 |
| 2016 Nov 8th - မဲေပးတဲ့ေန႔က အဆိုေတာ္ ေဒၚမာမာေအး (ဓာတ္ပုံ ခင္ေမာင္ေလး) |
ေက်ာ္၀ဏၰ - ၂၀၁၆ အေမရိကန္ေရြးေကာက္ပြဲေန႔ မွတ္စု
(မိုးမခ) ႏို၀င္ဘာ ၉၊ ၂၀၁၆
ဒီႏွစ္ ၂၀၁၆ အေမရိကန္သမၼတေရြးပြဲကို စိတ္ဝင္စားၾကသူမ်ားပါတယ္။ ဒီမွတ္စုေလးက သမၼတကို ဘယ္လိုေရြးေကာက္တင္ေျမွာက္တယ္ ဆိုတာ မသိေသးသူမ်ားအတြက္ ရည္ရြယ္ပါတယ္။
အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုရဲ ႔ သမၼတကို လူထုမဲနဲ႔ ေရြးခ်ယ္ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ တႏိုင္ငံလံုးရဲ ႔စုစုေပါင္း လူထုဆႏၵမဲ (Popular vote) အမ်ားဆံုးရရိွသူက တိုက္ရိုက္အႏိုင္ရတဲ့စနစ္မဟုတ္ဘဲ ဖက္ဒရယ္ျပည္ေထာင္စုဖြဲ႔စည္းပံုကို အေျခခံတဲ့အတြက္ ျပည္နယ္ေတြအလိုက္ လူထုဆႏၵမဲ အမ်ားဆံုးရသူကိုသာ သမၼတျဖစ္ေစတဲ့ စနစ္ျဖစ္ပါတယ္။ တနည္းအားျဖင့္ ျပည္နယ္ေတြကို ကိုယ္စားျပဳတဲ့ ေရြးေကာက္ခံမဲ (Electoral vote) အမ်ားဆံုးရရိွသူသာ သမၼတျဖစ္ခြင့္ရိွတဲ့ ေရြးခ်ယ္ပံုစနစ္ျဖစ္ပါတယ္။
ျခြင္းခ်က္ေတြကို ခဏတာခ်န္လွပ္ၿပီး အလြယ္ဆံုးနားလည္ေအာင္ ေျပာရရင္ေတာ့ ျပည္နယ္အလိုက္ သမၼတတင္္္ေျမွာက္တဲ့ပံုစံျဖစ္တယ္လို႔ ေျပာလို႔ ရပါတယ္။
အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုမွာရိွတဲ့ ျပည္နယ္၅၀အတြက္ အထက္လႊတ္ေတာ္ အမတ္အခ်ိဳးအစားကို တျပည္နယ္၂ဦးစီ အညီအမွ် သတ္မွတ္ပါတယ္။ ျပည္နယ္အတြင္း ေဒသအလိုက္ လူထုကို ကိုယ္စားျပဳမယ့္ ေအာက္လႊတ္ေတာ္အမတ္ အေရအတြက္ကိုေတာ့ လူဦးေရအခ်ိဳးအစားအလိုက္ သတ္မွတ္ေပးပါတယ္။ လူဦးေရမ်ားတဲ့ျပည္နယ္ေတြဟာ ေအာက္လႊတ္ေတာ္အမတ္ အေရအတြက္မ်ားပါတယ္။ အဲဒီ လႊတ္ေတာ္ႏွစ္ရပ္ေပါင္း လူထုကိုယ္စားလွယ္အေရအတြက္ဟာ သက္ဆိုင္ရာျပည္နယ္အလိုက္ရရိွတဲ့ စုစုေပါင္း ေရြးေကာက္ခံမဲ ျဖစ္လာပါတယ္။
ဥပမာ ကယ္လီဖိုးနီးယားျပည္နယ္ဟာ အထက္လႊတ္ေတာ္အမတ္ ၂ဦး၊ ေအာက္လႊတ္ေတာ္အမတ္ ၅၃ဦးရိွတဲ့အတြက္ စုစုေပါင္း ေရြးေကာက္ခံမဲ ၅၅မဲ ခြဲတမ္းရရိွပါတယ္။ လူဦးေရနည္းတဲ့ အရီဇိုးနားျပည္နယ္မွာေတာ့ ေအာက္လႊတ္ေတာ္အမတ္ ၉ ဦးသာရိွတဲ့အတြက္ အထက္လႊတ္ေတာ္အမတ္ ၂ဦးနဲ႔ ေပါင္းရင္ အရီဇိုးနားရဲ ႔ ေရြးေကာက္ခံမဲဟာ ၁၁မဲ ခြဲတမ္းရတယ္လို႔ ဆိုႏိုင္ပါတယ္။
ဆႏၵမဲမ်ားေရတြက္ရာမွာ ျပည္နယ္တခုခ်င္းစီအလိုက္ ေရတြက္ပါတယ္။ သက္ဆိုင္ရာျပည္နယ္မွာ လူထုဆႏၵမဲအမ်ားဆံုးရတဲ့ သမၼတေလာင္းဟာ အဲဒီျပည္နယ္အတြက္ သတ္မွတ္ထားတဲ့ ေရြးေကာက္ခံမဲကို ေအာင္ႏိုင္သူျဖစ္ပါတယ္။ ဥပမာ- ကယ္လီဖိုးနီးယား ျပည္နယ္တခုလံုးရဲ ႔ လူထုဆႏၵမဲ အမ်ားဆံုးရတဲ့ သမၼတေလာင္းဟာ အဲဒီျပည္နယ္က တင္ေျမွာက္တဲ့ သမၼတအျဖစ္ ေရြးေကာက္ခံမဲ ၅၅မဲ စလံုးကို ရရိွမွာျဖစ္ပါတယ္။ ျပည္နယ္တခုခ်င္းစီအလိုက္ေအာင္ႏိုင္သူသာလွ်င္ အဲဒီျပည္နယ္ေတြအတြက္ သတ္မွတ္ထားတဲ့ ေရြးေကာက္ခံမဲ အားလံုးကို ရယူႏိုင္မွာျဖစ္ပါတယ္။ ဒါကို ႏိုင္သူအကုန္ယူစတမ္းစနစ္ (Winner takes all system) လို႔ဆိုပါတယ္။
အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုတခုလံုးက ျပည္နယ္၅၀အတြက္ အထက္နဲ႔ေအာက္ လႊတ္ေတာ္ႏွစ္ရပ္ေပါင္း ၅၃၅ဦးအျပင္ ဝါရွင္တန္ဒီစီ ခရိုင္အတြက္ ၃ဦး ခြဲတမ္းခ်သတ္မွတ္ေပးထားတဲ့ စုစုေပါင္း ေရြးေကာက္ခံမဲ ၅၃၈မဲမွာ ထက္ဝက္ေက်ာ္အေရအတြက္ ၂၇၀မဲ ရရိွသူဟာ သမၼသစ္ျဖစ္လာမွာပါ။
လူထုမဲအမ်ားဆံုးရေပမယ့္ သမၼတမျဖစ္ခဲ့တဲ့သူေတြ အေမရိကန္သမိုင္းမွာ ရိွခဲ့ပါတယ္။ အနီးကပ္ဆံုးဥပမာကေတာ့ ၂၀၀၀ျပည့္ႏွစ္ေရြးေကာက္ပြဲပါ။ ေရြးခ်ယ္မခံခဲ့ရတဲ့ ဒီမိုကရက္တစ္ သမၼတေလာင္း အယ္လ္ဂိုးလ္ဟာ ျပည္ေထာင္စုတခုလံုးအတိုင္းအတာနဲ႔ လူထုမဲအမ်ားဆံုးရခဲ့သူပါ။
လူဦးေရအမ်ားဆံုးေနထိုင္ၾကတဲ့ျပည္နယ္ႀကီးသံုးခုအနက္ တက္စ္ဆက္ကလြဲၿပီး က်န္တဲ့ ကယ္လီဖိုးနီးယားနဲ႔ နယူးေယာက္ျပည္နယ္ ႏွစ္ခုကိုဆႏၵမဲ သန္းေက်ာ္အသာနဲ႔ ျပတ္ျပတ္သားသားေအာင္ႏိ္ုင္ခဲ့ပါတယ္။ တႏိုင္ငံလံုးအတိုင္းအတာအရ ၿပိဳင္ဖက္ျဖစ္တဲ့ ရီပတ္ပလင္ကန္ သမၼတေလာင္း ေဂ်ာ့ခ်္ဘုရွ္ ထက္ ဆႏၵမဲ ငါးသိန္းေလးေသာင္းေက်ာ္အသာရခဲ့ေပမယ့္ ေရြးေကာက္ခံမဲ (Electoral vote) စုစုေပါင္းမွာ လိုအပ္တဲ့မဲ ၂၇၀မရဘဲ ၂၆၆မဲနဲ႔ ရႈံးနိမ့္ခဲ့တာပါ။ ျပည္နယ္အလိုက္ အရံႈးအႏိုင္ရလာဒ္ေတြအျဖစ္ အယ္လ္ဂိုးက ျပည္နယ္ ၂၀နဲ႔ ဝါရွင္တန္ဒီစီတို႔မွာ အႏိုင္ရခဲ့ၿပီး၊ ေဂ်ာ့ခ်္ဘုရွ္ကေတာ့ ျပည္နယ္၃၀မွာ အႏိုင္ရခဲ့တာျဖစ္ပါတယ္။
ေနာက္ဆံုး အျငင္းပြားဖြယ္မ်ားနဲ႔ အဆံုးအျဖတ္ေပးခဲ့တာကေတာ့ ဖေလာ္ရီဒါျပည္နယ္ပါ။ ျပည္နယ္တခုလံုးမွာ လူဦးေရေျခာက္သန္းနီးပါး ဆႏၵမဲေပးခဲ့ပါတယ္။ မဲအေရအတြက္ မျပတ္သားတဲ့အတြက္ ဆႏၵမဲေတြကို ျပန္လည္ေရတြက္ခဲ့ရပါတယ္။ ေနာက္ဆံုးမွာေတာ့ လူထုဆႏၵမဲ ၅၃၇မဲ တည္းအသာနဲ႔ ျပည္နယ္ႀကီးရဲ ႔ ေရြးေကာက္ခံဆႏၵမဲ ၂၅မဲစလံုးကို ႏိုင္သူအကုန္ယူစတမ္းစနစ္ (Winner takes all system) အရ ေဂ်ာ့ခ်္ဘုရွ္ ေအာင္ႏိုင္ခဲ့တာျဖစ္ပါတယ္။
ဒီအျဖစ္အပ်က္ကို သံုးသပ္မယ္ဆိုရင္ လူဦးေရအခ်ိဳးအစားအေပၚမွာ ရာႏႈန္းျပည့္ အေျခမခံခဲ့တဲ့ ေရြးေကာက္ခံဆႏၵမဲေတြဟာ ေဂ်ာ့ခ်္ဘုရွ္အတြက္ အက်ိဳးအျမတ္ျဖစ္ေစခဲ့တာကို ေတြ႔ရမွာပါ။ လူဦးေရအခ်ိဳးအစားေၾကာင့္ မဟုတ္ဘဲ ျပည္နယ္တခုလွ်င္ အထက္လႊတ္ေတာ္အမတ္ ၂ဦး ဆိုတဲ့ ခြဲတမ္းအရ ရရိွခဲ့တဲ့ ေရြးေကာက္ခံမဲေတြေၾကာင့္ လူဦးေရနည္းတဲ့ ျပည္နယ္ေတြ အမ်ားစုမွာ ေအာင္ႏိုင္ခဲ့တဲ့ ေဂ်ာ့ခ်္ဘုရွ္အတြက္ ေရြးေကာက္ခံမဲ ပိုရဖို႔ အားသာေစခဲ့တာ ျဖစ္ပါတယ္။
ျခြင္းခ်က္အေနနဲ႔ ေနဘရားစကားနဲ႔ မိန္းျပည္နယ္ႏွစ္ခုကေတာ့ ျပည္နယ္တခုလံုးက ေရြးေကာက္ခံမဲကို ႏိုင္သူအကုန္ယူစတမ္းစနစ္နဲ႔ မသြားဘဲ သက္ဆိုင္ရာ မဲဆႏၵနယ္အလိုက္ ေအာင္ႏိုင္သူေတြကို ေရြးေကာက္ခံမဲ ခြဲေဝသြားေစတဲ့စနစ္ အသံုးျပဳပါတယ္။
ရႊင္လန္းခ်မ္းေျမ့ပါေစ
ေက်ာ္ဝဏၰ (ႏိုဝင္ဘာ ၈ရက္၊ ၂၀၁၆)