘ္ေတာ့မယူဘူး။ စာရြက္ စာတမ္းေတြ ေတာင္းတယ္။ ၾကာျမင့္ေနတာနဲ႔ အလုပ္မျဖစ္ေတာ့ဘူးလို႔ ဆိုၾကပါတယ္။ တနည္း က်ေနာ္နားလည္သလို ေျပာရရင္ ထိေရာက္မႈ (Efficiency) က်သြားတာပါ။
ဥပမာအားျဖင့္- တနသၤာရီတိုင္းမွာ ယခင္က ဆန္-ဆီကို ထိုင္းနယ္စပ္ဘက္က ေရေၾကာင္းနဲ႔ သြင္းလို႔ရပါတယ္။ သူတို႔က အခြန္ (Duty) ေဆာင္၊ အခြန္ေဆာင္ အလုပ္ျဖစ္ပါတယ္။ တနသၤာရီအတြက္ အေရးႀကီးတာက ဆန္နဲ႔ ဆီပါ။ အခုကာလမွာ ေတာ့ ဆန္နဲ႔ ဆီေစ်းေတြ တက္ေနပါတယ္။ ေကာ့ေသာင္းဘက္က ေရေၾကာင္းနဲ႔သြင္းဖို႔ (ျပည္ပသြင္းကုန္) အေနနဲ႔ လုပ္ဖို႔ခက္တယ္။ စရိတ္မကာမိဘူး ဆိုတာမ်ဳိးေတြ ကုန္သြယ္ေတြဘက္က ေျပာၾကပါတယ္။ ဆီဆိုရင္ ျမဝတီဘက္က သြင္းလာတဲ့ဆီကို တနသၤာရီတိုင္းဘက္ကို ျပန္ယူေရာင္းေနရတာပါ။ သူတို႔က ေစ်းႏႈန္းကို မယွဥ္ႏိုင္ပါဘူး။ (ဆိုလိုတာက ျမဝတီဘက္က အခြန္ေတြ မေပးဘဲ သြင္းလာႏိုင္ေသးတဲ့ လမ္းရွိေနေသးတယ္။ အဲဒီကိစၥက တရားဝင္သြင္းမယ့္သူေတြအတြက္ မယွဥ္သာဘူးဆိုတဲ့ ကိစၥပါ)။ အဲသည္ေတာ့ က်ေနာ္က ေဒသႏၱရ အစိုးရေတြက ကုန္စည္စီးဆင္းမႈ ျမန္ဆန္ေစေရး (Trade Promotion) မလုပ္ဘူးလားလို႔ ေမးပါတယ္။ အစိုးရသစ္ျဖစ္ေနေတာ့ အလုပ္ေတြက မ်ား၊ ဒီကိစၥဘက္ကို လွည့္ႏိုင္ပံု မေပၚေသးပါဘူး။
က်ေနာ္ေျပာခ်င္တာ အဓိကက ဒီကိစၥ မဟုတ္ပါ။ ဝန္ထမ္းေတြဘက္က ေျဖၾကားခ်က္ (အျမင္) သာ ျဖစ္ပါတယ္။ သူတို႔ေျပာ တာက -
၁။ ဝန္ထမ္း ဖြဲ႔စည္းပံု အျပည့္အဝ မရွိပါ။ ဝန္ထမ္းနဲ႔ အလုပ္ယွဥ္ရင္ မႏိုင္ရင္ကာ ရွိေနပါတယ္။ (အရင္ သုေတသနလုပ္တဲ့ ကာလေတြမွာ ၾကားခဲ့ရဖူးတာကလည္း ဝန္ႀကီးဌာနေတြမွာ ခန္႔သင့္တယ္ယူဆတဲ့ ဖြဲ႔စည္းပံုရဲ႕ သံုးပံုတပံုသာ ခန္႔ႏိုင္ပါေသး တယ္)။ ေထြ/အုပ္ဌာနမွာေတာ့ အျပည့္ခန္႔တယ္လို႔ သိရပါတယ္။
၂။ ဒီၾကားထဲ အခုရက္ပိုင္းထြက္တဲ့ ကမၻာ့ဘဏ္ (WB) က ေငြေခ်းၿပီး ဝန္ထမ္း လစာတိုးမယ္ဆိုတဲ့ ကိစၥ သူတို႔ကို ခ်ျပေမးၾကည့္မိပါတယ္။ (အဲဒီသတင္းက မွားပါတယ္။ ဝန္ထမ္းလစာ တိုးမွာမဟုတ္ပါ။ ဘတ္ဂ်က္အခက္အခဲ ေျပလည္ေစ ေရး ကမၻာ့ဘဏ္ေခ်းေငြနဲ႔ ျဖည့္ဆည္းမွာသာ ျဖစ္ပါတယ္)။ သူတို႔ေျပာတာက လစာတိုးတာက အဓိက မက်ပါဘူး။ သူတို႔ လုပ္ငန္းေတြမွာ လုပ္ငန္းအတြက္ အျပည့္အဝ ျဖည့္ဆည္းေပးဖို႔သာ လိုတယ္လို႔ ဆိုၾကပါတယ္။
- အစိုးရရံုးေတြမွာ လွ်ပ္စစ္နဲ႔ တယ္လီဖုန္း လြတ္လပ္စြာ အျပည့္အဝ သံုးခြင့္ရပါတယ္။
- စာရြက္စာတန္းဖိုး (Stationary) မလံုေလာက္ပါ။ အဲသည္ေတာ့ ဝန္ေဆာင္မႈ ရယူသူေတြထံက အလွဴခံရတာ၊ ေတာင္းရတာမ်ဳိး ျဖစ္လာပါတယ္။
- ေန႔တြက္စရိတ္၊ ခရီးစရိတ္ေတြက မလံုေလာက္ပါ။ အိတ္စိုက္သံုးၾကရပါတယ္။ အိတ္စိုက္မသံုးရရင္ ေတာ္လွပါၿပီလို႔ သူတို႔က ဆိုၾကပါတယ္။ (က်ေနာ္တို႔ အရင္ သုေတသနလုပ္ၾကစဥ္ကာလမွာ ငါးလုပ္ငန္း သုေတသနဆီေရာက္ပါတယ္။ သုေတသနဌာန အသံုးစရိတ္ဘယ္ေလာက္ရွိသလဲ သိလားလို႔ ေမးပါတယ္။ သုေတသနဌာန အသံုးစားရိတ္ မရွိပါ။ ဇီးရိုးပါ။ သူတို႔လစာ၊ လည္ပတ္စားရိတ္ အနည္းငယ္သာ ရွိပါတယ္။ ဘာျဖစ္လို႔လဲဆိုေတာ့ အရင္ အစိုးရအဆက္ဆက္က တင္ျပရင္ ျဖတ္ခ်တယ္။ အဲသည္ေတာ့ အစဥ္အလာျဖစ္ၿပီး ေနာက္ထပ္ ဘတ္ဂ်က္ေတြမွာလည္း မတင္ၾကေတာ့ဘူး ဆိုပါတယ္။) အဲသည္လိုပဲ ဌာန အေတာ္မ်ားမ်ားရဲ႔ လုပ္ငန္းစားရိတ္ေတြက နည္းလြန္းလွပါတယ္။
၃။ ဝန္ထမ္းအမ်ားရဲ႔ အေျပာက အလုပ္ေတြက ပိုမ်ားလာတယ္ ဆိုပါတယ္ (More Demands)။ ဥပမာ- ယခင္ ဗဟိုအစိုးရက ဝန္ႀကီးဌာနနဲ႔ ဆက္ဆံေရးသာမက၊ ျပည္နယ္/တိုင္းအစိုးရေတြရဲ႔ ေတာင္းဆိုခ်က္ေတြပါ လုပ္ရပါတယ္။ ဥပမာ- ေရတို၊ ေရရွည္၊ ကာလလတ္ (Meso-planning) အတြက္ အခ်က္အလက္ေတြ ေတာင္းဆိုလာရင္ ေပးရပါတယ္။ အဲဒါအျပင္ ႏိုင္ငံတကာ အဖြဲ႔အစည္းေတြနဲ႔ ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္မႈေတြ မ်ားလာတာနဲ႔အမွ် ေအာက္ေျခမွာ အလုပ္ေတြ ပိုမ်ားလာပါတယ္။ ဥပမာ-စီမံကိန္းဌာနဆိုရင္ UNDP နဲ႔ ပူးေပါင္းလုပ္ငန္းေတြအရ ေအာက္ေျခမွာ စစ္တမ္းေကာက္ရတာ၊ လုပ္ငန္းေတြ ပိုမ်ားလာပါတယ္။ ဒီအတြက္ ခရီးစရိတ္၊ အသံုးစရိတ္၊ ဝန္ထမ္းအင္အားက မမ်ားလာပါဘူး။ ဒီေတာ့ လုပ္ၾကံစာရင္းေတြ ျဖစ္လာပါတယ္။ ရြာေတြက နယ္ေဝးက စာရင္းကို ဖုန္းနဲ႔ အလြယ္ေကာက္ယူတာေတြ ျဖစ္လာရပါတယ္။
၄။ ေနာက္တခ်က္ကေတာ့ (သူတို႔ေျပာတာ) ဝန္ထမ္းအမ်ားစု (၉၀%) ေလာက္က လာဘ္ယူဖို႔ေရွာင္ဖို႔ တက္တက္ႂကြႂကြ လုပ္ၾကတယ္ ဆိုပါတယ္။ တတ္ႏိုင္သမွ် လုပ္ထံုးလုပ္နည္း (Procedure) က်ေအာင္ လုပ္ၾကပါတယ္။ အထက္ကလည္း လုပ္ထံုးလုပ္နည္း လိုက္နာဖို႔ ဖိအားေပးၾကတာ ရွိပါတယ္။ ဒီမွာ ျပႆနာ ျဖစ္လာရပါတယ္။ ဥပမာ- မွတ္ပံုတင္ ထုတ္ေပးေရးအတြက္ ေထာက္ခံဖို႔ ေနရာဌာန ၅-ခု လိုပါတယ္။ ေဆာက္လုပ္ေရး-ရင္းႏွီးမႈ လုပ္ဖို႔ ေျမယာကိစၥ ပတ္သက္လာရင္ ပံုစံ (၁၀၅) အတြက္ ေထာက္ခံစာ ၁၃-ခု လိုပါတယ္။
အရင္ စစ္အစိုးရက ကာလတုန္းက လြယ္ပါတယ္။ လုပ္ထံုးလုပ္နည္း သိပ္ ဂရု မစိုက္ဘဲ ႏႈတ္မိန္႔ (Oral order) နဲ႔ လာပါတယ္။ သူတို႔က လုပ္ေပးလိုက္ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ပိုက္ဆံလည္း ယူလိုက္ၾကပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ စာေတြထုတ္ေပးရာမွာ သူတို႔ကိုယ္သူတို႔ ျပန္ကာႏိုင္ဖို႔ (ညႊန္ၾကားခ်က္အရ) ဆိုတာမ်ဳိး မျဖစ္မေန ထည့္ၿပီးေတာ့ ကာၾကပါတယ္။ အခုက လုပ္ထံုးလုပ္နည္းကို လိုက္နာပါတယ္။ ပိုက္ဆံလည္း မယူပါဘူး။ အလုပ္လည္း ၾကာပါတယ္။ အဲသည္မွာ ယခု ကလေတာ့ (Efficiency) ထိေရာက္မႈ က်ဆင္းလာပါတယ္။ တမင္ညစ္တာ မဟုတ္ၾကဘူး လို႔ ဆိုပါတယ္။
၅။ ေနာက္တခုကေတာ့ သမၼတဦးသိန္းစိန္ အစိုးရလက္ထက္ကေန၊ ယခုတိုင္ သံုးေနၾကတဲ့ ေကာ္မတီစနစ္ပါ။ ကိစၥတိုင္းကို အျပန္အလွန္ ထိန္းခ်ဳပ္ႏိုင္ဖို႔ (Check-and-balance) ေကာ္မတီေတြ ဖြဲ႔ၾကပါတယ္။ ယခု NLD အစိုးရလည္း ေကာ္မတီ အမ်ားအျပား ဖြဲ႔ပါတယ္။ အဲသည္မွာ အခ်ဳိ႕ ဌာနေတြက သူတို႔ ထဲထဲ ဝင္ဝင္ မပါရဘဲ ေကာ္မတီစနစ္အရ လက္မွတ္ေတြ ထိုးၾကရပါတယ္။ သူတို႔ စိတ္ မသက္သာပါ။ ဒါဟာလည္း အျပန္အလွန္ ထိန္းညိႇမႈထက္စာရင္၊ စိတ္မပါဘဲ အခ်ဳပ္ခံေနၾကရတဲ့ကိစၥလို႔ သူတို႔က ခံစားေနၾကရပါတယ္။
၆။ သယ္ယူပို႔ေဆာင္ေရးကလည္း ျပႆနာပါ။ ေျမစာရင္းထုတ္ေပးဖို႔ ေျမတိုင္းရင္ ဌာန အမ်ားအျပား ပတ္သက္ပါတယ္။ သူတို႔အတြက္ ေန႔လည္စာ၊ သယ္ယူ ပို႔ေဆာင္ေရး စားရိတ္ေတြေတာ့ မရွိပါဘူး။ ဌာန အမ်ားအျပားမွာလည္း အလားတူပါ။
၇။ ေနာက္တခုကေတာ့ ဒီမိုကေရစီ ေခၚမလား၊ ပြင့္လင္းမႈ ပိုရွိလာတာနဲ႔အမွ် တိုင္စာေတြ ပိုမ်ားလာတယ္ ဆိုပါတယ္။ ယခင္စစ္အစိုးရတုန္းက ရံုးျပင္ကနား ကို ေၾကာက္ၾကပါတယ္။ အခုေတာ့ စြပ္က်ယ္လက္ျပတ္၊ ေဘာင္းဘီတိုနဲ႔ ရံုးကိုလာ (တခါတေလ မူးေနေသးတယ္) ဝန္ထမ္းေတြကို ေဟာက္ဟမ္းေနၾကတဲ့ ကိစၥကိုလည္း ေျပာပါတယ္။ တိုင္စာေတြလည္း မ်ားပါတယ္။ အရင္ အစိုးရေခတ္ က ရွင္းျပီးသားကိစၥေတြကိုလည္း အစိုးရအသစ္တက္ေတာ့ ထပ္တိုင္ပါတယ္။ လူနာမည္ေျပာင္းၿပီး ထပ္တိုင္ပါတယ္။ ဒါဟာလည္း ဝန္ထမ္းေတြအတြက္ ထပ္ၿပီး ဝန္ထုပ္ဝန္ပိုး ျဖစ္ေစပါတယ္။
၈။ က်ေနာ္က (Protection of whistle blower policy) ရွိသလား ေမးပါတယ္။ ဆိုလိုတာက ဌာနတခုခုမွာ အနံ့အသက္မေကာင္းေတာ့ရင္၊ မဟုတ္တာ ေတြ လုပ္ေနၿပီ သကၤာမကင္း ရွိလာရင္ ေဖာက္ၿပီး တိုင္ၾကားသူ (မီးလွန္႔သံေခ်ာင္း ေခါက္သူ) ကို ကာကြယ္မႈေပးဖို႔ မူပါ။ အက်င့္ပ်က္ျခစားမႈ တိုက္ဖ်က္ေရး အတြက္ အေရးပါလွပါတယ္။ သူတို႔ ေျဖတာက တိုင္ၾကားခံရသူကို ကာကြယ္မႈေပးေရးလည္း လိုအပ္တယ္ဆိုပါတယ္။ လူေတြက ပုဂၢိဳလ္ေရး အာဃာတေတြနဲ႔ တိုင္ၾကပါသတဲ့။ ဆံုးျဖတ္ၿပီးတဲ့ကိစၥကိုလည္း ျပန္တိုင္ၾကပါသတဲ့။ အဲသည္မွာ တိုင္ၾကားခံရသူ (သံသယျဖစ္ခံရသူ) က နစ္နာရတာေတြ ရွိတယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။
၉။ ေနာက္တခ်က္က အေပၚက အခ်က္အလက္ေတြ၊ အစီရင္ခံစာေတြ ေတာင္းခံရာမွာ အခ်ိန္တိုတိုနဲ႔ လုပ္ေပးဆိုၿပီး ျဖစ္တဲ့ ဖိအားေတြလည္း ရွိေသး ဆိုပါတယ္။
၁၀။ ေနာက္တခ်က္က ျပည္သူေတြက အစိုးရသစ္အေပၚ ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္ ႀကီးလြန္းပါတယ္တဲ့။ (Great Expectation) အစိုးရက အကုန္လုပ္ေပးမယ္ ေမွ်ာ္လင့္ထားၾကပါတယ္။ တကယ္မွာ အစိုးရဝန္ေဆာင္မႈေပးရာ၊ ဝန္ထမ္းေတြဘက္မွာ အကန္႔အသတ္ေတြလည္း အမ်ားႀကီးရွိေနတာ ျပည္သူေတြ သိသင့္ပါတယ္တဲ့။
၁၁။ ေနာက္ဆံုးေျပာေပမယ့္ အေရးမႀကီးတာေတာ့ မဟုတ္ပါ။ အဲဒါကေတာ့ ေအာက္ေျခအဆင့္ေတြမွာ လူထုေတြအၾကား ပါတီႏိုင္ငံေရးအေပၚ အေျခခံၿပီး ေသြးကြဲလာတဲ့ ကိစၥပါ။ (ဟိုေကာင္ပါရင္ ငါမလုပ္ဘူးဆိုတဲ့ ကိစၥမ်ဳိးပါ)။ အဲသည္ ေတာ့ လူထုေတြ စည္းရံုးလႈပ္ရွားရမယ့္ကိစၥေတြမွာ ခက္လာတယ္ ဆိုပါေသးတယ္။
ေဝဖန္ဖို႔နဲ႔ ဆင္ျခင္ဖို႔ပါ။
သာမာန္ႏိုင္ငံသား ေအာင္သူၿငိမ္းပါ။
ေအာင္သူၿငိမ္း
ၾသဂုတ္ ၁၁၊ ၂၀၁၆