ေအာင္ၿငိမ္းခ်မ္း (Myanmar Now) ● ကုလသမဂၢေျပာတဲ့ ျမန္မာျပည္ HIV တိုက္ဖ်က္ေရး အေျခအေန (အင္တာဗ်ဴး)
(မုိးမခ) ဒီဇင္ဘာ ၁၊ ၂၀၁၆
(မုိးမခ) ဒီဇင္ဘာ ၁၊ ၂၀၁၆
ကခ်င္ျပည္နယ္မွာ အလုပ္အကိုင္ အခြင့္အလမ္း နည္းပါးတယ္၊ မူးယစ္ေဆးက အလြယ္တကူ ရေနတယ္
........
........
လိင္တူခ်စ္သူအမ်ဳိးသားေတြၾကား HIV ျပန္႔ပြားမႈႏႈန္းမွာ ရန္ကုန္က ဗန္ေကာက္ထက္ မ်ားေနတယ္လို႔ UNAIDS က ေျပာပါ တယ္။
ရန္ကုန္ (Myanmar Now) - ေဒသတြင္း HIV ျပန္႔ပြားမႈ အျမင့္ဆံုး ၅ ႏိုင္ငံအတြင္းမွာ ျမန္မာပါေနဆဲျဖစ္ၿပီး၊ အမ်ဳိးသား အခ်င္းခ်င္း ခ်စ္ခင္စံုမက္တဲ့အုပ္စုေတြထဲ HIV ျပန္႔ပြားမႈႏႈန္းမွာ ရန္ကုန္ၿမဳိ႕က ဗန္ေကာက္ၿမဳိ႕ထက္ မ်ားေနတယ္လုိ႔ ကုလ သမဂၢ UNAIDS အဖဲြ႔ႀကီးရဲ႕ ျမန္မာျပည္ဆုိင္ရာတာဝန္ခံ Mr. Eamonn Murphy က ေျပာပါတယ္။
ဒီအဖဲြ႔ႀကီးက ျမန္မာအစုိးရ၊ နိုင္ငံတကာ အဖြဲ႔၊ အစည္းေတြ၊ အရပ္အဖဲြ႔အစည္းေတြနဲ႔ ပူးေပါင္းၿပီးေတာ့ HIV ကာကြယ္တားဆီး ကုသေရး လုပ္ငန္းေတြ ေအာင္ျမင္ေရး လုပ္ေဆာင္လ်က္ ရိွပါတယ္။
UNAIDS ျမန္မာျပည္ဆုိင္ရာတာဝန္ခံ Mr. Eamonn Murphy (ဓာတ္ပံု - ေအာင္ၿငိမ္းခ်မ္း/Myanmar Now)
အဖဲြ႔ရဲ႕ ျမန္မာျပည္ဆုိင္ရာတာဝန္ခံက ၿပီးခဲ့တဲ့ရက္ပိုင္းအတြင္း Myanmar Now နဲ႔ ေတြ႔ဆံုစဥ္မွာ HIV ကာကြယ္တားဆီးေရး၊ ကုသေရး လုပ္ငန္းမ်ားရဲ႕ လက္ရိွ အေျခအေန၊ အနာဂတ္ အလားအလာတို႔အေၾကာင္း ေျပာျပထားပါတယ္။
ေမး - HIV ကူးစက္မႈႏႈန္း၊ HIV ေၾကာင့္ ေသဆံုးႏႈန္း ျမင့္တက္လာသလား၊ ေလ်ာ့က်သြားလား။
ေျဖ - တျဖည္းျဖည္း က်လာေနတယ္။ လက္ရွိမွာ ၿငိမ္ေနတဲ့သေဘာရွိတယ္။ အင္တုိက္အားတုိက္နဲ႔ ပူးေပါင္း ေဆာင္ရြက္ၿပီး ေတာ့ လက္ရွိအေနအထားထက္ က်ဆင္းသြားေအာင္လုပ္ဖို႔ လိုအပ္ပါတယ္။ အသစ္ျဖစ္ပြားႏႈန္းကလည္း ၂ဝ၁ဝ ကေန ၾကည့္မယ္ ဆုိရင္ ၂၄ ရာခုိင္ႏႈန္းေလာက္ က်လာတယ္။ လူေသဆံုးတဲ့ႏႈန္းကလည္း ၂ဝ၁ဝ ကေနၾကည့္မယ္ဆုိရင္ ၄ဝ ရာခုိင္ႏႈန္းေလာက္က်လာတယ္။ ၿပီးေတာ့ သံုးနွစ္အတြင္းမွာ ဆိုရင္လည္း ART ေဆးေတြကို နွစ္ဆႏႈန္းေလာက္ အထိ တုိးၿပီးေတာ့ ေပးလာႏိုင္တယ္။ ဒါက ေကာင္းတဲ့အခ်က္ပါ။ ေအာင္ျမင္မႈရေနတဲ့ အေျခအေနပါ။
ေမး - အစိုးရရဲ႕ပူးေပါင္းပါဝင္မႈကေရာ ဘယ္လုိအေျခအေန ရိွလဲ။
ေျဖ - အစိုးရရဲ႕ ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္မႈက အားေကာင္းေနတဲ့ အေျခအေနပါ။ အေကာင္းဆံုးအခ်ိန္လို႔လည္း ေျပာလို႔ရပါတယ္။ အစိုးရရဲ႕အျမင္ကလည္း HIV ကာကြယ္တားဆီးေရး လုပ္ငန္းေတြကို ျမန္ျမန္ဆန္ဆန္နဲ႔ လုိအပ္တဲ့ ရည္မွန္းခ်က္ေတြေရာက္ဖို႔အတြက္ကို နည္းလမ္းအသစ္ေတြ ရွာေဖြလုပ္ေနတယ္။ HIV/AIDS နဲ႔ပတ္သက္တဲ့ အမ်ဳိးသားမဟာဗ်ဴဟာစီမံကိန္းႀကီးလည္း ရွိေနတဲ့အတြက္ အားေကာင္းေနတယ္။ ေအာက္ေျခအဆင့္အထိကို ART ေဆးရရွိေရး လုပ္ငန္းေတြလည္း ရွိေနတယ္။ ေရာဂါျဖစ္ပြားမႈမ်ားတဲ့ ၿမဳိ႕နယ္ေတြကို ဦးစားေပးၿပီး HIV တုန္႔ျပန္ေရးလုပ္ငန္းေတြ အရွိန္အဟုန္ျမွင့္ လုပ္ေဆာင္ ေနတာ ရွိတယ္။ အစိုးရက ဦးေဆာင္ ဦးရြက္လုပ္ၿပီး အဖြဲ႔အစည္းအကုန္လံုး ပူးေပါင္းၿပီးေတာ့ လုပ္ေဆာင္ေနတာေတြက တုိးတက္လာတယ္လို႔ ျမင္ပါတယ္။
ေမး - HIV ျပန္႔ပြားမႈႏႈန္း အျမင့္ဆုံးျဖစ္ေနတာ ဘယ္ၿမဳိ႕ေတြလဲ။
ေျဖ - ဘယ္ၿမဳိ႕နယ္ေတြက အျမင့္ဆုံးဆုိတာ ေျပာဖို႔ကခက္တယ္။ HIV ျပန္႔ပြားမႈႏႈန္း အျမင့္ဆံုးရွိတဲ့ ၿမဳိ႕နယ္ေတြ၊ အသင့္ အတင့္ရွိတဲ့ၿမဳိ႕နယ္ေတြ၊ အနည္းဆံုးရွိတဲ့ၿမဳိ႕နယ္ေတြဆုိၿပီးေတာ့မွ ကြ်န္ေတာ္တုိ႔သတ္မွတ္ထားတယ္။ အခုဆိုရင္ အျမင့္ဆံုး ၿမဳိ႕နယ္ ၈၄ ၿမဳိ႕နယ္ရွိတယ္။
ေမး - HIV ျဖစ္ပြားမႈႏႈန္းကို ေလွ်ာ့ခ်ဖို႔ ဘယ္ေဒသေတြကို အဓိကထားလုပ္ရမလဲ။
ေျဖ - အစိုးရဘက္ကလည္း အဓိကထားၿပီးေတာ့ လုပ္ရမယ့္ ၈၄ ၿမဳိ႕နယ္ဆုိၿပီးေတာ့ သတ္မွတ္ထားတာ ရွိတယ္။ ကခ်င္၊ ရွမ္းတို႔လုိ ၿမဳိ႕နယ္ေတြဆုိရင္ မူးယစ္ေဆးသုံးစြဲတဲ့သူေတြမ်ားတဲ့အခါက်ေတာ့ HIV ျပန္႔ပြားမႈႏႈန္းမ်ားတယ္။ ဥပမာ မႏၱေလး ဆုိရင္ မူးယစ္ေဆးသံုးစြဲတဲ့အုပ္စုေတြ၊ လိင္လုပ္သားေတြ ရွိမယ္၊ ၿပီးေတာ့ အမ်ဳိးသားအခ်င္းခ်င္း ခ်စ္ခင္စံုမက္တဲ့ အုပ္စုေတြ လည္းမ်ားေတာ့ အဲဒီ အုပ္စုေတြ ဆုိရင္လည္း HIV ျပန္႔ပြားမႈႏႈန္း ေလ်ွာ့ခ်ေရးေတြဆက္လုပ္ဖု႔ိ လုိအပ္တယ္။ ရန္ကုန္မွာဆုိရင္ မူးယစ္ေဆးသံုးစြဲတဲ့သူေတြလည္း ရွိမယ္၊ လိင္ကတစ္ဆင့္ကူးစက္တဲ့ ေရာဂါေတြလည္း မ်ားႏိုင္တယ္။ ၿမဳိ႕နယ္ရဲ႕ ကူးစက္မႈ ႏႈန္းကို ၾကည့္ၿပီးေတာ့မွ ဘယ္အခ်ိန္၊ ဘယ္ၿမဳိ႕နယ္ေတြမွာ ဘယ္လိုမ်ဳိးဝန္ေဆာင္မႈေတြ လုိအပ္တယ္ဆုိတာကို အစိုးရဘက္ကေန ဝန္ေဆာင္မႈေတြေပးတယ္။
ေမး - HIV နဲ႔ပတ္သက္တဲ့ အသိပညာေပးရာမွာ ဘယ္အုပ္စုကို အဓိကထားၿပီးလုပ္ရမယ္လို႔ ျမင္လဲ။
ေျဖ - အုပ္စုတစ္ခုတည္းကိုလုပ္လို႔ မရဘူး၊ အကုန္လံုးကို လုပ္ရမယ္။ မူးယစ္ေဆးသံုးစြဲတဲ့အုပ္စုဆုိရင္ HIV ျပန္႔ပြားမႈႏႈန္းက ၂၈.၅ ရာခုိင္ႏႈန္း ရွိတယ္။ ေဆးသံုးစြဲတဲ့လူဦးေရခန္႔မွန္းခ်က္က ၈၃,ဝဝဝ ေလာက္ရွိတယ္။ ၿပီးေတာ့ အမ်ဳိးသားအခ်င္းခ်င္း ခ်စ္ခင္စံုမက္တဲ့ ဦးေရက ၂၅၂,ဝဝဝ ေလာက္ရွိတယ္။ ပစ္မွတ္ထားရမယ့္ အုပ္စုတစ္ခုလည္း ရွိပါေသးတယ္။ အဲဒါကေတာ့ သူတို႔နဲ႔ ပတ္သက္ ဆက္ႏြယ္ေနတဲ့သူေတြေပါ့။ အထူးသျဖင့္ သူတု႔ိရဲ႕ အမ်ဳိးသားေတြ၊ အမ်ဳိးသမီးေတြ။ ေနာက္ၿပီးေတာ့ သူတု႔ိမွာလည္း အျမဲတမ္းလိင္ဆက္ဆံဖက္ေတြ ရွိမယ္၊ ေနာက္ လိင္လုပ္သားေတြဆိုရင္လည္း သူတုိ႔နဲ႔ လာဆက္ဆံေနတဲ့ ေဖာက္သည္ေတြကိုလည္း ပစ္မွတ္ထားရပါမယ္။
ေမး - ျမန္မာနိုင္ငံရဲ႕ HIV ျဖစ္ပြားမႈႏႈန္းက အာရွပစိဖိတ္ေဒသတြင္းမွာ ဆိုရင္ ဘယ္အတုိင္းအတာမွာ ရွိေနလဲ။
ေျဖ - အာရွပစိဖိတ္ေဒသတြင္းမွာဆုိရင္ ျမန္မာက အျမင့္ဆံုး ၅ ႏိုင္ငံအတြင္းမွာ ပါေနတုန္းပဲ။ ၿမဳိ႕နယ္ တစ္ခုခ်င္းစီရဲ႕ အေျဖကို ျပန္ၾကည့္မယ္ဆုိရင္ အမ်ဳိးသားအခ်င္းခ်င္း ခ်စ္ခင္စံုမက္တဲ့ အုပ္စုေတြထဲမွာ HIV ျပန္႔ပြားမႈႏႈန္းက ရန္ကုန္က ဗန္ေကာက္ထက္ေတာင္ မ်ားေနတယ္။ လိင္လုပ္သားေတြ ၾကားထဲမွာ ရန္ကုန္က ဒုတိယအျမင့္ဆံုးျဖစ္ေနတယ္။ မူးယစ္ ေဆး အေၾကာထဲထိုးသြင္းတဲ့ အုပ္စုထဲမွာ ဆုိရင္္လည္း HIV ျပန္႔ပြားမႈနႈန္းက ဝိုင္းေမာ္ၿမဳိ႕ဆုိရင္ အျမင့္ဆံုး အဆင့္ ၄ မွာ ရွိေနတယ္။ အျမင့္ဆံုးရွိေနတဲ့ ၿမဳိ႕နယ္ေတြကိုလည္း ဦးစားေပးၿပီးေတာ့ ကာကြယ္ေရး၊ ကုသေရးလုပ္ငန္းေတြ အရွိန္ အဟုန္ျမင့္ လုပ္ဖုိ႔ လုိအပ္တယ္။
ေမး - ျဖစ္ပြားမႈႏႈန္းေတြ ျမင့္တက္ေနတာ ဘာေၾကာင့္လို႔ထင္လဲ။
ေျဖ - ဒါက ေရာေထြးေနတဲ့ ကိစၥျဖစ္တယ္။ ဥပမာ မူးယစ္ေဆးသံုးစြဲေနတဲ့အုပ္စုက ကခ်င္ျပည္နယ္မွာ ဆုိရင္ မ်ားတယ္။ ဘာေၾကာင့္မ်ားလဲဆုိရင္ လူငယ္ေတြအတြက္က ကခ်င္ျပည္နယ္မွာ အလုပ္အကိုင္အခြင့္အလမ္း နည္းပါးတယ္၊ မူးယစ္ေဆးက အလြယ္တကူ ရေနတယ္။ ရလြယ္လြန္းေတာ့ သံုးစြဲမိတာလည္း ျဖစ္သြားႏိုင္တယ္ေပါ့။ လိင္အလုပ္သမားေတြ ရွိမယ္၊ အမ်ဳိးသားအခ်င္းခ်င္း ခ်စ္ခင္ စံုမက္တဲ့ အုပ္စုေတြ ရွိမယ္။ ဒါေပမဲ့ ကြ်န္ေတာ္တို႔ ျပည္သူလူထုက အဲဒီကိစၥနဲ႔ပတ္သက္ရင္ မေျပာခ်င္၊ မၾကားခ်င္ဘူးပဲ ေျပာတယ္။ မၾကားခ်င္၊ မသိခ်င္ေတာ့ သူတို႔ပတ္သက္ရင္ ဘယ္လိုနားလည္လို႔ရမလဲ။ သူတုိ႔နဲ႔ပတ္သက္တဲ့ က်န္းမာေရးကိစၥေတြကို မေဆြးေႏြးခ်င္တဲ့ အတြက္ေၾကာင့္မုိ႔လို႔ မသိႏိုင္ဘူး။ ဒီအုပ္စုေတြဆိုတာက ျမန္မာနိုင္ငံမွာတင္ မဟုတ္ဘူး၊ တစ္ကမၻာလံုးမွာလည္း ရွိေနတယ္။ ဒါေၾကာင့္ သူတုိ႔ကို ကြ်န္ေတာ္တို႔က ခြဲျခားဆက္ဆံဖို႔ မဟုတ္ဘဲနဲ႔ သူတုိ႔ ရွိေနတာကို အသိအမွတ္ျပဳၿပီးေတာ့ သူတို႔နဲ႔ ပတ္သက္တာကို ကြ်န္ေတာ္တို႔ ေလ့လာရမယ္။ သိရမယ္။
ေမး - လက္ရွိလုပ္ေနတဲ့ လုပ္ငန္းစဥ္ေတြနဲ႔ပတ္သက္ၿပီးေတာ့ ခက္ခဲေနတဲ့ ေဒသရွိလား။
ေျဖ - လူေတြကုိ ေသြးစစ္ဖို႔ တိုက္တြန္းရတာက စိန္ေခၚမႈအျဖစ္ဆံုးပဲ။ ၿပီးရင္ ကာကြယ္ေရးဝန္ေဆာင္မႈေတြ ေပးရတာကလည္း စိန္ေခၚမႈေတြျဖစ္ေနတယ္။ ကုသမႈကို ျပန္ၾကည့္မယ္ ဆိုရင္ေတာ့ ART ေဆး အရင္ကထက္စာရင္ ေပးႏိုင္တဲ့ အေရအတြက္ကလည္း အမ်ားႀကီး ျဖစ္လာၿပီးေတာ့ ေပးလည္းေပးႏိုင္ေနၿပီ။ ဒါက ေအာင္ျမင္မႈရေနတဲ့ အေျခ အေန ျဖစ္ေနတယ္။ သို႔ေသာ္လည္း လူေတြကို HIV ရွိမရွိ ေသြးစစ္ခုိင္းဖုိ႔ကေတာ့ အခက္အခဲ ျဖစ္ေနတုန္းပဲ။ HIV ျဖစ္ရင္ ခြဲျခားနွိမ္ခ် ဆက္ဆံခံရမွာ ေၾကာက္တဲ့ အတြက္ေၾကာင့္ ေသြး မစစ္ခ်င္ဘူး။ ေရာဂါျဖစ္တာကိုလည္း မသိခ်င္ဘူး။ တခ်ဳိ႕ဆိုရင္လည္း ေသြးစစ္ၿပီးလို႔ ေရာဂါရွိမွန္း သိရင္ေတာင္ ေနေကာင္းေနေသးတယ္ဆိုရင္ ေဆးလည္း သြားမကုခ်င္ဘူးေပါ့။ ေဆးခန္း သြားတယ္၊ ေဆးကုတယ္ဆိုတာ ရံုးကသိရင္ အလုပ္ျဖဳတ္လိုက္မွာကို ေၾကာက္တဲ့အတြက္ ကုသမႈကို မယူတာလည္း ရွိတယ္။ ေစာေစာစီးစီး ေသြးစစ္လို႔ ေရာဂါရွိမွန္း သိၿပီး ေစာေစာစီးစီး ကုသမႈကို ခံယူမယ္ဆိုရင္ တျခားေရာဂါေတြလည္း ဘာမွ ျဖစ္စရာ အေၾကာင္း မရွိဘူး။ HIV နဲ႔ပတ္သက္တဲ့ေရာဂါေတြ ဝင္လာမွာကို ကာကြယ္ရာ ေရာက္တယ္။ ေစာေစာစီးစီး ကုသတဲ့သူဟာ သူ႔ေသြးထဲမွာ ေရာဂါပိုးေတြ ေတာ္ေတာ္ နည္းသြားမယ္၊ တျခားလူေတြကိုလည္း ကူးစက္မႈႏႈန္း ေလ်ာ့က်သြားႏိုင္တယ္။
ေမး - ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ HIV အေရး လုပ္ေနတဲ့ အဖြဲ႔ေတြ အမ်ားႀကီးရွိေနတာ ဘယ္လို သက္ေရာက္မႈ ရိွလာမလဲ။
ေျဖ - ေနာက္ပိုင္းက်ရင္ေတာ့ အစိုးရဘက္ကေပးတဲ့ ဝန္ေဆာင္မႈကိုပဲ အားကိုးရမဲ့အေနအထား ရွိေနတယ္။ ဒါေၾကာင့္မုိ႔လို႔ လက္ရွိ NGO မွာ လုပ္ေနတဲ့ လုပ္ငန္းေဆာင္တာေတြဆုိရင္လည္း အစိုးရဘက္ကို လႊဲေျပာင္းေပးတာေတြ ရွိေနတယ္။ တခ်ဳိ႕ ART ေသာက္ေနတဲ့လူေတြဆုိရင္ အစိုးရဘက္ကို လႊဲေျပာင္းေပးေနတာေတြလည္း ရွိတယ္။ အစိုးရဘက္က ေရရွည္ အမ်ားႀကီးေပးႏိုင္တယ္။ ေနာက္တစ္ခ်က္က်ေတာ့ အစိုးရဘက္က မလုပ္ႏိုင္တဲ့ အင္အားေတြရွိတယ္။ ဥပမာ ကာကြယ္ေရးလုပ္ငန္းေတြ၊ မူးယစ္ေဆးသံုးစြဲသူေတြၾကားထဲမွာ လုပ္ေဆာင္ေနတဲ့ အႏၱရာယ္ေလွ်ာ့ခ်ေရးလုပ္ငန္းေတြ ဆုိရင္လည္း ဒီေန႔အထိ အစိုးရက လုပ္ႏိုင္တဲ့ အေျခအေနက နည္းပါးတယ္။ ဥပမာ တခ်ဳိ႕ ဦးတည္အုပ္စုဝင္ေတြဆုိရင္ အစိုးရဌာနေတြဆီကိုသြားဖို႔က ဝန္ေလးတတ္ၾကတယ္။ အဲဒီလိုမ်ဳိးဆုိရင္ NGO လိုမ်ဳိး အဖြဲ႔အစည္းက ေပးေနတဲ့ ဝန္ေဆာင္မႈကို ယူတာက ပိုၿပီးေတာ့ ႀကိဳက္နွစ္သက္ၾကတယ္။ ကုသေရးလုပ္ငန္းနဲ႔ပတ္သက္ရင္ ကြ်န္ေတာ္တို႔က HIV နဲ႔ အသက္ရွင္ ေနထိုင္ၾကတဲ့ ဘဝတူေတြ လိုအပ္တယ္။ အခ်င္းခ်င္း ေဆးေသာက္တဲ့ကိစၥေတြမွာ ကူညီေပးလို႔ ရတယ္။ HIV ကုသေရးနဲ႔ ေဆးေသာက္တဲ့လုပ္ငန္းေတြက သံုးလ၊ ေျခာက္လေလာက္နဲ႔ၿပီးတာ မဟုတ္ဘူး၊ ေရရွည္ တစ္သက္လံုး ေသာက္ရမယ့္လုပ္ငန္း ျဖစ္တာေၾကာင့္ သူတုိ႔ ဘဝတူအခ်င္းခ်င္း ကူညီေပးတာက အရမ္း အေရးႀကီးတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ဘဝတူအဖြဲ႔အစည္းေတြကလည္း သူတို႔အခန္းက႑နဲ႔ သူတုိ႔ ရွိေနတယ္။ ျခံဳၿပီးေျပာရရင္ ကြ်န္ေတာ္တို႔က ခုနက ပူးေပါင္းမႈေတြလိုမ်ဳိး လုိအပ္တယ္၊ တစ္ခုတည္းလုပ္လို႔ မရဘူး။ အဖြဲ႕ေပါင္းစံုက သူ႔ရဲ႕က႑အလိုက္ ပူးေပါင္းလုပ္ေဆာင္တာက ပိုၿပီးေတာ့ ေကာင္းတယ္။ ေရရွည္က်ရင္ေတာ့ အစိုးရက လုပ္ႏိုင္ရင္လုပ္ႏိုင္သလို ႏိုင္ငံတကာအဖြဲ႔အစည္းေတြက ေနာက္ျပန္ဆုတ္ရင္လည္း ဆုတ္သြားႏိုင္တယ္။ နည္းပညာပံ့ပိုးတဲ့အပိုင္းက ရပ္တည္လို႔ ရတယ္။ လက္ရွိမွာ ဆက္ၿပီး လိုအပ္ေနမွာက NGO/INGO လိုမ်ဳိးအဖြဲ႔အစည္းေတြ လိုမယ္။ အရပ္ဖက္အဖဲြ႔အစည္းလိုမ်ဳိးေတြကေတာ့ ဆက္ရွိေနဦးမွာပဲ။
ေမး - HIV ကုသေရးအတြက္ သစ္ဥ သစ္ဖု လိုမ်ဳိး ေဆးေတြနဲ႔ အျမစ္ျပတ္ေအာင္ ကုႏိုင္တယ္ ဆိုတဲ့ ေၾကာ္ျငာေတြနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီးေတာ့ ဘာေျပာခ်င္လဲ။
ေျဖ - ဒီလိုမ်ဳိးအျမင္မွားမႈေတြကေတာ့ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာတင္မဟုတ္ဘူး၊ တစ္ကမၻာလံုးမွာ ရွိေနတယ္။ သတင္းအခ်က္အလက္ အမွားေပးတာေပါ့၊ ဒါနဲ႔ကုရင္ေပ်ာက္တယ္၊ ဟိုဟာနဲ႔ကုရင္ေပ်ာက္တယ္ ဆုိတာမ်ဳိးေပါ့။ တခ်ဳိ႕က်ေတာ့လည္း ယံုၾကည္မႈနဲ႔လုပ္တာ၊ တခ်ဳိ႕က်ေတာ့လည္း ပိုက္ဆံရွာခ်င္လို႔ လိမ္ၿပီး လုပ္တာေတြလည္း ရွိတာေပါ့။ သိပၸံနည္းက် ဘာေျပာလဲ ဆုိတာကိုပဲ ယံုၾကည္ရမယ္။ ဒီႏိုင္ငံအရၾကည့္မယ္ဆုိရင္ က်န္းမာေရးနွင့္ အားကစားဝန္ႀကီးဌာနက ျပည္သူအ တြက္ အသင့္ေတာ္ဆံုး ကုသမႈနည္းလမ္းကဘာလဲ ဆုိတာကို သတ္မွတ္ေပးလိမ့္မယ္။ အဲဒီကေပးတဲ့ သတင္းအခ်က္ အလက္ကို ကြ်န္ေတာ္တို႔ၾကည့္ရမယ္။ ဒါကိုသံုးသင့္တယ္ ဒါကိုမသံုးသင့္ဘူး ဆိုတာကို လမ္းညႊန္ခ်က္ေတြ ေပးလိမ့္မယ္။ အဲဒါက သတင္းအမွန္ပဲ။ ပထမဦးဆံုး ျပည္သူလူထုအေနနဲ႔ သတင္းအခ်က္အလက္ေတြရွိလို႔ မေသခ်ာရင္ တကယ္ နားလည္တတ္ကြ်မ္းတဲ့ ဆရာဝန္ေတြ က်န္းမာေရးဝန္ထမ္းေတြကို တုိင္ပင္ေဆြးေႏြးၿပီးေတာ့ ဒါက ကုိယ့္က်န္းမာေရးအတြက္ အက်ဳိးျပဳသလား အက်ဳိးယုတ္သလားဆုိတာကို ေဝဖန္ပိုင္းျခားဖုိ႔ လုိအပ္တယ္ေပါ့။ HIV မွ မဟုတ္ဘဲ ဘယ္ေရာဂါမဆို အဲဒါကို ေမးၾကည့္သင့္ပါတယ္။
ေမး - သကၠရာဇ္ ၂ဝ၃ဝ မွာ AIDS က ျပည္သူ႔က်န္းမာေရးကို ၿခိမ္းေျခာက္တဲ့ ေရာဂါ မျဖစ္ေအာင္ လုပ္ေဆာင္သြားမယ္ ဆုိတဲ့ ကုလသမဂၢအဖဲြ႔ႀကီးရဲ႕ ေမွ်ာ္မွန္းခ်က္အေၾကာင္း ရွင္းျပပါဦး။
ေျဖ - တကယ္လို႔ အစိုးရက လုိအပ္တဲ့ အရင္းအျမစ္ေတြ အလံုအေလာက္ရွိမယ္၊ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲသင့္တဲ့ ေပၚလစီေတြဆုိရင္လည္း ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲၿပီး၊ က်န္းမာေရးဝန္ေဆာင္မႈနဲ႔ပတ္သက္ၿပီးေတာ့ လိုအပ္တာ လုပ္ေပးႏုိင္တယ္ ဆုိရင္ ၂ဝ၃ဝ မွာ AIDS ေရာဂါ နဲ႔ပတ္သက္ၿပီးေတာ ျပည္သူ႔က်န္းမာေရးကို ျခိမ္းေျခာက္တဲ့ေရာဂါတစ္ခုအျဖစ္မျမင္ႏိုင္ေတာ့တဲ့ အေျခအေနတစ္ခုကိုရႏိုင္္မယ္လို႔ ယံုၾကည္ပါတယ္။ ကြ်န္ေတာ္တုိ႔ သိရမွာက HIV ေရာဂါပိုးဆိုတာက အရွင္းမေပ်ာက္ ေသးဘူး ဒါေၾကာင့္မို႔လို႔ HIV နဲ႔အသက္ရွင္ေနတဲ့သူကေတာ့ ဆက္ရွိေနမွာပဲ။ ၂ဝ၃ဝ ကိုရည္မွန္းထားတယ္ဆုိ တာက HIV ကို လံုးဝ အရွင္းေပ်ာက္တယ္လို႔ ေျပာခ်င္တာ မဟုတ္ဘူး။ လူတုိင္းမွာ ကုသမႈေတြရမယ္၊ HIV ျဖစ္ပြားႏႈန္းေတြ က်လာမယ္၊ ေဆးကုသမႈေတြ ျမင့္တက္လာမယ္ ဆုိတာကို ေျပာခ်င္တာ။ အစိုးရဆုိတဲ့ေနရာမွာ က်န္းမာေရးဝန္ႀကီးဌာနတစ္ခုတည္းကို ေျပာခ်င္တာမဟုတ္ဘူး၊ တျခား သက္ဆုိင္ရာဝန္ႀကီးဌာနေတြပါမယ္။ လႊတ္ေတာ္အပိုင္းကလည္း အေရးႀကီးပါတယ္။ ဥပေဒျပဳေရးအပိုင္းမွာ HIV ဥပေဒ ဆုိၿပီးေတာ့ လုပ္ထားတာရွိတယ္။ ခြဲျခားနွိမ့္ခ်ဆက္ဆံမႈေတြ ပိုၿပီးေတာ့ ပေပ်ာက္ေအာင္လို႔ ဒီ ဥပေဒကလည္း ကူညီႏိုင္မယ္လို႔ ယံုၾကည္တယ္။ ။