မင္းခိုင္ ● အိုင္စတိုင္း၏ အလင္းပံုျပင္ (သို႔မဟုတ္) အမႈန္ႏွင့္ လိႈင္းတို႔၏ ဆံုခ်က္ (မိုးမခ ေလာကဓာတ္ခန္း)
(မုိးမခ) စက္တင္ဘာ ၁၅၊ ၂၀၁၆
(မုိးမခ) စက္တင္ဘာ ၁၅၊ ၂၀၁၆
လြန္ခဲ့တဲ့ အႏွစ္ ၃၀၀ ေက်ာ္ေလာက္တုန္းက အလင္းဆိုတာ အမႈန္၊ အလင္းဆိုတာ လိႈင္းဆိုၿပီး ျငင္းၾကခုန္ၾကသတဲ့။
အမႈန္လို႔ ဦးေဆာင္ေျပာတဲ့သူကေတာ့ နယူတန္ပါ။ သူက အလင္းဆိုတာ အမႈန္၊ သြားရင္လည္း အမႈန္လို Stright Line အတိုင္း သြားတယ္လို႔ ဆိုတယ္။ အေရာင္ေတြ မတူတာ အလင္းအမႈန္ေလးေတြရဲ႕ အရြယ္အစားမတူလို႔ပါတဲ့။ သူက အဲဒီ့အမႈန္သီအိုရီကို ကိုင္ဆဲြၿပီး အလင္းျပန္ျခင္း (Reflection)၊ အလင္းယိုင္ျခင္း (Refraction) သေဘာေတြကို ရွင္းခဲ့တယ္။
အယ္လ္ဘတ္ အိုင္းစတိုင္း (၁၄ မတ္ ၁၈၇၉ ဖြား - ၁၈ ဧၿပီ ၁၉၅၅ ဆံုး)
ဂ်ာမဏီႏိုင္ငံဖြား ႐ူပေဗဒ ပညာရွင္
ဂ်ာမဏီႏိုင္ငံဖြား ႐ူပေဗဒ ပညာရွင္
အလင္းဆိုတာ လိႈင္းလို႔ ဦးေဆာင္ေျပာတဲ့သူက ဟိုင္ဂန္ (Huygen) ပါ။ သူကေတာ့ အလင္းသြားတာဟာ လိႈင္းလိုသြားတယ္၊ အေရာင္ေတြ မတူရတာဟာ လိႈင္းအလ်ားမတူလို႔လို႔ ဆိုပါတယ္။ ဟိုင္ဂန္က လိႈင္းသီအိုရီကို ကိုင္ဆဲြၿပီး အလင္းျပန္ျခင္း၊ အလင္းယိုင္ျခင္းအျပင္ အလင္းေကြ႕ျခင္း၊ အလင္းလိႈင္းထပ္ျခင္းတို႔ကို ရွင္းျပတယ္။
အမႈန္သမားေတြက မင့္ အလင္းက လိႈင္းဆိုရင္ နံရံအကြယ္က မီးကို ျမင္ရမွာေပါ့လို႔ ေစာဒကတက္တယ္။ (အဓိပၸာယ္က အလင္းသာ လိႈင္းဆိုရင္ နံရံအကြယ္က အသံလိႈင္းကို ၾကားရသလိုပဲ နံရံအကြယ္က အလင္းလိႈင္းကိုလည္း ျမင္ရမွာပါ့လို႔ ဆိုခ်င္တာပါ။ လက္ေတြ႕မွာ အလင္းက မ်ဥ္းေျဖာင့္ (rectinear motion)ပဲ သြားတာကိုး) တနည္းအားျဖင့္ အလင္းဟာ (ဒီကိစၥမွာ) အမႈန္လိုပဲ။
လိႈင္းသမားေတြကလည္း မင့္အလင္းက အမႈန္ဆို အခ်င္းခ်င္းတုိက္ကုန္ ခက္ရေခ်ရဲ႕လို႔ ျပန္ခနဲ႔တယ္။ ေနာက္ အလင္းဟာ အမႈန္ဆိုရင္ အေပါက္ေသးေသးေလးကို ျဖတ္သြားတဲ့အခါ တဖက္မွာ ပိုၿပီး ပ်ံ႕ႏံွ႔စရာအေၾကာင္း မရိွဘူးလို႔ ဆိုတယ္။ (တကယ္က ထရံေပါက္ကေန က်လာတဲ့ ေနေပ်ာက္ေလးဟာ ထရံေပါက္ထက္ ပိုႀကီးတယ္) တနည္းအားျဖင့္ အလင္းဟာ (ဒီကိစၥမွာ) လိႈင္းလိုပဲ။
ျပည့္စံုေအာင္ ေျပာရရင္ နယူတန္က အလင္းျပန္ျခင္းကိုပဲ ရွင္းႏုိင္ပါတယ္။ အလင္းယိုင္တာကို ရွင္းတာမွာ သူက အလင္းက ၾကားခံနယ္ထဲမွာ ပိုျမန္မယ္လို႔ ဆိုခဲ့လို႔ မွားပါတယ္။
ဒါေပမဲ့ နယူတန္ ၾသဇာႀကီးတာကတေၾကာင္း၊ အမႈန္လို႔ ျမင္ရတာ ပိုၿပီးထင္သာျမင္သာ ရိွတာကတေၾကာင္းေၾကာင့္ အမႈန္ ကို ပိုၿပီးလက္ခံၾကတယ္။ နယူတန္ရဲ႕ ထီးရိပ္ေအာက္မွာ လိႈင္းသီအိုရီမွာ ေမွးမိန္သြားခဲ့တာ .. ရာစုႏွစ္တခုေလာက္ ၾကာသြား ခဲ့တယ္။ ၁၈ ရာစု တခုလံုးဆိုပါေတာ့။ ဒါေပမဲ့ ၁၉ ရာစုမွာ အဲ့အေျခအေနက ေျပာင္းျပန္ျပန္ျဖစ္သြားတယ္။
၁၈၀၁ မွာ ေဒါက္တာေသာမတ္စ္ယန္းက သူ႕ရဲ႕နာမည္ေက်ာ္ Double Slit Experience စမ္းသပ္ခ်က္နဲ႔ အလင္းေကြ႕ ဆင္ေတြကို ဖန္တီးျပခဲ့ၿပီး အလင္းဟာ လိႈင္းလို႔ ေသခ်ာေစခဲ့တယ္။ ေနာက္ မက္စ္၀ဲလ္ (Maxwell) တို႔ကလည္း အလင္းနဲ႔ လွ်ပ္စစ္သံလိုက္လိႈင္းဆိုတာ တမ်ဳိးတည္းပဲလို႔ သခ်ၤာအီေကြရွင္းေတြနဲ႔ ေဖာ္ျပႏုိင္ခဲ့တယ္။ ဟက္ဇ္တို႔ကလည္း လက္ေတြ႕စမ္း သပ္ျပႏိုင္ခဲ့တယ္။
အဲလိုနဲ႔ လိႈင္းသီအိုရီဟာ ေရႊေရာင္ျပန္ေတာက္လာခဲ့တယ္။ အလင္းရဲ႕ျဖစ္စဥ္ျဖစ္ရပ္ေတြအားလံုးကို လိႈင္းသီအိုရီနဲ႔ ေအာင္ေအာင္ျမင္ျမင္ေျဖရွင္းႏိုင္ခဲ့တယ္။ ဒါေပမယ့္ လိႈႈင္းသီအိုရီဟာ ျပႆနာအသစ္တရပ္နဲ႔ ရင္ဆိုင္ရျပန္တယ္။
၁၉ ရာစုဆိုတာ လွ်ပ္စစ္သံလိုက္နဲ႔ ပတ္သက္တဲ့ လက္ေတြ႕စမ္းသပ္မႈေတြ အမ်ားအျပားလုပ္ၾက စူးစမ္းၾကတဲ့ေခတ္ .. ။ စမ္းသပ္မႈတခုက မ်က္ႏွာျပင္တခုအေပၚ အလင္းနဲ႔ ရိုက္ခတ္တဲ့အခါ အီလက္ထရြန္အမႈန္ေလးေတြ ထြက္လာတာကို ေလ့လာတယ္။ အလင္းေရာင္ အမ်ဳိးမ်ဳိးနဲ႔ စမ္းသပ္ပစ္ခတ္ၿပီး ထြက္လာတဲ့ အီလက္ထရြန္ေတြကို ေလ့လာၾကည့္တယ္။ အဲဒီ့အခါ အလင္းရဲ႕ျပင္းအားကို ပိုေပးလိုက္ရင္ အီလက္ထရြန္ေတြ ပိုထြက္လာတာကို ေတြ႕ရတယ္။ တနည္းအားျဖင့္ အလင္းရဲ႕စြမ္းအင္ဟာ အီလက္ထရြန္ရဲ႕အေရြ႕စြမ္းအင္အျဖစ္ ေျပာင္းသြားတယ္ဆိုိပါေတာ့။ ဒါက ျပႆနာမဟုတ္ဘူး .. လက္ခံလို႔ရတယ္။ ျပႆနာက က်န္တဲ့အေရာင္ေတြနဲ႔ ပစ္ရင္ အီလက္ထရြန္ေတြ ထြက္ေပယ့္ အနီေရာင္နဲ႔ စမ္းတဲ့အခါ အီလက္ထရြန္တလံုးမွ မထြက္ေတာ့ဘူး။ ျပင္းအားကို ထပ္ထပ္တိုးလည္း အီလက္ထရြန္ နည္းနည္းမွ ထြက္မလာဘူး။ ျပႆ နာက အဲဒါပဲ ... ။
ျပည့္စံုေအာင္ေျပာရရင္ အေရာင္ေတြဟာ တခုနဲ႔တခု စြမ္းအင္မတူပါဘူး။ အေရာင္ခုနစ္ေရာင္ထဲမွာဆို အနီက စြမ္းအင္ အနည္းဆံုး အားအေပ်ာ့ဆံုး၊ ခရမ္းက အျပင္းဆံုးပါ။ အနီက စြမ္းအင္နိမ့္တာ မွန္ေပမယ့္ ျပင္းအားမ်ားတယ္ဆိုတာ စြမ္းအင္ ကို ပိုသံုးတာပဲ .. ။ ဆိုေတာ့ အနီေရာင္ျဖစ္ေပမယ့္ ျပင္းအားအမ်ားႀကီးဆို စြမ္းအင္အမ်ားႀကီးသံုးတာျဖစ္တဲ့အတြက္ အီ လက္ထရြန္နည္းနည္းေလာက္ေတာ့ ထြက္လာသင့္တာကိုး..။
အနီရဲ႕စြမ္းအင္ေတြ ဘာျဖစ္ကုန္တာလဲ။ ဘာလို႔ အီလက္ထရြန္ကို ကန္မထုတ္တာလဲ။ ပညာရွင္ေတြ ေတာ္ေတာ္ေခါင္း ကိုက္သြားတယ္ .. အနီဘာလဲ ဘယ္လဲေပါ့။
အဲဒီ့ျပႆနာကို အသက္ ၂၆ ႏွစ္သာရိွေသးတဲ့ လူငယ္ေလးတဦးက ေျဖရွင္းေပးလိုက္တယ္။ သူက အလင္းကို ကြမ္တမ္ ဆိုတဲ့ စြမ္းအင္ထုတ္လို႔ အျပတ္ယူလိုက္တယ္ (ေနာက္ေတာ့ အဲ့ဒီစြမ္းအင္ထုတ္ကို ဖိုတြန္ (Photon)လို႔ နာမည္ေပးခဲ့တယ္)။ လိႈင္းသီအိုရီအရ သိထားတာက အေရာင္တမ်ဳိးစီမွာ သတ္မွတ္ထားတဲ့ ႀကိမ္ႏႈန္းတခုစီရိွတယ္။ အဲ့ဒါကို သူက အေရာင္တမ်ဳိးစီမွာ သတ္မွတ္ထားတဲ့ စြမ္းအင္ထုတ္ေတြ ရိွတယ္လို႔ ယူတယ္။ ေရာင္စဥ္ခုနစ္သြယ္မွာ အနီရဲ႕ႀကိမ္ႏႈန္းက အငယ္ဆံုး၊ ခရမ္းရဲ႕ႀကိမ္ႏႈန္းက အျမင့္ဆံုး .. အဲလိုပဲ အနီရဲ႕စြမ္းအင္ထုတ္က အငယ္ဆံုး၊ ခရမ္းက အႀကီးဆံုးလို႔ ယူလိုက္တယ္။ ဆိုေတာ့ က်န္တဲ့အေရာင္ေတြနဲ႔ ပစ္ရင္ အီလက္ထရြန္ကို ကန္ထုတ္ေပမယ့္ အနီေရာင္နဲ႔ မရတာက လံုေလာက္တဲ့ စြမ္းအင္မရိွလို႔လို႔ ဆိုလိုက္တယ္။ ႏို႔ ျပင္းအားကို တိုးသံုးရင္ေရာ ... ဘာလို႔မျဖစ္တာလဲဆို ... ျပင္းအားကို မ်ားလိုက္တာဟာ စုစုေပါင္းစြမ္းအင္ေတာ့မ်ားမွာ မွန္ေပမယ့္ အနီရဲ႕ စြမ္းအင္ထုတ္က ႀကီးလာတာ မဟုတ္ဘဲ .. အထုတ္ေတြ မ်ားလာတာလို႔ ဆိုပါတယ္။
ဥပမာ ... ေဘာလံုးကြင္းထဲမွာ ေဘာလံုးအႀကီးႀကီးေတြ အမ်ားႀကီး ... အဲဒါကို ကေလးေတြ လႊတ္ၿပီး ကန္ခုိင္းရင္ ကေလး ေတြက သူတို႔ကန္ႏိုင္သေလာက္ ကန္မွာေပါ့။ အဲ ဒါေပမဲ့ ကေလးေတြက ေဘာလံုးကို မကန္ႏိုင္ေလာက္ေအာင္ ငယ္ေနမယ္ ဆိုရင္ အဲဒီ့ေဘာလံုးေတြက ေရြ႕မွာ မဟုတ္ေတာ့ဘူးေပါ့။ ေနာက္ထပ္ အဲလိုကေလးေတြ ထပ္လႊတ္လည္း ကေလးေတြ မ်ားသြားတာပဲ ရိွမယ္ ... ေဘာလံုးကေတာ့ လႈပ္မွာ မဟုတ္ပါဘူး။ (ေဘာလံုးကို လႈပ္ခ်င္ရင္ သူ႕ကို ကန္ႏိုင္ေလာက္တဲ့ သူမ်ဳိး လႊတ္ေပါ့)
ျပႆနာက အဲဒီ့က်မွ ၿပီးေတာ့ပါတယ္။ ဒီျပႆနာကို Photoelectric Effect လို႔ သိၾကၿပီး ေျဖရွင္းေပးတဲ့ လူငယ္ေလးက အိုင္စတိုင္းပါ။ သူလည္း ဒီေျဖရွင္းခ်က္နဲ႔ ရူပေဗဒႏိုဘယ္လ္ဆုကို ရခဲ့ပါတယ္။
ဆိုေတာ့ အလင္းဟာ တခ်ိန္တည္းမွာပဲ လိႈင္းလို ျပဳမူသလုိ အမႈန္လိုပဲ ျပဳမူပါတယ္။ သူသြားတာဟာ Wave Motion ျဖစ္ေပ မယ့္ သူသယ္လာတာက စြမ္းအင္ထုတ္ (အမႈန္)ေလးေတြပါ။ ဒါေပမဲ့ က်ေနာ္ ဉာဏ္မီသလာက္ ေျပာရရင္ အိုင္စတိုင္းရဲ႕ အမႈန္က နယူတန္ရဲ႕အမႈန္နဲ႔ မတူပါဘူး။ အိုင္စတိုင္းရဲ႕အမႈန္က အမႈန္ဆိုတာထက္ စြမ္းအင္အထုတ္ေလးေတြလို႔ ျမင္ရင္ ပိုသင့္ပါလိမ့္မယ္။ အလင္းကို စြမ္းအင္အထုတ္ေလးေတြ သယ္လာေသာ လိႈင္းမ်ားလို႔ ... ဆိုရပါမယ္။ အိုင္စတိုင္းက အလင္းလိႈင္း သယ္လာတဲ့စြမ္းအင္ပမာဏ တနည္းအားျဖင့္ အမႈန္ေပါင္း (ကြမ္တမ္အထုတ္ေပါင္း) ဘယ္ေလာက္ရိွမလဲဆိုတာ အလင္းလိႈင္ရဲ႕ႀကိမ္ႏႈန္းနဲ႔ တိုက္ရိုက္သက္ဆိုင္ပါတယ္ဆိုၿပီး လိႈင္းသဘာ၀နဲ႔ အမႈန္သဘာ၀ကို လက္ခ်င္းခ်ိတ္ေပး လိုက္ပါ တယ္။ သူ႕အတြက္ နာမည္ေက်ာ္အီေကြးရွင္းက E = hf ပါ။ အလင္းရဲ႕စြမ္းအင္ကို လိုခ်င္ရင္ သူ႕ရဲ႕ႀကိမ္ႏႈန္းနဲ႔ h ကိန္းေသကို ေျမႇာက္ရံုပါပဲ။
တကယ္က စြမ္းအင္အထုတ္လို႔ စေျပာတာ အိုင္စတိုင္း မဟုတ္ပါဘူး။ ပလန္႔ပါ .. ။ (အထက္က အီေကြးရွင္းမွာပါတဲ့ h က ပလန္႔ကိန္းေသပါ)
မက္စ္ပလန္႔ (၂၃ ဧၿပီ ၁၈၅၈ ဖြား - ၄ ေအာက္တိုဘာ ၁၉၄၇ ဆံုး)
ဂ်ာမန္ ရူပေဗဒ ပညာရွင္
ဂ်ာမန္ ရူပေဗဒ ပညာရွင္
ဒါေပမဲ့ သူက ျဖာထြက္ျခင္းတမ်ဳိးတည္းအတြက္ပဲ စဥ္းစားခဲ့ၿပီး အိုင္စတိုင္းကေတာ့ လွ်ပ္စစ္သံလိုက္လိႈင္းေတြအားလံုး အတြက္ စြမ္းအင္အထုတ္လို႔ ယူၿပီး လက္ေတြ႕ေျဖရွင္းျပခဲ့ပါတယ္။
အဲ့ဒီ့ကစလို႔ ကြမ္တမ္သီအိုရီ ေတာ္လွန္ေရးႀကီး စပါေတာ့တယ္။
မင္းခိုင္
စက္တင္ဘာ ၁၃၊ ၂၀၁၆