ေဇာ္ေဇာ္ထြန္း ● ေလာရင့္ဖာလင္ဂတ္တီရဲ႕ အတြင္းခံ
(မုိးမခ) ဇန္နဝါရီ ၁၁၊ ၂၀၁၇
(မုိးမခ) ဇန္နဝါရီ ၁၁၊ ၂၀၁၇
အတြင္းခံ----------------------------------------------------------------------------------------------
ေလာရင့္ဖာလင္ဂတ္တီ
--------
မေန႔ညက က်ဳပ္ေကာင္းေကာင္းအိပ္မရခဲ့ဘူး
အတြင္းခံအေၾကာင္းစဥ္းစားေနတာဗ်
စိတ္ကူးထဲက အတြင္းခံစဥ္းစားခန္း
ရပ္ပစ္ဖူးသလားလို႔
အဲဒီ႔အထဲ ခင္ဗ်ားလက္ႏႈိက္လို႔ကေတာ့ တုန္လႈပ္ဖြယ္ျပသနာတခ်ဳိ႕မ်ားလာတယ္
အတြင္းခံဆိုတာ
က်ဳပ္တို႔ဝတ္ဖို႔လိုအပ္တဲ႔အရာ
လူတိုင္းအတြင္းခံတမ်ိဳးမ်ိဳးေတာ့ဝတ္တယ္
က်ဳပ္ထင္တယ္ပုပ္ရဟန္းမင္းႀကီးလည္းဝတ္တယ္
လူးဇီအဲ႔နာၿမိဳ႕ေတာ္ဝန္လည္းဝတ္တယ္
ဟိုတေလာက တီဗီထဲ သူ႔ကိုျမင္ရတာ
အတြင္းခံအက်ပ္ႀကီးဝတ္ထားတာအေသအခ်ာ
သူအေတာ္ ေနမထိထိုင္မထိရယ္
အတြင္းခံက ခင္ဗ်ားကိုတကယ္ကို ကသိကေအာက္ျဖစ္ေစႏိုင္ပါရဲ႕
က်ားဝတ္ေရာမဝတ္အတြင္းခံ ေၾကာ္ျငာေတြ
ခင္ဗ်ားျမင္ဖူးၿပီးသား…
အရမ္းတူ …ဒါေပသိ အေတာ္ေလးထူးျခားသဗ်
မိန္းမဝတ္ေတြက ပစၥည္းေတြ တြန္းထိန္းထားတယ္
ေယာက္်ားဝတ္ေတြက ပစၥည္းေတြကို ခ်ဳပ္ထားတယ္
အတြင္းခံဆိုတာတခုတည္းေသာအရာ
ေယာက္်ားနဲ႔႔မိန္းမအၾကားမကြဲျပားတဲ့ဘံုပစၥည္း
အတြင္းခံဟာ က်ဳပ္တို႔ၾကားက ရွိသမွ်အရာရာ
သရီးကာလာပံုေတြမွာခင္ဗ်ားလည္းျမင္ဖူးတာပဲ
ဝန္းပတ္ထားတဲ့ခြၾကားနဲ႔အတူတူ
အပိုစြမ္းအားရွိတဲ႔ေနရာေတြကိုျပဖို႔…
ၿပီးေတာ့ နည္းသံုးနည္းနဲ႔ဆြဲဆန္႔ပစ္လို႔ရတယ္ဆိုပဲ
လႈပ္ရွားမႈေတြရဲ႕အျပည္႔အဝလြတ္လပ္ေရးကို ကတိျပဳေနၾကရင္းနဲ႔ေပါ့
အယံုသြင္းမခံနဲ႔
ဒါက ႏွစ္ပါတီစနစ္ေပၚအေျခခံတဲ့ကိစၥ
အဲဒီစနစ္က ေရြးခ်ယ္ခြင့္ သေဘာရွိခြင့္ျပဳေပးမွာေတာ့မဟုတ္
အရာဝတၳဳေတြဖြဲ႔စည္းထားတဲ႔နည္းနဲ႔ေရြးခ်ယ္ခြင့္ေေပါ့
အေမရိကားကေတာ့သူရဲ႕အတြင္းခံထဲမွာ တညတာလံုးရုန္းကန္ေနရွာရဲ႕
ေနာက္ဆံုးေတာ့ အတြင္းခံက အရာရာကိုထိန္းခ်ဳပ္ပစ္ေတာ့တာ
အဝတ္အစားေတြရဲ႕ေအာက္ဆံုးအလႊာကိို က်ဳပ္ ဥပမာေပးခ်င္ရဲ႕
ဒါကတကယ္ပဲ ေျမေအာက္အဖြဲ႔အစည္းရဲ႕
ဖက္ဆစ္စနစ္စစ္စစ္
လူေတြကို တခုခုနဲ႔အယံုသြင္းပစ္ဖို႔
ခင္ဗ်ားလုပ္ႏိုင္တာ မလုပ္ႏိုင္တာကို ေျပာတဲ႔အမွန္တရား
ဗိုက္ခ်ပ္ခါးစီးမင္းေရွာင္ဖို႔ ႀကိဳးစားဖူးသလား?
အၾကမ္းမဖက္တဲ့လႈပ္ရွားမႈက
တခုတည္းေသာ အေျဖျဖစ္ႏိုင္ပါရဲ႕
ဂႏၵီက ခါးခ်ည္အတြင္းခံမ်ိဳးဝတ္ခဲ့ဖူးလား?
ေလဒီမာ့(ခ)ဘက္(သ)ေရာ ဝတ္ခဲ႔သလား ?
မာ့(ခ)ဘက္(သ) အိပ္ေနတုန္းအသတ္ခံရတာ အဲဒါေၾကာင့္လား?
ေနာက္ၿပီး အဲဒီ႔အစြန္းအကြက္ကသူမအျမဲေလွ်ာ္ေနတဲ့အရာ
တကယ္ပဲ သူမ အတြင္းခံထဲမွာရွိခဲ႔သလား?
ေမာ္ဒန္အဲန္ဂလိုဆဲ႔(ခ)ဆန္မိန္းမေတြဆီမွာ
ျပစ္ဒဏ္အစြဲအလန္းႀကီးႀကီးေတြရွိကိုရွိရမယ္
အျမဲေလွ်ာ္တယ္ ဖြတ္တယ္ ေလွ်ာ္ဖြတ္တယ္
အစြန္းအကြက္ေတြအေရာင္အဆင္းမရွိေအာင္ပဲ
အတြင္းခံမွာအစြန္းကြက္ေလးေတြရွိေနတာက အေတာ္မသိုးမသန္႔႔ျဖစ္စရာ
အေဖာင္းေတြနဲ႔အတြင္းခံက အေတာ္တုန္လႈပ္စရာ
ႀကိဳတန္းေပၚလွမ္းထားတဲ႔ အတြင္းခံက လြတ္လပ္ေရးအလံႀကီး
တစံုတေယာက္က သူရဲ႕အတြင္းခံလြတ္သြားတာနဲ႔
တေနရာမွာေတာ့ ဝစ္လစ္စလစ္ …
ကယ္ေတာ္မူၾကပါဗ်ဳိ႕
ဒါေပမဲ့ စိတ္မပူၾကနဲ႔
အခုခ်ိန္အထိ လူတိုင္းဟာ အတြင္းခံဝတ္လ်က္ပါဗ်
မိေမြးတိုင္းဖေမြးတိုင္းျဖစ္တဲ႔အထိေတာ့ေသာင္းက်န္းမွာမဟုတ္…
ေနာက္ၿပီးေတာ့ ကဗ်ာဆိုတာစိတ္ေစတသိက္ရဲ႕အတြင္းခံ
အတြင္းခံက အမွားအစုလိုက္အပံုလိုက္ကို
ဖံုးဖိေပးေနတုန္း…
ဘူမိအနက္အရဆိုရင္
ထူးဆန္းေထြလာအနည္က်ေက်ာက္ေတြ နားလည္ရခက္တဲ႔ အက္ေၾကာင္းေလးေတြ
တကယ္လို႔ က်ဳပ္သာခင္ဗ်ားေနရာမွာဆိုရင္
ေဆာင္းဝတ္အေႏြးထည္ဆိုက္ႀကီးတစံု အပိုထားခ်င္ပါရဲ႕
အဲဒီသာယာလွပညခ်မ္းဆီ အဝတ္ အဝတ္ဗလာက်င္းၿပီးမသြားမိေစနဲ႔ဗ်ဳိ႕
ၿပီးေတာ့ ဒီလိုအခ်ိန္အတြင္း
တည္ၿငိမ္ ေႏြးေထြး ေျခာက္ေသြ႔ပါေစ
အေရးမပါတာေတြကို
အေလာတႀကီး ကိုယ္ကိုကိုယ္ ထိခိုက္ေၾကကြဲေစတာက အဓိပၸာယ္မဲ႔သဗ်ာ
ဂုဏ္သေရရွိရွိ ေရွ႕ဆက္ေလွ်ာက္စမ္းပါ့
ေဝ့စကုတ္ထဲ လက္ထည့္ၿပီး
စိတ္မလႈပ္ရွားေစနဲ႔
ေသျခင္းတရားက စိုးမိုးမရဘူး
အခ်ိန္ေတြအမ်ားႀကီးရွိေသးတယ္ အခ်စ္ေလးေရ
ငါတို႔ေတြ ငယ္ငယ္ရြယ္ရြယ္ေပါ့ေပါ့ပါးပါး မဟုတ္ေတာ့ဘူးကြာ
ေအာ္ႀကီးဟစ္က်ယ္ေတာ့မလုပ္လိုက္ပါနဲ႔ ။
ေဇာ္ေဇာ္ထြန္း
မူရင္း - ေလာရင့္ဖာလင္ေဂတီ ( Lawrence Ferlinghetti )
“Underwear” from "Staring from San Francisco”.
ေလာရင့္ဖာလင္ဂတ္တီ (LawrenceFerlinghetti)
ေလာရင့္ကို ၁၉၁၉မွာ ယြန္ကာ (Yonkers) နယူးေယာ့မွာေမြးတယ္။ ငယ္ဘဝကို ျပင္သစ္မွာ ျဖတ္သန္းတယ္။ ဘီေအဘြဲ႔ကိုေတာ့ေျမာက္ကာရုိလိုင္းနားတကၠသိုလ္ (University of North Carolina) ကရၿပီး အမ္ေအကိုေတာ့ ကိုလံဘီယာ တကၠသိုလ္ (Columbia University) က ရတယ္။ ေဒါက္တာဘြဲ႔ကိုေတာ့ ေဆာဘြန္း (Sorbonne) က ရခဲ့တယ္။ ဒုတိယ ကမၻာစစ္မွာ အေမရိကန္ေရတပ္ထဲကို အမႈဝင္ထမ္းတယ္။ နကာဆာကီ (Nagasaki) ၿမိဳ႕ဗံုးမက်ခင္ အခ်ိန္ထိ အဲဒီမွာ သူရွိေနတယ္။ ၁၉၅၁ မွာ အိမ္ေထာင္က်ၿပီး သားတေယာက္ သမီးတေယာက္ရတယ္။ ၁၉၅၃ မွာေတာ့ ဖာလင္ဟက္တီဟာ ပီတာမာတင္ (Peter Martin) နဲ႔ပူးေပါင္းၿပီး ”ၿမိဳ႕ေတာ္အလင္း” (City Lights) မဂၢဇင္းကို ထုတ္ေဝတယ္။ ၿပီးေတာ့ အဲဒီ မဂၢဇင္းကိုပံ့ပိုးဖို႔ ဆန္ဖရန္စၥကိုမွာ (City Lights) စာအုပ္တိုက္ ကို ထူေထာင္တယ္။ ေနာက္ေတာ့ စာအုပ္ထုတ္ေဝေရးေတြ ဆက္တိုက္လုပ္လာခဲ့တယ္။ Beat လႈပ္ရွားမႈအတြက္ေတာ့သူတို႔ စာအုပ္တိုက္ဟာ အသည္းႏွလံုးပါပဲတဲ့။
ဆရာႀကီးေတြျဖစ္တဲ့ကက္နက္ရီးေရာ့ (Kenneth Rexroth)၊ ဂယ္ရီဆန္ဒါး (Gary Snyder)၊ အယ္လန္ဂ်င္းဇဘတ္ (Allen Ginsberg) နဲ႔ ဂ်က္ကာ႐ိုးေလ့ (Jack Kerouace) စာအုပ္ေတြကို ထုတ္ေဝေပး ခဲ့တယ္။ သူ႔ရဲ႕ကဗ်ာေတြဟာလားရစ္ (Lyric) ဟန္နဲ႔ ဇတ္ေၾကာင္းျပန္ပံုစံ (Narrative Tradition) ကို အေျခခံတယ္လို႔ေဝဖန္သူမ်ားကဆိုတယ္။ သဘာဝတရားရဲ႕အလွ (Beauty of Natural World) ၊ ဘဝရဲ႕အေမာ(Tragicomic Life)၊ အေျခခံလူတန္းစားရဲ႕ဘဝ(Life of common man)၊ အိပ္မက္(ဝါ) စိတ္ကူး(The Dream) နဲ႔ ဒီမိုကေရစီအေပၚသစၥာေဖာက္ျခင္း (သို႔) အယံုအၾကည္မဲ့ျခင္း (Betrayal of Democracy) ကိုကိုယ္စားျပဳတယ္လို႔ ဆိုတယ္။ သူဟာ ဆင္းရဲမြဲေတမႈကို ”မမွ်တျခင္း” လို႔ခံယူသူလညး္ျဖစ္ရဲ႕။ တခ်ဳိ႕ ကဗ်ာေတြမွာ အဲဒီလူတန္းစားကြာဟခ်က္ကို ေလွာင္ေျပာင္သေရာ္တယ္။ သူ႔ရဲ႕အထင္ရွားဆံုး သာဓကကေတာ့ ”ထရပ္ကား ေပၚက အမႈိက္ေကာက္သမားႏွစ္ေယာက္နဲ႔ မာစီးဒီးထဲကလွပတဲ့ လူႏွစ္ေယာက္” (Two Scavengers in a Truck, Two Beautiful People in a Mercedes) ဟာ ထင္ရွားတယ္။ တခ်ဳိ႕ကေတာ့ ဒီကဗ်ာက သူ႔ရဲ႕အေကာင္းဆံုးလို႔ ဆုိတယ္။ အဲဒီကဗ်ာကိုအဂၤလန္မွာ GCSE(A)LEVEL သင္ရိုးအျဖစ္ ျပ႒ာန္း ခဲ့တယ္။ ကြ်န္ေတာ္ကေတာ့ ေခြး (Dog) နဲ႔ေစာင့္ေနပါသည္ (I am waiting) ကို ပိုၿပီး ႀကိဳက္တယ္။ ေနာက္ၿပီး အတြင္းခံေဘာင္းဘီ(Underwear)ကို ဖတ္ရေတာ့ သူ႔ရဲ႕အေတြး ဟာ ေဖာက္ထြက္ေတြးတဲ့ အေတြး (သို႔) ရႈေထာင့္ျဖစ္တယ္ဆိုတာတစံုတေယာက္နဲ႔ ေလာင္းေၾကး ထပ္ရဲတဲ့အထိ ခိုင္မာလာခဲ့ တယ္။ ကၽြန္ေတာ့္အဘိုးသာ အသက္ရွင္လ်က္ရွိရင္ေလာရင့္ရဲ႕ အရြယ္ကိုေရာက္ပါၿပီ။ ဒါေပမဲ့ သူ႔ကဗ်ာ တည္ေဆာက္ပံုနဲ႔ အေတြးကေတာ့ အၿမဲလတ္ဆတ္ မွန္ကန္ေနတုန္းပါပဲ။ သူ႔ေရးဟန္ဟာ ျမန္မာကဗ်ာဆရာေတြနဲ႔ အေတာ္ေလးကို နီးနီး စပ္စပ္ ရွိပါတယ္။ ကၽြန္ေတာ္အျမဲတမ္းဖတ္ခ်င္၊ ဘာသာျပန္ခ်င္ေနတဲ့ကဗ်ာေတြဟာ ေလာရင္႔ရဲ႕ကဗ်ာေတြပါပဲ။ သူ႔အေပၚ ဘယ္သူေတြမ်ားလႊမ္းမိုးခဲ့ပါလိမ့္ဆိုတဲ့ေမးခြန္းကို အေျဖရွာၾကည့္ေတာ့ ကဗ်ာဆရာ တခ်ဳိ႕ကိုသြားေတြ႔တယ္။ သူႀကိဳက္ ခဲ့တဲ့ ကဗ်ာဆရာေတြကေတာ့ အဲလီေယာ့ (T.S Eliot)၊ အက္ဇရာေပါင္း(Ezra Pound)၊ အီးအီးကမ္းမင္း (e.e. Cummings)၊ အိပ္ခ်္ဒီ (H.D)၊ မာဆာပေရာက္(Marcel Proust)၊ ခ်ာလီေဘာ္ဒီလာရီ (Charles Baudelaire)၊ အပိုလီနယ္လီ (Gvillaume Apollinaire)တို႔ ျဖစ္တယ္ဆိုတာေတြ႔ရတယ္။ ဆန္ဖရန္စၥကိုကလမ္းတလမ္းကို ေလာရင့္ နာမည္ေပးၿပီးဂုဏ္ျပဳခဲ့တယ္။ ဒါဟာ အဲဒီၿမိဳ႕မွာ ကဗ်ာဆရာအမည္နဲ႔ပထမဦးဆံုးေပးခဲ့တဲ့ လမ္းျဖစ္တယ္လို႔ဆိုတယ္။ ဆြတ္ဆြတ္ျဖဴေနတဲ့ မုတ္ဆိတ္ေမြး၊ စူးရွတဲ့မ်က္လံုးနဲ႔ ဦးထုပ္ ခပ္ဝိုင္းဝိုင္းတလံုးကို ခပ္ငိုက္ငိုက္ေဆာင္းတတ္တဲ့ ေလာရင့္ကိုေတြ႔ရင္”သက္ေတာ္ရာေက်ာ္ရွည္ဖို႔ ဘုရားသခင္ ေစာင္မပါေစ” လို႔ ကြ်န္ေတာ့္ကိုယ္စား ခင္ဗ်ားတို႔ဆုေတာင္းေပးခဲ့ၾကပါ။ ေလာရင့္ရဲ႕နာမည္မပါပဲ (Beat Generation) ကိုစာလံုးေပါင္းဖုိ႔ မလြယ္ပါဘူး။ ယခုေလာေလာဆယ္ေတာ့ သူက စာအုပ္ဆိုင္ကို လည္ပတ္ေအာင္လုပ္ျပီး ကဗ်ာကြန္ဖရင့္အတြက္ မၾကာခဏခရီးထြက္ေလ့ရွိတယ္တဲ့။ ဆန္ဖရန္စၥကို ခေရာ္နီကယ္သတင္းစာအတြက္ ပင္တိုင္ ေရး ေပးေနတယ္လို႔လဲ သိရတယ္။
သူထုတ္ခဲ့တဲ့စာအုပ္ေတြကေတာ့ …
- ကြယ္ေပ်ာက္သြားေသာကမၻာေျမ၏ပံုရိပ္မ်ား (Picture of the Gone World)
- စိတ္ကူးထဲက ယုန္ကြၽန္းတကြၽန္း (A Coney Island of the Mind) –
- သူမ၏ (Her) (1960) –
- ဆန္ဖရန္စၥကိုမွအစျပဳ၍ (Starting from San Francisco) (1961)
- တရားမွ်တမႈကင္းေသာ ျငင္းခုန္မႈမ်ားႏွင့္ ျဖစ္တည္မႈ (Unfair Arguments with Existence) (1963)
- ေန႔တဓူဝကိစၥ (Routines) (1964) -
- အရာဝတၳဳမ်ား၏ လွ်ဳိ႕ဝွက္အဓိပၸါယ္ (The Secret Meaning of Things) (1969)
- တိုင္ရန္နပ္ငွက္မဟုတ္? (Tyrannus Nix?) (1969) –
- မကၠဆီကန္ည (The Mexican Night) (1969) –
- ေဝးလံေဒသမ်ားသို႔ ေနာက္ျပန္ခရီးမ်ား (Back Roads to Far Places) (1971) –
- ဖြင့္ထားေသာအျမင္၊ ဖြင့္ထားေသာ စိတ္ (Open Eye, Open Heart) (1973) တို႔ပဲ ျဖစ္တယ္။