ေအာင္သူၿငိမ္း ● ႀကီးမားက်ယ္ျပန္႔သည့္ မဟာမိတ္ဖြဲ႔မႈ ႏွင့္ ၂၁-ပင္လံု ၿငိမ္းခ်မ္းေရး ညီလာခံအတြက္ အေတြးတစ
(Renaissance Myanmar မဂၢဇင္း)
(မုိးမခ) ၾသဂုတ္ ၂၇၊ ၂၀၁၆ၿငိမ္းခ်မ္းေရးတည္ေဆာက္မႈ ဟူသည္မွာ အစိုးရႏွင့္ အရပ္ဘက္လူမႈအဖြဲ႔အစည္းမ်ားအတြင္းရွိ မတူကြဲျပားသည့္အုပ္စု အမ်ဳိး မ်ဳိး၊ ႏိုင္ငံအဆင့္ႏွင့္ ႏိုင္ငံတကာအဆင့္ အင္အားစုမ်ား၏ မတူကြဲျပားေသာ လုပ္ငန္းေဆာင္တာ အမ်ဳိးမ်ဳိး ပါဝင္သည္ဟု အဓိပၸာယ္ဖြင့္ၾကပါသည္။ ယင္းလုပ္ငန္းေဆာင္တာမ်ားက အၾကမ္းဖက္မႈျဖစ္ပြားေစေသာ ေရေသာက္ျမစ္အေၾကာင္းအရင္း မ်ားကို ေျဖရွင္းႏိုင္ရန္ ရည္ရြယ္ေဆာင္ရြက္ၾကျခင္း ျဖစ္သည္။ ထို႔အျပင္ ႏိုင္ငံသားျပည္သူမ်ားအေနျဖင့္ ေၾကာက္ရြံ႔ျခင္းမွ ကင္းေဝးေရး (Freedom From Fear) တနည္းဆိုရေသာ္ ဆိုးက်ဳိး အႏႈတ္သေဘာေဆာင္သည့္ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးကိစၥ (Negative Peace) ႏွင့္ လိုအပ္ခ်က္မ်ားမွ ကင္းလြတ္ခြင့္ရေစရန္ (Freedom From Want) တနည္းဆိုရေသာ္ အျပဳ သေဘာေဆာင္ေသာ ၿငိမ္းခ်မ္းေရး (Positive Peace)၊ အၾကမ္းဖက္မႈမ်ား မျဖစ္ပြားမီ၊ ျဖစ္ပြားေနစဥ္ ႏွင့္ ျဖစ္ပြားမႈမ်ားၿပီး စီး ေနာက္ပိုင္း၌ ခ်ဳိးႏွိမ္ေစာ္ကားျခင္းမွ ကင္းေဝးခြင့္ (Freedom From Humiliation) အတြက္ ေဆာင္ရြက္ေပးၾကျခင္းဟု အဓိပၸာယ္ ဖြင့္ဆိုၾကပါသည္။
သို႔ေသာ္ ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္က်င္းပမည့္ ၂၁-ရာစု ပင္လံု ၿငိမ္းခ်မ္းေရးညီလာခံ၏ အဓိပၸါယ္သည္ ဤဖြင့္ဆိုခ်က္ထက္ပိုပါလိမ့္ မည္။ အနာဂတ္ဖက္ဒရယ္ ျပည္ေထာင္စု ဒီဇိုင္းကိုေရးဆြဲၾကရန္အတြက္ပါ ရည္ရြယ္ထားရာ ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ မၿပီးစီးေသး ေသာ ႏိုင္ငံေတာ္တည္ေဆာက္ေရး (Nation Building) အတြက္ လုပ္ငန္းေဆာင္တာမ်ားပါ ပါဝင္ေနေသာေၾကာင့္ ျဖစ္ပါ သည္။ ထိုမွ်မက တိုင္းရင္းသားေခါင္းေဆာင္မ်ား အပါအဝင္၊ ေဝဖန္သံုးသပ္ၾကသူမ်ားက ၂၁-ရာစုပင္လံုသည္၊ ၁၉၄၇ ခုႏွစ္က ဗိုလ္ခ်ဳပ္တို႔ႏွင့္ တိုင္းရင္းသား ေခါင္းေဆာင္မ်ား ေဆြးေႏြးသေဘာတူညီခဲ့ၾကသည့္ ၁၉၄၇ ပင္လံုထက္ ပို၍ ရႈပ္ ေထြး ခက္ခဲလိမ့္မည္ဟုလည္း ေဝဖန္သံုးသပ္ေနၾကပါသည္။
အေၾကာင္းမွာ ၁၉၄၇ ခုႏွစ္ ပင္လံုေဆြးေႏြးပြဲ၏ ရည္မွန္း ခ်က္မ်ားမွာ ရိုးစင္းၿပီး၊ သက္ဆိုင္ပတ္သက္သူ အင္အားစုလည္း အနည္းငယ္မွ်သာ ရွိပါသည္။ ဦးတည္ခ်က္ပန္းတိုင္မွာ လြတ္လပ္ေရးအျမန္ ရရွိေရးျဖစ္ၿပီး၊ ေတာင္တန္းႏွင့္ ျပည္ပအတူ လြတ္လပ္ေရး ရရွိေရးကိစၥသာ ျဖစ္သည္။ ၎ပင္လံု က်င္းပစဥ္က တိုင္းရင္းသားအင္အားစုအမ်ား ပါဝင္တက္ေရာက္ႏိုင္ ျခင္း မရွိခဲ့ပါ။
ႏွစ္ ၇၀ နီးပါးအၾကာမွ က်င္းပမည့္ ယခု ပင္လံုတြင္မူ ျပႆနာမ်ားက ပို၍ရႈပ္ေထြးပါသည္။ ျပည္တြင္းစစ္ အၾကမ္းဖက္ပဋိပကၡမ်ားေၾကာင့္ ေသြးထြက္သံယို ျဖစ္ခဲ့ ၾကၿပီ။ အသက္မ်ားစြာ၊ အိုးအိမ္မ်ားစြာ၊ တိုင္းျပည္၏ ဖြံ႔ၿဖိဳးမႈ အလားအလာမ်ား ဆံုးရႈံးနစ္နာခဲ့ၾကရၿပီး၊ တဖက္ႏွင့္ တဖက္ နာက်ည္းမႈ၊ မယံုၾကည္မႈ၊ သံသယမ်ားလည္း ႀကီးထြားခဲ့ ၾကေပၿပီ။ ထိုမွ်မက ေဆြးေႏြးဖက္အင္အားစုမ်ားကလည္း မ်ားျပားသည္။ တႏိုင္ငံလံုး အပစ္ရပ္စဲေရးပူးေပါင္းညိႇႏိႈင္းမႈ အဖြဲ႔ (NCCT) တြင္ပင္ တိုင္းရင္းသားလက္နက္ကိုင္အဖြဲ႔ ၁၆- ဖြဲ႔ ပါဝင္ၿပီး၊ ယင္းျပင္ပရွိ လက္နက္ကိုင္အဖြဲ႔မ်ား က်န္ရွိေနပါ ေသးသည္။
ထိုမွ်မက ရည္ရြယ္ခ်က္ပန္းတိုင္မ်ားလည္း ပို၍ ရႈပ္ေထြး အေသးစိတ္က်ပါသည္။ ဖက္ဒရယ္ျပည္ေထာင္စု တည္ေဆာက္ေရး၊ တန္းတူညီမွ်ေရး၊ ကိုယ္ပိုင္ျပဌာန္းခြင့္ စသည့္အေရးမ်ား ပါရွိေနၿပီး၊ စစ္၏ ေဘးထြက္ဆိုးက်ဳိး ဒုကၡ သည္အေရး၊ မူးယစ္ေဆးဝါး ဘိန္းလုပ္ငန္း.. အိုးအိမ္အေျခ ပ်က္ ထြက္ေျပးရမႈ စသည့္ကိစၥမ်ား ရွိေနပါသည္။ ထို႔အျပင္ ႏိုင္ငံတကာမွ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးအတြက္ စိုးရိမ္ပူပန္ေနၾကသူ၊ ပါဝင္ ပတ္သက္ေနသူမ်ားကိုလည္း ေမးမထားသင့္ပါ။ အိမ္နီးခ်င္း အင္အားႀကီးႏိုင္ငံမ်ား အပါအဝင္ အီးယူ၊ ကုလသမဂၢ၊ အာဆီယံ စသည္တို႔သည္လည္း ျမန္မာ့ၿငိမ္းခ်မ္းေရးစင္ျမင့္တြင္ သူ႔အခန္းက႑ႏွင့္ သူ အေရးပါပါသည္။ သို႔အတြက္ေၾကာင့္ ၂၁- ပင္လံုသည္ ပို၍ခက္ခဲ၊ ပို၍လက္ဝင္မည္ကို အပ္ခ်မတ္ခ် ေျပာႏိုင္ပါသည္။
တၿပိဳင္နက္တည္းတြင္ ပင္လံုဟု [ယံုမွတ္မွားခ်က္ ဒ႑ာရီျဖစ္ေစ၊ အမွန္တကယ္ျဖစ္ေစ] အမ်ဳိးသားစည္းလံုးညီညြတ္ေရး သရုပ္သကန္ကို ေခါင္းစဥ္တပ္လိုက္ေသာေၾကာင့္ ပို၍ ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္မ်ား ႀကီးထြားလ်က္ရွိပါသည္။ ယခုအခါ ပင္လံုစာခ်ဳပ္ ၏ အႏွစ္သာရ၊ ပင္လံုစိတ္ဓာတ္ စသည္ျဖင့္ အဓိပၸါယ္ဖြင့္ ေျပာဆိုေနမႈမ်ားလည္း အမ်ားအျပား ၾကားသိေနရသည္။ ျမင့္ ျမင့္တင္ထားသည့္ ရည္မွန္းခ်က္ေၾကာင့္၊ ယင္းရည္မွန္းခ်က္အထိ ခရီးေပါက္ႏိုင္-မေပါက္ႏိုင္ကို စိုးရိမ္ဖြယ္ ရွိလာျပန္ပါ သည္။
■ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးအတြက္ အလားအလာေကာင္းမ်ား
ျငိမ္းခ်မ္းေရးျဖစ္စဥ္ကို အေထာက္အကူျပဳသည့္ ဥပေဒၾကမ္းတရပ္ကို အထက္လႊတ္ေတာ္ဆီ တင္သြင္းျပီးတဲ့ေနာက္၊ ဇြန္လ (၃၀) ရက္ေန႔တြင္ ယခင္အစိုးရ၏ အဓိက ဦးေဆာင္ညိႇႏိႈင္းေဆြးေႏြးသူ ဝန္ႀကီးဦးေအာင္မင္းက သတင္းေထာက္ မ်ားကို ေတြ႔ဆံုေျပာၾကားရာ၌"အခ်ဳိ႔တိုင္းျပည္ေတြမွာဆိုရင္ သေဘာတူညီခ်က္တခု မရရင္၊ ေစ့စပ္ေဆြးေႏြးသူ ေတြက ေစ့စပ္ေဆြးေႏြးေရး စားပြဲဝိုင္းကေန ထြက္သြားၾကတယ္။ ဒီေနာက္မွာ တိုက္ပြဲေတြ ျပန္စၾကမယ္ေပါ့။ ဒါေပမယ့္၊ ျမန္မာ ႏိုင္ငံမွာေတာ့ လူတိုင္းက ေစ့စပ္ေဆြးေႏြးေရး စားပြဲကေန ထြက္မသြားဘူးလို႔ စိတ္ပိုင္းျဖတ္ထားၾကတယ္။ ဒါကို ကၽြန္ေတာ္ က ေအာင္ျမင္မွုတခုလို႔ ေခၚပါတယ္"ဟု ဆိုခဲ့သည္။
မွန္ပါသည္။ တိုင္းရင္းသားလက္နက္ကိုင္ အင္အားစုမ်ား အပါအဝင္ ႏိုင္ငံသားအမ်ားမွာ စစ္ကိုဆက္လက္ ရည္ရွည္ဆြဲ တိုက္ခိုက္ေနလိုစိတ္ မရွိၾကေတာ့ေပ။ ဆယ္စုႏွစ္ ၇-ခုနီးပါး စစ္ပြဲ ပဋိပကၡမ်ားၾကံဳေတြ႔ခဲ့ရၿပီးေနာက္၊ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးကို ျမင္ လိုၾကသည္။ မိမိတို႔ႏိုင္ငံ ေအာက္က်ေနာက္က် ျဖစ္က်န္ခဲ့ၿပီကို သိၾကသည္။ ႏိုင္ငံတည္ေဆာက္ေရး လုပ္ငန္းအမ်ားအျပား ကို အရွိန္အဟုန္ျဖင့္ ေဆာင္ရြက္ရမည္ကို သိၾကသည္။ အနည္းဆံုး သေဘာတူညီခ်က္မ်ား မရႏိုင္ေသးလွ်င္ေတာင္ ဆက္ ၍ ေဆြးေႏြးလိုၾကသည္၊ စစ္ပြဲမ်ားဖက္ တဖန္ျပန္၍လွည့္ရန္ တြန္႔ဆုတ္ၾကပါသည္။ ဤအခ်က္က ၿငိမ္းခ်မ္းေရးေဆြးေႏြးပြဲ မ်ားအတြက္ အလားအလာေကာင္းဟု ယူဆႏိုင္ပါသည္။
ကံေကာင္းေထာက္မ၍ ပထမအႀကိမ္ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးညီလာခံသို႔ အက်ဳိးေဆာင္တဦးအျဖစ္ မိမိတက္ေရာက္ခြင့္ ရခဲ့ပါ သည္။ ၂၀၁၆ ခုႏွစ္၊ ဇန္နဝါရီလတြင္ က်င္းပေသာၿငိမ္းခ်မ္းေရး ညီလာခံက ဆံုးျဖတ္ခ်က္မ်ား ခ်မွတ္ရန္မဟုတ္ဘဲ၊ ကိုယ္ စားလွယ္မ်ား၏ အျမင္မ်ား စုစည္းရန္သာျဖစ္ပါသည္။ အေၾကာင္းမွာ ၂၀၁၅ ခုႏွစ္၊ ႏိုဝင္ဘာလက ေရြးေကာက္ပြဲမ်ား က်င္းပထားၿပီး ျဖစ္ရာ၊ ေရွ႔အနာဂတ္လုပ္ငန္းမ်ားသည္ အႏိုင္ရပါတီအေပၚတြင္ ပို၍မူတည္မည္ျဖစ္ၿပီး၊ ယခုညီလာခံ ဆံုးျဖတ္ခ်က္မ်ားျဖင့္ မလႊမ္းမိုးထားေစလိုေသာေၾကာင့္ ျဖစ္သည္။ သို႔ေသာ္ တႏိုင္ငံလံုး ပစ္ခတ္တိုက္ခိုက္မႈ ရပ္စဲေရး သေဘာတူညီခ်က္ (NCA) အရ သေဘာတူညီခ်က္ လက္မွတ္ေရးထိုးၿပီး ရက္-၁၀၀ အတြင္း ႏိုင္ငံေရးေဆြးေႏြးပြဲမ်ားကို မျဖစ္မေန ေခၚဆိုရမည္ဟူေသာေၾကာင့္ ယင္းကတိကဝတ္ကို ျဖည့္ဆည္းသည့္အေနျဖင့္ ယခုညီလာခံက်င္းပရျခင္းလည္း ျဖစ္သည္။
ပထမအႀကိမ္ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးညီလာခံက အျမင္သေဘာထားအခ်ဳိ႔ စုစည္းႏိုင္ခဲ့ပါသည္။ ဤသည္မွာ စာရြက္ေပၚတင္ႏိုင္ေသာ ရလဒ္ျဖစ္ပါသည္။ သို႔ေသာ္ မျမင္သာသည့္ရလဒ္အမ်ားအျပား ရွိခဲ့သည္ဟု မိမိကိုယ္ေတြ႔ ယူဆပါသည္။
အေၾကာင္းမွာ ယံုၾကည္မႈ၊ ရင္းႏွီးပြင့္လင္းမႈ တစံုတရာ တည္ေဆာက္ႏိုင္ခဲ့ေသာေၾကာင့္ ျဖစ္ပါသည္။
ယင္းညီလာခံသို႔ တပ္မေတာ္ဖက္မွ ကိုယ္စားလွယ္ ၁၅၀ တက္ေရာက္ခြင့္ရသည္။ သိရွိရသေလာက္ သူတို႔က အိမ္စာ ေသခ်ာလုပ္လာၾကပါသည္။ ယခုညီလာခံမတိုင္မီ တပ္မေတာ္ထဲတြင္ စေနေန႔တိုင္း ၂ လခန္႔ ေဆြးေႏြးမည့္ေခါင္းစဥ္ ၅-ခု ႏွင့္ ပတ္သက္၍ ေဆြးေႏြးပြဲမ်ား၊ သင္တန္းမ်ား လုပ္ေဆာင္ခဲ့ၾကရသည္ဟု ဆိုသည္။ တပ္မေတာ္ဘက္မွ တင္လာသည့္ အယူအဆမ်ားကို သေဘာတူသည္ျဖစ္ေစ၊ သေဘာကြဲသည္ျဖစ္ေစ ဤသို႔ၿငိမ္းခ်မ္းေရးညီလာခံႏွင့္ ႏိုင္ငံေရးေဆြးေႏြးပြဲ မ်ားအေပၚ ေလးနက္မႈမွာ ေလးစားဖြယ္ပင္ ျဖစ္ပါသည္။
ညီလာခံတြင္ လူနည္းစုသတိျပဳမိသည့္ ပုဂၢိဳလ္ေရး ျဖစ္ရပ္အခ်ဳိ႔လည္း ရွိခဲ့ပါသည္။ ကယားျပည္နယ္မွ တက္လာသည့္ ကိုယ္စားလွယ္တဦး စကားေျပာခြင့္ရသည့္ အခ်ိန္တြင္ သူ၏လယ္ေျမသိမ္းဆည္းခံရေၾကာင္း ေျပာပါသည္။ ယခင္ ကာလမ်ားကသာ ယခုလိုေျပာဆိုမည္ဆိုပါက၊ ေထာင္ထဲ ေရာက္သြားမည္ျဖစ္ေၾကာင္း၊ ယခုညီလာခံႀကီးကို သူက ေက်း ဇူးတင္ေၾကာင္း၊ အဘယ္ေၾကာင့္ဆိုေသာ သူ႔၏လယ္ေျမကို သိမ္းဆည္းခဲ့သည့္ တပ္မေတာ္တပ္မွဴးႀကီးကို မ်က္ႏွာခ်င္း ဆိုင္ ေျပာဆိုခြင့္ရေသာေၾကာင့္ ျဖစ္ေၾကာင္း ေဆြးေႏြးပါသည္။ သူ၏လယ္ေျမကို သိမ္းဆည္းခဲ့ေသာ အေျမာက္တပ္ တပ္မွဴးလည္း ညီလာခံကိုယ္စားလွယ္တြင္ ပါဝင္ေနသည္။ ေျမကိစၥ ေျပလည္-မေျပလည္ေတာ့ မသိရပါ။ ေနာက္ပိုင္း ညီလာခံရက္မ်ားတြင္ သူတို႔ႏွစ္ဦး ပခံုးဖက္၍ ညီလာခံအတြင္း အတူသြားလာေနၾကသည္ကို ျမင္ေတြ႔ရပါသည္။ မျမင္သာ သည့္ ယံုၾကည္မႈတည္ေဆာက္ႏိုင္သည့္ ကိစၥတခုဟု ထင္ျမင္မိပါသည္။
ေနာက္ထပ္ျဖစ္ရပ္တခု ရွိပါေသးသည္။ ကရင္ျပည္နယ္ရွိ လက္နက္ကိုင္အဖြဲ႔တခု၏ ကိုယ္စားလွယ္ အမ်ဳိးသမီးႀကီး တဦးက က႑တခုတြင္ သဘာပတိအဖြဲ႔ဝင္ တဦးအျဖစ္ ေဆာင္ရြက္ခြင့္ရသည္။ သူက မိန္႔ခြန္းေျပာရပါသည္။ သူ၏ မိန္႔ခြန္းကလည္း ရိုးရွင္းလွသည္။ မပီသေသာ တိုင္းရင္းသားအသံျဖင့္ ခပ္ေလးေလးေျပာသြားခဲ့သည္။ သူက ယခုက႑ တြင္ သဘာပတိအျဖစ္ ေဆာင္ရြက္ရမည္ျဖစ္ရာ၊ စကားလံုးမ်ားကို သတိထား၍ က်က္မွတ္ခဲ့ရသည္ပင္ ရွိေၾကာင္းဆိုပါ သည္။ ျမန္မာစကားလံုးမ်ားက သူ႔အတြက္မွတ္မိရန္ ခက္ခဲေနသည္ဟု ဆိုသည္။ သူက "သယံဇာတ"ဟူသည့္ေဝါဟာရ ကို ဖတ္ရခက္လြန္းသည္။ ဖတ္လိုက္လွ်င္ သူက "သံမဏိ"ဟု ခ်ည္းျဖစ္ေနတတ္သည္ဟု ေျပာပါသည္။ ဆက္ေျပာရာ တြင္ တခ်ိန္က သူတို႔၏နယ္စပ္တိုင္းရင္းသား ေဒသမ်ားတြင္ ဘာအဆိုးျဖစ္ျဖစ္ စစ္တပ္ေၾကာင့္ (တပ္မေတာ္ေၾကာင့္) ဟု ထင္ျမင္တတ္ၾကေၾကာင္း၊ လူသတ္ခံရလွ်င္လည္း စစ္တပ္၊ ထြက္ေျပးရလွ်င္လည္း စစ္တပ္၊ လူ႔အခြင့္အေရးခ်ဳိးေဖာက္ခံရ လွ်င္လည္း စစ္တပ္ဟု ယံုၾကည္ထားၾကေၾကာင္း၊ သူယခုကဲ့သို႔ ျမန္မာစာ မတတ္ေျမာက္ႏိုင္ရသည္မွာ စစ္တပ္ေၾကာင့္ ျဖစ္ ေၾကာင္း အရႊန္းေဖာက္လိုက္ပါေသးသည္။ ေက်ာင္းမ်ားပိတ္၊ ထြက္ေျပးေနရ၍ စာေကာင္းေကာင္း မသင္ႏိုင္၊ အတန္း ပညာနည္းခဲ့ရေၾကာင္း ေျပာပါသည္။ သို႔ေသာ္ ယခုေခတ္ကေျပာင္းသြားၿပီ။ စစ္တပ္မွ ဗိုလ္မွဴးႀကီးမ်ားႏွင့္ အတူထိုင္ကာ ေျပာဆိုႏိုင္ၿပီ။ သူတို႔၏ ျပႆနာမ်ားကိုလည္း တင္ျပေဆြးေႏြးႏိုင္ၿပီ။ ယခုမွသာ 'ျပည္သူ႔တပ္မေတာ္အစစ္'ျဖစ္ေၾကာင္း သူက ေျပာပါသည္။ အခန္းထဲရွိ တပ္မေတာ္အရာရွိမ်ား ရင္ထဲထိသြားၾကပါသည္။ မ်က္ရည္ဝိုင္းေနၾကသူမ်ား အမ်ား အျပားရွိခဲ့သည္။ ဤျဖစ္ရပ္မ်ားကို မိမိက ၿငိမ္းခ်မ္းေရးေဆြးေႏြးပြဲမ်ား၏ မျမင္သာေသာ ရလဒ္မ်ားဟု ဆိုခ်င္ပါသည္။
ယခု ၂၁-ပင္လံု ၿငိမ္းခ်မ္းေရးညီလာခံ (ဒုတိယအႀကိမ္) တြင္လည္း ရလဒ္ေကာင္းမ်ား ထြက္ေပၚႏိုင္ပါသည္။ မိမိတို႔ အတူ ထိုင္ေဆြးေႏြးႏိုင္ၾကမည္။ ျပႆနာမ်ား အကုန္အစင္ မေျပလည္ႏိုင္ပါ။ သို႔ေသာ္ လက္နက္ကိုင္စစ္ဖက္ေနၾကသည္ထက္ အတူထိုင္၍ စားပြဲဝိုင္းတြင္ ေဆြးေႏြးႏိုင္ၾကသည္က ေကာင္းပါသည္။ အလားတူ မျမင္သာသည့္ နားလည္မႈမ်ား၊ ယံုၾကည္ မႈမ်ား၊ ရင္ပတ္ခ်င္းနီးလာသည့္ကိစၥမ်ားလည္း ျဖစ္ေပၚႏိုင္ပါေသးသည္။
ဤမွ်မဟုတ္ပါ။ ႏိုင္ငံတကာအင္အားစုမ်ား၊ အလွဴရွင္ႏိုင္ငံမ်ားကလည္း ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးအေပၚ စိတ္ဝင္တစား ကူညီေပးလိုေနၾကပါသည္။ ပဋိပကၡလြန္ကာလ ျပန္လည္တည္ေဆာက္ေရး လုပ္ငန္းမ်ားအတြက္ဆိုလွ်င္ သူတို႔၏အကူ အညီမ်ား ရရွိႏိုင္ေသာ အေျခအေနျဖစ္ပါသည္။
စိုးရိမ္ပူပန္ဖြယ္၊ သို႔မဟုတ္ ထည့္သြင္းစဥ္းစားသင့္သည့္ အေျခအေနမ်ား
စိုးရိမ္ပူပန္ဖြယ္ အေျခအေနမ်ားလည္း ရွိေနပါေသးသည္။
ပထမအခ်က္ေျပာရလွ်င္ ၂၁-ပင္လံုဟု အလံလႊင့္လိုက္သည္မွာ ျမင့္လြန္းသည္ဟု မိမိထင္ျမင္ပါသည္။ ျမင့္လြန္းလွ်င္ ေအာင္ျမင္ရန္ ခက္ႏိုင္ပါသည္။ ပင္လံုဟုဆိုလွ်င္ အခ်ဳိ႔တိုင္းရင္းသားေခါင္းေဆာင္မ်ားက 'ခြဲထြက္ေရး'ကိစၥမ်ား ေျပာလာ ၾကသည္။ ယခင္ပင္လံုစာခ်ဳပ္ကို ျပန္၍ရည္ညႊန္းၾကသည္။ အမွန္တြင္ တႏိုင္ငံလံုး ပစ္ခတ္တိုက္ခိုက္မႈ ရပ္စဲေရး သေဘာ တူညီခ်က္ (NCA) တြင္ ဤကိစၥမ်ား ၿပီးျပတ္ၿပီး ျဖစ္သည္။ (NCA) အတြက္ ေဆြးေႏြးခဲ့ၾကသည့္ တိုင္းရင္းသားလက္နက္ ကိုင္အင္အားစုမ်ား ဖက္ကလည္း ကတိကဝတ္ျပဳထားၾကၿပီး ျဖစ္ပါသည္။
လိုအပ္သည့္ အေျခအေနမွာ သႏၷိ႒ာန္ ခ်မွတ္ေဆာင္ရြက္မည့္ ေခါင္းေဆာင္မႈ ႏွင့္ မွ်ေဝ ခံယူသည့္ ပန္းတိုင္ (A Shared Destiny) လိုအပ္ပါသည္။ အမ်ဳိးသားဒီမိုကေရစီ အစိုးရ အာဏာရသည္မွာ ရက္-၁၀၀ ေက်ာ္စပင္ရွိေသးၿပီး၊ အစိုးရကို ဖြဲ႔ တည္ေနဆဲဟု ယူဆႏိုင္ပါသည္။ ႏိုင္ငံ၏ၿငိမ္းခ်မ္းေရးႏွင့္ ျပန္လည္သင့္ျမတ္ေရးကို ဦးစားေပးကိစၥထားသည္မွာ ေလ်ာ္ကန္ သင့္ျမတ္ပါသည္။ သို႔ေသာ္ ခ်န္ပီယံမ်ားကို မျမင္ရေသးဟု ထင္ျမင္မိပါသည္။ ႏိုင္ငံအမ်ား၏ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရးကိစၥမ်ား တြင္ ကမကထျပဳဦးေဆာင္ၾကသည့္ ခ်န္ပီယံမ်ားကို ျမင္ခဲ့ၾကရသည္။ ၿငိမ္းခ်မ္းေရး ခ်န္ပီယံ၊ စီးပြားေရးျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမႈ ခ်န္ပီယံ.. စသည္ျဖင့္ ေပၚထြက္လာလွ်င္ အေကာင္းဆံုး ျဖစ္ပါသည္။ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ကို လူထုအမ်ားက ခ်စ္ၾကည္ ေထာက္ခံၾကေသာ္လည္း ကိစၥအားလံုးအတြက္ ခ်န္ပီယံေဆာင္ရြက္ရန္ ခက္ခဲႏိုင္ပါသည္။ ခ်န္ပီယံ (ေခၚ) သႏၷိ႒ာန္ ခ်မွတ္ ေဆာင္ရြက္မည့္ အျခားေခါင္းေဆာင္မ်ား လိုအပ္ပါသည္။ ထို႔အျပင္ အပစ္ရပ္စဲေရးမွ်သာမဟုတ္၊ ေရရွည္ၿငိမ္းခ်မ္းေရး ႏွင့္ အနာဂတ္ျမန္မာႏိုင္ငံကို ပံုေဖာ္လိုသည့္ ေျမာ္ျမင္ခ်က္၊ ပန္းတိုင္တခု တည္ေဆာက္ႏိုင္ရန္ မ်ားစြာလုပ္ေဆာင္ရဦးမည္ဟု ထင္ျမင္မိပါသည္။
ဒုတိယအခ်က္မွာ ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ အသြင္ေျပာင္းလဲမႈတြင္ ထိပ္သီးေခါင္းေဆာင္မ်ားအၾကား မည္သို႔မည္ပံုေျပာင္းလဲမည္ဟု သေဘာတူညီခ်က္ စာခ်ဳပ္ (Pact) တခု မရွိေသးျခင္း ျဖစ္ပါသည္။ သို႔အတြက္ေၾကာင့္ အနာဂတ္ႏိုင္ငံေတာ္ကို ပံုေဖာ္ရာ ၌ အျမင္အမ်ဳိးမ်ဳိး ရွိေနႏိုင္ပါသည္။ ဤကိစၥကို ပညာရွင္အေျမာက္အမ်ားကလည္း အေရးႀကီးေၾကာင္း ေထာက္ျပေျပာဆို ခဲ့ၾကပါသည္။
ဤသို႔သေဘာတူညီခ်က္ (Pact) တခု မရွိဘဲ ေျပာင္းလဲသြားခဲ့သည့္ ႏိုင္ငံမ်ားလည္း ရွိပါသည္။ (ဥပမာ- အင္ဒိုနီးရွား) သို႔ေသာ္ ႏိုင္ငံတခု၏ ေနာက္ခံေၾကာင္းရာ၊ ေရေျမ အေနအထားတို႔ႏွင့္ သက္ဆိုင္ပါလိမ့္မည္။ ျမန္မာႏိုင္ငံ အတြက္ေတာ့ သေဘာတူညီထားမႈ (Pact) တခု လိုအပ္သည္ဟု ထင္ျမင္မိပါသည္။ ဤအခ်က္ကို ပညာရွင္အမ်ားက လည္း ေထာက္ျပေျပာဆိုခဲ့ၾကပါသည္။ ဒီမိုကေရစီသေဘာတရား ဂုရု လာရီဒိုင္းမြန္း (Larry diamond) က ျမန္မာႏိုင္ငံ အေျပာင္းအလဲသည္ အသြင္ကူးေျပာင္းမႈ (Transition) ကိစၥ စာေပနယ္ပယ္က႑ေပါင္းစံုအတြက္ အၾကံဳးဝင္ေနသည္ဟု ဆိုပါသည္။ ညိႇႏိႈင္းရမႈ (Negotiation)၊ အင္အားစုမ်ားအတြက္ သေဘာထားေပ်ာ့ေျပာင္းသူ- တင္းမာသူ အားၿပိဳင္မႈ (Hard-liners and soft-liners on each side)၊ စစ္တပ္ကို ဗီတိုအာဏာေပးထားသည့္ အေျခအေန (ပါေမာကၡ ရွမစ္တာ ကေတာ့ ေမြးကတည္းက ခ်ဳိ႔ယြင္းပံုပ်က္လာသည့္ ဒီမိုကေရစီဟု ေခၚဆိုပါသည္)၊ ယင္းဖြဲ႔စည္းပံုအေျခခံဥပေဒကို ေျပာင္း လဲႏိုင္ေရးႏွင့္ သေဘာတူညီခ်က္ (Pact) ကိစၥမ်ား လိုအပ္သည္ဟု ေဆြးေႏြးခဲ့ပါသည္။ ယင္းသေဘာတူညီခ်က္ (Pact) မွာ ဒီမိုကေရစီအသြင္ကူးေျပာင္းေရးအတြက္ မရွိမျဖစ္ တင္ကူးလိုအပ္ခ်က္ဟုလည္း သူကျမင္သည္။ ပင္လံုက ဤသို႔ေသာ 'အမ်ဳိးသားညီညြတ္ေရး'သို႔မဟုတ္ သေဘာတူညီခ်က္ (Pact) တရပ္ ထြက္ေပၚေရးအတြက္ အလြန္အမင္း ႀကိဳးစားရ မည္ဟု ထင္ျမင္မိပါသည္။
တတိယအခ်က္မွာ ထိပ္သီးေခါင္းေဆာင္မ်ား၏ ညိႇႏိႈင္းေျဖရွင္းလိုစိတ္ (Elite willingness to pact) ျဖစ္ပါသည္။ ဒီမိုကေရစီ သေဘာတရားဆရာႀကီး ေဒၚနယ္ ဟိုရိုဝဇ္ (Donald L. Horowitz) က ဒီမိုကေရစီ အသြင္ကူးေျပာင္းေရး ေရွ႔ ဆက္သြားႏိုင္ေရးအတြက္ အျပန္အလွန္ အာမခံခ်က္မ်ား (Reciprocal Protection) လိုအပ္မည္ဟု ေဆြးေႏြးပါသည္။ သို႔ ဆိုလွ်င္ တိုင္းရင္းသား၊ လူမ်ဳိးစု၊ ဘာသာေရးအုပ္စုမ်ားအၾကား အျပန္အလွန္ အာမခံမႈ၊ ကာကြယ္မႈရွိေရးအတြက္ ယခု ညီလာခံတြင္ ထည့္သြင္းစဥ္းစားသင့္ေသာကိစၥျဖစ္သည္။ အုပ္စုမ်ားအၾကား အျငင္းပြားမႈမ်ားကို ေျဖရွင္းရာတြင္ အျပန္ အလွန္ရွိမႈ ႏွင့္ အေပးအယူျပဳႏိုင္မႈတို႔ကို ထည့္သြင္းစဥ္းစားၾကရမည္ ျဖစ္သည္။ မေက်လည္မႈမ်ားရွိသည့္တိုင္ လက္နက္ ကိုင္အၾကမ္းဖက္မႈမ်ားသို႔ ျပန္မသြားၾကသည္မွာ အားသားခ်က္၊ အလားအလာျဖစ္သည္ဟု မိမိေဆြးေႏြးခဲ့ပါသည္။ ျမန္မာ ႏိုင္ငံတြင္ ၿပီးခဲ့သည့္အစိုးရလက္ထက္က လက္မွတ္ေရးထိုးႏိုင္ခဲ့ၾကေသာ တႏိုင္ငံလံုးဆိုင္ရာ ပစ္ခတ္တိုက္ခိုက္မႈရပ္စဲ ေရး သေဘာတူညီခ်က္ (NCA) သည္ အျပန္အလွန္အာမခံမႈ တခု ျဖစ္ပါသည္။ သို႔ေသာ္ လံုေလာက္ပါမည္လား၊ ထပ္၍ အာမခံခ်က္မ်ား လိုအပ္ဦးမည္လား စဥ္းစားရဖြယ္ ရွိပါေသးသည္။
စတုတၳအခ်က္မွာ တိုင္းရင္းသား၊ လူမ်ဳိးစု၊ ဘာသာေရးအုပ္စုမ်ားအၾကား အျငင္းပြားမႈမ်ား၊ ပဋိပကၡမ်ားကို ထိန္းေက်ာင္း ရာ၌ အေရးပါသည့္ အင္စတီက်ဴးရွင္းမ်ား၏ အခန္းက႑ ျဖစ္ပါသည္။ အသြင္ကူးေျပာင္းေရးကိစၥ ေလ့လာသူ ပါေမာကၡ ေသာမတ္စ္ ကာရိုသားစ္က ႏိုင္ငံအမ်ားစုမွာ အာဏာရွင္စနစ္မွ အသြင္ကူးေျပာင္းမႈမ်ား လုပ္ေဆာင္ရာတြင္ ပထမဦးဆံုး "မီးခုိးေရာင္နယ္ေျမ"ကို ျဖတ္သန္းၾကရသည္ဟု ဆိုပါသည္။ ယံုၾကည္ကိုးစားရေသာ ညိႇႏိႈင္းေဆြးေႏြးသူမ်ား မရွိတတ္၊ မေက်လည္မႈမ်ားကို ေျဖရွင္းေပးမည့္ အင္စတီက်ဴးရွင္း စနစ္မ်ား မရွိတတ္၊ သို႔အတြက္ေၾကာင့္ အၾကမ္းဖက္မႈမ်ားသို႔ ျပန္ သက္ဆင္းရတတ္သည္ဟု ေဖာ္ျပဖူးပါသည္။ သို႔ျဖစ္ရာ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးထိန္းသိမ္းမည့္ အင္စတီက်ဴးရွင္း (ယႏၱယားစနစ္မ်ား) သည္လည္း အေရးႀကီးပါေသးသည္။
မီဒီယာမ်ားတြင္ ေဖာ္ျပေသာ သတင္းမ်ားအရ ႏိုင္ငံေတာ္၏ အတိုင္ပင္ခံပုဂၢိဳလ္ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္က ယခုညီလာခံ တြင္ ႏိုင္ငံေရးႏွင့္ လံုျခံဳေရးကိစၥမ်ားကိုသာ ဦးစားေပးေဆြးေႏြးလိုသည္။ အခ်ိန္အကန္႔အသတ္အရ အေရးႀကီးသည့္ကိစၥ မ်ားကို ေဆြးေႏြးၾကရန္ဟု ဆိုပါသည္။ ယခင္ညီလာခံတြင္ ႏိုင္ငံေရး၊ လံုျခံဳေရး၊ စီးပြားေရး၊ လူမႈေရး (ျပည္တြင္းဒုကၡသည္ ကိစၥ)၊ ေျမယာႏွင့္ သယံဇာတစီမံခန္႔ခြဲေရးကိစၥ ေခါင္းစဥ္ ၅-ခုကို ေဆြးေႏြးခဲ့ၾကပါသည္။ အရပ္ဖက္လူမႈအဖြဲ႔အစည္းမ်ား အေနျဖင့္ လံုျခံဳေရး၊ ႏိုင္ငံေရးကိစၥ မဟုတ္ေသာ ကိစၥမ်ားကို ညီလာခံ၏ျပင္ပတြင္ (အၿပိဳင္) ဖိုရမ္ေဆြးေႏြးပြဲမ်ား က်င္းပ ႏိုင္မည္ဟု သိရပါသည္။
ဤသို႔ေသာ အစီအစဥ္ဆိုလွ်င္ အၾကံေပးစရာ ရွိပါလိမ့္မည္။
• ၂၁-ပင္လံုညီလာခံသည္ ေရတို၊ တႀကိမ္တည္းႏွင့္ ေအာင္ျမင္ရန္ ခက္ခဲႏိုင္သည္ဟု ထင္ပါသည္။ အေၾကာင္း မွာ ေဆြးေႏြးဖက္အင္အားစု (Stakeholders) ကမ်ား၊ ျပႆနာက မ်ားပါသည္။ ၂၁-ပင္လံုသည္ တႀကိမ္တည္း ညီလာခံ (One time event) အစား၊ လုပ္ငန္းစဥ္ (Process) တခုသာ ျဖစ္သင့္သည္ဟု ထင္ျမင္မိပါသည္။
• ခက္ခဲေသာကိစၥမ်ဳိးကို ေဆြးေႏြးလွ်င္၊ သေဘာတူညီမႈရရွိရန္ ခက္ခဲႏိုင္ပါသည္။ လံုျခံဳေရးကိစၥမ်ဳိးကို ေရွ႔တန္းတင္ ေဆြးေႏြးလွ်င္ 'ထီကနဲ'ႏွင့္ ကြဲႏိုင္ေသာ အေျခအေန ရွိပါသည္။ 'လြယ္ကူရာမွ ခက္ခဲရာသို႔'သေဘာတူညီမႈ ရရွိ ႏိုင္ေသာ ကိစၥရပ္မ်ားကို သေဘာတူညီ၊ ယံုၾကည္မႈတည္ေဆာက္ရင္းမွ ခက္ခဲေသာကိစၥမ်ားကို ေရရွည္သေဘာ တူညီမႈ ရရွိေရးသို႔ ဦးတည္သင့္ပါသည္။ ေတာင္အာဖရိကႏိုင္ငံ ေဆြးေႏြးပြဲမ်ားတြင္ ကနဦး ေတာင္အာဖရိက အားကစားအသင္းအေပၚ ပိတ္ဆို႔ထားမႈမ်ား ေလွ်ာ့ေပးေရးစတင္ သေဘာတူညီႏိုင္ခဲ့ၿပီး၊ ပိုမိုခက္ခဲသည့္ကိစၥမ်ား အတြက္ ေရွ႔ဆက္လွမ္းခဲ့ၾကပါသည္။
• လူမႈေရး၊ စစ္ေျပး ဒုကၡသည္၊ သယံဇာတရင္းျမစ္ ခြဲေဝေရး၊ အာဏာခြဲေဝေရး၊ က်န္းမာေရး၊ ပညာေရး ျပန္လည္ ေပါင္းစည္းေရး (Education & Health Convergence) ကိစၥမ်ားအားလံုးမွာ ပဋိပကၡ၏ ေခါင္းႏွင့္ ပန္းသဖြယ္ ဆက္ႏြယ္ေနၾကပါသည္။ သီးျခားခြဲ၍ ေဆြးေႏြးမည့္ အစီအစဥ္ကို ျပန္လည္စဥ္းစားသင့္ပါသည္။
• ပင္လံုအေပၚ လူထု၏ ေမွ်ာ္မွန္းခ်က္ျမင့္မားလြန္းေနသည့္ ကိစၥအေပၚတြင္ပင္ လက္ေတြ႔ျဖစ္ႏိုင္သည္အထိ ျပန္၍ ေလွ်ာ့ခ်ပါရန္ စဥ္းစားသင့္ပါသည္။ ယင္းမွာ ေရရွည္လုပ္ငန္းစဥ္တခုသာ ျဖစ္သင့္ပါသည္။
ပူးေပါင္း တြဲစပ္ေနထိုင္သည့္ ဒီမိုကေရစီ (Consociational Democracy)
အစိုးရမ်ား၏ တည္ၿငိမ္မႈ၊ အာဏာခြဲေဝေရး အစီအမံမ်ားအေပၚ ေရရွည္တည္တံ့ခိုင္ျမဲမႈ၊ ဒီမိုကေရစီ ထြန္းကားရွင္သန္ႏိုင္ မႈ၊ အၾကမ္းဖက္မႈမ်ားကို ေရွာင္ရွားႏိုင္ရန္ ႏိုင္ငံတကာတြင္ ပူးေပါင္း တြဲစပ္ေနထိုင္သည့္ ဒီမိုကေရစီ (Consociational Democracy) သေဘာတရားကို ထည့္သြင္းစဥ္းစားမႈမ်ားလည္း ရွိပါသည္။ ပညာရွင္ လစ္ခ်ဖတ္ (Lijphart) က ဤမိုဒယ္ ပံုစံတြင္ အစိတ္အပိုင္း က႑ ေလးခုပါဝင္သည္ဟု ဆိုပါသည္။
၁။ အစိုးရက ထိပ္သီးေခါင္းေဆာင္မ်ားကို ႀကီးမားက်ယ္ျပန္႔သည့္ မဟာမိတ္ ဖြဲ႔စည္း၍ အုပ္ခ်ဳပ္မႈစနစ္မ်ားတြင္ ပါဝင္ေစ ျခင္း။ (A grand coalition of elites) အထူးသျဖင့္ ကြဲျပားေနေသာ လူမႈအဖြဲ႔အစည္းမ်ားတြင္ ပို၍ ျဖစ္သင့္သည္ဟု ဆိုပါ သည္။ ေတာင္အာဖရိကႏိုင္ငံ အေျပာင္းအလဲတြင္ အမ်ဳိးသားညီညြတ္ေရး အစိုးရမ်ဳိးကို စဥ္းစားခဲ့ၾကၿပီး၊ တခ်ိန္က ျပႆနာရွာခဲ့သူ ဇူးလူးအင္ကာသာ ေခါင္းေဆာင္ ဘူသိုလိုဇီကိုပင္ ေနာက္ပိုင္းအစိုးရဝန္ႀကီးအျဖစ္ ထည့္သြင္းပါဝင္ေစခဲ့ ပါသည္။ ပညာရွင္ လစ္ခ်ဖတ္က အထူးအေရးႀကီးသည့္ အစိတ္အပိုင္းဟု အၾကံျပဳပါသည္။ ဤေနရာတြင္ ထိပ္သီးေခါင္း ေဆာင္မ်ားက (Elites) က ႏိုင္ငံေတာ္၏ အက်ဳိးစီးပြားမ်ားကို ညိႇႏိႈင္း၍ မပူးေပါင္း မေဆာင္ရြက္လ်င္ ျဖစ္ေပၚလာႏိုင္ေသာ အႏၱရာယ္ (ျပည္တြင္းစစ္) အတြက္ ညိႇႏိႈင္းႏိုင္ၾကမည္ဟု သူက ဆိုပါသည္။ ထိပ္သီးခ်င္းေျဖရွင္းမႈအဆင့္ ျဖစ္ပါသည္။
၂။ ဒုတိယက႑မွာ အျပန္အလွန္ ဗီတိုအာဏာ က်င့္သံုးႏိုင္မႈ ျဖစ္ပါသည္။ လူမ်ားစု၏ အာဏာကို ေလ်ာ့ခ်ၿပီး၊ လူနည္းစု ကို ႏိုင္ငံေရးအရ အေျပာင္းအလဲမ်ား လုပ္ေဆာင္ရာ၌ ပိတ္ဆို႔ခြင့္ကို အပ္ႏွင္းလိုက္ျခင္း ျဖစ္ပါသည္။ ယင္းသို႔ဗီတိုႏွင့္ ႀကီးမား က်ယ္ျပန္႔သည့္ ညႊန္႔ေပါင္းအစိုးရ (Grand Coalition) ကို ေပါင္းစပ္ပါက စိုးရိမ္ပူပန္မႈမ်ား ေလ်ာ့ခ်ႏိုင္ျခင္း၊ ပို၍ လံုျခံဳသည္ဟု ခံစားမႈေပးႏိုင္ပါသည္။
၃။ တတိယအခ်က္မွာ အခ်ဳိးအရ ကိုယ္စားျပဳမႈ (Proportional Representation) ျဖစ္ပါသည္။ ယင္းတြင္ ေရြးေကာက္ပြဲ စနစ္မ်ား၊ စစ္တပ္ႏွင့္ လံုျခံဳေရးတပ္ဖြဲ႔မ်ားမွသည္ စီးပြားေရး၊ ေငြေၾကးဘ႑ာ ခြဲေဝမႈမ်ားအထိ ပါဝင္ပါသည္။ လူမ်ားစု ေရြးခ်ယ္သည့္ ဒီမိုကေရစီစနစ္မွာ 'ႏိုင္သူအကုန္ယူစတမ္း'ျဖစ္ၿပီး၊ လူနည္းစုမ်ားက ေပးေဆာင္ရန္ မည္သို႔မွ်စိတ္ဝင္စား မႈ မရွိျဖစ္ေစသည္ဟု ပညာရွင္မ်ားက ဆိုၾကပါသည္။ ကြဲျပားေနသည့္ လူမႈအဖြဲ႔အစည္းတခုတြင္ အခ်ဳိးအရကိုယ္စားျပဳမႈ ဒီမိုကေရစီက ပို၍ ပါဝင္ေဆာင္ရြက္ခြင့္ ရွိေစသည္၊ အျပဳသေဘာရလဒ္ ထြက္ေပၚေစသည္ဟု ေဆြးေႏြးၾကပါသည္။
၄။ ေနာက္ဆံုးအခ်က္မွာ- အုပ္စုမ်ားကို သူတို႔၏ အတြင္းေရးရာကိစၥမ်ားကို က႑ပိုင္းျခားအလိုက္ ကိုယ္ပိုင္ျပ႒ာန္းခြင္ (Segmental Autonomy) ေပးျခင္း ျဖစ္ပါသည္။ ဥပမာအားျဖင့္၊ ပညာေရးႏွင့္ ယဥ္ေက်းမႈကိစၥမ်ားတြင္ ျဖစ္သည္။ ဤ အခ်က္ကို ဖက္ဒရယ္စနစ္၊ သို႔မဟုတ္ ဗဟိုခ်ဳပ္ကိုင္မႈေလ်ာ့ခ်ေပးျခင္း (Decentralization) စသည့္ အမ်ဳိးမ်ဳိးေသာ ပံုစံမ်ား ျဖင့္ ေဆာင္ရြက္ၾကသည္ဟု ဆိုၾကပါသည္။
■ ႀကီးမားက်ယ္ျပန္႔သည့္ မဟာမိတ္ဖြဲ႔မႈ
ၿပီးခဲ့သည့္ ပထမအႀကိမ္ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးညီလာခံတြင္ ႏိုင္ငံေရးပါတီမ်ား၊ NCA လက္မွတ္ေရးထိုးထားသည့္ တိုင္းရင္းသား လက္နက္ကိုင္ အဖြဲ႔အစည္းမ်ားက ပံုစံမ်ဳိးစံုေသာ ဖက္ဒရယ္အျမင္ကို တင္ျပခဲ့ၾကပါသည္။ ၈-ျပည္နယ္ တင္ျပသည့္အဖြဲ႔ အစည္းလည္း ရွိသည္။ ၁၄-ျပည္နယ္ တင္ျပသည့္အဖြဲ႔အစည္းလည္း ရွိသည္။ ေလ့လာစရာ ႏိုင္ငံေပါင္းစံု၏ ဥပမာမ်ား လည္း တင္ျပခဲ့ၾကပါသည္။ သို႔ေသာ္ ၾကံ့ခိုင္ဖြံ႔ၿဖိဳးေရးပါတီႏွင့္ တပ္မေတာ္မွ တင္ျပခ်က္မ်ား တူညီပါသည္။ သူတို႔က ၂၀၀၈ ခုႏွစ္ ဖြဲ႔စည္းပံု အေျခခံဥပေဒသည္ ဖက္ဒရယ္စနစ္၏ သေဘာေဆာင္ေၾကာင္း တင္ျပၾကသည္။ ဥပမာအားျဖင့္ ျပည္ေထာင္စုႏွင့္ ျပည္နယ္/တိုင္းေဒသႀကီး အစိုးရမ်ား ခြဲျခားထားမႈ၊ အစိုးရမ႑ိဳင္ ၃-ရပ္ (အုပ္ခ်ဳပ္ေရး၊ ဥပေဒျပဳေရး၊ တရားစီရင္ေရး ခြဲျခားထားမႈ) စသည့္ အခ်က္မ်ားျဖင့္ ေဆြးေႏြးခဲ့ၾကသည္။ သို႔ေသာ္ အႏိုင္ရ အမ်ဳိးသားဒီမိုကေရစီ အဖြဲ႔ ခ်ဳပ္ပါတီမွ တက္ေရာက္သူမ်ားက ဖက္ဒရယ္ႏွင့္ပတ္သက္၍ မည္သို႔ေသာ တင္ျပခ်က္မွ မျပဳခဲ့ၾကပါ။
ယခု ညီလာခံတြင္ အမ်ဳိးသားဒီမိုကေရစီအဖြဲ႔ခ်ဳပ္ (NLD) က တင္ျပရန္ ရွိလာမည္ဟု ယူဆရသည္။ သို႔ေသာ္ ၾသဂုတ္လ အတြင္း က်င္းပမည္ဆိုလွ်င္ အခ်ိန္ကပ္ေနၿပီ ျဖစ္သည္။ တဖက္တြင္ တရားဝင္ညီလာခံအတြင္း ေဆြးေႏြးပြဲမ်ားထက္စာ လွ်င္ ညီလာခံျပင္ပ အႀကိဳျပင္ဆင္ ေဆြးေႏြးမႈမ်ားက ပို၍အက်ဳိးသက္ေရာက္မႈ ရွိႏိုင္ပါသည္။ NLD ပါတီအေနျဖင့္ ေရြး ေကာက္ပြဲၿပီးခ်ိန္မွစတင္၍ ယခုတိုင္ ေျမေပၚတိုင္းရင္းသားပါတီ မည္သည့္ပါတီႏွင့္မွ် ေဆြးေႏြးညိႇႏိႈင္းျခင္း မရွိေသးပါ။
မိမိအၾကံျပဳလိုသည္ကေတာ့ အစိုးရ၏ တရားဝင္ဖြဲ႔စည္းသည့္ ၿငိမ္းခ်မ္းေရး အဖြဲ႔အစည္းမ်ားအျပင္ NLD ႏိုင္ငံေရးပါတီဖက္ ကလည္း အၿပိဳင္လႈပ္ရွားမႈမ်ား လိုအပ္ပါလိမ့္မည္။ သူတို႔က တိုင္းရင္းသား ႏိုင္ငံေရးပါတီမ်ား၊ အျခားေရြးခ်ယ္ခံ-မေရြးခ်ယ္ ခံ ႏိုင္ငံေရးပါတီမ်ားႏွင့္ ညိႇႏိႈင္းမႈမ်ား၊ ဆယ္မီနာမ်ား ၿမိဳင္ၿမိဳင္ဆိုင္ဆိုင္ ေဆာင္ရြက္ေနသင့္ပါသည္။ ပါတီ၏ ဖက္ဒရယ္မူ အေပၚ ရပ္တည္ခ်က္အတြက္ စဥ္းစားေတြးေခၚမႈမ်ား၊ ညိႇႏိႈင္းမႈမ်ား ရွိေနသင့္ပါသည္။ ထိုမွ်မက ၿငိမ္းခ်မ္းေရးအတြက္ ႀကီး မားက်ယ္ျပန္႔သည့္ မဟာမိတ္ဖြဲ႔မႈ လႈပ္ရွားမႈတရပ္လည္း လိုအပ္မည္ဟု ထင္ပါသည္။ ယင္းတြင္ ပို၍က်ယ္ျပန္႔ေသာ အရပ္ဖက္လူမႈ အဖြဲ႔အစည္းမ်ား၊ ပါတီမ်ားႏွင့္ ေဆြးေႏြးညိႇႏိႈင္းမႈမ်ား ေဆာင္ရြက္ႏိုင္ၾကပါလိမ့္မည္။ ဖက္ဒရယ္စနစ္ေဆြး ေႏြးပြဲမ်ားက ေန႔ခ်င္းညခ်င္း ၿပီးဆံုးေအာင္ျမင္ႏိုင္မည္ မဟုတ္ပါ။ ေရရွည္ခရီးဟု ျမင္မိပါသည္။ လြယ္ရာမွ ခက္ရာသို႔သြား သည့္ ခ်ည္းကပ္မႈတခုဟုလည္း ယူဆမိပါသည္။
ယခု ၿငိမ္းခ်မ္းေရးညီလာခံတြင္ မိမိ၏ လိုလားခ်က္မ်ား တင္ျပရာ၌ လက္ေတြ႔က်ရန္၊ ေတာင္းဆိုသည္ထက္ မိမိေပးဆပ္ႏိုင္ သည္ကိုသာ တင္ျပၾကရန္ ႏိုင္ငံေတာ္၏ အတိုင္ပင္ခံပုဂၢိဳလ္က လမ္းညႊန္ထားပါသည္။ သို႔ေသာ္ လာမည့္ညီလာခံေဆြးေႏြး ပြဲအတြက္ မရွင္းလင္းသည့္ကိစၥမ်ား ရွိပါေသးသည္။ ယခုညီလာခံတြင္ မည္သူႏွင့္ မည္သူတို႔က အေက်အလည္ ေဆြးေႏြး ၾကရမည္နည္း။ အစိုးရက ၾကားေနဒိုင္လူႀကီးလား၊ မည္သို႔ရပ္တည္မည္နည္း။ မည္သို႔ေသာ အဆိုျပဳခ်က္မ်ား တင္သြင္း မည္နည္း။ NLD အႏိုင္ရပါတီ၏ ဖက္ဒရယ္အေပၚ ရပ္တည္ခ်က္မ်ား ၾကားၾကရပါမည္လား။ ဤကိစၥမ်ားႏွင့္ ပတ္သက္၍ ေသခ်ာ ရွင္းလင္းမရွိလွပါ။ ၂၁-ပင္လံု ညီလာခံ ေအာင္ျမင္လိုသည္ဆိုလွ်င္ ႀကိဳတင္ျပင္ဆင္မႈမ်ားက ပို၍အေရးႀကီးမည္ ဟု ယူဆပါသည္။ အထူးသျဖင့္ အစိုးရ၏ၿငိမ္းခ်မ္းေရး အဖြဲ႔အစည္းမ်ား၊ သို႔မဟုတ္ NLD ပါတီတို႔က ႀကီးမားက်ယ္ျပန္႔သည့္ ၿငိမ္းခ်မ္းေရး မဟာမိတ္ ဖြဲ႔စည္းႏိုင္ရန္ အေရးႀကီးလာသည္ဟု ထင္ပါသည္။ သေဘာထားအျမင္တူသူ မ်ားေလေလ၊ အေျဖအတြက္ နီးစပ္ေလေလဟု ထင္ျမင္မိပါသည္။
ဤတပ္ေပါင္းစုတြင္ အရပ္ဖက္လူမႈ အဖြဲ႔အစည္းမ်ားကို ဖယ္ခ်န္ထားရန္ မဟုတ္ပါ။ ႏိုင္ငံ၏ ဖြံ႔ၿဖိဳးေရးႏွင့္ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးလုပ္ ငန္းမ်ား၊ ျပန္လည္ထူေထာင္ေရး၊ ျပန္လည္ေပါင္းစည္းေရး ကိစၥရပ္မ်ားတြင္ သူတို႔၏ အေရးႀကီးေသာ အခန္းက႑ရွိပါ သည္။
ႏိုင္ငံတကာ အင္အားစုမ်ားကိုလည္း ဖယ္ခ်န္ထားရန္ မဟုတ္ပါ။ ႏိုင္ငံတကာအစိုးရမ်ားက ျမန္မာ့ၿငိမ္းခ်မ္းေရးလုပ္ငန္းစဥ္၊ ျပန္လည္ထူေထာင္ေရး လုပ္ငန္းစဥ္မ်ားအတြက္ ရန္ပံုေငြမ်ား ထည့္ဝင္ကူညီႏိုင္ၾကပါသည္။ တခ်ိန္က ပထဝီႏိုင္ငံေရး၊ ကမၻာ့အခင္းအက်င္းမ်ားေၾကာင့္ ျပည္တြင္းစစ္မ်ား ျဖစ္ပြားခဲ့ၾကသည္ ျဖစ္ရာ ႏိုင္ငံတကာ၏ အခန္းက႑ကို ဖယ္ခ်န္ထား၍ မရႏိုင္ပါ။ ထိုသူတို႔ သင့္ေလ်ာ္စြာပါဝင္ေစရပါမည္။ မိမိတို႔၏ ေလ်ာ္ကန္သင့္ျမတ္ေသာ က႑မ်ားတြင္ မဟာမိတ္အင္အား စု အျဖစ္ စည္းရံုးေဆာင္ရြက္ၾကရမည္ ျဖစ္ပါသည္။
ၿငိမ္းခ်မ္းေရးႏွင့္အတူ အျခားလူမႈ-စီးပြား ျပႆနာမ်ားသည္လည္း ဒဂၤါးတခု၏ ေခါင္းႏွင့္ပန္းသဖြယ္ ဆက္စပ္ေနၾကပါ သည္။ ယင္းတို႔ကိုလည္း တၿပိဳင္နက္တည္း ညီလာခံျပင္ပမွ အျခားနည္းလမ္းမ်ားမွ ေျဖရွင္းေနၾကရမည္ဟု ထင္ပါသည္။
အခ်ဳိ႕အသြင္ကူးေျပာင္းၿပီး ႏိုင္ငံမ်ားတြင္ ဒီမိုကေရစီထြန္းကားေရးအတြက္ အစိုးရ/လႊတ္ေတာ္မွ ရန္ပံုေငြခ်မွတ္ကာ ေသခ်ာ စနစ္တက် ေဆာင္ရြက္ၾကသည္မ်ား ရွိပါသည္။ ဥပမာအားျဖင့္-ေတာင္ကိုရီးယားႏိုင္ငံတြင္ လႊတ္ေတာ္မွ ရန္ပံုေငြခ်မွတ္ ကာ ကိုရီးယားဒီမိုကေရစီ ေဖာင္ေဒးရွင္းကို ထူေထာင္၍ ဒီမိုကေရစီထြန္းကား ခိုင္မာေရး လုပ္ငန္းမ်ား ေဆာင္ရြက္ေန လ်က္ရွိပါသည္။ ျမန္မာႏိုင္ငံကဲ့သို႔ေသာ ဒီမိုကေရစီထြန္းသစ္စ ႏိုင္ငံတခုအတြက္ စဥ္းစားဖြယ္ နမူနာဟု ထင္ျမင္မိပါ သည္။
ေနာက္ဆံုးတင္ျပရေသာ္လည္း အေရးမႀကီး၍ မဟုတ္ပါ။ အခ်ဳိ႔ႏိုင္ငံမ်ားတြင္ လူမ်ဳိးေရးတန္းတူညီမွ်မႈ ျဖစ္ေစေရး မဟာ ဗ်ဴဟာ/ ရန္ပံုေငြမ်ား (Racial equality strategy/ Fund) ကို အစိုးရက ထူေထာင္ေဆာင္ရြက္ၾကသည္လည္း ရွိပါသည္။ ၿငိမ္းခ်မ္းေရး ေဆြးေႏြးပြဲမ်ား တဖက္က သြားေနစဥ္တြင္၊ အစိုးရက တိုင္းရင္းသားလူမ်ဳိးမ်ား ေတာင္းဆိုေနသည့္ တန္းတူ ညီမွ်မႈအတြက္ ဤသို႔ေသာ ရန္ပံုေငြ/ အဖြဲ႔အစည္းမ်ဳိးျဖင့္ ျမႇင့္တင္ေဆာင္ရြက္ႏိုင္ပါေသးသည္။ ဤသို႔ တိုင္းရင္းသားတန္း တူ ျဖစ္မႈ ျမႇင့္တင္ေပးျခင္းသည္လည္း တဖက္တြင္ တင္းမာမႈေလ်ာ့ခ်ေရး၊ ၿငိမ္းခ်မ္းေရး၊ ဖက္ဒရယ္ျပည္ေထာင္စု တည္ ေဆာက္ေရးတို႔ကို တဖက္တလမ္းမွ အေထာက္အကူ ျဖစ္ေစမည္ဟု ထင္ျမင္မိပါသည္။
နိဂံုးခ်ဳပ္အေနျဖင့္ ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္ ႏိုင္ငံသားတို႔အၾကား ေၾကာက္ရြံ႔ျခင္းမွ ကင္းေဝးေရး (Freedom From Fear)၊ လိုအပ္ ခ်က္မ်ားမွ ကင္းလြတ္ခြင့္ရေစရန္ (Freedom From Want) ႏွင့္ ခ်ဳိးႏွိမ္ေစာ္ကားျခင္းမွ ကင္းေဝးခြင့္ (Freedom From Humiliation) မ်ားအတြက္ မ်ားစြာ ညိႇႏိႈင္းေဆာင္ရြက္ေပးၾကရဦးမည္ ျဖစ္ပါသည္။ သို႔မွသာ တည္ၿငိမ္သည့္ၿငိမ္းခ်မ္းေရး ကို ျမင္ေတြ႔ရဖြယ္ ရွိပါေၾကာင္း…. ။
ေအာင္သူၿငိမ္း
(၂၀၁၆ ခုႏွစ္၊ ဇူလိုင္လ ၁၄ ရက္)
Renaissance Myanmar မဂၢဇင္း၊ တြဲ ၁၊ စက္တင္ဘာ၊ ၂၀၁၆။ စာမ်က္ႏွာ ၆၁-၆၈ ပါ ေဆာင္းပါးကို Institute for Strategy and Policy- Myanmar Facebook စာမ်က္ႏွာကတဆင့္ ကူးယူ ေဖာ္ျပပါသည္။