ခင္စႏၵာျမင့္ ● တကယ္လိုအပ္တဲ့ေနရာေတြမွာ မိုးရြာေပးေနတဲ့
လူမႈစီးပြား စြန္႔ဦးတီထြင္သူ ဉာဏ္ႀကီးရွင္ႏွင့္ ေတြ႔ဆံုျခင္း အပိုင္း(၁)
(မိုးမခ) စက္တင္ဘာ ၂၇၊ ၂၀၁၆
■ ေတြ႕ဆံုေမးျမန္းေရးသားသူ - ခင္စႏၵာျမင့္
■ တည္းျဖတ္ျပင္ဆင္သူ - ၿငိမ္းခ်မ္းေအး
![]()
သမားရိုးက်ေကာ္ဖီစိုက္ပ်ိဳးေနတဲ့ ရွမ္းေတာင္တန္းက တိုင္းရင္းသားေတာင္သူေတြရဲ႕ လူမႈစီးပြားအက်ိဳး တိုးတက္ေရးအတြက္ေရွးရႈၿပီး ေကာ္ဖီလုပ္ငန္းကို လူမႈစီးပြားလုပ္ငန္းတခုအျဖစ္ လမ္းသစ္ေဖာက္ေပးခဲ့ေသာ ကိုေငြထြန္းနဲ႔ သူ႔ရဲ႕ႀကိဳးစားမႈေၾကာင့္ လူသိမ်ားလာတဲ့ ဉာဏ္ႀကီးရွင္ေကာ္ဖီအေၾကာင္းကို သူ႔႔ရဲ႕ ဆိုင္ခြဲ တခု ျဖစ္တဲ့ Café Genius ၃၁ လမ္း အေပၚ ဘေလာက္၊ Central Hotel ေနာက္ေက်ာဘက္က ဆိုင္မွာ အခုလိုပဲ ေတြ႔ဆံုေမးျမန္းျဖစ္ခဲ့ပါတယ္။
![]()
ေျဖ) - လြန္ခဲ့တဲ့ ၇ ႏွစ္ ၈ႏွစ္ေလာက္ကတည္းက ကၽြန္ေတာ္ႏိုင္ငံျခားသြားတဲ့အခါတိုင္း ေကာ္ဖီဆိုင္ေတြထိုင္ျဖစ္တယ္။ ေလဆိပ္ေရာက္ရင္လည္း ေကာ္ဖီဆိုင္မွာ ထိုင္ရင္း ေလယာဥ္ေစာင့္တယ္။ အစည္းအေ၀းေတြလုပ္ေတာ့လည္း ေကာ္ဖီဆိုင္ေတြမွာ လုပ္ျဖစ္ေတာ့ အဲ့ဒီဓေလ့ကို ျမင္ေတြေနရေတာ့ ကၽြန္ေတာ္ ျမန္မာျပည္ျပန္လာတိုင္း ေကာ္ဖီဆိုင္ထိုင္ခ်င္တယ္။ ဒ ါေပမယ့္ ဒီမွာက ေကာ္ဖီဆိုင္ေကာင္းေကာင္းဆိုရင္ လူတိုင္းေသာက္ႏုိင္ေလာက္တဲ့ ေစ်းမ်ိဳးမဟုတ္ဘူး။ ေမးလိုက္ရင္လည္း ႏိုင္ငံျခားကေကာ္ဖီေတြကိုပဲ သံုးတယ္ဆိုတာခ်ည္းေတြ႔ရတယ္။ ေနာက္ ကၽြန္ေတာ္ အေမရိကားဘက္သြားေတာ့လည္း အဲ့ဒီမွာ ကၽြန္ေတာ္ ေကာ္ဖီဆိုင္ ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားကို ေတြ႔ခဲ့ရတယ္။ ငါတို႔ေရာ ေကာ္ဖီထုတ္ရင္မျဖစ္ႏိုင္ဘူးလားဆိုတဲ့ အေတြးလည္း၀င္လာတယ္။ အဲ့ဒီအခ်ိန္မွာပဲ ကၽြန္ေတာ့္ မိတ္ေဆြတေယာက္က ျမန္မာျပည္မွာလည္း ေကာ္ဖီထုတ္ရင္ ရႏိုင္တယ္ စံုစမ္းၾကည့္ပါလားဆိုၿပီး ကၽြန္ေတာ့္ကို Assignment တခုေပးလာတယ္။
အဲ့ဒီထဲက ကၽြန္ေတာ္က ေကာ္ဖီထြက္ႏိုင္တဲ့ ေနရာေတြလိုက္ၿပီးၾကည့္တယ္။ တကယ္ေတာ့ အဲ့ဒီအခ်ိန္တုန္းက ေကာ္ဖီအေၾကာင္းကို ကၽြန္ေတာ္ ဘာမွ မသိဘူး။ ကၽြန္ေတာ္သိတာက ေကာ္ဖီဆိုင္မွာ ေကာ္ဖီမွာလိုက္ရင္ ေသာက္ရမယ္ဆိုတာပဲသိတယ္။ ကၽြန္ေတာ္သိတာ ဒီေလာက္ပဲ။ ဒီထက္ပိုၿပီးဘာမွမသိဘူး။ ဒါေပမယ့္ ကၽြန္ေတာ္ ျပင္ဦးလြင္၊ ေနာင္ခ်ိဳ၊ ရပ္ေစာက္ စတဲ့ ေနရာေတြကို လိုက္ၾကည့္တယ္။ ျပႆနာက ဘာလဲဆိုေတာ့ အဲ့ဒီေနရာေတြမွာ ေကာ္ဖီကို ေကာင္းေကာင္းေသာက္တဲ့ လူမရွိဘူး။ သူတို႔ ေက်းရြာေတြမွာရွိတဲ့ ေကာ္ဖီဆိုင္ေတြမွာ သြားထိုင္တယ္၊ လာခ်ေပးတဲ့ ေကာ္ဖီမစ္ကိုေသာက္တယ္။ အဲ့ေတာ့ ေကာ္ဖီဆိုတဲ့ဟာက ကၽြန္ေတာ္တို႔ႏိုင္ငံမွာထုတ္ၿပီး၊ ကၽြန္ေတာ္တို႔ေကာင္းေကာင္း မေသာက္ရဘူး။ စူပါမားကတ္ေတြမွာသြားၾကည့္ေတာ့လည္း ကၽြန္ေတာ္ေတြ႔တဲ့ ေကာ္ဖီေတြက အကုန္လံုး ေျပာင္ေျပာင္လက္လက္ေတြခ်ည္းပဲ။ ေနာက္ၿပီး ပံုေတြအမ်ားႀကီးထည့္ထားၿပီး ေကာ္ဖီအေၾကာင္း တခုမွမပါဘူး။ ဘယ္မွာစိုက္တယ္ ဆိုတာလည္းမပါဘူး။ ေကာ္ဖီစိုက္တဲ့ ေတာင္သူေတြ အေၾကာင္းလည္းမပါဘူး။ အဲ့ဒီမွာ ကၽြန္ေတာ္ဆံုးျဖတ္လိုက္တယ္ ငါေတာ့ ေကာ္ဖီလုပ္ငန္းလုပ္သင့္ၿပီလို႔။
![]()
ပထမ စတာကေတာ့ အိမ္တြင္းမႈအေနနဲ႔စတာပါ။ ကၽြန္ေတာ့္အိမ္မွာ ေကာ္ဖီေလွာ္တဲ့ စက္ေလးတခုရွိေတာ့ အဲ့ဒီစက္ေလးနဲ႔ေလွာ္၊ ၿပီးေတာ့ အသိေတြေပး။ ပညာေရးကြန္ရက္က လုပ္တဲ့ပြဲလိုမ်ိဳး ပြဲေတြရွိရင္ အဲ့ဒီမွာ လူႏွစ္ေထာင္ေက်ာ္ေလာက္ သြားတိုက္။ အဲ့ဒီ လူေတြဆီကေန Feedback ေတြရ။ အခုဒီဆိုင္က အရင္တုန္းက ရွမ္းရိုးရာပစၥည္းေတြေရာင္းတာ၊ ေနာက္ေတာ့ ေကာ္ဖီပါတြဲေရာင္းမယ္ဆိုၿပီး လုပ္လိုက္တယ္။
အဲ့ဒီကေနၿပီးလုပ္ငန္းစလိုက္တယ္။ ဒီေကာ္ဖီဆိုင္မွာေရာင္းရင္းနဲ႔ လူေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားက ျပည္တြင္းေကာ္ဖီလည္း ေကာင္းပါလားဆိုတာကို သိလာတယ္။ ၿပီးေတာ့ ကၽြန္ေတာ္တို႔က လူမႈစီးပြား( Social Enterprise) ပံုစံလုပ္တာဆိုေတာ့လူေတြက ပိုစိတ္၀င္စားတယ္။ ကၽြန္ေတာ္တို႔က ကုန္သြယ္(Trading) လုပ္ငန္းပဲ ဒါေပမယ့္ ကၽြန္ေတာ္တို႔က ကုန္ပစၥည္းကို အေရာင္းအ၀ယ္လုပ္တာထက္ လူမႈေရးေတြလုပ္ရင္း စီးပြားလုပ္တာ။
![]()
ဆိုလိုတာက ကုန္ပစၥည္းတခုကို အနည္းဆံုးေစ်းနဲ႔၀ယ္၊ ကိုယ္ကတန္ဖိုးျမွင့္ထုတ္ကုန္လုပ္၊ ၿပီးေတာ့ ေစ်းကြက္မွာ ေစ်းအႀကီးဆံုးေရာင္းတဲ့ အျခားလုပ္ငန္းေတြရဲ႕ ပံုစံမ်ိဳးမလုပ္ဘူး။ အျမတ္ရေအာင္ေတာ့လုပ္တယ္၊ ဒါေပမယ့္ ေတာင္သူေတြကို ဘယ္လိုထုတ္ရမယ္ဆိုတာကို သင္ေပးတယ္။ ၿပီးေတာ့မွ သူတို႔ဆီကေန ေစ်းႏႈန္းအျမင့္ဆံုးနဲ႔ ျပန္၀ယ္တယ္။ ၿပီးရင္ ေစ်းကြက္ကို လူတိုင္းစားသံုးႏိုင္တဲ့ ေစ်းႏႈန္းနဲ႔ ျပန္ေရာင္းတယ္။ အခု အျပင္မွာ ေကာ္ဖီတခြက္ကို ဆိုင္ႀကီးေတြေပၚမွာ ၄၀၀၀ နဲ႔ေရာင္းတယ္။ ကၽြန္ေတာ္မေရာင္းဘူး Expresso တခြက္မွ ၁၈၀၀နဲ႔ပဲေရာင္းတယ္။ ဆိုလိုခ်င္တာက ေတာင္သူေတြကို တတ္အာင္သင္တယ္။ ၿပီးရင္ သူတို႔ဆီကေန ေစ်းႏႈန္းအျမင့္ဆံုးနဲ႔ ၀ယ္တယ္။ ေစ်းကြက္မွာ လူတိုင္းစားသံုးႏိုင္တဲ့ေစ်းႏႈန္းနဲ႔ေရာင္းတယ္။ တကယ္ေတာ့ ကၽြန္ေတာ္တို႔ လုပ္တဲ့ Process တခုလံုးက ကိုယ္တိုင္လုပ္တာျဖစ္တဲ့အတြက္ ထိုက္သင့္တဲ့ ေစ်းႏႈန္းနဲ႔ ေရာင္းႏိုင္တယ္။ ကမၻာ့အဆင့္မီတဲ့ အရည္အေသြးေကာင္းတဲ့ ေကာ္ဖီထုတ္ႏိုင္တယ္။
![]()
ေမး) - အရည္အေသြးေကာင္းရင္ ေကာင္းသလို ေစ်းလည္းႀကီးတတ္ေပမယ့္ အစ္ကိုတို႔က ဘာျဖစ္လို႔ လူတိုင္း ေသာက္ႏိုင္တဲ့ေစ်းႏႈန္းနဲ႔ ေရာင္းဖို႔ ဆံုးျဖတ္ရတာပါလဲ။
ေျဖ) - ကိုယ္က အရည္အေသြး ဘယ္ေလာက္ေကာင္းေအာင္ ထုတ္ထုတ္ လူတိုင္းလက္လွမ္းမီႏိုင္တဲ့ ေစ်းႏႈန္းမဟုတ္လို႔ လူမသိတာထက္စာရင္၊ အရည္အေသြးေကာင္းေကာင္းနဲ႔ လူတိုင္းေသာက္ႏိုင္ေအာင္လုပ္ခ်င္တယ္။ ၿပီးေတာ့ ဒီလို လူမႈစီးပြား (Social Enterprise) ကေန ဒီလိုေတြ လုပ္လို႔ရတယ္ဆိုတာကိုလည္း စံျပအေနနဲ႔ လုပ္ျပခ်င္တယ္။ စီးပြားေရးလုပ္ငန္းအမ်ားစုကေတာ့ ဘယ္လို အျမတ္ရေအာင္လုပ္မလဲပဲ စဥ္းစားတယ္။ ကၽြန္ေတာ္တို႔ကေတာ့ အျမတ္ရေအာင္လည္းလုပ္မယ္၊ အဲ့ဒီရလာတဲ့ အျမတ္ထဲကမွ ၁၀ ရာခိုင္ႏႈန္းကိုလည္း ျပန္လွဴမယ္။ အဲ့လိုနဲ႔ပဲ ဒီလုပ္ငန္းေလး စျဖစ္သြားတာပါ။
![]()
ေမး) - လူေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားက လုပ္ငန္းလုပ္ၿပီဆိုထဲက ကိုယ့္အျမတ္က်န္မလားဆိုတာကို ဦးစားေပးတတ္ၾကတယ္။ ဒါေပမယ့္ အစ္ကိုက ကိုယ္အျမတ္ရဖို႔တင္မဟုတ္ပဲ အျခားလူေတြပါ အက်ိဳးရွိေစတဲ့ လူမႈစီးပြားပံုစံမ်ိဳး ဘာေၾကာင့္ လုပ္ခဲ့ရတာပါလဲ။
ေျဖ) - ကၽြန္ေတာ္ စီးပြားေရးလုပ္ငန္းေတြ အမ်ားႀကီးလုပ္ခဲ့ဖူးပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ စိုက္ပ်ိဳးေရးနဲ႔ ပတ္သက္တာေတာ့ ဘာမွ မလုပ္ခဲ့ဖူးပါဘူး။ ဘာမွလည္း မသိဘူး။ ဒါေပမယ့္ ကၽြန္ေတာ္စဥ္းစားတယ္ ကၽြန္ေတာ္တို႔ႏိုင္ငံမွာ လူဦးေရရဲ႕ ၇၀ ရာခိုင္ႏႈန္းက နယ္မွာေနၾကၿပီး ၃၀ ရာခိုင္ႏႈန္းကသာ ၿမိဳ႔ျပမွာေနၾကတာဆိုေတာ့ ဒီ ၇၀ရာခိုင္ႏႈန္းလံုးကို ကၽြန္ေတာ္တတ္သိ ကၽြမ္းက်င္တဲ့ နည္းပညာနဲ႔ မကူညီႏိုင္ဘူး။ အဲ့ေတာ့ ဒီလူေတြကို ဘယ္လိုကူညီႏိုင္မလဲ ေတြးတယ္။ ၿပီးေတာ့ ကၽြန္ေတာ္ နယ္ေတြ သြားတဲ့ အခါမွာ အဲ့ဒီနယ္ေတြမွာရွိတဲ့ လူေတြ အထူးသျဖင့္ တက္တက္ၾကြၾကြ လႈပ္ရွားေဆာင္ရြက္တတ္တဲ့ လူေတြနဲ႔ ေတြ႔ဆံုေမးျမန္းၾကည့္တယ္။ သူတို႔ကို ေမးၾကည့္တယ္။ ခင္ဗ်ားမွာ ပိုက္ဆံ သိန္း ၁၀၀ ေလာက္ရွိရင္ ဘာလုပ္မလဲေပါ့။ လူေလးေယာက္ကို ေမးၾကည့္တယ္။ တေယာက္က အဲ့ဒီ သိန္း၁၀၀ကို ေငြးတိုးခ်ေပးမယ္တဲ့။ အဲ့ေတာ့ ကၽြန္ေတာ္ထပ္ေမးတယ္။ အဲ့ဒီလူက အတိုးေရာအရင္းေကာ ခင္ဗ်ားကို ျပန္မေပးဘူးဆိုရင္ ဘယ္လိုလုပ္မလဲေပါ့။ ဒီေတာ့ သူမေျဖႏိုင္ဘူးျဖစ္သြားတယ္။ ေနာက္တေယာက္ကလည္း ဒီလိုပဲ သိန္း၁၀၀ကို ဆယ္ပံု ပံုမယ္ ဆင္းရဲတဲ့ လူေတြကိုေပးမယ္။ အဲ့လိုေပးလို႔ ခ်မ္းသားသြားမလားေမးတယ္။ သူ မေျဖႏိုင္ဘူး။ ေနာက္လူေတြကေတာ့ ဒီသိန္း ၁၀၀နဲ႔ စီးပြားလုပ္မယ္တဲ့။ ရလာတဲ့ အျမတ္ကို ဆင္းရဲတဲ့ လူေတြေပးမယ္တဲ့။ ဒါေတာ့ မဆိုးဘူးေပါ့ ကၽြန္ေတာ္ဆက္ေမးတယ္။ ဘာစီးပြားလုပ္မလဲေပါ့။ ကား၀ယ္မယ္တဲ့။ ဆက္ေမးတယ္ ကား၀ယ္ၿပီးဘာလုပ္မလဲေပါ့။ ကိုယ္တိုင္ကားမေမာင္းတတ္လို႔ ကားေမာင္းတဲ့လူရွာရမယ္ အဲ့ဒီလူက မေကာင္းရင္ ဘာဆက္လုပ္မလဲေပါ့။ အဲ့ဒီေတာ့ သူဘာမွ ဆက္မေျပာႏိုင္ေတာ့ဘူး။
![]()
![]()
![]()
ဆိုလိုခ်င္တာက အဲ့ဒီေဒသေတြမွာရွိေနတဲ့့ လူေတြက လက္ထဲမွာ ပိုက္ဆံရွိေနရင္ေတာင္ ဘာလုပ္ရမယ္ဆိုတဲ့ ေငြေၾကးကို ဘယ္လို စီမံခန္႔ခြဲရမယ္ဆိုတဲ့ ဗဟုသုတနည္းၾကတယ္။ ၿပီးေတာ့ ႀကံဳေတြ႔လာရမယ့္ ျပသနာေတြအတြက္ စဥ္းစားထားတာမရွိဘူး။ တခုခုလုပ္မယ္ဆိုရင္ တေယာက္တည္း ပဲလုပ္ခ်င္တယ္။ စုေပါင္းၿပီးလုပ္ရမယ္ဆိုတာကို လက္မခံခ်င္ဘူး ဆိုတာကို ေတြ႔လာရတယ္။ အဲ့ေတာ့ ကၽြန္ေတာ္ လန္႔သြားတယ္။ ငါက ကူညီခ်င္တယ္ဆိုရင္ေတာင္ သူတို႔မွာ ဘာမွ အဆင္သင့္မျဖစ္ေသးဘူးဆိုၿပီး လန္႔သြားတယ္။ သေဘာက မိုးသာရြာေနတာ သူတို႔မွာ ခြက္ကို ေမွာက္ၿပီးခံေနတာမ်ိဳးျဖစ္ေနတယ္။
![]()
အခု ကၽြန္ေတာ္တို႔ စိုက္ပ်ိဳးေရ လုပ္ငန္းႀကီးတခုလံုးမွာ ျဖစ္ေနတာက အစိုးရက ေခ်းေငြေပးတယ္။ အဲ့ဒီေခ်းေငြက ေတာင္သူေတြမွာ အိမ္ေတာင္မေရာက္ဘူး ကုန္သြားတယ္။ ဘာျဖစ္လို႔လဲေမးၾကည့္တယ္။ ေခ်းေငြစၿပီး ရကတည္းက ပုဆိုး၀ယ္ရတယ္တဲ့။ ဓာတ္ေျမၾသဇာ၀ယ္ရတယ္တဲ့။ မ်ိဳးစပါး၀ယ္ရတယ္တဲ့။ အဲ့ေတာ့ ပိုက္ဆံေခ်းတာ ဘာအတြက္လဲ။ အစကတည္းက ပိုက္ဆံေခ်းမယ့္အစား စိုက္ပ်ိဳးဖို႔လိုအပ္တာေတြ ေပးလိုက္ပါလား။
ဥပမာ ေခ်းေငြ သံုးသိန္းမွာ ၁သိန္းပဲ ပိုက္ဆံေပး။ ၂သိန္းက စိုက္ပ်ိဳးဖို႔ လိုအပ္တဲ့ ပစၥည္းေတြေပးေပါ့။ အဲ့လို မဟုတ္ပဲ အစိုးရက သံုးသိန္းလံုးေပးတယ္။ ဒါေပမယ့္ တကယ္လိုအပ္တဲ့ စိုက္ပ်ိဳးေရးပစၥည္းေတြကိုက်ေတာ့ ျပန္၀ယ္ရတယ္။ အဲ့ဒါကလည္း အစိုးရက ေရာင္းတာမဟုတ္ဘူး။ အဲ့ဒီဘဏ္နဲ႔ ဆက္စပ္တဲ့ လူေတြက ပုဆိုးလည္းေရာင္းတယ္။ မ်ိဳးေစ့လည္းေရာင္းတယ္။ ဓာတ္ေျမၾသဇာလည္းေရာင္းတယ္။ အဲ့ေတာ့ ဒီေခ်းေငြေတြက ေတာင္သူေတြကိုု ပိုၿပီးဒုကၡေပးေနသလိုျဖစ္ေနတယ္။ သူတို႔မွာေခ်းေငြ လက္ထဲေရာက္တာနဲ႔ ပိုက္ဆံက ကုန္တာပဲ။ အဲ့ဒီဘဏ္နားမွာ အရက္ဆိုင္ရွိတယ္။ လက္ထဲမွာေငြရတယ္။ ေစာေစာက ေျပာတဲ့ဟာေတြကို ၀ယ္ရလို႔ ေငြျဖတ္ခံရတယ္။ ၿပီးေတာ့ အဲ့ဒီအရက္ဆိုင္မွာ စားေသာက္ျပန္သြားၾကတယ္။ အဲ့ေတာ့ သူတို႔လက္ထဲမွာ ဘာက်န္ခဲ့လဲ ေမးေတာ့ အေၾကြးရယ္၊ မ်ိဳးေစ့ရယ္၊ ဓာတ္ေျမၾသဇာရယ္ပဲ က်န္ခဲ့တယ္။
ကၽြန္ေတာ္ ဒါေတြကို သိခဲ့ရေတာ့ ေတာ္ေတာ္ေလးကို ထိတ္လန္႔သြားတယ္။ ငါတို႔စနစ္က လူေတြကို ပိုၿပီးေကာင္းေအာင္လုပ္ေနတာမ်ိဳး မဟုတ္ေတာ့ဘူးဆိုတာ သိလာတယ္။ ဒါက အစိုးရက ထုတ္ေပးတဲ့ ေခ်းေငြ အပိုင္း။
ပိုၿပီးဆိုးတာက NGO ေတြ။ သူတို႔က အေသးစားေခ်းေငြပံုစံ (Micro Financing) နဲ႔ေငြေခ်းေပးတယ္။ ဥပမာ လူငါးေယာက္စုလိုက္တယ္။ အဲ့ဒီငါးေယာက္က သူတို႔ အမ်ိဳးေတြခ်ည္း ငါးေယာက္စုလိုက္တာ။ ၿပီးေတာ့ အဲ့လို ဟာေတြက တပတ္ဆပ္ရတာရွိတယ္။ တလေနမွ ျပန္ဆပ္ရတာရွိတယ္။ လုပ္ငန္းေလးတခု စလုပ္ပါတယ္ ဆိုမွ ဘယ္လို တပတ္နဲ႔ လုပ္ႏိုင္မွာလဲ၊ ေခါင္းရြက္ဗ်က္ထိုးေရာင္းရင္ေတာင္မွ အေၾကြးေရာင္းရတာ။ ဒီလိုနည္းနဲ႔ ဘယ္လို ျပန္ဆပ္မလဲ။ ဒီလူေတြက ေငြပဲ ေပးလိုက္တာ ဒီေငြေတြကို ဘယ္လို သံုးရမယ္ဆိုတာကို သင္မေပးလိုက္ဘူး။ ဒီေငြေတြကို ျပန္ဆပ္ရမယ္ ဆိုတဲ့ အသိပညာေပးမႈ မပါဘူး။ ၿပီးေတာ့ သူတို႔နဲ႔ အဆင္ေျပတဲ့သူဆို ပိုေပးမယ္။ အဆင္မေျပရင္ မေပးဘူး။ ေနာက္ၿပီး တပတ္ကို တခါ ျပန္ဆပ္ရမယ္ဆိုတဲ့ စနစ္ေၾကာင့္ မဆပ္ႏိုင္တဲ့ လူေတြက အျပင္မွာ ၂ရက္ကို ၁၅က်ပ္တိုး ၂၀က်ပ္တိုးနဲ႔ သြားယူၿပီးဆပ္တယ္။ အဲ့ေတာ့ တပတ္အတြင္းမွာ ဟိုဖက္အေၾကြးအတြက္ ဒီဘက္ကေန အတိုးႀကီးႀကီးယူၿပီး ျပန္ဆပ္ေနရတယ္။ ဥပမာ ပိုက္ဆံ ၂သိန္းေခ်းယူထားတဲ့လူက တလမွာ ၆၀ရာခိုင္ႏႈန္း အတိုးတက္ေနၿပီ။ သူတို႔မွာ ေခ်းေငြသာရလာတယ္။ ဘာလုပ္ရမယ္ဆိုတဲ့ Idea မရွိဘူး။ ဘယ္လိုကုန္ေအာင္သံုးမယ္ဆိုတာပဲရွိတယ္။
အဲ့ဒီလိုစနစ္ေတြ ေအာက္ေျခမွာျဖစ္ေနတဲ့ အေၾကာင္းေတြကို သိလာရေတာ့ ဒီလူေတြရဲ႕ဘ၀နဲ႔ အသိဉာဏ္ေတြကို တိုးတက္လာေစဖို႔ စဥ္ဆက္မျပတ္ ျပန္လည္ျပည့္ၿဖိဳးလာေစတဲ့ လုပ္ငန္းတခုလုပ္မွျဖစ္မယ္လို႔ ေတြးမိတယ္။ အဲ့ဒါဘာလဲဆိုေတာ့ ေတာင္သူေတြကိုကူညီတဲ့နည္းပဲ။ သူတို႔ရဲ႕ဘ၀ေတြကို ျမွင့္တင္ေပးဖို႔ပဲ။ သူတို႔ကို ေငြဆိုတာ ဘယ္လို စီမံခန္႔ခြဲၿပီး သံုးရတယ္ဆိုတာကို အသိပညာေပးဖို႔ပဲ။ ဒါေၾကာင့္ ကၽြန္ေတာ္ Social Enterprise လုပ္ငန္းကို လုပ္ျဖစ္ခဲ့တာပါပဲ။ ဒီလိုလုပ္လိုက္ျခင္းအားျဖင့္ ေအာက္ေျခေတာင္သူေတြမွာျဖစ္ေနတဲ့ လူမႈေရးျပသနာေတြကိုပါ ေျဖရွင္းၿပီးသားျဖစ္သြားႏိုင္တာေၾကာင့္ ကၽြန္ေတာ္ဒါကို လုပ္ဖို႔ေရြးခ်ယ္လိုက္တယ္။
ေမး) - ဒီလိုလုပ္ျခင္းအားျဖင့္ဘယ္လို အက်ိဳးေက်းဇူးေတြရွိလာမယ္လို႔ ထင္ပါသလဲ။
ေျဖ) - ကၽြန္ေတာ္တို႔က တကယ္လိုအပ္တဲ့ေနရာေတြမွာ မိုးရြာေပးတာပါပဲ။ အခုေတာင္သူေတြေတြက မ်ိဳးလိုခ်င္တယ္ေျပာတယ္။ သူတို႔လိုခ်င္တဲ့မ်ိဳးနဲ႔ ပတ္သက္တာေတြကို ေသခ်ာေလ့လာတယ္။ Analysis လုပ္တယ္။ ကၽြန္ေတာ္တို႔မွာက နည္းပညာရွိတယ္။ Idea ရွိတယ္။ အဲ့ေတာ့ သူတို႔လိုအပ္တာကို ပံ့ပိုးေပးႏိုင္တယ္။ အဲ့ေတာ့ ကၽြန္ေတာ္တို႔မွာ Impact က ၁၀၀ ရာခိုင္ႏႈႏ္း မဟုတ္ေတာင္၊ ၈၀ရာခိုင္ႏႈန္းေတာ့ေက်ာ္တယ္။ ၂၀ ရာခိုင္ႏႈန္းကေတာ့ ကၽြန္ေတာ္တို႔က မ်ိဳးေကာင္းေပးတယ္၊ သူတို႔လိုအပ္ခ်က္ေတြေပးတယ္။ ဒါေပမယ့္ သူတို႔က မစိုက္ဘဲ ေရာင္းစားရင္ ဘယ္လို လုပ္မလဲေနာ္။ ဒါေတာ့ ကၽြန္ေတာ္တို႔ မတက္ႏိုင္ေတာ့ဘူး။
ဒါေပမယ့္ ဒီလုပ္ငန္းလုပ္ၿပီး သံုးႏွစ္အတြင္းမွာေတာ့ ေသခ်ာတာတခုေျပာႏိုင္တာက
နံပါတ္(၁) ျမန္မာေကာ္ဖီဆိုတာကို လူသိမ်ားလာတယ္။
နံပါတ္(၂) ရွမ္းျပည္ကထြက္တယ္ဆိုတာကို လူသိလာတယ္။
နံပါတ္(၃) အေနနဲ႔ ေစ်းကြက္တခုရလာတယ္။
ဒါေတြကေတာ့ ဒီ သံုးႏွစ္အတြက္မွာ တိုင္းတာလို႔ရလာတဲ့ အက်ိဳးအျမတ္ပဲ။ ေတာင္သူေတြကို ကူညီေပးႏိုင္တာ၊ လုပ္ငန္းတူေတြကို အကူအညီေတြေပးႏိုင္တာကေတာ့ တိုင္းတာလို႔ မရႏိုင္တဲ့ အက်ိဳးအျမတ္ေတြပါပဲ။
ေမး) - အစ္ကိုေျပာသလို ေတာင္သူေတြမွာက ပညာဗဟုသုတနည္းၾကေတာ့ အစ္ကိုလိုခ်င္တဲ့ လူမႈစီးပြားပံုစံတခုျဖစ္လာေအာင္ သူတို႔ေတြနဲ႔ ဘယ္လိုမ်ိဳး ထိေတြ႔ဆက္ဆံမႈေတြ ျပဳလုပ္ခဲ့ရပါသလဲ။
ေျဖ) - ကၽြန္ေတာ္က ေက်ာင္းဆရာတပိုင္းလည္းျဖစ္ခဲ့ဖူးသလို၊ အၾကံေပးလုပ္ငန္းေတြလည္း လုပ္ငန္းဖူးေတာ့ အေျပာင္းအလဲဆိုတဲ့ သေဘာတရားကိုနားလည္တယ္။ ကၽြန္ေတာ္အပါအ၀င္ လူေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားက အေျပာင္အလဲလို႔ ေျပာလိုက္တာနဲ႔ ဆန္႔က်င္တတ္ၾကတာ သဘာ၀ပဲ။ ဒါကုိ သိဖို႔လိုတယ္။ လူတိုင္းကို ေတြ႔တာနဲ႔ ငါေျပာတာမလုပ္ဖူးလားဆိုတာမ်ိဳး လုပ္လို႔မရဘူး။
အဲ့ဒီေတာ့ ကၽြန္ေတာ္တို႔က ပံုစံသံုးမ်ိဳးနဲ႔ ေတာင္သူေတြကို ခ်ဥ္းကပ္တယ္။
ပထမနည္းက ကၽြန္ေတာ္တို႔ ေရြးခ်ယ္ထားတဲ့ ေတာင္သူေတြကို သင္ေပးတယ္။ ဒုတိယအဆင့္က အဲ့လို သင္ေပးလိုက္တာကို လက္ေတြ႔လုပ္ၾကည့္တယ္။ ေနာက္ဆံုးတခုက စံျပအေနနဲ႔ဦးေဆာင္လုပ္ျပတယ္။ အဲ့ဒါကအေရးႀကီးတယ္။ နယ္ေတြမွာက စာေတြေပးဖတ္တာထက္စာရင္ အဲ့ဒီလူကဘာလုပ္ေနလဲ ဆိုတာကိုၾကည့္ၿပီး လိုက္လုပ္တတ္ၾကတယ္။ လိုက္ေခၚ သင္ေပးတာကို စိတ္မ၀င္စားဘူး။ ဘာမွမေျပာ၊ ျပလည္းမျပဘဲ လုပ္ၾကည့္ အရမ္းစိတ္၀င္စားၾကတယ္။ လိုက္လုပ္ခ်င္ၾကတယ္။ ကၽြန္ေတာ္တို႔ လူမ်ိဳးေတြရဲ႕ စိတ္အေျခခံကိုက အဲ့ဒီလိုျဖစ္ေနတာ။
ပြင့္ပြင့္လင္းလင္းေျပာရရင္ ကၽြန္ေတာ္တို႔စာသင္ေပးေနတဲ့ လူေတြကို ကၽြန္ေတာ္တို႔က တေန႔ကို ဘယ္ေလာက္ဆိုၿပီးေပးခဲ့တယ္။ အဲ့ဒီမွာေတာင္ကၽြန္ေတာ့္ကိုလိမ္ၿပီးတင္ေသးတယ္။ လူက ၂၀ ပဲလာတာကို ၂၄ ေယာက္ဆိုၿပီးလုပ္တာရွိေသးတယ္။ ကၽြန္ေတာ္က ေလ့လာဖို႔စာအုပ္ေတြေပးလိုက္တယ္။ အဲ့စာအုပ္ေတြကို မျဖန္႔ဘူး။ သူတေယာက္တည္း ယူထားတယ္။
အဲ့ေတာ့ သင္လို႔ မျဖစ္ေတာ့ဘူး ဆိုၿပီး On Job Training လိုမ်ိဳးလုပ္တယ္။ မ်ိဳးေတြပ်ိဳးေထာင္မယ္ ဒီလိုလုပ္ရမယ္ သင္ျပတယ္။ အဲ့ဒါကို သူတို႔ စိတ္၀င္စားၾကတယ္။ ေျပာျပတယ္ ခင္ဗ်ားတို႔ အသက္ေမြး၀မ္းေက်ာင္းဖို႔လုပ္တဲ့ဟာ ကို ကၽြန္ေတာ္က လာသင္ေပးရတာ။ ရန္ကုန္ကေနလာတာ အနည္းဆံုး သံုးသိန္းကုန္တယ္။ တကယ္ေပးၾကေၾကးဆို ခင္ဗ်ားတို႔ကေနေတာင့္ ကၽြန္ေတာ့္ကိုျပန္ေပးရမွာ လို႔ေျပာျပရတယ္။ ဒါေပမယ့္ လာသင္တဲ့ ဆရာဆရာမေတြကိုေတာ့ ကၽြန္ေတာ္တို႔က ေထာက္ပံ့ေပးတယ္။
ေနာက္တဆင့္ျဖစ္တဲ့ စံျပအေနနဲ႔ ဦးေဆာင္လုပ္ျပတာမွာ ပစၥည္းေတြကို ေကာင္းေကာင္းလုပ္တဲ့ လူေတြဆီက ေစ်းပိုေပးၿပီး ၀ယ္တယ္။ ေကာင္းေကာင္း မလုပ္ရင္ ေစ်းေလွ်ာ့ၿပီး၀ယ္တယ္။ ေတာ္ေတာ္ဆိုးရင္ လံုး၀မ၀ယ္ဘဲထားလိုက္တယ္။ အဲ့ေတာ့ လူေတြက သူတို႔အခ်င္းခ်င္း ဟာ မင္းသြားေရာင္းတာ လယ္ေလာက္ရလဲ။ ငါကေတာ့ ဒီေလာက္ပဲရတယ္ ဆိုၿပီး ယွဥ္ၿပိဳင္လာၾကတယ္။ မင္း ဉာဏ္ႀကီးရွင္မွာ သြားေရာင္း သူတို႔ေျပာတဲ့အတိုင္း ငါ စိုက္တာ ဒီေလာက္ရတယ္ ဆိုၿပီးျဖစ္လာၾကတယ္။
တခုရွိတာက Domino Effect လိုေပါ့ေနာ္၊ ေရွ႕က ေကာင္းေကာင္းလုပ္ျပရင္ အကုန္ကူးစက္သလို။ ေရွ႕ကမွားရင္လည္း အကုန္မွားသြားႏိုင္တယ္။ ဒါေၾကာင့္ကၽြန္ေတာ္တို႔ သင္တန္းေတြလည္း လိုအပ္ပါတယ္။ အဲ့ေတာ့ ေတာင္သူေတြနဲ႔ ဆက္ဆံတဲ့ေနရာမွာ ခက္ခဲလားေမးရင္ ကၽြန္ေတာ္တို႔အေတြ႔အႀကံဳအရ ခက္ခဲတယ္ေတာ့ မဟုတ္ဘူး။ သူတို႔က အရိုးခံနဲ႔ ဆက္ဆံၾကေတာ့ တခ်ိဳ႕ကိစၥေတြမွာ သူတို႔က မသိလို႔ မလုပ္တာဘဲ ရွိတယ္။ သိရင္သူတို႔လည္း လုပ္ၾကမွာပါ။
(ဆက္လက္ေဖာ္ျပပါမည္။)
ေတြ႕ဆံုေမးျမန္းေရးသားသူ - ခင္စႏၵာျမင့္
တည္းျဖတ္ျပင္ဆင္သူ - ၿငိမ္းခ်မ္းေအး
(မိုးမခ)
လူမႈစီးပြား စြန္႔ဦးတီထြင္သူ ဉာဏ္ႀကီးရွင္ႏွင့္ ေတြ႔ဆံုျခင္း အပိုင္း(၁)
(မိုးမခ) စက္တင္ဘာ ၂၇၊ ၂၀၁၆
ကုန္ပစၥည္းတခုကို အနည္းဆံုးေစ်းနဲ႔၀ယ္၊ ကိုယ္ကတန္ဖိုးျမွင့္ထုတ္ကုန္လုပ္၊ ၿပီးေတာ့ ေစ်းကြက္မွာ ေစ်းအႀကီးဆံုးေရာင္းတဲ့ အျခားလုပ္ငန္းေတြရဲ႕ ပံုစံမ်ိဳးမလုပ္ဘူး။ အျမတ္ရေအာင္ေတာ့လုပ္တယ္၊ ဒါေပမယ့္ ေတာင္သူေတြကို ဘယ္လိုထုတ္ရမယ္ဆိုတာကို သင္ေပးတယ္။ ၿပီးေတာ့မွ သူတို႔ဆီကေန ေစ်းႏႈန္းအျမင့္ဆံုးနဲ႔ ျပန္၀ယ္တယ္။ ၿပီးရင္ ေစ်းကြက္ကို လူတိုင္းစားသံုးႏိုင္တဲ့ ေစ်းႏႈန္းနဲ႔ ျပန္ေရာင္းတယ္။ အခု အျပင္မွာ ေကာ္ဖီတခြက္ကို ဆိုင္ႀကီးေတြေပၚမွာ ၄၀၀၀ နဲ႔ေရာင္းတယ္။ ကၽြန္ေတာ္မေရာင္းဘူး Expresso တခြက္မွ ၁၈၀၀နဲ႔ပဲေရာင္းတယ္။ ဆိုလိုခ်င္တာက ေတာင္သူေတြကို တတ္အာင္သင္တယ္။ ၿပီးရင္ သူတို႔ဆီကေန ေစ်းႏႈန္းအျမင့္ဆံုးနဲ႔ ၀ယ္တယ္။ ေစ်းကြက္မွာ လူတိုင္းစားသံုးႏိုင္တဲ့ေစ်းႏႈန္းနဲ႔ေရာင္းတယ္။ တကယ္ေတာ့ ကၽြန္ေတာ္တို႔ လုပ္တဲ့ Process တခုလံုးက ကိုယ္တိုင္လုပ္တာျဖစ္တဲ့အတြက္ ထိုက္သင့္တဲ့ ေစ်းႏႈန္းနဲ႔ ေရာင္းႏိုင္တယ္။ ကမၻာ့အဆင့္မီတဲ့ အရည္အေသြးေကာင္းတဲ့ ေကာ္ဖီထုတ္ႏိုင္တယ္။±±±±± ±±±±± ±±±±±
■ ေတြ႕ဆံုေမးျမန္းေရးသားသူ - ခင္စႏၵာျမင့္
■ တည္းျဖတ္ျပင္ဆင္သူ - ၿငိမ္းခ်မ္းေအး
အေစ့မွသည္ ထုတ္ကုန္ျဖစ္သည္အထိ လုပ္ေဆာင္ေနေသာ ဩဂဲနစ္လက္မွတ္ရ ဉာဏ္ႀကီးရွင္ေကာ္ဖီ တည္ေထာင္သူ ဦးေငြထြန္း အား ရွမ္းျပည္ ရြာငံ ေဒသခံ ေကာ္ဖီစိုက္ပ်ိဳးသူမ်ားႏွင့္ အတူ ေတြ႕ရစဥ္စီးပြားေရးလုပ္ငန္းတခုကို ကိုယ္တိုင္ကိုယ္က် ဦးစီးလုပ္ေဆာင္တယ္ဆိုတဲ့ေနရာမွာ မ်ားေသာအားျဖင့္ ကိုယ္က်ိဳးစီးပြား အျမတ္အစြန္း ရရွိေရးအတြက္ကိုသာ ေရွ႕တန္းတင္ၿပီး လုပ္ေဆာင္ၾကတာမ်ားပါတယ္။ အတၱနဲ႔ ပရကိုမွ်တေအာင္ လုပ္ေဆာင္ႏိုင္တဲ့ စီးပြားေရး၊ အမ်ားရဲ႕ေအာင္ျမင္မႈကိုေရွးရႈၿပီး စီးပြားရွာၾကတဲ့ စီးပြားေရးသမား လုပ္ငန္းရွင္က နည္းပါးပါတယ္။ အဲ့ဒီထဲမွာမွ လူမႈေရးအေျချပဳစီးပြားလုပ္ကိုင္ျခင္းလို႔ေခၚတဲ့ ေအာက္ေျခမွာ တကယ္အလုပ္လုပ္ေနရတဲ့ အေျခခံလူတန္းစားေတြရဲ႕ ဘ၀ကိုျမွင့္တင္ေပးရင္း ကမၻာ့အဆင့္မီတဲ့လုပ္ငန္းတခုကို ေဖာ္ေဆာင္လုပ္ကိုင္ႏိုင္ဖို႔ဆိုတာ ခဲယဥ္းလွပါတယ္။ ဒီလိုခက္ခဲတဲ့ လူမႈအက်ိဳးစီးပြားတိုးတက္ေရးကို ေရွးရႈၿပီး ကိုယ့္အတြက္ေရာ အမ်ားအတြက္ပါ လမ္းသစ္ေဖာက္ေပးခဲ့သူကေတာ့ ဉာဏ္ႀကီးရွင္(Genius) ေကာ္ဖီရယ္လို႔ လူသိမ်ားလာတဲ့ ရွမ္းေတာင္တန္းက ေကာ္ဖီကို ျပည္တြင္း ထုတ္ကုန္ စစ္စစ္အျဖစ္ အာဆီယံေဒသတြင္းမွာ ဒုတိယအေကာင္းဆံုး ေကာ္ဖီႏွင့္ ႏိုင္ငံတကာ အဆင့္ ၾသဂဲနစ္လက္မွတ္ရ ေကာ္ဖီ ႀကိဳးစားေဆာင္ရြက္ခဲ့သူ ဦးေငြထြန္းပဲျဖစ္ပါတယ္။
ဓာတ္ပံု - ဉာဏ္ႀကီးရွင္ ေကာ္ဖီ
သမားရိုးက်ေကာ္ဖီစိုက္ပ်ိဳးေနတဲ့ ရွမ္းေတာင္တန္းက တိုင္းရင္းသားေတာင္သူေတြရဲ႕ လူမႈစီးပြားအက်ိဳး တိုးတက္ေရးအတြက္ေရွးရႈၿပီး ေကာ္ဖီလုပ္ငန္းကို လူမႈစီးပြားလုပ္ငန္းတခုအျဖစ္ လမ္းသစ္ေဖာက္ေပးခဲ့ေသာ ကိုေငြထြန္းနဲ႔ သူ႔ရဲ႕ႀကိဳးစားမႈေၾကာင့္ လူသိမ်ားလာတဲ့ ဉာဏ္ႀကီးရွင္ေကာ္ဖီအေၾကာင္းကို သူ႔႔ရဲ႕ ဆိုင္ခြဲ တခု ျဖစ္တဲ့ Café Genius ၃၁ လမ္း အေပၚ ဘေလာက္၊ Central Hotel ေနာက္ေက်ာဘက္က ဆိုင္မွာ အခုလိုပဲ ေတြ႔ဆံုေမးျမန္းျဖစ္ခဲ့ပါတယ္။
၃၁ လမ္းက Genius Café ဉာဏ္ႀကီးရွင္ေကာ္ဖီဆိုင္ေမး) - ပထမဦးဆံုးအေနနဲ႔ ဒီေကာ္ဖီလုပ္ငန္းကို ဘယ္အခ်ိန္ကတည္းက စၿပီး လုပ္ခဲ့တယ္ဆိုတာကို ေျပာျပေပးေစခ်င္ပါတယ္။
ဓာတ္ပံု - ၿငိမ္းခ်မ္းေအး
ေျဖ) - လြန္ခဲ့တဲ့ ၇ ႏွစ္ ၈ႏွစ္ေလာက္ကတည္းက ကၽြန္ေတာ္ႏိုင္ငံျခားသြားတဲ့အခါတိုင္း ေကာ္ဖီဆိုင္ေတြထိုင္ျဖစ္တယ္။ ေလဆိပ္ေရာက္ရင္လည္း ေကာ္ဖီဆိုင္မွာ ထိုင္ရင္း ေလယာဥ္ေစာင့္တယ္။ အစည္းအေ၀းေတြလုပ္ေတာ့လည္း ေကာ္ဖီဆိုင္ေတြမွာ လုပ္ျဖစ္ေတာ့ အဲ့ဒီဓေလ့ကို ျမင္ေတြေနရေတာ့ ကၽြန္ေတာ္ ျမန္မာျပည္ျပန္လာတိုင္း ေကာ္ဖီဆိုင္ထိုင္ခ်င္တယ္။ ဒ ါေပမယ့္ ဒီမွာက ေကာ္ဖီဆိုင္ေကာင္းေကာင္းဆိုရင္ လူတိုင္းေသာက္ႏုိင္ေလာက္တဲ့ ေစ်းမ်ိဳးမဟုတ္ဘူး။ ေမးလိုက္ရင္လည္း ႏိုင္ငံျခားကေကာ္ဖီေတြကိုပဲ သံုးတယ္ဆိုတာခ်ည္းေတြ႔ရတယ္။ ေနာက္ ကၽြန္ေတာ္ အေမရိကားဘက္သြားေတာ့လည္း အဲ့ဒီမွာ ကၽြန္ေတာ္ ေကာ္ဖီဆိုင္ ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားကို ေတြ႔ခဲ့ရတယ္။ ငါတို႔ေရာ ေကာ္ဖီထုတ္ရင္မျဖစ္ႏိုင္ဘူးလားဆိုတဲ့ အေတြးလည္း၀င္လာတယ္။ အဲ့ဒီအခ်ိန္မွာပဲ ကၽြန္ေတာ့္ မိတ္ေဆြတေယာက္က ျမန္မာျပည္မွာလည္း ေကာ္ဖီထုတ္ရင္ ရႏိုင္တယ္ စံုစမ္းၾကည့္ပါလားဆိုၿပီး ကၽြန္ေတာ့္ကို Assignment တခုေပးလာတယ္။
အဲ့ဒီထဲက ကၽြန္ေတာ္က ေကာ္ဖီထြက္ႏိုင္တဲ့ ေနရာေတြလိုက္ၿပီးၾကည့္တယ္။ တကယ္ေတာ့ အဲ့ဒီအခ်ိန္တုန္းက ေကာ္ဖီအေၾကာင္းကို ကၽြန္ေတာ္ ဘာမွ မသိဘူး။ ကၽြန္ေတာ္သိတာက ေကာ္ဖီဆိုင္မွာ ေကာ္ဖီမွာလိုက္ရင္ ေသာက္ရမယ္ဆိုတာပဲသိတယ္။ ကၽြန္ေတာ္သိတာ ဒီေလာက္ပဲ။ ဒီထက္ပိုၿပီးဘာမွမသိဘူး။ ဒါေပမယ့္ ကၽြန္ေတာ္ ျပင္ဦးလြင္၊ ေနာင္ခ်ိဳ၊ ရပ္ေစာက္ စတဲ့ ေနရာေတြကို လိုက္ၾကည့္တယ္။ ျပႆနာက ဘာလဲဆိုေတာ့ အဲ့ဒီေနရာေတြမွာ ေကာ္ဖီကို ေကာင္းေကာင္းေသာက္တဲ့ လူမရွိဘူး။ သူတို႔ ေက်းရြာေတြမွာရွိတဲ့ ေကာ္ဖီဆိုင္ေတြမွာ သြားထိုင္တယ္၊ လာခ်ေပးတဲ့ ေကာ္ဖီမစ္ကိုေသာက္တယ္။ အဲ့ေတာ့ ေကာ္ဖီဆိုတဲ့ဟာက ကၽြန္ေတာ္တို႔ႏိုင္ငံမွာထုတ္ၿပီး၊ ကၽြန္ေတာ္တို႔ေကာင္းေကာင္း မေသာက္ရဘူး။ စူပါမားကတ္ေတြမွာသြားၾကည့္ေတာ့လည္း ကၽြန္ေတာ္ေတြ႔တဲ့ ေကာ္ဖီေတြက အကုန္လံုး ေျပာင္ေျပာင္လက္လက္ေတြခ်ည္းပဲ။ ေနာက္ၿပီး ပံုေတြအမ်ားႀကီးထည့္ထားၿပီး ေကာ္ဖီအေၾကာင္း တခုမွမပါဘူး။ ဘယ္မွာစိုက္တယ္ ဆိုတာလည္းမပါဘူး။ ေကာ္ဖီစိုက္တဲ့ ေတာင္သူေတြ အေၾကာင္းလည္းမပါဘူး။ အဲ့ဒီမွာ ကၽြန္ေတာ္ဆံုးျဖတ္လိုက္တယ္ ငါေတာ့ ေကာ္ဖီလုပ္ငန္းလုပ္သင့္ၿပီလို႔။
အခု အခ်ိန္မွာ ႏိုင္ငံတကာ အသိအမွတ္ျပဳ လက္မွတ္ရ ၾသဂဲနစ္ ေကာ္ဖီ အျဖစ္ တက္လွမ္းေနပါၿပီ၊
ဓာတ္ပံု - ဉာဏ္ႀကီးရွင္ ေကာ္ဖီ
ပထမ စတာကေတာ့ အိမ္တြင္းမႈအေနနဲ႔စတာပါ။ ကၽြန္ေတာ့္အိမ္မွာ ေကာ္ဖီေလွာ္တဲ့ စက္ေလးတခုရွိေတာ့ အဲ့ဒီစက္ေလးနဲ႔ေလွာ္၊ ၿပီးေတာ့ အသိေတြေပး။ ပညာေရးကြန္ရက္က လုပ္တဲ့ပြဲလိုမ်ိဳး ပြဲေတြရွိရင္ အဲ့ဒီမွာ လူႏွစ္ေထာင္ေက်ာ္ေလာက္ သြားတိုက္။ အဲ့ဒီ လူေတြဆီကေန Feedback ေတြရ။ အခုဒီဆိုင္က အရင္တုန္းက ရွမ္းရိုးရာပစၥည္းေတြေရာင္းတာ၊ ေနာက္ေတာ့ ေကာ္ဖီပါတြဲေရာင္းမယ္ဆိုၿပီး လုပ္လိုက္တယ္။
အဲ့ဒီကေနၿပီးလုပ္ငန္းစလိုက္တယ္။ ဒီေကာ္ဖီဆိုင္မွာေရာင္းရင္းနဲ႔ လူေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားက ျပည္တြင္းေကာ္ဖီလည္း ေကာင္းပါလားဆိုတာကို သိလာတယ္။ ၿပီးေတာ့ ကၽြန္ေတာ္တို႔က လူမႈစီးပြား( Social Enterprise) ပံုစံလုပ္တာဆိုေတာ့လူေတြက ပိုစိတ္၀င္စားတယ္။ ကၽြန္ေတာ္တို႔က ကုန္သြယ္(Trading) လုပ္ငန္းပဲ ဒါေပမယ့္ ကၽြန္ေတာ္တို႔က ကုန္ပစၥည္းကို အေရာင္းအ၀ယ္လုပ္တာထက္ လူမႈေရးေတြလုပ္ရင္း စီးပြားလုပ္တာ။
ဓာတ္ပံု - ဉာဏ္ႀကီးရွင္ ေကာ္ဖီ
ဆိုလိုတာက ကုန္ပစၥည္းတခုကို အနည္းဆံုးေစ်းနဲ႔၀ယ္၊ ကိုယ္ကတန္ဖိုးျမွင့္ထုတ္ကုန္လုပ္၊ ၿပီးေတာ့ ေစ်းကြက္မွာ ေစ်းအႀကီးဆံုးေရာင္းတဲ့ အျခားလုပ္ငန္းေတြရဲ႕ ပံုစံမ်ိဳးမလုပ္ဘူး။ အျမတ္ရေအာင္ေတာ့လုပ္တယ္၊ ဒါေပမယ့္ ေတာင္သူေတြကို ဘယ္လိုထုတ္ရမယ္ဆိုတာကို သင္ေပးတယ္။ ၿပီးေတာ့မွ သူတို႔ဆီကေန ေစ်းႏႈန္းအျမင့္ဆံုးနဲ႔ ျပန္၀ယ္တယ္။ ၿပီးရင္ ေစ်းကြက္ကို လူတိုင္းစားသံုးႏိုင္တဲ့ ေစ်းႏႈန္းနဲ႔ ျပန္ေရာင္းတယ္။ အခု အျပင္မွာ ေကာ္ဖီတခြက္ကို ဆိုင္ႀကီးေတြေပၚမွာ ၄၀၀၀ နဲ႔ေရာင္းတယ္။ ကၽြန္ေတာ္မေရာင္းဘူး Expresso တခြက္မွ ၁၈၀၀နဲ႔ပဲေရာင္းတယ္။ ဆိုလိုခ်င္တာက ေတာင္သူေတြကို တတ္အာင္သင္တယ္။ ၿပီးရင္ သူတို႔ဆီကေန ေစ်းႏႈန္းအျမင့္ဆံုးနဲ႔ ၀ယ္တယ္။ ေစ်းကြက္မွာ လူတိုင္းစားသံုးႏိုင္တဲ့ေစ်းႏႈန္းနဲ႔ေရာင္းတယ္။ တကယ္ေတာ့ ကၽြန္ေတာ္တို႔ လုပ္တဲ့ Process တခုလံုးက ကိုယ္တိုင္လုပ္တာျဖစ္တဲ့အတြက္ ထိုက္သင့္တဲ့ ေစ်းႏႈန္းနဲ႔ ေရာင္းႏိုင္တယ္။ ကမၻာ့အဆင့္မီတဲ့ အရည္အေသြးေကာင္းတဲ့ ေကာ္ဖီထုတ္ႏိုင္တယ္။
ဉာဏ္ႀကီးရွင္ က ႏိုင္ငံတကာက ကၽြမ္းက်င္သူမ်ားကို ေခၚယူၿပီး ေကာ္ဖီသင္တန္းလည္း ပို႔ခ်ပါတယ္၊ တာေမြ ေစ်းေဟာင္းနဲ႔ မ်က္ေစာင္းထိုး အမွတ္ ၄၅၅၊ ေျမညီထပ္၊ က်ိဳကၠဆံလမ္းမွာ ရွိတဲ့ ဆိုင္ခြဲက သင္တန္း အတြက္ အဓိက ထားပါတယ္။
Genius Lab Café/Coffee Training
ဓာတ္ပံု - ဉာဏ္ႀကီးရွင္ ေကာ္ဖီ
ေမး) - အရည္အေသြးေကာင္းရင္ ေကာင္းသလို ေစ်းလည္းႀကီးတတ္ေပမယ့္ အစ္ကိုတို႔က ဘာျဖစ္လို႔ လူတိုင္း ေသာက္ႏိုင္တဲ့ေစ်းႏႈန္းနဲ႔ ေရာင္းဖို႔ ဆံုးျဖတ္ရတာပါလဲ။
ေျဖ) - ကိုယ္က အရည္အေသြး ဘယ္ေလာက္ေကာင္းေအာင္ ထုတ္ထုတ္ လူတိုင္းလက္လွမ္းမီႏိုင္တဲ့ ေစ်းႏႈန္းမဟုတ္လို႔ လူမသိတာထက္စာရင္၊ အရည္အေသြးေကာင္းေကာင္းနဲ႔ လူတိုင္းေသာက္ႏိုင္ေအာင္လုပ္ခ်င္တယ္။ ၿပီးေတာ့ ဒီလို လူမႈစီးပြား (Social Enterprise) ကေန ဒီလိုေတြ လုပ္လို႔ရတယ္ဆိုတာကိုလည္း စံျပအေနနဲ႔ လုပ္ျပခ်င္တယ္။ စီးပြားေရးလုပ္ငန္းအမ်ားစုကေတာ့ ဘယ္လို အျမတ္ရေအာင္လုပ္မလဲပဲ စဥ္းစားတယ္။ ကၽြန္ေတာ္တို႔ကေတာ့ အျမတ္ရေအာင္လည္းလုပ္မယ္၊ အဲ့ဒီရလာတဲ့ အျမတ္ထဲကမွ ၁၀ ရာခိုင္ႏႈန္းကိုလည္း ျပန္လွဴမယ္။ အဲ့လိုနဲ႔ပဲ ဒီလုပ္ငန္းေလး စျဖစ္သြားတာပါ။
ရွမ္းေတာင္တန္းမွာ ဉာဏ္ႀကီးရွင္ေကာ္ဖီအတြက္ စိုက္ပ်ိဳးထားတဲ့ စိုက္ခင္းတခုက ေကာ္ဖီသီးခ်ိန္ ျမင္ကြင္း တခု
ဓာတ္ပံု - ဉာဏ္ႀကီးရွင္ ေကာ္ဖီ
ေမး) - လူေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားက လုပ္ငန္းလုပ္ၿပီဆိုထဲက ကိုယ့္အျမတ္က်န္မလားဆိုတာကို ဦးစားေပးတတ္ၾကတယ္။ ဒါေပမယ့္ အစ္ကိုက ကိုယ္အျမတ္ရဖို႔တင္မဟုတ္ပဲ အျခားလူေတြပါ အက်ိဳးရွိေစတဲ့ လူမႈစီးပြားပံုစံမ်ိဳး ဘာေၾကာင့္ လုပ္ခဲ့ရတာပါလဲ။
ေျဖ) - ကၽြန္ေတာ္ စီးပြားေရးလုပ္ငန္းေတြ အမ်ားႀကီးလုပ္ခဲ့ဖူးပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ စိုက္ပ်ိဳးေရးနဲ႔ ပတ္သက္တာေတာ့ ဘာမွ မလုပ္ခဲ့ဖူးပါဘူး။ ဘာမွလည္း မသိဘူး။ ဒါေပမယ့္ ကၽြန္ေတာ္စဥ္းစားတယ္ ကၽြန္ေတာ္တို႔ႏိုင္ငံမွာ လူဦးေရရဲ႕ ၇၀ ရာခိုင္ႏႈန္းက နယ္မွာေနၾကၿပီး ၃၀ ရာခိုင္ႏႈန္းကသာ ၿမိဳ႔ျပမွာေနၾကတာဆိုေတာ့ ဒီ ၇၀ရာခိုင္ႏႈန္းလံုးကို ကၽြန္ေတာ္တတ္သိ ကၽြမ္းက်င္တဲ့ နည္းပညာနဲ႔ မကူညီႏိုင္ဘူး။ အဲ့ေတာ့ ဒီလူေတြကို ဘယ္လိုကူညီႏိုင္မလဲ ေတြးတယ္။ ၿပီးေတာ့ ကၽြန္ေတာ္ နယ္ေတြ သြားတဲ့ အခါမွာ အဲ့ဒီနယ္ေတြမွာရွိတဲ့ လူေတြ အထူးသျဖင့္ တက္တက္ၾကြၾကြ လႈပ္ရွားေဆာင္ရြက္တတ္တဲ့ လူေတြနဲ႔ ေတြ႔ဆံုေမးျမန္းၾကည့္တယ္။ သူတို႔ကို ေမးၾကည့္တယ္။ ခင္ဗ်ားမွာ ပိုက္ဆံ သိန္း ၁၀၀ ေလာက္ရွိရင္ ဘာလုပ္မလဲေပါ့။ လူေလးေယာက္ကို ေမးၾကည့္တယ္။ တေယာက္က အဲ့ဒီ သိန္း၁၀၀ကို ေငြးတိုးခ်ေပးမယ္တဲ့။ အဲ့ေတာ့ ကၽြန္ေတာ္ထပ္ေမးတယ္။ အဲ့ဒီလူက အတိုးေရာအရင္းေကာ ခင္ဗ်ားကို ျပန္မေပးဘူးဆိုရင္ ဘယ္လိုလုပ္မလဲေပါ့။ ဒီေတာ့ သူမေျဖႏိုင္ဘူးျဖစ္သြားတယ္။ ေနာက္တေယာက္ကလည္း ဒီလိုပဲ သိန္း၁၀၀ကို ဆယ္ပံု ပံုမယ္ ဆင္းရဲတဲ့ လူေတြကိုေပးမယ္။ အဲ့လိုေပးလို႔ ခ်မ္းသားသြားမလားေမးတယ္။ သူ မေျဖႏိုင္ဘူး။ ေနာက္လူေတြကေတာ့ ဒီသိန္း ၁၀၀နဲ႔ စီးပြားလုပ္မယ္တဲ့။ ရလာတဲ့ အျမတ္ကို ဆင္းရဲတဲ့ လူေတြေပးမယ္တဲ့။ ဒါေတာ့ မဆိုးဘူးေပါ့ ကၽြန္ေတာ္ဆက္ေမးတယ္။ ဘာစီးပြားလုပ္မလဲေပါ့။ ကား၀ယ္မယ္တဲ့။ ဆက္ေမးတယ္ ကား၀ယ္ၿပီးဘာလုပ္မလဲေပါ့။ ကိုယ္တိုင္ကားမေမာင္းတတ္လို႔ ကားေမာင္းတဲ့လူရွာရမယ္ အဲ့ဒီလူက မေကာင္းရင္ ဘာဆက္လုပ္မလဲေပါ့။ အဲ့ဒီေတာ့ သူဘာမွ ဆက္မေျပာႏိုင္ေတာ့ဘူး။
ရွမ္းျပည္ ရြာငံ ေဒသ ႏြားဘန္းၾကီးေက်းရြာ ဉာဏ္ႀကီးရွင္ ေကာ္ဖီ စိုက္ခင္းတြင္ ပနားမား ေကာ္ဖီပင္ေပါက္ ၁,၂၀၀ စိုက္ပ်ိဳးထားသည့္ ျမင္ကြင္း
ဓာတ္ပံု - ဉာဏ္ႀကီးရွင္ ေကာ္ဖီ
ဉာဏ္ႀကီးရွင္ ေကာ္ဖီ ရရွိထားသည့္ ႏိုင္ငံတကာ အသိအမွတ္ျပဳ လက္မွတ္မ်ား
ဓာတ္ပံု - ဉာဏ္ႀကီးရွင္ ေကာ္ဖီ
ဉာဏ္ႀကီးရွင္ ၾသဂဲနစ္ ေကာ္ဖီ ဝယ္ယူရရွိႏိုင္သည့္ ရန္ကုန္က လိပ္စာမ်ား
ဓာတ္ပံု - ဉာဏ္ႀကီးရွင္ ေကာ္ဖီ
ဆိုလိုခ်င္တာက အဲ့ဒီေဒသေတြမွာရွိေနတဲ့့ လူေတြက လက္ထဲမွာ ပိုက္ဆံရွိေနရင္ေတာင္ ဘာလုပ္ရမယ္ဆိုတဲ့ ေငြေၾကးကို ဘယ္လို စီမံခန္႔ခြဲရမယ္ဆိုတဲ့ ဗဟုသုတနည္းၾကတယ္။ ၿပီးေတာ့ ႀကံဳေတြ႔လာရမယ့္ ျပသနာေတြအတြက္ စဥ္းစားထားတာမရွိဘူး။ တခုခုလုပ္မယ္ဆိုရင္ တေယာက္တည္း ပဲလုပ္ခ်င္တယ္။ စုေပါင္းၿပီးလုပ္ရမယ္ဆိုတာကို လက္မခံခ်င္ဘူး ဆိုတာကို ေတြ႔လာရတယ္။ အဲ့ေတာ့ ကၽြန္ေတာ္ လန္႔သြားတယ္။ ငါက ကူညီခ်င္တယ္ဆိုရင္ေတာင္ သူတို႔မွာ ဘာမွ အဆင္သင့္မျဖစ္ေသးဘူးဆိုၿပီး လန္႔သြားတယ္။ သေဘာက မိုးသာရြာေနတာ သူတို႔မွာ ခြက္ကို ေမွာက္ၿပီးခံေနတာမ်ိဳးျဖစ္ေနတယ္။
အခု ကၽြန္ေတာ္တို႔ စိုက္ပ်ိဳးေရ လုပ္ငန္းႀကီးတခုလံုးမွာ ျဖစ္ေနတာက အစိုးရက ေခ်းေငြေပးတယ္။ အဲ့ဒီေခ်းေငြက ေတာင္သူေတြမွာ အိမ္ေတာင္မေရာက္ဘူး ကုန္သြားတယ္။ ဘာျဖစ္လို႔လဲေမးၾကည့္တယ္။ ေခ်းေငြစၿပီး ရကတည္းက ပုဆိုး၀ယ္ရတယ္တဲ့။ ဓာတ္ေျမၾသဇာ၀ယ္ရတယ္တဲ့။ မ်ိဳးစပါး၀ယ္ရတယ္တဲ့။ အဲ့ေတာ့ ပိုက္ဆံေခ်းတာ ဘာအတြက္လဲ။ အစကတည္းက ပိုက္ဆံေခ်းမယ့္အစား စိုက္ပ်ိဳးဖို႔လိုအပ္တာေတြ ေပးလိုက္ပါလား။
ဥပမာ ေခ်းေငြ သံုးသိန္းမွာ ၁သိန္းပဲ ပိုက္ဆံေပး။ ၂သိန္းက စိုက္ပ်ိဳးဖို႔ လိုအပ္တဲ့ ပစၥည္းေတြေပးေပါ့။ အဲ့လို မဟုတ္ပဲ အစိုးရက သံုးသိန္းလံုးေပးတယ္။ ဒါေပမယ့္ တကယ္လိုအပ္တဲ့ စိုက္ပ်ိဳးေရးပစၥည္းေတြကိုက်ေတာ့ ျပန္၀ယ္ရတယ္။ အဲ့ဒါကလည္း အစိုးရက ေရာင္းတာမဟုတ္ဘူး။ အဲ့ဒီဘဏ္နဲ႔ ဆက္စပ္တဲ့ လူေတြက ပုဆိုးလည္းေရာင္းတယ္။ မ်ိဳးေစ့လည္းေရာင္းတယ္။ ဓာတ္ေျမၾသဇာလည္းေရာင္းတယ္။ အဲ့ေတာ့ ဒီေခ်းေငြေတြက ေတာင္သူေတြကိုု ပိုၿပီးဒုကၡေပးေနသလိုျဖစ္ေနတယ္။ သူတို႔မွာေခ်းေငြ လက္ထဲေရာက္တာနဲ႔ ပိုက္ဆံက ကုန္တာပဲ။ အဲ့ဒီဘဏ္နားမွာ အရက္ဆိုင္ရွိတယ္။ လက္ထဲမွာေငြရတယ္။ ေစာေစာက ေျပာတဲ့ဟာေတြကို ၀ယ္ရလို႔ ေငြျဖတ္ခံရတယ္။ ၿပီးေတာ့ အဲ့ဒီအရက္ဆိုင္မွာ စားေသာက္ျပန္သြားၾကတယ္။ အဲ့ေတာ့ သူတို႔လက္ထဲမွာ ဘာက်န္ခဲ့လဲ ေမးေတာ့ အေၾကြးရယ္၊ မ်ိဳးေစ့ရယ္၊ ဓာတ္ေျမၾသဇာရယ္ပဲ က်န္ခဲ့တယ္။
ကၽြန္ေတာ္ ဒါေတြကို သိခဲ့ရေတာ့ ေတာ္ေတာ္ေလးကို ထိတ္လန္႔သြားတယ္။ ငါတို႔စနစ္က လူေတြကို ပိုၿပီးေကာင္းေအာင္လုပ္ေနတာမ်ိဳး မဟုတ္ေတာ့ဘူးဆိုတာ သိလာတယ္။ ဒါက အစိုးရက ထုတ္ေပးတဲ့ ေခ်းေငြ အပိုင္း။
ပိုၿပီးဆိုးတာက NGO ေတြ။ သူတို႔က အေသးစားေခ်းေငြပံုစံ (Micro Financing) နဲ႔ေငြေခ်းေပးတယ္။ ဥပမာ လူငါးေယာက္စုလိုက္တယ္။ အဲ့ဒီငါးေယာက္က သူတို႔ အမ်ိဳးေတြခ်ည္း ငါးေယာက္စုလိုက္တာ။ ၿပီးေတာ့ အဲ့လို ဟာေတြက တပတ္ဆပ္ရတာရွိတယ္။ တလေနမွ ျပန္ဆပ္ရတာရွိတယ္။ လုပ္ငန္းေလးတခု စလုပ္ပါတယ္ ဆိုမွ ဘယ္လို တပတ္နဲ႔ လုပ္ႏိုင္မွာလဲ၊ ေခါင္းရြက္ဗ်က္ထိုးေရာင္းရင္ေတာင္မွ အေၾကြးေရာင္းရတာ။ ဒီလိုနည္းနဲ႔ ဘယ္လို ျပန္ဆပ္မလဲ။ ဒီလူေတြက ေငြပဲ ေပးလိုက္တာ ဒီေငြေတြကို ဘယ္လို သံုးရမယ္ဆိုတာကို သင္မေပးလိုက္ဘူး။ ဒီေငြေတြကို ျပန္ဆပ္ရမယ္ ဆိုတဲ့ အသိပညာေပးမႈ မပါဘူး။ ၿပီးေတာ့ သူတို႔နဲ႔ အဆင္ေျပတဲ့သူဆို ပိုေပးမယ္။ အဆင္မေျပရင္ မေပးဘူး။ ေနာက္ၿပီး တပတ္ကို တခါ ျပန္ဆပ္ရမယ္ဆိုတဲ့ စနစ္ေၾကာင့္ မဆပ္ႏိုင္တဲ့ လူေတြက အျပင္မွာ ၂ရက္ကို ၁၅က်ပ္တိုး ၂၀က်ပ္တိုးနဲ႔ သြားယူၿပီးဆပ္တယ္။ အဲ့ေတာ့ တပတ္အတြင္းမွာ ဟိုဖက္အေၾကြးအတြက္ ဒီဘက္ကေန အတိုးႀကီးႀကီးယူၿပီး ျပန္ဆပ္ေနရတယ္။ ဥပမာ ပိုက္ဆံ ၂သိန္းေခ်းယူထားတဲ့လူက တလမွာ ၆၀ရာခိုင္ႏႈန္း အတိုးတက္ေနၿပီ။ သူတို႔မွာ ေခ်းေငြသာရလာတယ္။ ဘာလုပ္ရမယ္ဆိုတဲ့ Idea မရွိဘူး။ ဘယ္လိုကုန္ေအာင္သံုးမယ္ဆိုတာပဲရွိတယ္။
အဲ့ဒီလိုစနစ္ေတြ ေအာက္ေျခမွာျဖစ္ေနတဲ့ အေၾကာင္းေတြကို သိလာရေတာ့ ဒီလူေတြရဲ႕ဘ၀နဲ႔ အသိဉာဏ္ေတြကို တိုးတက္လာေစဖို႔ စဥ္ဆက္မျပတ္ ျပန္လည္ျပည့္ၿဖိဳးလာေစတဲ့ လုပ္ငန္းတခုလုပ္မွျဖစ္မယ္လို႔ ေတြးမိတယ္။ အဲ့ဒါဘာလဲဆိုေတာ့ ေတာင္သူေတြကိုကူညီတဲ့နည္းပဲ။ သူတို႔ရဲ႕ဘ၀ေတြကို ျမွင့္တင္ေပးဖို႔ပဲ။ သူတို႔ကို ေငြဆိုတာ ဘယ္လို စီမံခန္႔ခြဲၿပီး သံုးရတယ္ဆိုတာကို အသိပညာေပးဖို႔ပဲ။ ဒါေၾကာင့္ ကၽြန္ေတာ္ Social Enterprise လုပ္ငန္းကို လုပ္ျဖစ္ခဲ့တာပါပဲ။ ဒီလိုလုပ္လိုက္ျခင္းအားျဖင့္ ေအာက္ေျခေတာင္သူေတြမွာျဖစ္ေနတဲ့ လူမႈေရးျပသနာေတြကိုပါ ေျဖရွင္းၿပီးသားျဖစ္သြားႏိုင္တာေၾကာင့္ ကၽြန္ေတာ္ဒါကို လုပ္ဖို႔ေရြးခ်ယ္လိုက္တယ္။
ေမး) - ဒီလိုလုပ္ျခင္းအားျဖင့္ဘယ္လို အက်ိဳးေက်းဇူးေတြရွိလာမယ္လို႔ ထင္ပါသလဲ။
ေျဖ) - ကၽြန္ေတာ္တို႔က တကယ္လိုအပ္တဲ့ေနရာေတြမွာ မိုးရြာေပးတာပါပဲ။ အခုေတာင္သူေတြေတြက မ်ိဳးလိုခ်င္တယ္ေျပာတယ္။ သူတို႔လိုခ်င္တဲ့မ်ိဳးနဲ႔ ပတ္သက္တာေတြကို ေသခ်ာေလ့လာတယ္။ Analysis လုပ္တယ္။ ကၽြန္ေတာ္တို႔မွာက နည္းပညာရွိတယ္။ Idea ရွိတယ္။ အဲ့ေတာ့ သူတို႔လိုအပ္တာကို ပံ့ပိုးေပးႏိုင္တယ္။ အဲ့ေတာ့ ကၽြန္ေတာ္တို႔မွာ Impact က ၁၀၀ ရာခိုင္ႏႈႏ္း မဟုတ္ေတာင္၊ ၈၀ရာခိုင္ႏႈန္းေတာ့ေက်ာ္တယ္။ ၂၀ ရာခိုင္ႏႈန္းကေတာ့ ကၽြန္ေတာ္တို႔က မ်ိဳးေကာင္းေပးတယ္၊ သူတို႔လိုအပ္ခ်က္ေတြေပးတယ္။ ဒါေပမယ့္ သူတို႔က မစိုက္ဘဲ ေရာင္းစားရင္ ဘယ္လို လုပ္မလဲေနာ္။ ဒါေတာ့ ကၽြန္ေတာ္တို႔ မတက္ႏိုင္ေတာ့ဘူး။
ဒါေပမယ့္ ဒီလုပ္ငန္းလုပ္ၿပီး သံုးႏွစ္အတြင္းမွာေတာ့ ေသခ်ာတာတခုေျပာႏိုင္တာက
နံပါတ္(၁) ျမန္မာေကာ္ဖီဆိုတာကို လူသိမ်ားလာတယ္။
နံပါတ္(၂) ရွမ္းျပည္ကထြက္တယ္ဆိုတာကို လူသိလာတယ္။
နံပါတ္(၃) အေနနဲ႔ ေစ်းကြက္တခုရလာတယ္။
ဒါေတြကေတာ့ ဒီ သံုးႏွစ္အတြက္မွာ တိုင္းတာလို႔ရလာတဲ့ အက်ိဳးအျမတ္ပဲ။ ေတာင္သူေတြကို ကူညီေပးႏိုင္တာ၊ လုပ္ငန္းတူေတြကို အကူအညီေတြေပးႏိုင္တာကေတာ့ တိုင္းတာလို႔ မရႏိုင္တဲ့ အက်ိဳးအျမတ္ေတြပါပဲ။
ေမး) - အစ္ကိုေျပာသလို ေတာင္သူေတြမွာက ပညာဗဟုသုတနည္းၾကေတာ့ အစ္ကိုလိုခ်င္တဲ့ လူမႈစီးပြားပံုစံတခုျဖစ္လာေအာင္ သူတို႔ေတြနဲ႔ ဘယ္လိုမ်ိဳး ထိေတြ႔ဆက္ဆံမႈေတြ ျပဳလုပ္ခဲ့ရပါသလဲ။
ေျဖ) - ကၽြန္ေတာ္က ေက်ာင္းဆရာတပိုင္းလည္းျဖစ္ခဲ့ဖူးသလို၊ အၾကံေပးလုပ္ငန္းေတြလည္း လုပ္ငန္းဖူးေတာ့ အေျပာင္းအလဲဆိုတဲ့ သေဘာတရားကိုနားလည္တယ္။ ကၽြန္ေတာ္အပါအ၀င္ လူေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားက အေျပာင္အလဲလို႔ ေျပာလိုက္တာနဲ႔ ဆန္႔က်င္တတ္ၾကတာ သဘာ၀ပဲ။ ဒါကုိ သိဖို႔လိုတယ္။ လူတိုင္းကို ေတြ႔တာနဲ႔ ငါေျပာတာမလုပ္ဖူးလားဆိုတာမ်ိဳး လုပ္လို႔မရဘူး။
အဲ့ဒီေတာ့ ကၽြန္ေတာ္တို႔က ပံုစံသံုးမ်ိဳးနဲ႔ ေတာင္သူေတြကို ခ်ဥ္းကပ္တယ္။
ပထမနည္းက ကၽြန္ေတာ္တို႔ ေရြးခ်ယ္ထားတဲ့ ေတာင္သူေတြကို သင္ေပးတယ္။ ဒုတိယအဆင့္က အဲ့လို သင္ေပးလိုက္တာကို လက္ေတြ႔လုပ္ၾကည့္တယ္။ ေနာက္ဆံုးတခုက စံျပအေနနဲ႔ဦးေဆာင္လုပ္ျပတယ္။ အဲ့ဒါကအေရးႀကီးတယ္။ နယ္ေတြမွာက စာေတြေပးဖတ္တာထက္စာရင္ အဲ့ဒီလူကဘာလုပ္ေနလဲ ဆိုတာကိုၾကည့္ၿပီး လိုက္လုပ္တတ္ၾကတယ္။ လိုက္ေခၚ သင္ေပးတာကို စိတ္မ၀င္စားဘူး။ ဘာမွမေျပာ၊ ျပလည္းမျပဘဲ လုပ္ၾကည့္ အရမ္းစိတ္၀င္စားၾကတယ္။ လိုက္လုပ္ခ်င္ၾကတယ္။ ကၽြန္ေတာ္တို႔ လူမ်ိဳးေတြရဲ႕ စိတ္အေျခခံကိုက အဲ့ဒီလိုျဖစ္ေနတာ။
ပြင့္ပြင့္လင္းလင္းေျပာရရင္ ကၽြန္ေတာ္တို႔စာသင္ေပးေနတဲ့ လူေတြကို ကၽြန္ေတာ္တို႔က တေန႔ကို ဘယ္ေလာက္ဆိုၿပီးေပးခဲ့တယ္။ အဲ့ဒီမွာေတာင္ကၽြန္ေတာ့္ကိုလိမ္ၿပီးတင္ေသးတယ္။ လူက ၂၀ ပဲလာတာကို ၂၄ ေယာက္ဆိုၿပီးလုပ္တာရွိေသးတယ္။ ကၽြန္ေတာ္က ေလ့လာဖို႔စာအုပ္ေတြေပးလိုက္တယ္။ အဲ့စာအုပ္ေတြကို မျဖန္႔ဘူး။ သူတေယာက္တည္း ယူထားတယ္။
အဲ့ေတာ့ သင္လို႔ မျဖစ္ေတာ့ဘူး ဆိုၿပီး On Job Training လိုမ်ိဳးလုပ္တယ္။ မ်ိဳးေတြပ်ိဳးေထာင္မယ္ ဒီလိုလုပ္ရမယ္ သင္ျပတယ္။ အဲ့ဒါကို သူတို႔ စိတ္၀င္စားၾကတယ္။ ေျပာျပတယ္ ခင္ဗ်ားတို႔ အသက္ေမြး၀မ္းေက်ာင္းဖို႔လုပ္တဲ့ဟာ ကို ကၽြန္ေတာ္က လာသင္ေပးရတာ။ ရန္ကုန္ကေနလာတာ အနည္းဆံုး သံုးသိန္းကုန္တယ္။ တကယ္ေပးၾကေၾကးဆို ခင္ဗ်ားတို႔ကေနေတာင့္ ကၽြန္ေတာ့္ကိုျပန္ေပးရမွာ လို႔ေျပာျပရတယ္။ ဒါေပမယ့္ လာသင္တဲ့ ဆရာဆရာမေတြကိုေတာ့ ကၽြန္ေတာ္တို႔က ေထာက္ပံ့ေပးတယ္။
ေနာက္တဆင့္ျဖစ္တဲ့ စံျပအေနနဲ႔ ဦးေဆာင္လုပ္ျပတာမွာ ပစၥည္းေတြကို ေကာင္းေကာင္းလုပ္တဲ့ လူေတြဆီက ေစ်းပိုေပးၿပီး ၀ယ္တယ္။ ေကာင္းေကာင္း မလုပ္ရင္ ေစ်းေလွ်ာ့ၿပီး၀ယ္တယ္။ ေတာ္ေတာ္ဆိုးရင္ လံုး၀မ၀ယ္ဘဲထားလိုက္တယ္။ အဲ့ေတာ့ လူေတြက သူတို႔အခ်င္းခ်င္း ဟာ မင္းသြားေရာင္းတာ လယ္ေလာက္ရလဲ။ ငါကေတာ့ ဒီေလာက္ပဲရတယ္ ဆိုၿပီး ယွဥ္ၿပိဳင္လာၾကတယ္။ မင္း ဉာဏ္ႀကီးရွင္မွာ သြားေရာင္း သူတို႔ေျပာတဲ့အတိုင္း ငါ စိုက္တာ ဒီေလာက္ရတယ္ ဆိုၿပီးျဖစ္လာၾကတယ္။
တခုရွိတာက Domino Effect လိုေပါ့ေနာ္၊ ေရွ႕က ေကာင္းေကာင္းလုပ္ျပရင္ အကုန္ကူးစက္သလို။ ေရွ႕ကမွားရင္လည္း အကုန္မွားသြားႏိုင္တယ္။ ဒါေၾကာင့္ကၽြန္ေတာ္တို႔ သင္တန္းေတြလည္း လိုအပ္ပါတယ္။ အဲ့ေတာ့ ေတာင္သူေတြနဲ႔ ဆက္ဆံတဲ့ေနရာမွာ ခက္ခဲလားေမးရင္ ကၽြန္ေတာ္တို႔အေတြ႔အႀကံဳအရ ခက္ခဲတယ္ေတာ့ မဟုတ္ဘူး။ သူတို႔က အရိုးခံနဲ႔ ဆက္ဆံၾကေတာ့ တခ်ိဳ႕ကိစၥေတြမွာ သူတို႔က မသိလို႔ မလုပ္တာဘဲ ရွိတယ္။ သိရင္သူတို႔လည္း လုပ္ၾကမွာပါ။
(ဆက္လက္ေဖာ္ျပပါမည္။)
ေတြ႕ဆံုေမးျမန္းေရးသားသူ - ခင္စႏၵာျမင့္
တည္းျဖတ္ျပင္ဆင္သူ - ၿငိမ္းခ်မ္းေအး
(မိုးမခ)