 |
| အၿငိမ္းစား ဗိုလ္ခ်ဳပ္မႉးႀကီးေဟာင္း ဦးသန္းေရႊ၊ တ႐ုတ္ႏိုင္ငံ ကြန္ျမဴနစ္ပါတီ ဗဟိုေကာ္မတီ ႏိုင္ငံတကာေရးရာဌာန ဝန္ႀကီး မစၥတာဆုန္႔ေထာင္းနဲ႔႔ ၾသဂုုတ္ ၁၁ ရက္က ေနျပည္ေတာ္ မွာ ေတြ႕ဆံုစဥ္ |
ေမာင္ရစ္ - တရုုတ္ျပည္အေၾကာင္း သင္ ဘယ္ေလာက္သိထားလိုု႔လဲ
(မိုုးမချပန္လည္ဆန္းသစ္ျခင္း) ၾသဂုုတ္ ၁၄၊ ၂၀၁၆
၂၀၁၃ ဒီဇင္ဘာထုုတ္ အေတြးအျမင္မဂၢဇင္းပါ (ေမာင္ရစ္ - တပါတီလား ပါတီစုံလား၊ ဘယ္လမ္းေရြးမလဲ ေမာင္ေရခဲ) ကိုု ျပန္လည္ ေဖာ္ျပပါတယ္။
အရင္းရွင္ နဲ႔ ကြန္ျမဴနစ္ လာရာ၊ လားရာ
တေလာက TED Talks ဆိုတဲ့ မွတ္သားဖြယ္ေဟာေျပာပြဲေတြ တင္ဆက္တဲ့ ၀က္ဆိုက္မွာ တရုတ္ျပည္က လုပ္ငန္းရွင္၊ ႏိုင္ငံေရးသိပၸံပညာရွင္ Eric X Li က ေခတ္ျပိဳင္ ႏိုင္ငံေရးစနစ္ ၂ ခုရဲ့ ပုံျပင္ (A Tale of two political systems) ကို ေဟာေျပာသြားတာကို မွတ္ရႈလိုက္ရတယ္။ သူက အရင္းရွင္စနစ္နဲ႔ ကြန္ျမဴနစ္စနစ္ရဲ့ ႏိုင္ငံေရးပုံသ႑န္ကို ႏႈိင္းယွဥ္ေဟာေျပာသြားတာပါ။ အေနာက္အုပ္စုက ေရြးေကာက္ပြဲျပီး ေရြးေကာက္ပြဲနဲ႔ ႏိုင္ငံေရးကို ေဖာ္ေဆာင္တယ္။ အေရွ႔အုပ္စု (တရုတ္ကြန္ျမဴနစ္) ေတြကေတာ့ ေရြးခ်ယ္ပဲြေတြနဲ႔ ႏိုင္ငံကို တည္ေဆာက္ေနတယ္လို႔ ေျပာလိုရင္း ျဖစ္ပါတယ္။ သူ႔ဖက္က ေျပာဆိုေ၀ဖန္သြားတာေတြက စိတ္၀င္စားစရာ စဥ္းစားစရာျဖစ္လို႔ သူေျပာတာေတြနဲ႔ ကိုယ္ေတြးမိတာေလးေတြပါ ေရာေႏွာျပီး တင္ဆက္သြားပါ့မယ္။
သူငယ္စဥ္က ႏိုင္ငံေရးသိပၸံသင္ၾကားခံခဲ့ရစဥ္မွာ လူ႔ေဘာင္ေလာကရဲ့ လမ္းေၾကာင္းကို အလ်ားလိုက္ေရြ႔လ်ားပုံနဲ႔ ျပဆိုေလ့ရွိပါတယ္။ သမိုင္းဦး ဘုံေျမေခတ္၊ ေက်းကၽြန္ေခတ္၊ ေျမရွင္ပေဒသရာဇ္ေခတ္၊ အရင္းရွင္ေခတ္၊ ျပီးေတာ့ ဆိုရွယ္လစ္ေခတ္၊ ေနာက္ဆုံးမွာ ကြန္ျမဴနစ္အျဖစ္နဲ႔ လမ္းဆုံးမယ္တဲ့။ အဲသည္က်ရင္ လူသားေတြ အားလုံး ေလာကနိဗၺာန္နဲ႔ ေပ်ာ္ရႊင္စြာ ဇာတ္သိမ္းၾကရမွာေပါ့တဲ့။ အဲသည္ၾကားထဲမွာ အရင္းရွင္လူဆိုးေတြနဲ႔ ဆုိရွယ္လစ္ သူရဲေကာင္းေတြရဲ့ တိုက္ပြဲကာလ၊ ေတာ္လွန္ေရးကာလကို ျဖတ္သန္းၾကရပါသတဲ့။
သူကေတာ့ တရုတ္ျပည္ရဲ့ ယဥ္ေက်းမႈေတာ္လွန္ေရးမွာ ေမြးဖြားၾကီးျပင္းခဲ့တယ္။ မေအာင္ျမင္တဲ့ ယဥ္ေက်းမႈေတာ္လွန္ေရးမွာ အေ၀းကို လြင့္စင္ျပီးေတာ့ အေမရိကန္ျပည္အေနာက္ျခမ္းက လစ္ဘရယ္တို႔ (တုိးတက္အျမင္ရွိသူတို႔) ခုိလႈံရာ ေမြးဖြားရာ ကယ္လီဖိုးနီးယား၊ ဘာကေလယူနီဗာစီတီမွာ ပညာတတ္ၾကီး ျဖစ္လာခဲ့ပါသတဲ့။
အဲသည္ေတာ့ အျခားကမာၻတျခမ္းမွာ လူမ်ဳိးျခား၊ ဘာသာျခားေတြ ႏိုင္ငံအသီးသီးမွာ အတူတကြ ေနထိုင္ ရွင္သန္ၾကီးျပင္းၾက၊ ႏိုင္ငံေတြ လူ႔ေဘာင္ေလာကေတြ တည္ေဆာက္ၾကတဲ့ဆီမွာ အဓိက သင္ၾကားခံရတဲ့ ကိစၥကေတာ့ လူတဦး၊ မဲတျပား ဆိုတဲ့ အယူအဆပဲ ျဖစ္ပါေတာ့တယ္ တဲ့။ သူတို႔ေတြက ႏိုင္ငံသားတိုင္းမွာ လူတကိုယ္ မဲတျပားနဲ႔ အစုိးရေတြကို ေရြးေကာက္တည္ေဆာက္ၾကျပီးေတာ့ ေပ်ာ္ရႊင္ခ်မ္းေျမ့စြာ ေနထိုင္ၾကေလသတည္းလို႔ သင္ၾကားခံရျပီး ၾကီးျပင္းၾကပါသတဲ့။ အဲသလိုနဲ႔ ေလာကနိဗၺာန္ကို အရင္းရွင္ ေစ်းကြက္စနစ္နဲ႔ ေလ်ာက္လွမ္းၾကရမွာ လမ္းတေလ်ာက္မွာလည္း အေကာင္းနဲ႔ အဆိုးတို႔ တိုက္ပြဲ၀င္ၾကရပါသတဲ့။ အဲသည္တိုက္ပြဲမွာက်ေတာ့ သူရဲေကာင္းေတြက အရင္းရွင္ေတြျဖစ္ေနျပီး လူဆိုးေတြကေတာ့ ဆိုရွယ္လစ္ေတြ ျဖစ္ေနျပန္ေရာ တဲ့။
သူတို႔က ဒီမုိကေရစီ ေလာကနိဗၺာန္ကို ေရြးေကာက္ပြဲေတြကေန တဆင့္ တည္ေဆာက္ၾကရမယ္လို႔ တရားေဟာျပီးေတာ့ တပါတီစနစ္နဲ႔ အာဏာရွင္လူ႔အဖြဲ႔အစည္းေတြကို တိုက္ခိုက္ ေခ်မႈန္းၾကဖို႔ တြင္တြင္ၾကီး ၀ါဒျဖန္႔ၾကပါေလေရာ လို႔ သူက ေျပာပါတယ္။
ေရြးေကာက္ပြဲနဲ႔ ဒီမုိကေရစီႏိုင္ငံေတာ္ ထူေထာင္ေရး၊ ပါတီစုံေရြးေကာက္ပြဲတို႔ျဖင့္ တိုင္းျပည္ကို တည္ေဆာက္လည္ပတ္ေရးတို႔ဟာ အေနာက္အုပ္စုရဲ့ အဓိကလမး္စဥ္ျဖစ္လာျပီး ကမၻာတလႊားမွာ ပါတီစုံေရြးေကာက္ပြဲနဲ႔ အစုိးရလုပ္တဲ့ ႏိုင္ငံေတြ ျဖစ္ေပၚလာေအာင္ အႏုနည္း အၾကမ္းနည္းသုံးျပီး ၾကိဳးစားၾကတာေၾကာင့္ ၁၉၇၀မွာ ကမာၻေပၚမွာ ပါတီစုံေရြးေကာက္ပြဲလုပ္တဲ့ ႏိုင္ငံေပါင္း ၄၅ ႏိုင္ငံ၊ တပါတီ အာဏာရွင္ႏိုင္ငံက ၁၀၆ ႏိုင္ငံ အခ်ဳိးအစားကေန ၂၀၁၀ မွာေတာ့ ပါတီစုံႏိုင္ငံက ၁၁၅၊ အာဏာရွင္ႏိုင္ငံက ၇၉ အထိ အားသာမႈေတြ ရလာပါသတဲ့။
တပါတီတည္း ဒါေပမယ့္ ျခေသၤ့
သူငယ္စဥ္က ႏိုင္ငံေရးသိပၸံသင္ၾကားခံခဲ့ရစဥ္မွာ လူ႔ေဘာင္ေလာကရဲ့ လမ္းေၾကာင္းကို အလ်ားလိုက္ေရြ႔လ်ားပုံနဲ႔ ျပဆိုေလ့ရွိပါတယ္။ သမိုင္းဦး ဘုံေျမေခတ္၊ ေက်းကၽြန္ေခတ္၊ ေျမရွင္ပေဒသရာဇ္ေခတ္၊ အရင္းရွင္ေခတ္၊ ျပီးေတာ့ ဆိုရွယ္လစ္ေခတ္၊ ေနာက္ဆုံးမွာ ကြန္ျမဴနစ္အျဖစ္နဲ႔ လမ္းဆုံးမယ္တဲ့။ အဲသည္က်ရင္ လူသားေတြ အားလုံး ေလာကနိဗၺာန္နဲ႔ ေပ်ာ္ရႊင္စြာ ဇာတ္သိမ္းၾကရမွာေပါ့တဲ့။ အဲသည္ၾကားထဲမွာ အရင္းရွင္လူဆိုးေတြနဲ႔ ဆုိရွယ္လစ္ သူရဲေကာင္းေတြရဲ့ တိုက္ပြဲကာလ၊ ေတာ္လွန္ေရးကာလကို ျဖတ္သန္းၾကရပါသတဲ့။
သူကေတာ့ တရုတ္ျပည္ရဲ့ ယဥ္ေက်းမႈေတာ္လွန္ေရးမွာ ေမြးဖြားၾကီးျပင္းခဲ့တယ္။ မေအာင္ျမင္တဲ့ ယဥ္ေက်းမႈေတာ္လွန္ေရးမွာ အေ၀းကို လြင့္စင္ျပီးေတာ့ အေမရိကန္ျပည္အေနာက္ျခမ္းက လစ္ဘရယ္တို႔ (တုိးတက္အျမင္ရွိသူတို႔) ခုိလႈံရာ ေမြးဖြားရာ ကယ္လီဖိုးနီးယား၊ ဘာကေလယူနီဗာစီတီမွာ ပညာတတ္ၾကီး ျဖစ္လာခဲ့ပါသတဲ့။
အဲသည္ေတာ့ အျခားကမာၻတျခမ္းမွာ လူမ်ဳိးျခား၊ ဘာသာျခားေတြ ႏိုင္ငံအသီးသီးမွာ အတူတကြ ေနထိုင္ ရွင္သန္ၾကီးျပင္းၾက၊ ႏိုင္ငံေတြ လူ႔ေဘာင္ေလာကေတြ တည္ေဆာက္ၾကတဲ့ဆီမွာ အဓိက သင္ၾကားခံရတဲ့ ကိစၥကေတာ့ လူတဦး၊ မဲတျပား ဆိုတဲ့ အယူအဆပဲ ျဖစ္ပါေတာ့တယ္ တဲ့။ သူတို႔ေတြက ႏိုင္ငံသားတိုင္းမွာ လူတကိုယ္ မဲတျပားနဲ႔ အစုိးရေတြကို ေရြးေကာက္တည္ေဆာက္ၾကျပီးေတာ့ ေပ်ာ္ရႊင္ခ်မ္းေျမ့စြာ ေနထိုင္ၾကေလသတည္းလို႔ သင္ၾကားခံရျပီး ၾကီးျပင္းၾကပါသတဲ့။ အဲသလိုနဲ႔ ေလာကနိဗၺာန္ကို အရင္းရွင္ ေစ်းကြက္စနစ္နဲ႔ ေလ်ာက္လွမ္းၾကရမွာ လမ္းတေလ်ာက္မွာလည္း အေကာင္းနဲ႔ အဆိုးတို႔ တိုက္ပြဲ၀င္ၾကရပါသတဲ့။ အဲသည္တိုက္ပြဲမွာက်ေတာ့ သူရဲေကာင္းေတြက အရင္းရွင္ေတြျဖစ္ေနျပီး လူဆိုးေတြကေတာ့ ဆိုရွယ္လစ္ေတြ ျဖစ္ေနျပန္ေရာ တဲ့။
သူတို႔က ဒီမုိကေရစီ ေလာကနိဗၺာန္ကို ေရြးေကာက္ပြဲေတြကေန တဆင့္ တည္ေဆာက္ၾကရမယ္လို႔ တရားေဟာျပီးေတာ့ တပါတီစနစ္နဲ႔ အာဏာရွင္လူ႔အဖြဲ႔အစည္းေတြကို တိုက္ခိုက္ ေခ်မႈန္းၾကဖို႔ တြင္တြင္ၾကီး ၀ါဒျဖန္႔ၾကပါေလေရာ လို႔ သူက ေျပာပါတယ္။
ေရြးေကာက္ပြဲနဲ႔ ဒီမုိကေရစီႏိုင္ငံေတာ္ ထူေထာင္ေရး၊ ပါတီစုံေရြးေကာက္ပြဲတို႔ျဖင့္ တိုင္းျပည္ကို တည္ေဆာက္လည္ပတ္ေရးတို႔ဟာ အေနာက္အုပ္စုရဲ့ အဓိကလမး္စဥ္ျဖစ္လာျပီး ကမၻာတလႊားမွာ ပါတီစုံေရြးေကာက္ပြဲနဲ႔ အစုိးရလုပ္တဲ့ ႏိုင္ငံေတြ ျဖစ္ေပၚလာေအာင္ အႏုနည္း အၾကမ္းနည္းသုံးျပီး ၾကိဳးစားၾကတာေၾကာင့္ ၁၉၇၀မွာ ကမာၻေပၚမွာ ပါတီစုံေရြးေကာက္ပြဲလုပ္တဲ့ ႏိုင္ငံေပါင္း ၄၅ ႏိုင္ငံ၊ တပါတီ အာဏာရွင္ႏိုင္ငံက ၁၀၆ ႏိုင္ငံ အခ်ဳိးအစားကေန ၂၀၁၀ မွာေတာ့ ပါတီစုံႏိုင္ငံက ၁၁၅၊ အာဏာရွင္ႏိုင္ငံက ၇၉ အထိ အားသာမႈေတြ ရလာပါသတဲ့။
တပါတီတည္း ဒါေပမယ့္ ျခေသၤ့
ဒါေပမယ့္ တရုတ္ျပည္ၾကီးကေတာ့ အေနာက္အုပ္စုရဲ့ ပါတီစုံေရြးေကာက္ပြဲ ဒီမုိကေရစီ ၀ါဒျဖန္႔ခ်ိမႈကို လုံး၀ နားေယာင္ျခင္း မရွိဘဲနဲ႔ အဲသည္ ႏွစ္ေပါင္း ၆၀ေက်ာ္ ၾကံ့ၾကံ့ခံျပီး ကိုယ္ယုံၾကည္တဲ့အတိုင္း ရပ္တည္ခဲ့တာေၾကာင့္ ခုခ်ိန္မွာ ဟုိးတုန္းက အဆင္းရဲဆုံး တိုင္းျပည္အျဖစ္ကေန အခုေတာ့ ဒုတိယအၾကီးဆုံး စီးပြားေရးႏိုင္ငံျဖစ္လာတယ္။ လူဦးေရ အမ်ားဆုံး တုိင္းျပည္ၾကီးထဲက လူမြဲ သန္း ၆၅၀ကို ဆင္းရဲတြင္းကေန မတင္ခဲ့တယ္။ အဲသည္အဆင္းရဲဆုံးလူဦးေရဟာ တကမာၻလုံးရဲ့ ၈၀% ျဖစ္တယ္။ ဒါဟာ တကမာၻလုံးက ဒီမုိကေရစီႏိုင္ငံေတြေကာ အျခားႏိုင္ငံေတြေကာ လူထုေကာင္းစားေရးအတြက္ ၾကိဳးစားၾကတာေတြ အားလုံးထက္ကို ဒီမုိကေရစီမရွိတဲ့ ပါတီစုံေရြးေကာက္ပြဲ မရွိတဲ့ တပါတီအာဏာရွင္ႏိုင္ငံ တခုတည္းကေန လုပ္ေဆာင္ႏိုင္စြမ္း ရွိခဲ့တာကို ျပတယ္လို႔ သူက ေျပာလိုက္ပါတယ္။ ျပည္သူေတြက မဲေပးစရာေတာင္ မလုိခဲ့ပါဘူးလို႔ သူက ရယ္သြမ္းေသြးလိုက္ပါတယ္။
အေနာက္အုပ္စုက ေျပာဆိုေနသလို ဆိုရင္ ေလာကနိဗၺာန္ တည္ေဆာက္ဖို႔အတြက္ ပါတီစုံျဖစ္ရမယ္၊ မဲေပးၾကရမယ္၊ ေရြးေကာက္ပြဲေတြ ျဖတ္သန္းရမယ္လို႔ ဆိုတယ္။ ဒါေတြ မလုပ္ရင္ တိုင္းျပည္ေတြဟာ ျပာပုံတုိးျပီး ကာလနာဆိုက္ကုန္ၾကမယ္လို႔ ေဟာကိန္း ထုတ္ၾကတယ္။ ဟုတ္ရဲ့လား၊ ရာစုႏွစ္ ၁၀က္ ေက်ာ္မွာ တရုတ္ျပည္ဟာ ဒါေတြ တခုမွ မပါဘဲနဲ႔ တိုင္းျပည္ကို ထူေထာင္ တိုးတက္ေအာင္၊ လူေတြက ထမင္း၀ေအာင္ လုပ္ႏိုင္ခဲ့တယ္။ တရုတ္ျပည္ဟာ တပါတီအာဏာရွင္ျဖစ္တယ္။ တရုတ္ကြန္ျမဴနစ္ပါတီက အုပ္စိုးတယ္။ အဲသည္ပါတီက အေနာက္အုပ္စုလိုလားတဲ့ ေရြးေကာက္ပြဲေတြ တခါဖူးမွ မလုပ္ေပးခဲ့ဘူး။
အေနာက္အုပ္စုက စြပ္စြဲတာကေတာ့ တပါတီအာဏာရွင္ေတြက ဖြဲႊစည္းပုံက တင္းၾကပ္တယ္။ ႏိုင္ငံေရးက အပိတ္အဆို႔ေတြ ျဖစ္ေနတယ္။ စိတ္ဓာတ္ပိုင္းမွာလည္း ဖြံျဖိဳးမႈ မရွိဘူးလို႔ ဆိုၾကပါတယ္။ ဒါေတြက မွားတယ္လို႔ ခုခ်ိန္မွာ ျငင္းခ်က္ထုတ္ရေတာ့မယ္လို႔ သူက ေျပာလိုက္ပါတယ္။ ကြန္ျမဴနစ္တပါတီရဲ့ လမ္းစဥ္ဟာ တကယ္တန္းက်ေတာ့ ဖြဲ႔စည္းပုံအရ ေျပာင္းလဲႏိုင္တယ္၊ ႏိုင္ငံေရးအရ ထြက္ေပါက္ရွိတယ္၊ ျပီးေတာ့ စိတ္ဓာတ္ပိုင္းဆိုင္ရာမွာ အမ်ားလက္ခံတဲ့ ဖြံျဖိဳးမႈေတြ ရွိေနတယ္လို႔ ဆိုရမွာ ျဖစ္ပါတယ္ တဲ့။
တပါတီပဲ ဒါေပမယ့္ ေျပာင္းလဲခ်ိန္ဆိုုတာ ရွိတယ္
တပါတီစနစ္က ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမႈ မရွိႏိုင္ဘူးလို႔ ႏိုင္ငံေရးသိပၸံပညာရွင္ေတြက ဆင္ေျခေပးၾကမယ္ဆိုရင္ တရုတ္ျပည္ရဲ့ တပါတီလမ္းစဥ္မွာ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမႈေတြဟာ ဆယ္စုႏွစ္ ၁ ခါတိုင္းမွာ ေရြ႔လ်ားလာတာေတြ ေတြ႔ႏိုင္တယ္လို႔ သူက ေျပာပါတယ္။ ၁၉၅၀ ျပည္သူပိုင္သိမ္းတယ္၊ ၁၉၆၀ မဟာခုန္ေက်ာ္မႈ (ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမႈ) လုပ္တယ္။ ၁၉၇၀ လယ္ယာေျမ ျပဳျပင္ေရး၊ ယဥ္ေက်းမႈေတာ္လွန္ေရးေတြ လုပ္တယ္။ ၁၉၈၀မွာ တိန္႔ေလ်ာင္ပိန္ရဲ့ ေစ်းကြက္ျပဳျပင္ေရးကို ေဆာင္ရြက္တယ္။ အဲသည္ေနာက္ ၁၉၉၀ မွာ က်န္ဇီမင္းကေန ပါတီကို အရပ္သားေတြကေန ၀င္ေရာက္ေဆာင္ရြက္ခြင့္ လမ္းဖြင့္ေပးတာေတြ လွမ္းႏိုင္ခဲ့တယ္ လို႔ ဆိုပါတယ္။ ပါတီဟာ မိမိကိုယ္ကိုယ္ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရး လုပ္ႏိုင္တယ္။ ျပင္ပက စြက္ဖက္မႈ မလိုအပ္ဘူးလို႔ ေျပာႏိုင္ပါတယ္။
ဘာေတြ ျပဳျပင္သလဲ။ ေမာ္စီတုန္းေခတ္တုန္းက အသက္အကန္႔အသတ္မရွိ အာဏာကို ဆုပ္ကိုင္ခြင့္ရွိရာကေန ေနာက္ပိုင္းမွာ အာဏာသက္တမ္းကို ကန္႔သတ္ႏိုင္ခဲ့တယ္။ ပါတီေခါင္းေဆာင္ေတြဟာ အသက္ ၆၈ – ၇၀ မွာ အနားယူရမယ္လို႔ သတ္မွတ္ႏိုင္ခဲ့တယ္။ သည္ေတာ့ သူေျပာတာက ပါတီကိုယ္တိုင္က ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမႈေတြ စဥ္ဆက္မျပတ္လုပ္ေနတယ္။ ႏိုင္ငံေတာ္ကိုယ္တိုင္ကိုလည္း ေအာက္ေျခကေန အဆင့္ဆင့္ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမႈေတြ ဆက္တိုက္လုပ္ေနခဲ့တယ္။ ဒါေၾကာင့္ အေနာက္အုပ္စုက ျမင္ခ်င္သလို သိသာထင္ရွားတဲ့ ႏိုင္ငံေရးျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမႈဆိုတာကို တရုတ္ျပည္မွာ မျမင္ၾကရဘူး။ အခ်ိန္အခါနဲ႔ လိုက္ျပီး ေရြ႔လ်ားေနတဲ့ ေျပာင္းလဲမႈေတြ ရွိေနတယ္လို႔ သူက ေျပာပါတယ္။
အာဏာကိုု အလကားေတာ့ မရဘူး တဲ့
ေနာက္တခ်က္ အေနာက္အုပ္စုက ျပစ္တင္ေ၀ဖန္ၾကတာက အာဏာကို လူတစုကပဲ ဆုပ္ကိုင္ထားရင္ အာဏာကို အလြဲသုံးစားမယ္၊ လာဘ္စားမႈ ျခစားမႈေတြနဲ႔ လူတစုဟာ ပ်က္စီးျပီးေတာ့ တိုင္းျပည္လည္း ေခ်ာက္ထဲက်မယ္လို႔ ဆိုၾကပါတယ္။ အဲသည္ အလြဲသုံးစားလုပ္မႈေတြဟာ ကြန္ျမဴနစ္ပါတီလုိမ်ဳိး ဖြဲ႔စည္းပုံနဲ႔ ပြင့္လင္းမႈမွာ ျဖစ္ေပၚႏိုင္ဖို႔ အားနည္းတယ္လို႔ သူက ျငင္းခ်က္ထုတ္လိုက္ပါတယ္။
ကြန္ျမဴနစ္ပါတီရဲ့ အာဏာအရွိဆုံး ေပါလစ္ျဗဴရိုမွာ လူ ၂၅ ဦး ပါ၀င္ပါတယ္။ အဲသည္ထဲက ၅ ဦးကပဲ အစဥ္အလာၾကီးတဲ့ ပါတီ၀င္မ်ဳိးဆက္ေတြက လာတာ ပါတယ္။ က်န္တဲ့ လူ ၂၀ မွာ ႏိုင္ငံေတာ္သမၼတနဲ႔ ၀န္ၾကီးခ်ဳပ္အပါအ၀င္ေတြဟာ သာမန္ရိုးက် လူတန္းစားေတြကေန အဆင့္ဆင့္ တက္လာတဲ့ ပါတီေခါင္းေဆာင္ေတြ ျဖစ္ပါတယ္တဲ့။ ေပါလစ္ျဗဴရိုေအာက္က ဗဟုိအလုပ္ေကာ္မီတီက လူ ၃၀၀ ထဲမွာဆိုရင္လည္း အမ်ားစုက ေအာက္ေျခကေန အဆင့္ဆင့္ ပါတီတြင္း အရည္အခ်င္းအရ ယွဥ္ျပိဳင္ျပီး တက္လာတဲ့ ေခါင္းေဆာင္ေတြ ျဖစ္ၾကပါသတဲ့။ ဒါကို အေနာက္အုပ္စုနဲ႔ အျခားႏိုင္ငံေတြကို ႏႈိင္းယွဥ္ၾကည့္မယ္ဆိုရင္ သူမ်ားတိုင္းျပည္ေတြက ပါတီအာဏာကို အစုိးရအာဏာကို ဆုပ္ကိုင္ထားသူ ႏိုင္ငံေရးသမားေတြဟာ အထက္တန္းလႊာ သီးျခားအေမြခံလူနည္းစု အစုအဖြဲ႔ သီးသန္႔လူတန္းစား သက္သက္ေလးေတြ ျဖစ္ေနၾကတာကို ေတြ႔ၾကရမယ္၊ တရုတ္ျပည္မွာ အဲသည္အခ်က္ဟာ ကြာျခားမႈျဖစ္တယ္။
အဲသည္လို တရုတ္ျပည္ရဲ့ ႏိုင္ငံေရးစနစ္မွာ အလႊာေပါင္းစုံက ပါတီေခါင္းေဆာင္ေတြက ေအာက္ေျခကေန အဆင့္ဆင့္နဲ႔ အေပၚထပ္အေဆာက္အအုံကို ဘယ္လိုမ်ဳိး တက္လွမ္းလာႏိုင္ရသလဲ။ ဒါဟာ စိတ္၀င္စားစရာ ေမးခြန္းျဖစ္ပါတယ္။
ပါတီ၏ ဖြဲ႔စည္းပုုံ၊ အဆင့္ဆင့္တက္ရသည့္ ေလွခါးမ်ား
ဘာေတြ ျပဳျပင္သလဲ။ ေမာ္စီတုန္းေခတ္တုန္းက အသက္အကန္႔အသတ္မရွိ အာဏာကို ဆုပ္ကိုင္ခြင့္ရွိရာကေန ေနာက္ပိုင္းမွာ အာဏာသက္တမ္းကို ကန္႔သတ္ႏိုင္ခဲ့တယ္။ ပါတီေခါင္းေဆာင္ေတြဟာ အသက္ ၆၈ – ၇၀ မွာ အနားယူရမယ္လို႔ သတ္မွတ္ႏိုင္ခဲ့တယ္။ သည္ေတာ့ သူေျပာတာက ပါတီကိုယ္တိုင္က ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမႈေတြ စဥ္ဆက္မျပတ္လုပ္ေနတယ္။ ႏိုင္ငံေတာ္ကိုယ္တိုင္ကိုလည္း ေအာက္ေျခကေန အဆင့္ဆင့္ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမႈေတြ ဆက္တိုက္လုပ္ေနခဲ့တယ္။ ဒါေၾကာင့္ အေနာက္အုပ္စုက ျမင္ခ်င္သလို သိသာထင္ရွားတဲ့ ႏိုင္ငံေရးျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမႈဆိုတာကို တရုတ္ျပည္မွာ မျမင္ၾကရဘူး။ အခ်ိန္အခါနဲ႔ လိုက္ျပီး ေရြ႔လ်ားေနတဲ့ ေျပာင္းလဲမႈေတြ ရွိေနတယ္လို႔ သူက ေျပာပါတယ္။
အာဏာကိုု အလကားေတာ့ မရဘူး တဲ့
ေနာက္တခ်က္ အေနာက္အုပ္စုက ျပစ္တင္ေ၀ဖန္ၾကတာက အာဏာကို လူတစုကပဲ ဆုပ္ကိုင္ထားရင္ အာဏာကို အလြဲသုံးစားမယ္၊ လာဘ္စားမႈ ျခစားမႈေတြနဲ႔ လူတစုဟာ ပ်က္စီးျပီးေတာ့ တိုင္းျပည္လည္း ေခ်ာက္ထဲက်မယ္လို႔ ဆိုၾကပါတယ္။ အဲသည္ အလြဲသုံးစားလုပ္မႈေတြဟာ ကြန္ျမဴနစ္ပါတီလုိမ်ဳိး ဖြဲ႔စည္းပုံနဲ႔ ပြင့္လင္းမႈမွာ ျဖစ္ေပၚႏိုင္ဖို႔ အားနည္းတယ္လို႔ သူက ျငင္းခ်က္ထုတ္လိုက္ပါတယ္။
ကြန္ျမဴနစ္ပါတီရဲ့ အာဏာအရွိဆုံး ေပါလစ္ျဗဴရိုမွာ လူ ၂၅ ဦး ပါ၀င္ပါတယ္။ အဲသည္ထဲက ၅ ဦးကပဲ အစဥ္အလာၾကီးတဲ့ ပါတီ၀င္မ်ဳိးဆက္ေတြက လာတာ ပါတယ္။ က်န္တဲ့ လူ ၂၀ မွာ ႏိုင္ငံေတာ္သမၼတနဲ႔ ၀န္ၾကီးခ်ဳပ္အပါအ၀င္ေတြဟာ သာမန္ရိုးက် လူတန္းစားေတြကေန အဆင့္ဆင့္ တက္လာတဲ့ ပါတီေခါင္းေဆာင္ေတြ ျဖစ္ပါတယ္တဲ့။ ေပါလစ္ျဗဴရိုေအာက္က ဗဟုိအလုပ္ေကာ္မီတီက လူ ၃၀၀ ထဲမွာဆိုရင္လည္း အမ်ားစုက ေအာက္ေျခကေန အဆင့္ဆင့္ ပါတီတြင္း အရည္အခ်င္းအရ ယွဥ္ျပိဳင္ျပီး တက္လာတဲ့ ေခါင္းေဆာင္ေတြ ျဖစ္ၾကပါသတဲ့။ ဒါကို အေနာက္အုပ္စုနဲ႔ အျခားႏိုင္ငံေတြကို ႏႈိင္းယွဥ္ၾကည့္မယ္ဆိုရင္ သူမ်ားတိုင္းျပည္ေတြက ပါတီအာဏာကို အစုိးရအာဏာကို ဆုပ္ကိုင္ထားသူ ႏိုင္ငံေရးသမားေတြဟာ အထက္တန္းလႊာ သီးျခားအေမြခံလူနည္းစု အစုအဖြဲ႔ သီးသန္႔လူတန္းစား သက္သက္ေလးေတြ ျဖစ္ေနၾကတာကို ေတြ႔ၾကရမယ္၊ တရုတ္ျပည္မွာ အဲသည္အခ်က္ဟာ ကြာျခားမႈျဖစ္တယ္။
အဲသည္လို တရုတ္ျပည္ရဲ့ ႏိုင္ငံေရးစနစ္မွာ အလႊာေပါင္းစုံက ပါတီေခါင္းေဆာင္ေတြက ေအာက္ေျခကေန အဆင့္ဆင့္နဲ႔ အေပၚထပ္အေဆာက္အအုံကို ဘယ္လိုမ်ဳိး တက္လွမ္းလာႏိုင္ရသလဲ။ ဒါဟာ စိတ္၀င္စားစရာ ေမးခြန္းျဖစ္ပါတယ္။
ပါတီ၏ ဖြဲ႔စည္းပုုံ၊ အဆင့္ဆင့္တက္ရသည့္ ေလွခါးမ်ား
လူအမ်ားမသိတဲ့ ကြန္ျမဴနစ္ပါတီရဲ့ အခ်က္တခုကေတာ့ ပါတီရဲ့ ေက်ာရိုးျဖစ္တဲ့ ပါတီအလုပ္အဖြဲ႔ တခုရွိေနတယ္ ဆိုတာပါပဲ။ Party Organization Department လို႔ ေခၚပါတယ္။ ဒါဟာ ပါတီရဲ့ အေနာက္ႏိုင္ငံေတြအေခၚ Human Resources Department ေပါ့။ ဖြဲ႔စည္းပုံဌာန လို႔ေခၚမလား၊ ရုံးအဖြဲ႔လို႔ ေခၚမလား၊ အဲသလုိ ေခၚရင္ ရမယ္ ထင္ပါတယ္။ ဒါက အေနာက္ႏိုင္ငံေတြက ေကာ္ပိုေရးရွင္းၾကီးေတြ၊ institution ၾကီးေတြ အားက်ၾကတဲ့ ေက်ာရိုးအလုပ္လည္ပတ္မႈ ျဖစ္ပါတယ္ တဲ့။
အဲသည္ ဖြဲ႔စည္းပုံဌာနဟာ မ႑ဳိင္ ၃ ခုနဲ႔ ထူေထာင္ရပ္တည္တဲ့ ပိရမစ္သ႑န္ ရွိပါတယ္။ အဲသည္ မ႑ဳိင္ ၃ ရပ္ကေတာ့ Social Organization, State-owned Enterprise and Civil Service တို႔ျဖစ္ပါတယ္။ Social ဆိုတာက ပညာေရး၊ လူမႈေရး အဖြဲ႔အစည္းမ႑ဳိင္၊ State-owned Enterprise ကေတာ့ ျပည္သူပိုင္ လုပ္ငန္းမ်ား မ႑ိဳင္ နဲ႔ Civil Service ကေတာ့ ျပည္သူ႔၀န္ထမ္း (အစုိးရ၊ အရပ္ဖက္ဆိုင္ရာ လခစားမ်ား) မ႑ဳိင္ဆိုျပီး ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီ မ႑ဳိင္ ၃ ခု ဟာ သီးျခားစီျဖစ္ေပမယ့္ ခ်ိတ္ဆက္မႈရွိတဲ့ မ႑ဳိင္ေတြအျဖစ္ တိုင္းျပည္နဲ႔ ပါတီကို မတည္ ထူေထာင္ထားျပီးေတာ့ တရုတ္အရာရွိမ်ားအတြက္ အသက္ေမြး၀မ္းေၾကာင္း ေရြးစရာလမ္းေတြ ျဖစ္ပါတယ္။
အဲသည္မ႑ဳိင္ ၃ ခုအတြက္ အလုပ္လုပ္ႏိုင္မယ့္ အရည္အခ်င္း အလားအလာရိွသူေတြကို အဲသည္ ရုံးအဖြဲ႔က ေကာလိပ္ေတြ တကၠသိုလ္ေတြက ဘြဲ႔ရေတြၾကားထဲဆင္းျပီး အလုပ္ေခၚပါတယ္။ အဲသည္က ေရြးခ်ယ္ခံရသူေတြကို ပါတီရဲ့ မ႑ဳိင္ ၃ ရပ္မွာ အသီးသီးေသာ ေအာက္ေျခ၀န္ထမ္းမ်ားအျဖစ္ စတင္ ခန္႔ထားျပီး တာ၀န္ထမ္းေဆာင္ေစပါတယ္။ အဲသည္ေအာက္ေျခ၀န္ထမ္းဘ၀ကေန (Kuyan – စာေရး) ရာထူးအဆင့္ဆင့္ (၄ ဆင့္) ခန္႔တိုးျပီး တာ၀န္ေတြ ေပးပါတယ္။ ထမ္းေဆာင္ရပါတယ္။ တရုတ္လိုကေတာ့ Fuka , Ka, (ဌာနခြဲ မန္ေနဂ်ာ၊ လက္ေထာက္မန္ေနဂ်ာ) Fuyu, Yu (ဌာနစိတ္ မန္ေနဂ်ာ၊ လက္ေထာက္မန္ေနဂ်ာ) လို႔ သတ္မွတ္ထားပါတယ္။ သူတို႔ေတြဟာ ျမိဳ့နယ္ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးအလုပ္၊ ရင္းႏွီးျမဳပ္ႏွံမႈအလုပ္၊ ဒါမွမဟုတ္ စက္ရုံလည္ပတ္သူ စတဲ့ တာ၀န္ေတြကို ကၽြမ္းက်င္ရာအလိုက္ ထမ္းေဆာင္ၾကရတာ ျဖစ္ပါတယ္။
၁ ႏွစ္ ၁ ခါ ဆိုသလို အဲသည္ (ရုံးအဖြဲ႔)က ၀န္ထမ္းေတြရဲ့ စြမ္းေဆာင္မႈေတြကို စိစစ္ သုံးသပ္မႈေတြ လုပ္ပါတယ္။ အဲသည္လို လုပ္တဲ့ဆီမွာ အထက္အရာရွိကိုေကာ ေအာက္၀န္ထမ္းကိုပါ အင္တာဗ်ဳးတယ္၊ လူတဦးခ်င္းေပၚကို စုံစမ္းတယ္။ ျပီးေတာ့ လူထုဆီက စစ္တမ္းေကာက္တယ္။ အဲသည္ထဲကမွ အေကာင္းဆုံး၀န္ထမ္းကို ရာထူးတိုးေပးတာ ျဖစ္ပါတယ္။ အဲသည္ အရာရွိေတြ၊ ပါတီေခါင္းေဆာင္ေတြဟာ မ႑ဳိင္တခုတည္းမွာတင္ တာ၀န္ထမ္းေဆာင္တာ မဟုတ္ဘဲ အျခားမ႑ဳိင္ေတြမွာလည္း သြားေရာက္ ထမ္းေဆာင္တာေတြ ရွိပါတယ္။
အဲသည္လိုနဲ႔ အေတာ္ဆုံး၊ အေကာင္းဆုံး၀န္ထမ္းေတြဟာ သုံးေျမွာင့္မ႑ဳိင္ထိပ္ဆုံးက ဌာနမႈး (Fu)၊ လက္ေထာက္ဌာနမႈး (Fu Ju) အဆင့္ကို တိုးျမွင့္ခံထားခြင့္ရၾကပါတယ္။ အဲသည္မွာမွ သူတို႔ဟာ ပါတီရဲ့ ထိပ္တန္းေခါင္းေဆာင္ အဆင့္ထဲကို ေရာက္ရွိၾကတာ ျဖစ္ပါတယ္။ အဲသည္ေတာ့မွ အဲသည္ ပါတီေခါင္းေဆာင္ဟာ လူဦးေရ ၁ သန္းရွိတဲ့ ျမိဳ့နယ္စု သို႔မဟုတ္ အေမရိကန္ေဒၚလာ သန္းရာနဲ႔ခ်ီတဲ့ ကုမၼဏီကို အုပ္ခ်ဳပ္ခြင့္ ရရွိၾကတာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါကေတာ့ သူတုိ႔ဆီမွာ ဘယ္ေလာက္ အျပိဳင္အဆိုင္မ်ားတယ္၊ အရည္အခ်င္းအတြက္ ဘယ္ေလာက္ ၾကိဳးစားရတယ္ဆိုတာကို ျပဆိုတာ ျဖစ္တယ္လို႔ သူက ေျပာပါတယ္။
တရုတ္ျပည္ရဲ့ ၁.၃၅ ဘီလ်ံ (ကုေဋ) လူဦးေရမွာ ကြန္ျမဴနစ္ပါတီရဲ့ ေခါင္းေဆာင္ (၀န္ထမ္းေတြ)ရဲ့ အေရအတြက္ကို ၾကည့္မယ္ဆိုရင္ ဌာနစိတ္မွဴး ၉ သိန္း၊ ဌာနခြဲမွဴး ၆ သိန္း နဲ႔ ဌာနမွဴး ၄ ေသာင္း ရွိတဲ့ မ႑ိဳင္ ၃ ရပ္နဲ႔ စုစည္းလည္ပတ္ေနတယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။ အဲသည္ Ju level ဌာနမွဴးအဆင့္ကေန သူ႔ထက္ျမင့္တဲ့ ပါတီရဲ့ထိပ္တန္း အဆင္ျမင့္ရာထူးေတြ တာ၀န္ယူ စြမ္းေဆာင္ႏိုင္ျပီးေတာ့မွသာ ဗဟုိေကာ္မီတီ၀င္အျဖစ္ကို ေရာက္ပါတယ္။ အဲသည္မွာေတာ့ လူဦးေရက ၃၀၀ ေက်ာ္ပဲ ရွိပါေတာ့တယ္။ အဲသည္လို ထိပ္ဆုံးကို ေရာက္ဖို႔အတြက္ ပါတီ၀င္ ေခါင္းေဆာင္အဆင့္တဦးဟာ ႏွစ္ေပါင္း ၂၀ ကေန ၃၀ အခ်ိန္ယူျပီး အဆင့္ဆင့္ တက္လွမ္းရတယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။ လူၾကီးေတြက လက္သင့္ရာ ေရြးခ်ယ္လို႔ တက္လာႏိုင္တယ္၊ အရွင္ေမြးလို႔ ခ်က္ျခင္း မၾကီးႏိုင္ဘူးလားလုိ႔ ေစာဒကတက္ႏိုင္ေပမယ့္၊ ကိုယ္တိုင္ အရည္အခ်င္းရွိဖို႔၊ ဖြံျဖိဳးတိုးတက္မႈရွိဖို႔က အဓိက အေရးပါတဲ့အခ်က္ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါဟာ တရုတ္ေတြရဲ့ ရာစုႏွစ္ခ်ီျပီး ထိန္းသိမ္းလာတဲ့ ရိုးရာဓေလ့တခုျဖစ္တဲ့ လက္ဆင့္ကမ္း သင္ၾကားေပးျခင္း (Mentoring) စနစ္ပဲ ျဖစ္တယ္လို႔ သူက ေျပာပါတယ္။
တရုုတ္ေခါင္းေဆာင္နဲ႔ အေမရိကန္ေခါင္းေဆာင္ ႏႈိင္းယွဥ္ပုုံ
ဥပမာတခု ျပရရင္ လက္ရွိတရုတ္သမၼတၾကီး ဇီဂ်င္ပင္း ဟာ တရုတ္ပါတီေခါင္းေဆာင္ေဟာင္းရဲ့ သားျဖစ္တယ္ ဆိုေပမယ့္ သူ ဒီရာထူးကို ရရွိဖို႔အတြက္ အႏွစ္ ၃၀ အလုပ္လုပ္ခဲ့ရပါတယ္။ သူက ေက်ုးရြာေခါင္းေဆာင္ တဦးအျဖစ္ကေန စခဲ့ရတယ္။ သူ ေပါလစ္ဗ်ဴရိုထဲ ေရာက္ရွိခ်ိန္မွာ သူဟာ လူ သန္း ၁၅၀ ရွိတဲ့ နယ္ေျမတခုကို အုပ္ခ်ဳပ္တဲ့ မန္ေနဂ်ာျဖစ္ေနျပီ၊ သူ႔နယ္ေျမဟာ အေမရိကန္ေဒၚလာ ကုေဋေပါင္း ၁၅၀၀ ရွိတဲ့ စီးပြားေရး GDP ရွိတဲ့ အဆင့္မွာ ရွိပါတယ္။
အဲသည္မွာ သူက အေနာက္အုပ္စုထဲက အေမရိကန္ႏိုင္ငံေရးစနစ္နဲ႔ ႏႈိင္းယွဥ္ျပီး ေ၀ဖန္လိုက္ပုံကေတာ့ … ခင္ဗ်ားတို႔ဆီက တကၠဆပ္ျပည္နယ္မွဳးဘ၀က တက္လာတဲ့ သမၼတ ဘုရွ္တို႔၊ အခုသမၼတၾကီး ျဖစ္လာတဲ့ အိုဘားမားတို႔ဆိုတာ တရုတ္ျပည္ရဲ့ ပါတီစနစ္အတိုင္းဆိုရင္ ေက်းရြာအဆင့္မန္ေနဂ်ာေတာင္ ျဖစ္လာဖို႔ မလြယ္ပါဘူး …တဲ့။
အေနာက္အုပ္စုေတြက တသက္လုံး ေျပာဆို ၀ါဒျဖန္႔ လုပ္ကိုင္ေနၾကတာက ဒီမုိကေရစီလူေဘာင္ကို ထူေထာင္ဖို႔အတြက္ ပါတီစုံ ေရြးေကာက္ပြဲေတြကုိ ျပည္သူလူထုရဲ့ မဲနဲ႔ ဆုံးျဖတ္ခံျပီး သြားၾကရမယ္လို႔ ဆိုၾကတယ္။
ဆုိေတာ့ တရုတ္ျပည္မွာ ပါတီဟာ ေရြးေကာက္ပြဲနဲ႔ လည္ပတ္တာ မဟုတ္လို႔ တရားသျဖင့္ မဟုတ္ဘူးလို႔ ေမးခြန္းေတြ အထုတ္ခံရတယ္။ သည္ေတာ့ သူက ျပန္ေမးပါတယ္။ How about competency? စြမ္းေဆာင္မႈ ယွဥ္ျပိဳင္ျခင္းဆိုရင္ေကာ ဘာေျပာမလဲ ေပါ့။
မဲနဲ႔ ေရြးမွ တိုုင္းျပည္ၾကီးက ေကာင္းစားမွာတဲ့လား၊ သမိုုင္းကိုု ျပန္ၾကည့္ပါဦး
တရုတ္ျပည္ရဲ့ ၁.၃၅ ဘီလ်ံ (ကုေဋ) လူဦးေရမွာ ကြန္ျမဴနစ္ပါတီရဲ့ ေခါင္းေဆာင္ (၀န္ထမ္းေတြ)ရဲ့ အေရအတြက္ကို ၾကည့္မယ္ဆိုရင္ ဌာနစိတ္မွဴး ၉ သိန္း၊ ဌာနခြဲမွဴး ၆ သိန္း နဲ႔ ဌာနမွဴး ၄ ေသာင္း ရွိတဲ့ မ႑ိဳင္ ၃ ရပ္နဲ႔ စုစည္းလည္ပတ္ေနတယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။ အဲသည္ Ju level ဌာနမွဴးအဆင့္ကေန သူ႔ထက္ျမင့္တဲ့ ပါတီရဲ့ထိပ္တန္း အဆင္ျမင့္ရာထူးေတြ တာ၀န္ယူ စြမ္းေဆာင္ႏိုင္ျပီးေတာ့မွသာ ဗဟုိေကာ္မီတီ၀င္အျဖစ္ကို ေရာက္ပါတယ္။ အဲသည္မွာေတာ့ လူဦးေရက ၃၀၀ ေက်ာ္ပဲ ရွိပါေတာ့တယ္။ အဲသည္လို ထိပ္ဆုံးကို ေရာက္ဖို႔အတြက္ ပါတီ၀င္ ေခါင္းေဆာင္အဆင့္တဦးဟာ ႏွစ္ေပါင္း ၂၀ ကေန ၃၀ အခ်ိန္ယူျပီး အဆင့္ဆင့္ တက္လွမ္းရတယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။ လူၾကီးေတြက လက္သင့္ရာ ေရြးခ်ယ္လို႔ တက္လာႏိုင္တယ္၊ အရွင္ေမြးလို႔ ခ်က္ျခင္း မၾကီးႏိုင္ဘူးလားလုိ႔ ေစာဒကတက္ႏိုင္ေပမယ့္၊ ကိုယ္တိုင္ အရည္အခ်င္းရွိဖို႔၊ ဖြံျဖိဳးတိုးတက္မႈရွိဖို႔က အဓိက အေရးပါတဲ့အခ်က္ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါဟာ တရုတ္ေတြရဲ့ ရာစုႏွစ္ခ်ီျပီး ထိန္းသိမ္းလာတဲ့ ရိုးရာဓေလ့တခုျဖစ္တဲ့ လက္ဆင့္ကမ္း သင္ၾကားေပးျခင္း (Mentoring) စနစ္ပဲ ျဖစ္တယ္လို႔ သူက ေျပာပါတယ္။
တရုုတ္ေခါင္းေဆာင္နဲ႔ အေမရိကန္ေခါင္းေဆာင္ ႏႈိင္းယွဥ္ပုုံ
ဥပမာတခု ျပရရင္ လက္ရွိတရုတ္သမၼတၾကီး ဇီဂ်င္ပင္း ဟာ တရုတ္ပါတီေခါင္းေဆာင္ေဟာင္းရဲ့ သားျဖစ္တယ္ ဆိုေပမယ့္ သူ ဒီရာထူးကို ရရွိဖို႔အတြက္ အႏွစ္ ၃၀ အလုပ္လုပ္ခဲ့ရပါတယ္။ သူက ေက်ုးရြာေခါင္းေဆာင္ တဦးအျဖစ္ကေန စခဲ့ရတယ္။ သူ ေပါလစ္ဗ်ဴရိုထဲ ေရာက္ရွိခ်ိန္မွာ သူဟာ လူ သန္း ၁၅၀ ရွိတဲ့ နယ္ေျမတခုကို အုပ္ခ်ဳပ္တဲ့ မန္ေနဂ်ာျဖစ္ေနျပီ၊ သူ႔နယ္ေျမဟာ အေမရိကန္ေဒၚလာ ကုေဋေပါင္း ၁၅၀၀ ရွိတဲ့ စီးပြားေရး GDP ရွိတဲ့ အဆင့္မွာ ရွိပါတယ္။
အဲသည္မွာ သူက အေနာက္အုပ္စုထဲက အေမရိကန္ႏိုင္ငံေရးစနစ္နဲ႔ ႏႈိင္းယွဥ္ျပီး ေ၀ဖန္လိုက္ပုံကေတာ့ … ခင္ဗ်ားတို႔ဆီက တကၠဆပ္ျပည္နယ္မွဳးဘ၀က တက္လာတဲ့ သမၼတ ဘုရွ္တို႔၊ အခုသမၼတၾကီး ျဖစ္လာတဲ့ အိုဘားမားတို႔ဆိုတာ တရုတ္ျပည္ရဲ့ ပါတီစနစ္အတိုင္းဆိုရင္ ေက်းရြာအဆင့္မန္ေနဂ်ာေတာင္ ျဖစ္လာဖို႔ မလြယ္ပါဘူး …တဲ့။
အေနာက္အုပ္စုေတြက တသက္လုံး ေျပာဆို ၀ါဒျဖန္႔ လုပ္ကိုင္ေနၾကတာက ဒီမုိကေရစီလူေဘာင္ကို ထူေထာင္ဖို႔အတြက္ ပါတီစုံ ေရြးေကာက္ပြဲေတြကုိ ျပည္သူလူထုရဲ့ မဲနဲ႔ ဆုံးျဖတ္ခံျပီး သြားၾကရမယ္လို႔ ဆိုၾကတယ္။
ဆုိေတာ့ တရုတ္ျပည္မွာ ပါတီဟာ ေရြးေကာက္ပြဲနဲ႔ လည္ပတ္တာ မဟုတ္လို႔ တရားသျဖင့္ မဟုတ္ဘူးလို႔ ေမးခြန္းေတြ အထုတ္ခံရတယ္။ သည္ေတာ့ သူက ျပန္ေမးပါတယ္။ How about competency? စြမ္းေဆာင္မႈ ယွဥ္ျပိဳင္ျခင္းဆိုရင္ေကာ ဘာေျပာမလဲ ေပါ့။
မဲနဲ႔ ေရြးမွ တိုုင္းျပည္ၾကီးက ေကာင္းစားမွာတဲ့လား၊ သမိုုင္းကိုု ျပန္ၾကည့္ပါဦး
လြန္ခဲ့တဲ့ အႏွစ္ ၆၀ တရုတ္ျပည္ စထူေထာင္စဥ္မွာ အဆင္းရဲဆုံးနဲ႔ လူ႔သက္တမ္း ၄၀ ပဲ ရွိခဲ့ရာက အခုခ်ိန္မွာ တရုတ္ျပည္ဟာ ဒုတိယအၾကီးဆုံး စီးပြားႏိုင္ငံနဲ႔ ဖြံျဖဳိးတိုးတက္တဲ့ ႏို္င္ငံျဖစ္ေနပါျပီတဲ့။ အေနာက္အုပ္စုက စစ္တမ္းေကာက္ၾကည့္ေတာ့ ကိုယ့္တိုင္းျပည္သြားေနတဲ့ လမ္းကို သေဘာက်တဲ့ ျပည္သူေတြစာရင္းထဲမွာ တရုတ္ျပည္သား ၈၅%က အေကာင္းဖက္ကို ျမင္ေနျပီး၊ အေမရိကန္မွာ ၆၄%က တိုင္းျပည္က အႏႈတ္ျဖစ္ေနတယ္လို႔ ေျပာေနၾကပါသတဲ့။ တရုတ္ျပည္က လူငယ္မ်ဳိးဆက္သစ္ ၉၀% က သူတို႔အနာဂတ္အတြက္ စိတ္ခ်ယုံၾကည္မႈ အျပည့္ရွိေနၾကပါသတဲ့။ သည္လိုဆိုရင္ တရုတ္ျပည္ ႏိုင္ငံေရးစနစ္ဆိုတာ အမ်ားလက္ခံမႈမရွိတဲ့စနစ္ မဟုတ္ဘူး၊ တရားသျဖင့္ မဟုတ္ဘူး လို႔ ဘာအေၾကာင္းျပခ်က္နဲ႔ ညင္းခ်က္ထုတ္ခ်င္ေနတာလဲလို႔ သူက ျပန္လွန္ေမးခြန္းထုတ္လိုက္ပါတယ္။
အဲသည္အခ်ိန္မွာ ေရြးေကာက္ပြဲနဲ႔ လည္ပတ္ေနတဲ့ ႏိုင္ငေရးစနစ္ေတြ၊ ႏိုင္ငံေတြဟာ အၾကပ္အတည္းေတြ ျပသနာေတြနဲ႔ ရင္ဆိုင္ေနရတာကို ေတြ႔ေနရပါတယ္တဲ့။ မ်က္ေမွာက္မွာ ေရြးေကာက္ပြဲေတြနဲ႔ လည္ပတ္ေနတဲ့ အေမရိကန္တို႔ ဥေရာပတို႔မွာ ဘာေတြ ျဖစ္ေနၾကသလဲကို ၾကည့္ႏိုင္တယ္။ ျပီးေတာ့ ေရြးေကာက္ပြဲလုပ္ျပီး အစုိးရဖြဲ႔စည္း ေဆာင္ရြက္ေနၾကတယ္ ဆိုတဲ့ ဖြံျဖိဳးဆဲႏိုင္ငံေတြကို ၾကည့္ရင္လည္း ျပည္တြင္းစစ္ေတြ ဆင္းရဲတြင္းေတြကေန ရုန္းမထြက္ႏုိင္ၾကေသးတာကို ေတြ႔ႏိုင္တယ္။ အစုိးရေတြက ေရြးေကာက္ပြဲကေန တက္လာတယ္။ ျပီးေတာ့ ႏွစ္ေတာင္မကူးေသးဘူး၊ လူထုက အစိုးရကို မၾကိဳက္ေတာ့ဘူး၊ ကန္႔ကြက္သံေတြ ထြက္လာျပန္တယ္။ ၅၀% ေလာက္က အစိုးရကို လက္မခံၾကေတာ့ျပန္ဘူးတဲ့။ သည္လိုနဲ႔ ေနာက္ေရြးေကာက္ပြဲ မတုိင္ခင္အထိ ျပသနာေတြ အျငင္းပြားမႈေတြ စိ္တ္တိုင္းမက်တာေတြနဲ႔ ျဖတ္သန္းၾကရျပန္တယ္။ သည္ေတာ့ ဒီမုိကေရစီ ေရြးေကာက္ပြဲ စနစ္မွာ ဘာသံသရာက လည္ပတ္လာသလဲဆိုေတာ့ (Elect & Regret) ေရြးေကာက္ပြဲ ျပီးတာနဲ႔ ေနာင္တေတြရၾက၊ ျပန္ေရြးေကာက္ၾက၊ ေနာင္တေတြ ရၾကနဲ႔ သံသရာလည္ေနတယ္လို႔ သူက ေ၀ဖန္လိုက္ပါတယ္။
သည္လိုဆိုရင္ ပါတီစုံဒီမုိကေရစီ စနစ္ဆိုတာက ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမႈတို႔၊ တိုးတက္မႈတို႔နဲ႔ ဖြံျဖိဳးမႈေတြ ေခါင္းပါးေနတာ ျဖစ္ေနသလားလို႔ တပါတီကြန္ျမဴနစ္စနစ္ကေန ေမးခြန္းထုတ္ရမလုိ ျဖစ္ေနတယ္လို႔ သူက ေျပာလိုက္ပါတယ္။
စကားအျဖစ္ ေျပာရတာပါ၊ စကားႏိုုင္လုုတာ မဟုုတ္
သည္ေနရာမွ သူက အေလးအနက္ထားျပီး ေျပာၾကားလိုတာက ပါတီစုံဒီမုိေရစီ ေရြးေကာက္ပြဲစနစ္နဲ႔ တပါတီ ေရြးခ်ယ္မႈစနစ္ ၂ ခု ႏႈိင္းယွဥ္ျပီးေတာ့ စကားႏိုင္လုတာ၊ သူသာတယ္၊ ကိုယ္သာတယ္ တိုက္ခိုက္ခ်င္တာ မဟုတ္ပါဘူးတဲ့။ ပါတီစုံဒီမုိကေရစီကို လက္ခံတဲ့သူေတြက လက္ခံတဲ့အတုိင္း ေနထိုင္ၾက၊ သည္ထက္ ပိုေကာင္းမြန္ေအာင္ ၾကိဳးပမ္းၾက၊ ဒါေပမယ့္ ဒါဟာ ကမာၻေပၚမွာ စံျပ၊ တခုတည္းေသာ ေရြးခ်ယ္စရာစနစ္ျဖစ္တယ္လို႔ အျခားပထ၀ီေဒသေတြမွာ အဓမၼ ၀ါဒျဖန္႔ ပုံစံသြင္းေနစရာေတာ့ မလုိဘူးဆိုတာ လက္ခံၾကဖို႔ပဲ ျဖစ္ပါတယ္တဲ့။ တရုတ္ျပည္မွာ သူတု႔ိနည္း သူတို႔ဟန္၊ သမိုင္း၊ အစဥ္အလာ၊ ပထ၀ီ၊ ယဥ္ေက်းမႈအရ သူတို႔နဲ႔ လိ္ုက္ဖက္တဲ့ စနစ္ေတြ လမ္းစဥ္ေတြ ရွိေနပါတယ္ တဲ့။ သူ႔အရပ္ သူ႔ဇာတ္နဲ႔ အဆင္ေျပတဲ့ အျခားေရြးခ်ယ္စရာ စနစ္ေတြ ရွိတာကို လက္ခံဖို႔ ျဖစ္ပါတယ္ တဲ့။
သို႔ေသာ္လည္း ဖြံျဖိဳး တိုးတက္ လက္ခံမႈရွိလာတဲ့ တရုတ္ျပည္မွာလည္း ျပသနာေတြ ရွိပါတယ္ တဲ့။ ပတ္၀န္းက်င္ညစ္ညမ္းမႈ၊ အစားအေသာက္ မသန္႔ရွင္းမႈ၊ လူဦးေရမထိန္းသိမ္းႏိုင္မႈေတြ ရွိေနတယ္။ အဆိုးဆုံးတခုကေတာ့ ျခစားမႈေတြ၊ လာဘ္စားမႈေတြ ျဖစ္ပါတယ္ တဲ့။ သည္ေတာ့ ပါတီစုံေရြးေကာက္ပြဲသမားေတြက ဘာျပန္ေျပာၾကသလဲဆိုေတာ့ ျခစားမႈေတြဟာ တပါတီစနစ္ေၾကာင့္ ျဖစ္တာ၊ ဒါကို ေျမလွန္ပစ္ရမယ္လို႔ ဆိုၾကျပန္တယ္။ သည္မွာ သူက ျငင္းခ်က္ထုတ္တာကေတာ့ Transparency International အဖြဲ႔ၾကီးရဲ့ စစ္တမ္းမွာ တရုတ္ျပည္ဟာ ပြင့္လင္းျမင္သာမႈအဆင့္ ၇၀ (တုိင္းျပည္ေပါင္း ၁၇၀ အနက္) မွာ ရွိေနျပီး၊ အိႏၵိယျပည္ဆိုတဲ့ အၾကီးမားဆုံးေသာ ပါတီစုံဒီမုိကေရစီႏိုင္ငံက အဆင့္ ၉၄ မွာ ေရာက္ေနတယ္၊ သည္ထက္လည္း အမွတ္က က်ဆင္းဖို႔ ရွိေနပါသတဲ့။ တရုတ္ျပည္ေအာက္မွာ ပြင့္လင္းျမင္သာမႈ ရမွတ္ နည္းတဲ့ တိုင္းျပည္အမ်ားအျပားမွာ ပါတီစုံေရြးေကာက္ပြဲ က်င့္သုံးေနတဲ့ ဒီမုိကေရစီႏိုင္ငံေတြ (အာဂ်င္တီးနား၊ ဖိလစ္ပိုင္၊ အင္ဒိုနီးရွား) လည္း ရွိေနပါတယ္။ သည္ေတာ့ ေရြးေကာက္ပြဲေတြကေန ျခစားမႈ၊ လာဘ္စားမႈေတြကို ဖယ္ရွားႏိုင္တဲ့ ေဆးတခြက္လည္း မဟုတ္ပါဘူး လို႔ သူက ျငင္းခ်က္ထုတ္လိုက္ပါတယ္။
အနာဂတ္ တရုုတ္ျပည္ ဘယ္လဲ
အဲသည္အခ်ိန္မွာ ေရြးေကာက္ပြဲနဲ႔ လည္ပတ္ေနတဲ့ ႏိုင္ငေရးစနစ္ေတြ၊ ႏိုင္ငံေတြဟာ အၾကပ္အတည္းေတြ ျပသနာေတြနဲ႔ ရင္ဆိုင္ေနရတာကို ေတြ႔ေနရပါတယ္တဲ့။ မ်က္ေမွာက္မွာ ေရြးေကာက္ပြဲေတြနဲ႔ လည္ပတ္ေနတဲ့ အေမရိကန္တို႔ ဥေရာပတို႔မွာ ဘာေတြ ျဖစ္ေနၾကသလဲကို ၾကည့္ႏိုင္တယ္။ ျပီးေတာ့ ေရြးေကာက္ပြဲလုပ္ျပီး အစုိးရဖြဲ႔စည္း ေဆာင္ရြက္ေနၾကတယ္ ဆိုတဲ့ ဖြံျဖိဳးဆဲႏိုင္ငံေတြကို ၾကည့္ရင္လည္း ျပည္တြင္းစစ္ေတြ ဆင္းရဲတြင္းေတြကေန ရုန္းမထြက္ႏုိင္ၾကေသးတာကို ေတြ႔ႏိုင္တယ္။ အစုိးရေတြက ေရြးေကာက္ပြဲကေန တက္လာတယ္။ ျပီးေတာ့ ႏွစ္ေတာင္မကူးေသးဘူး၊ လူထုက အစိုးရကို မၾကိဳက္ေတာ့ဘူး၊ ကန္႔ကြက္သံေတြ ထြက္လာျပန္တယ္။ ၅၀% ေလာက္က အစိုးရကို လက္မခံၾကေတာ့ျပန္ဘူးတဲ့။ သည္လိုနဲ႔ ေနာက္ေရြးေကာက္ပြဲ မတုိင္ခင္အထိ ျပသနာေတြ အျငင္းပြားမႈေတြ စိ္တ္တိုင္းမက်တာေတြနဲ႔ ျဖတ္သန္းၾကရျပန္တယ္။ သည္ေတာ့ ဒီမုိကေရစီ ေရြးေကာက္ပြဲ စနစ္မွာ ဘာသံသရာက လည္ပတ္လာသလဲဆိုေတာ့ (Elect & Regret) ေရြးေကာက္ပြဲ ျပီးတာနဲ႔ ေနာင္တေတြရၾက၊ ျပန္ေရြးေကာက္ၾက၊ ေနာင္တေတြ ရၾကနဲ႔ သံသရာလည္ေနတယ္လို႔ သူက ေ၀ဖန္လိုက္ပါတယ္။
သည္လိုဆိုရင္ ပါတီစုံဒီမုိကေရစီ စနစ္ဆိုတာက ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမႈတို႔၊ တိုးတက္မႈတို႔နဲ႔ ဖြံျဖိဳးမႈေတြ ေခါင္းပါးေနတာ ျဖစ္ေနသလားလို႔ တပါတီကြန္ျမဴနစ္စနစ္ကေန ေမးခြန္းထုတ္ရမလုိ ျဖစ္ေနတယ္လို႔ သူက ေျပာလိုက္ပါတယ္။
စကားအျဖစ္ ေျပာရတာပါ၊ စကားႏိုုင္လုုတာ မဟုုတ္
သည္ေနရာမွ သူက အေလးအနက္ထားျပီး ေျပာၾကားလိုတာက ပါတီစုံဒီမုိေရစီ ေရြးေကာက္ပြဲစနစ္နဲ႔ တပါတီ ေရြးခ်ယ္မႈစနစ္ ၂ ခု ႏႈိင္းယွဥ္ျပီးေတာ့ စကားႏိုင္လုတာ၊ သူသာတယ္၊ ကိုယ္သာတယ္ တိုက္ခိုက္ခ်င္တာ မဟုတ္ပါဘူးတဲ့။ ပါတီစုံဒီမုိကေရစီကို လက္ခံတဲ့သူေတြက လက္ခံတဲ့အတုိင္း ေနထိုင္ၾက၊ သည္ထက္ ပိုေကာင္းမြန္ေအာင္ ၾကိဳးပမ္းၾက၊ ဒါေပမယ့္ ဒါဟာ ကမာၻေပၚမွာ စံျပ၊ တခုတည္းေသာ ေရြးခ်ယ္စရာစနစ္ျဖစ္တယ္လို႔ အျခားပထ၀ီေဒသေတြမွာ အဓမၼ ၀ါဒျဖန္႔ ပုံစံသြင္းေနစရာေတာ့ မလုိဘူးဆိုတာ လက္ခံၾကဖို႔ပဲ ျဖစ္ပါတယ္တဲ့။ တရုတ္ျပည္မွာ သူတု႔ိနည္း သူတို႔ဟန္၊ သမိုင္း၊ အစဥ္အလာ၊ ပထ၀ီ၊ ယဥ္ေက်းမႈအရ သူတို႔နဲ႔ လိ္ုက္ဖက္တဲ့ စနစ္ေတြ လမ္းစဥ္ေတြ ရွိေနပါတယ္ တဲ့။ သူ႔အရပ္ သူ႔ဇာတ္နဲ႔ အဆင္ေျပတဲ့ အျခားေရြးခ်ယ္စရာ စနစ္ေတြ ရွိတာကို လက္ခံဖို႔ ျဖစ္ပါတယ္ တဲ့။
သို႔ေသာ္လည္း ဖြံျဖိဳး တိုးတက္ လက္ခံမႈရွိလာတဲ့ တရုတ္ျပည္မွာလည္း ျပသနာေတြ ရွိပါတယ္ တဲ့။ ပတ္၀န္းက်င္ညစ္ညမ္းမႈ၊ အစားအေသာက္ မသန္႔ရွင္းမႈ၊ လူဦးေရမထိန္းသိမ္းႏိုင္မႈေတြ ရွိေနတယ္။ အဆိုးဆုံးတခုကေတာ့ ျခစားမႈေတြ၊ လာဘ္စားမႈေတြ ျဖစ္ပါတယ္ တဲ့။ သည္ေတာ့ ပါတီစုံေရြးေကာက္ပြဲသမားေတြက ဘာျပန္ေျပာၾကသလဲဆိုေတာ့ ျခစားမႈေတြဟာ တပါတီစနစ္ေၾကာင့္ ျဖစ္တာ၊ ဒါကို ေျမလွန္ပစ္ရမယ္လို႔ ဆိုၾကျပန္တယ္။ သည္မွာ သူက ျငင္းခ်က္ထုတ္တာကေတာ့ Transparency International အဖြဲ႔ၾကီးရဲ့ စစ္တမ္းမွာ တရုတ္ျပည္ဟာ ပြင့္လင္းျမင္သာမႈအဆင့္ ၇၀ (တုိင္းျပည္ေပါင္း ၁၇၀ အနက္) မွာ ရွိေနျပီး၊ အိႏၵိယျပည္ဆိုတဲ့ အၾကီးမားဆုံးေသာ ပါတီစုံဒီမုိကေရစီႏိုင္ငံက အဆင့္ ၉၄ မွာ ေရာက္ေနတယ္၊ သည္ထက္လည္း အမွတ္က က်ဆင္းဖို႔ ရွိေနပါသတဲ့။ တရုတ္ျပည္ေအာက္မွာ ပြင့္လင္းျမင္သာမႈ ရမွတ္ နည္းတဲ့ တိုင္းျပည္အမ်ားအျပားမွာ ပါတီစုံေရြးေကာက္ပြဲ က်င့္သုံးေနတဲ့ ဒီမုိကေရစီႏိုင္ငံေတြ (အာဂ်င္တီးနား၊ ဖိလစ္ပိုင္၊ အင္ဒိုနီးရွား) လည္း ရွိေနပါတယ္။ သည္ေတာ့ ေရြးေကာက္ပြဲေတြကေန ျခစားမႈ၊ လာဘ္စားမႈေတြကို ဖယ္ရွားႏိုင္တဲ့ ေဆးတခြက္လည္း မဟုတ္ပါဘူး လို႔ သူက ျငင္းခ်က္ထုတ္လိုက္ပါတယ္။
အနာဂတ္ တရုုတ္ျပည္ ဘယ္လဲ
ဒါေၾကာင့္ ႏိုင္ငံေရးသိပၸံပညာရွင္လည္းျဖစ္ ရင္းႏွီးျမဳတ္ႏွံမႈ စီးပြားေရးသမားလည္း ျဖစ္တဲ့ အဲရစ္ဇီလိုင္က ေနာက္ဆယ္ႏွစ္ကို နမိတ္ဖတ္ရာမွာ … တရုတ္ျပည္ဟာ စီးပြားေရးအဖြံ႔ျဖိဳးဆုံးအျဖစ္ အေမရိကန္ကို ေက်ာ္တက္မယ္။ လူတဦးခ်င္း ၀င္ေငြကလည္း ဖြံျဖိဳးဆဲႏိုင္ငံေတြအားလုံးထက္ သာမယ္။ ျခစားမႈေတြကို ကန္႔သတ္ တားဆီးႏုိင္မယ္၊ လုံးလုံးေတာ့ ႏွိမ္နင္းႏိုင္မွာ မဟုတ္ဘူး။ စစ္တမ္းေတြမွာ ထိပ္ဆုံး ၆၀ ထဲ ၀င္လာေအာင္ တရုတ္က လုပ္ႏိုင္မယ္။ စီးပြားေရးျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမႈေတြ အရွိန္ျမင့္လာမယ္။ ႏိုင္ငံေရး ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမႈေတြကေတာ့ စဥ္ဆက္မျပတ္ ဆက္ျဖစ္ေနမွာပဲ။ တရုတ္ျပည္ရဲ့ တပါတီစနစ္ဟာ ဆက္လက္ ေအာင္ပြဲခံေနဦးမွာ ျဖစ္တယ္ … လို႔ ဆိုလိုက္ပါေတာ့တယ္။
က်ေနာ္တို႔ဟာ ေခတ္တေခတ္ရဲ့ ေန၀င္ခ်ိန္ကို ေရာက္ေနျပီတဲ့။ ၂၀ ရာစုမွာ အရာရာကို ပုံေသကားခ်ပ္ တြက္ျပီး တဖက္သတ္ေကာက္ခ်က္ဆြဲျခင္းအေလ့ဟာ (metta-narrative) မွားယြင္းေၾကာင္း သက္ေသျပခဲ့ပါျပီ။ ၂၁ ရာစုမွာလည္း ပုံစံခြက္တခုတည္း ရိုက္သြင္းၾကဦးမယ္ဆိုလည္း မွားၾကဦးမွာပဲ တဲ့။ တပုံစံတည္း တလမး္တည္း သြားရမယ္ဆိုတဲ့ သေဘာတရားဟာ ဒီမုိကေရစီစနစ္မွာ အတြင္းကေန လႈိက္စားေနတဲ့ ကင္ဆာျဖစ္တယ္လို႔ သူက ေျပာလိုက္ပါတယ္။
ဗဟုု လမ္းစဥ္ ဆိုုတာ
က်ေနာ္တို႔ဟာ ေခတ္တေခတ္ရဲ့ ေန၀င္ခ်ိန္ကို ေရာက္ေနျပီတဲ့။ ၂၀ ရာစုမွာ အရာရာကို ပုံေသကားခ်ပ္ တြက္ျပီး တဖက္သတ္ေကာက္ခ်က္ဆြဲျခင္းအေလ့ဟာ (metta-narrative) မွားယြင္းေၾကာင္း သက္ေသျပခဲ့ပါျပီ။ ၂၁ ရာစုမွာလည္း ပုံစံခြက္တခုတည္း ရိုက္သြင္းၾကဦးမယ္ဆိုလည္း မွားၾကဦးမွာပဲ တဲ့။ တပုံစံတည္း တလမး္တည္း သြားရမယ္ဆိုတဲ့ သေဘာတရားဟာ ဒီမုိကေရစီစနစ္မွာ အတြင္းကေန လႈိက္စားေနတဲ့ ကင္ဆာျဖစ္တယ္လို႔ သူက ေျပာလိုက္ပါတယ္။
ဗဟုု လမ္းစဥ္ ဆိုုတာ
ဒီေနရာမွာ သူက ထပ္ျပီး ရွင္းခ်က္ေပးတာက အေနာက္ဒီမုိကေရစီစနစ္၊ ပါတီစုံ ဒီမုိကေရစီလမ္းစဥ္ဟာ မွားယြင္းတယ္ စြန္႔လႊတ္ရမယ္လို႔ ေျပာေနတာ မဟုတ္ပါဘူးတဲ့။ အေနာက္လမ္းစဥ္ဟာ သူတို႔ႏိုင္ငံေတြနဲ႔ ကမာၻၾကီးကို ဖြံျဖဳိးတိုးတက္မႈေတြ အက်ဳိးစီးပြားေတြ အမ်ားၾကီး ျဖစ္ထြန္းေစခဲ့ပါတယ္ တဲ့။ ဒါေပမယ့္ တခ်ဳိ႔ေသာ ႏိုင္ငံေရးသိပၸြညာရွင္ေတြ တခ်ဳိ႔အေနာက္အုပ္စု ေခါင္းေဆာင္ေတြ ေၾကြးေၾကာ္ ကိုင္စြဲ ၀ါဒျဖန္႔ေနသလို ငါတို႔ပဲ မွန္တယ္၊ သူမ်ားေတြ မွားတယ္လို႔ အစြန္းမာနေရာက္ ေနတာကို ျပဳျပင္ၾကေစခ်င္ပါတယ္တဲ့။ သူမ်ားေတြကို ကိုယ့္ပုံစံခြက္ထဲ အတင္းသြင္းေနၾကတာထက္၊ ကိုယ့္အိမ္တြင္းေရး၊ ကိုယ့္ျပည္တြင္းေရးမွာပဲ အျပစ္အနာအဆာေတြကို ရွာေဖြ ျပင္ဆင္ၾကေစခ်င္ပါတယ္တဲ့။ ဒါဆိုရင္ ဒီမုိကေရစီစနစ္ သက္ဆိုးရွည္ဖို႔ ပိုမို ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္ ရိွလာပါလိမ့္မယ္ လို႔ သူက ေျပာလိုက္ပါတယ္။
တရုတ္ျပည္ရဲ့ တပါတီလမ္းစဥ္ကလည္း သူ႔နည္းသူ႔ဟန္ သူ႔အလွနဲ႔ ဆိုသလို၊ အေနာက္ ပါတီစုံလမ္းစဥ္ကလည္း သူ႔အထြာနဲ႔ အလႊာနဲ႔ပါပဲ လို႔ ဆိုပါတယ္။ တခုက တခုကို အသာစီး အႏိုင္ရသြားတာ၊ တခုခုကေန အစားထုိး လဲလွယ္လိုက္တာမ်ဳိး ျဖစ္ဖို႔ မလိုအပ္ပါဘူးတဲ့။ ေျပာခ်င္တာက ဘယ္စနစ္ ဘယ္လမ္းစဥ္ကမွ ထာ၀ရအမွန္တရား မဟုတ္ပါဘူး။ တေနရာမွာ ထြန္းကားေနတဲ့ စနစ္ကို တျခားေနရာမွာ သြားျပီး ေျပာင္းစုိက္ဖို႔၊ တင္ပို႔လို႔ မရႏိုင္ပါဘူးတဲ့။ သူေျပာခ်င္တာက အေနာက္တိုင္းမွာ ပါတီစုံစနစ္ ထြန္းကားေနသလုိ အေရွ႔တိုင္းမွာလည္း တပါတီစနစ္ဆိုတာ ရွိေနတယ္၊ ထြန္းကားေနတယ္ဆိုတာကို လက္ခံႏိုင္ၾကဖို႔ပဲ ျဖစ္တယ္။ တခုတည္း ရွိရမယ္ မွ မဟုတ္ဘူး၊ ၂ ခု လည္း ရွိႏိုင္တယ္ ဆိုတာပဲ ျဖစ္ပါတယ္ လုိ႔ နိဂုံးခ်ဳပ္ သြားပါတယ္။
NGO သည္ တရုုတ္မွာေတာ့ GO ပဲ
တရုတ္ျပည္ရဲ့ တပါတီလမ္းစဥ္ကလည္း သူ႔နည္းသူ႔ဟန္ သူ႔အလွနဲ႔ ဆိုသလို၊ အေနာက္ ပါတီစုံလမ္းစဥ္ကလည္း သူ႔အထြာနဲ႔ အလႊာနဲ႔ပါပဲ လို႔ ဆိုပါတယ္။ တခုက တခုကို အသာစီး အႏိုင္ရသြားတာ၊ တခုခုကေန အစားထုိး လဲလွယ္လိုက္တာမ်ဳိး ျဖစ္ဖို႔ မလိုအပ္ပါဘူးတဲ့။ ေျပာခ်င္တာက ဘယ္စနစ္ ဘယ္လမ္းစဥ္ကမွ ထာ၀ရအမွန္တရား မဟုတ္ပါဘူး။ တေနရာမွာ ထြန္းကားေနတဲ့ စနစ္ကို တျခားေနရာမွာ သြားျပီး ေျပာင္းစုိက္ဖို႔၊ တင္ပို႔လို႔ မရႏိုင္ပါဘူးတဲ့။ သူေျပာခ်င္တာက အေနာက္တိုင္းမွာ ပါတီစုံစနစ္ ထြန္းကားေနသလုိ အေရွ႔တိုင္းမွာလည္း တပါတီစနစ္ဆိုတာ ရွိေနတယ္၊ ထြန္းကားေနတယ္ဆိုတာကို လက္ခံႏိုင္ၾကဖို႔ပဲ ျဖစ္တယ္။ တခုတည္း ရွိရမယ္ မွ မဟုတ္ဘူး၊ ၂ ခု လည္း ရွိႏိုင္တယ္ ဆိုတာပဲ ျဖစ္ပါတယ္ လုိ႔ နိဂုံးခ်ဳပ္ သြားပါတယ္။
NGO သည္ တရုုတ္မွာေတာ့ GO ပဲ
သူေျပာသမွ်က ဒီေလာက္နဲ႔ ရပ္လိုက္ေပမယ့္ ပရိသတ္ထဲက ေမးခြန္းတခုကေတာ့ ေရြးေကာက္ပြဲမရွိတဲ့ အစုိးရတရပ္က ျပည္သူ႔ဆႏၵကို ဘယ္လိုမ်ဳိး ေဖာ္ေဆာင္မွာလဲလို႔ ေမးပါတယ္။ သူက ျပန္ေျဖရာမွာ တရုတ္အစုိးရဟာ နားစြင့္ေနတဲ့ အာဏာရွင္ေတြလို ေျပာပါတယ္။ တရုတ္ျပည္မွာ စစ္တမ္းေကာက္တဲ့ လုပ္ငန္းေတြ၊ ကုမၼဏီေတြရွိတယ္။ အဓိက ဗဟုိအစုိးရက ျပည္သူေတြအသံကို စစ္တမ္းေတြ ေကာက္ခံျပီး အျမဲ နားစြင့္ ေစာင့္ၾကည့္ ျပင္ဆင္မႈေတြ လုပ္ေနတယ္လို႔ သူက ျပန္ေျဖလိုက္ပါတယ္။ သူက ျပန္ျပီး ေထာက္ျပတာက ေရြးေကာက္ပြဲ ျပီး ေရြးေကာက္ပြဲေတြ လုပ္ေနတာနဲ႔တင္ ျပည္သူဆႏၵကို နာခံတယ္ဆိုျပီး တယူသန္ စြဲေနတာကိုလည္း အေနာက္အုပ္စုက စဥ္းစားပါဦးလို႔ တုန္႔ျပန္ပါတယ္။
အဲသည္မွာ ထပ္ျပီး ေမးတဲ့ေမးခြန္းကေတာ့ တရုတ္ျပည္ဟာ လူမႈအဖြဲ႔အစည္းေတြ ထြန္းကားမႈအတြက္ ေနရာမရွိဘူး။ တရုတ္ျပည္က မတူညီတဲ့ ဆႏၵသေဘာထားေတြ ထုတ္ေဖာ္ေျပာဆိုမႈကို ကန္႔သတ္တယ္၊ ႏွစ္တိုင္းမွာ ဆႏၵျပလို႔ ထိန္းသိမ္းခံရသူေတြ၊ အေရးယူခံရသူေတြ ရွိေနတယ္။ သည္ေတာ့ အဲသည္လို လူမႈအဖြဲ႔အစည္းေတြ အရပ္ဖက္လူ႔ေဘာင္ေတြအတြက္ ပါတီက ေနရာေပးထားျခင္း မရွိဘူးလား ဆိုတဲ့ ေမးခြန္း ျဖစ္ပါတယ္။ သူက ျပန္လည္ ေျဖၾကားရာမွာ အေနာက္အုပ္စုက သေဘာေပါက္ထားတဲ့ civil society ဆိုတာက အစုိးရအေဆာက္အအုံနဲ႔ သီးျခားျဖစ္ေသာ (သုိ႔မဟုတ္) အတိုက္အခံျဖစ္ေသာ အစုအဖြဲ႔၊ အဖြဲ႔အစည္းမွသာလ်င္ လူမႈအဖြဲ႔အစည္းလို သတ္မွတ္တဲ့ ညင္ စြဲကပ္ေနပါတယ္တဲ့။ တရုတ္ျပည္မွာ လူမႈအဖြဲ႔အစည္းဆိုတာ စနစ္အတြင္းမွာတင္ တသားတည္း ရွင္သန္ေနတယ္။ ဒါဟာ တရုတ္ေတြရဲ့ ယဥ္ေက်းမႈ၊ အစဥ္အလာ သဘာ၀ပဲ ျဖစ္ေနေတာ့တယ္ တဲ့။ တရုတ္ေတြဟာ လူမႈအဖြဲ႔အစည္းဆိုင္ရာ ပညာေရး၊ က်န္းမာေရး၊ ပတ္၀န္းက်င္ ထိန္းသိမ္းေရး စတဲ့ လႈပ္ရွားမႈေတြကို ႏိုင္ငံေရး၊ အာဏာပိုင္အဖြဲ႔အစည္း စနစ္နဲ႔ အတူတူ လႈပ္ရွားရပ္တည္ေနခဲ့ၾကတာဟာ အက်င့္အျဖစ္ စြဲျမဲျပီးသား ျဖစ္ေနျပီ လို႔ သူက ေျဖၾကားလိုက္ပါေတာ့တယ္။
နိဂုုံး
အဲသည္မွာ ထပ္ျပီး ေမးတဲ့ေမးခြန္းကေတာ့ တရုတ္ျပည္ဟာ လူမႈအဖြဲ႔အစည္းေတြ ထြန္းကားမႈအတြက္ ေနရာမရွိဘူး။ တရုတ္ျပည္က မတူညီတဲ့ ဆႏၵသေဘာထားေတြ ထုတ္ေဖာ္ေျပာဆိုမႈကို ကန္႔သတ္တယ္၊ ႏွစ္တိုင္းမွာ ဆႏၵျပလို႔ ထိန္းသိမ္းခံရသူေတြ၊ အေရးယူခံရသူေတြ ရွိေနတယ္။ သည္ေတာ့ အဲသည္လို လူမႈအဖြဲ႔အစည္းေတြ အရပ္ဖက္လူ႔ေဘာင္ေတြအတြက္ ပါတီက ေနရာေပးထားျခင္း မရွိဘူးလား ဆိုတဲ့ ေမးခြန္း ျဖစ္ပါတယ္။ သူက ျပန္လည္ ေျဖၾကားရာမွာ အေနာက္အုပ္စုက သေဘာေပါက္ထားတဲ့ civil society ဆိုတာက အစုိးရအေဆာက္အအုံနဲ႔ သီးျခားျဖစ္ေသာ (သုိ႔မဟုတ္) အတိုက္အခံျဖစ္ေသာ အစုအဖြဲ႔၊ အဖြဲ႔အစည္းမွသာလ်င္ လူမႈအဖြဲ႔အစည္းလို သတ္မွတ္တဲ့ ညင္ စြဲကပ္ေနပါတယ္တဲ့။ တရုတ္ျပည္မွာ လူမႈအဖြဲ႔အစည္းဆိုတာ စနစ္အတြင္းမွာတင္ တသားတည္း ရွင္သန္ေနတယ္။ ဒါဟာ တရုတ္ေတြရဲ့ ယဥ္ေက်းမႈ၊ အစဥ္အလာ သဘာ၀ပဲ ျဖစ္ေနေတာ့တယ္ တဲ့။ တရုတ္ေတြဟာ လူမႈအဖြဲ႔အစည္းဆိုင္ရာ ပညာေရး၊ က်န္းမာေရး၊ ပတ္၀န္းက်င္ ထိန္းသိမ္းေရး စတဲ့ လႈပ္ရွားမႈေတြကို ႏိုင္ငံေရး၊ အာဏာပိုင္အဖြဲ႔အစည္း စနစ္နဲ႔ အတူတူ လႈပ္ရွားရပ္တည္ေနခဲ့ၾကတာဟာ အက်င့္အျဖစ္ စြဲျမဲျပီးသား ျဖစ္ေနျပီ လို႔ သူက ေျဖၾကားလိုက္ပါေတာ့တယ္။
နိဂုုံး
ကဲ … စာကလည္း ရွည္သြားျပီ။ သူရဲ့ ပါတီစုံနဲ႔ တပါတီစနစ္တုိ႔အေၾကာင္း ႏႈိင္းယွဥ္ ေဆြးေႏြးမႈကလည္း သည္မွ်ေလာက္နဲ႔ ရပ္နားလိုက္ပါေတာ့မယ္။
သို႔ေသာ္ ေမာင္ရစ္အေနနဲ႔ ျပန္လွန္စဥ္းစားၾကည့္လိုက္ေတာ့ အစုိးရေတြ ႏိုင္ငံေတြကို လည္ပတ္တဲ့ လုပ္ကိုင္တဲ့ေနရာမွာ ျပည္သူ႔မဲဆႏၵနဲ႔ တက္လာတဲ့ ႏိုင္ငံေရးေခါင္းေဆာင္ကို အာဏာအပ္ျပီး အေနာက္ႏိုင္ငံေတြက လႈပ္ရွားၾကေပမယ့္ အေနာက္အုပ္စုက စီးပြားေရးေကာ္ပိုေရးရွင္းေတြ၊ အရင္းရွင္လုပ္ငန္းၾကီးေတြကေတာ့ တရုတ္ျပည္ကြန္ျမဴနစ္ပါတီလို သူတို႔စိတ္တိုင္းက် အရည္အခ်င္းရွိသူေတြကို ေခါင္းေခါက္ေရြးခ်ယ္ျပီး အဆင့္ဆင့္ တင္ေျမွာက္ လည္ပတ္ေနၾကတာပဲ လို႔ ျမင္မိပါတယ္။
အေနာက္အုပ္စုက ႏိုင္ငံေရးပါတီစုံေတြကလည္း သူတို႔ပါတီတြင္းက အမတ္အျဖစ္ ေခါင္းေဆာင္အျဖစ္ ေရြးခ်ယ္ရာမွာလည္း သူတို႔ပါတီတြင္း စိတ္တိုင္းက်တဲ့သူကိုသာ ဗ်ာဒိတ္ေပး ေရြးခ်ယ္ျပီးမွ ျပည္သူေတြရဲ့ မဲဆႏၵရုံေတြဆီကို ေစလႊတ္ၾကတာ ျဖစ္ပါတယ္။
ဆိုေတာ့ ပါတီစုံနဲ႔ တပါတီစနစ္ဆိုတာဟာ အခ်င္းခ်င္း ေက်ာခ်င္းကပ္ေနၾကတဲ့ လမ္းစဥ္ပါပဲ။ ျပည္သူေတြမွာသာ မဲလက္မွတ္ေလး တရြက္နဲ႔ စိတ္ကူးထီထိုးခြင့္ရၾကတာလား၊ လူၾကီးေတြ ေကာင္းမယ္ထင္တာ ေခါင္းျငိမ့္ျပီး အလုိက္သင့္ ေနာက္လိုက္ၾကဖို႔ပဲလား ဆိုတာ စဥ္းစားခ်င္စရာ … ။ ။
(အညႊန္း – http://www.ted.com/talks/eric_x_li_a_tale_of_two_political_systems.html )
၂၀၁၃ အေတြးအျမင္မဂၢဇင္း ဒီဇင္ဘာလထုုတ္တြင္ ေဖာ္ျပျပီး၊ ျပန္လည္ကူးယူေဖာ္ျပသည္။
(အညႊန္း – http://www.ted.com/talks/eric_x_li_a_tale_of_two_political_systems.html )
၂၀၁၃ အေတြးအျမင္မဂၢဇင္း ဒီဇင္ဘာလထုုတ္တြင္ ေဖာ္ျပျပီး၊ ျပန္လည္ကူးယူေဖာ္ျပသည္။