ေက်ာ္ေမာင္(တိုင္းတာေရး) ● ကားေပၚမွာ ကားေပၚမွာ
(မုိးမခ) ဇန္နဝါရီ ၁၅၊ ၂၀၁၇
(မုိးမခ) ဇန္နဝါရီ ၁၅၊ ၂၀၁၇
၂၀၁၆ ခုႏွစ္ျဖစ္တဲ့ မႏွစ္က သၾကၤန္မက်ခင္ ရန္ကုန္ေရာက္တုန္းေရာက္ခိုက္ စာအုပ္ဆိုင္ေတြရွိရာ လွည္းတန္းတ၀ိုက္ ေျခဦး လွည့္မိၿပီးတဲ့ေနာက္ အိမ္ျပန္ဖို႔အတြက္ ဘတ္စ္ကားမွတ္တိုင္ရွိရာကို လူကူးကုံးေက်ာ္တံတားကေန ျဖတ္ကူးခဲ့ပါတယ္။ ည ခုနစ္နာရီ၀န္းက်င္ရွိပါၿပီ။ အေမွာင္ရိပ္က်ေနတဲ့ ေလွကားထစ္ေတြကို ကုံးေက်ာ္တံတားအတက္အဆင္းမွာ ေျခလွမ္းေတြ ေျခမေခ်ာ္ေအာင္ သတိထားလွမ္းျဖစ္ပါတယ္။ ဘတ္စ္ကားစီးၿပီးသြားရမယ့္ေနရာက အင္းစိန္ပန္းျခံမွတ္တုိင္။ ညစာကလည္း မစားရေသး။ အိမ္ေရာက္မွ တ၀ႀကီးစားမယ္လို႔ စိတ္ထဲမွာ ခဲထားလိုက္ပါတယ္။
မီးပြိဳင့္စိမ္းရာကေန ေမာင္းထြက္လာၾကတဲ့ ဘတ္စ္ကားမ်ားဟာ မွတ္တိုင္လို႔ ဆိုရမယ့္ ေနရာကို သူ႔ထက္ငါ ဦးေအာင္ ရပ္ကာ ခရီးသည္ကို အၿပိဳင္အဆိုင္ေခၚၾကပါတယ္။ လိုင္းကားစီးခရီးသည္ေတြဟာ ကားအတက္အဆင္းလုပ္တဲ့ တံခါးေပါက္ ရဲ႕ သံတိုင္လက္ကိုင္ကို ညာဖက္ကကုိုင္ကာ တျဖည္းျဖည္းေရြ႕ေနတဲ့ကားေတြေပၚ ကားစပယ္ယာရဲ႕ အကူအညီနဲ႔ ေစြ႔ကနဲ ေစြ႔ကနဲ တက္သြားၾကတာ ျမင္မိပါတယ္။ လ်င္ျမန္ဖ်တ္လတ္တဲ့ ကားစီးခရီးသည္ေတြကို စိတ္ထဲမွ ခ်ီးက်ဴးမိပါတယ္။ တခ်ိဳ႕ ခရီးသည္မ်ားဆို ကားဘီးအေတာ္ေလးလွိမ့္ေနတဲ့အခ်ိန္မွာေတာင္ အသာေလးခုန္တက္ႏုိင္ၾကတာေတြ႔ရပါတယ္။
မီးပြိဳင့္သုံးခါေလာက္ စိမ္းၿပီးတဲ့အခါမွာမွ စီးရမယ့္ ယာဥ္လိုင္းနံပါတ္ေရးထားတဲ့ဘတ္စ္ကားက ဆိုက္လာပါတယ္။ ကားဘီး ေလးဘီးစလုံး ကတၱရာလမ္းေပၚ ရပ္ေနတုန္းမွာမွ ကားေပၚတက္ခဲ့တာျဖစ္ပါတယ္။ ကားတက္ကားဆင္း ကၽြမ္းက်င္သူ အဆင့္ကေန ေလ့က်င့္မွဳအား နည္းသြားတဲ့အတြက္ ပညာသင္ဘ၀ကို ျပန္ေရာက္သြားၿပီဆိုတာ သိလိုက္ရတဲ့အေျခအေနပါပဲ။ ဒါမ်ိဳးကလည္း အေလ့အက်င့္ျဖစ္ေအာင္ ျပဳလုပ္ေနမွ တစတစတိုးတက္လာတဲ့ ပညာရပ္တရပ္ျဖစ္ပါတယ္။ ေနရာလြတ္ေတြ လည္း ရွိတဲ့အတြက္ ကားေပၚတက္ၿပီး ႏွစ္ေယာက္တြဲခုံက လြတ္တဲ့ဖက္မွာ ထိုင္လိုက္ပါတယ္။ ျပတင္းေပါက္ဘက္မွာက လူငယ္တစ္ေယာက္ထိုင္ေနၿပီး ဖုန္းမွာ နားၾကပ္ေလးတပ္ သီခ်င္းနားေထာင္ကာ ၿငိမ့္ေနပုံရပါတယ္။
ရန္ကုန္အျမန္ယာဥ္လို႔ ေခၚတဲ့ လိုင္းကားေတြေနာက္ကေန ေျခနင္းခုံမွာ ေျခေထာက္တဖက္စာ ေျခခ်ဖို႔ေနရာရယ္၊ လက္တဖက္စာ တြယ္ဖို႔ေနရာရရင္ကိုပဲ ဟိုးတစ္ခ်ိန္တစ္ခါတုန္းကဆို အေၾကာက္အရြံ႕မရွိ ေပ်ာ္ေပ်ာ္ႀကီး တြယ္စီးခဲ့ဖူး တာျဖစ္ပါတယ္။ အတြယ္ေတြ ေခါင္းေလးေတြ ငံု႔မယ္လို႔ ယာဥ္ေနာက္လိုက္ (ေခၚ) ကားစပယ္ယာက သတိေပးရင္ ဒူးေလး ေတြေကြးၿပီး ကားေခါင္မိုးမေက်ာ္ေအာင္ ေခါင္းေလးေတြ ငုံ႔ကာ ယာဥ္ထိန္းရဲရဲ႕ ဖမ္းဆီးခံရမွဳက လြတ္ေအာင္ ၾကံေဆာင္ေပးခဲ့ တာကလည္း အေတာ္ဟုတ္လွၿပီလို႔ အထင္ေရာက္ေစခဲ့ပါတယ္။
လွည္းတန္းမွတ္တိုင္က မထြက္ခင္မွာဘဲ ဘယ္ဖက္ေၾကာရွိ လုိင္းကားတစ္စီးက မွတ္တိုင္၀င္ရပ္ဖို႔ ျပင္ပါတယ္။ အဲဒီကားေပၚ က ယာဥ္ေနာက္လိုက္ရဲ႕ သူ႔ကားဆရာကို လွမ္းေျပာလိုက္တဲ့စကားကိုၾကားမွ ကိုယ္စီးေနတဲ့ကားကို ေခၚတာမွန္း ျပန္အမွတ္ရမိပါတယ္။ ယာဥ္ေနာက္လိုက္ေျပာတာက “ဆြဲဆရာေရ ႔ ေဂၚဆယ္ကို ေက်ာ္မယ္”ဆိုတာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဆြဲဆရာေရ႕ ဆိုတာတို႔၊ ေဂၚဆယ္ ဆိုတာတို႔၊ ဗိုက္ပူ ဒါမွမဟုတ္ ခ်က္ႀကီး ဆိုတာတို႔ စသည္ျဖင့္ ႏွစ္အေတာ္ၾကာၾကာ ရွိေနၾက၊ သုံးေနၾကတဲ့စကားလုံးေတြကိုစုေပါင္းကာ လိုင္းကားေ၀ါဟာရမ်ားဆိုၿပီး ျပဳစုၾကဖို႔ေကာင္းပါတယ္။ ေနာက္ပိုင္းဆို ဒီထက္ပိုၿပီး ၿမိဳ႕ျပသယ္ယူပို႔ေဆာင္ေရးဆိုင္ရာ ေ၀ါဟာရအသစ္ေတြ ထြန္းကားလာမယ္လို႔ ေတြးမိပါေသးတယ္။
မွတ္တိုင္ကေန ကားထြက္ထြက္ျခင္းမွာပဲ ယာဥ္္ေနာက္လိုက္က ကားစီးခ လိုက္ေကာက္ပါတယ္။ ဟိုးတစ္ခ်ိန္တုန္းက ကားစီးတဲ့အခါ ကားစီးခအတြက္ ပိုက္ဆံေပးလိုက္ရင္ လက္မွတ္လို႔ ေခၚတဲ့ ေဘာက္ခ်ာစာရြက္ေလးကို ယာဥ္ေနာက္လိုက္က ျပန္ေပးပါတယ္။ “ကားခေတြ လွမ္းပါဦး” လို႔ အခုလိုမေျပာၾကပါ။ “ကားလက္မွတ္ေလးေတြ ၀ယ္ၾကပါ” လို႔ ေျပာပါတယ္။ ကားစီးခ ေပးၿပီးမၿပီး ခရီးသည္ဆီမွာ လက္မွတ္ရွိ မရွိ ဆိုတာကို ၾကည့္ၿပီး အကဲခတ္ၾကပါတယ္။
ၾကံဳဖူးတာမွာ ယာဥ္ေနာက္လိုက္မလိုတဲ့ ဘတ္စ္ကားေပၚတက္တဲ့အခါ ယာဥ္ေမာင္းရွိတဲ့ အေရွ႕တံခါးေပါက္က တက္ရတယ္။ ယာဥ္ေမာင္းကို “Bus Captain” လို႔ အဲဒီအရပ္ေဒသမွာ ညႊန္းၾကပါတယ္။ အေရွ႕ဘက္တံခါးေပါက္ တက္တက္ခ်င္းမွာ ကတ္ကို စက္ေရွ႕မွာ ထားလိုက္ရ တင္လိုက္ရတယ္။ ဒါကို “Tapping” လုပ္တယ္လို႔ ေခၚၾကပါတယ္။ အသံျမည္သြားတယ္။ အသံျမည္သြားတာက အျခားတစ္ဖက္မွာ ရွိတဲ့ Bus captain ၾကားေနရေအာင္ ျဖစ္ပါတယ္။ ကတ္မပါတဲ့သူ၊ ကတ္ထဲမွာ ပိုက္ဆံမရွိတဲ့သူေတြအတြက္ ကားခဖိုး အေၾကြထည့္တဲ့ခြက္ရွိပါတယ္။ က်သင့္သေလာက္ကို ကားကပၸတိန္မ်က္စိေရွ႕ ေမွာက္မွာ ထည့္လိုက္ရပါတယ္။
ဆင္းရမယ့္ေနရာေရာက္လို႔ ကားေပၚက မဆင္းခင္မွာ ကတ္ကို စက္ေရွ႕မွာ ထားလိုက္ရျပန္ပါတယ္။ ကားစီးခ က်သင့္ေငြကို ကတ္ထဲက ႏုတ္သြားပါတယ္။ ကားေပၚတက္စဥ္က “Tapping” မလုပ္ထားခဲ့ဘဲ ကားေပၚကဆင္းတဲ့အခါမွ “Tapping” လုပ္မိရင္ အဲဒီခရီးသည္ကို Bus Captain ဆီကို သြားပါလို႔ စက္က စာတန္းျပပါလိမ့္မယ္။ တနည္းအားျဖင့္ ကားခ ေပးျဖစ္ေအာင္ လုပ္ထားတဲ့ သေဘာပဲျဖစ္ပါတယ္။
ခရီးသည္မ်ားလို႔ တက္လာတဲ့ခရီးသည္ေတြထဲမွာ ကတ္ကို စက္ေပၚမတင္ဘဲ ကားခခိုးစီးတယ္လို႔ “Bus Captain” က သံသယရွိရင္ အဲဒီ သံသယျဖစ္ခံရသူ ခရီးသည္ကို ကတ္သုံးၿပီး မၿပီး၊ ကတ္ဖတ္စက္ေပၚ တင္ၿပီး မၿပီး ေမးႏုိင္ပါတယ္။ ေနာက္ပိုင္းမွာေတာ့ လက္မွတ္စစ္လိုမ်ိဳး ကတ္စစ္တဲ့သူေတြ ကားေတြေပၚ တက္လာၿပီး သူတို႔မွာပါလာတဲ့ ကတ္စစ္ကိရိယာစက္ေလးနဲ႔ စစ္ေဆးၾကပါတယ္။ ကားခလို႔ေျပာလို႔ရတဲ့ ကားစီးကတ္ျပားကို မသုံးဘဲ ဘတ္စ္ကားခိုးစီးတဲ့ခရီးသည္ေတြ၊ အေၾကြေစ့ထည့္မစီးတဲ့ ခရီးသည္ေတြကို စစ္ေဆးေတြ႔ရွိရင္ ဒဏ္ေၾကးခပ္မ်ားမ်ားရိုက္ျခင္းျဖင့္ မွတ္ေလာက္သားေလာက္ေအာင္ ျဖစ္သြားေစပါတယ္။
ေတြးမိတာေလးတစ္ခုက ကားခိုးစီးဖို႔ သိပ္မျဖစ္ႏိုင္တဲ့ အေျခအေနေရာက္ေနတာေတာင္ ဘာေၾကာင့္မ်ား ဒီကတ္ျပားစစ္တဲ့ ဆိုင္ရာ၀န္ထမ္းေတြ ဘတ္စ္ကားစီးၿပီး လုိက္စစ္သလဲဆိုတာကိုပါ။ ေနာက္ပိုင္းမွ ဒါဟာ သူတို႔ေတြမွာ ေရွာင္တခင္စစ္ေဆးတာေတြ ရွိတယ္၊ ေတြ႔ရွိရင္ ျပင္းျပင္းထန္ထန္ ဒဏ္ေငြရိုက္ရုံမက ကားခိုးစီးသူဟာ တျခားခရီးသည္ေတြေရွ႕မွာ အရွက္ရေစတယ္ဆိုတဲ့ အသိကို သိေစလိုလို႔မ်ားလား ဆိုၿပီး ေတြးမိပါတယ္။
တစ္ေခါက္မွာ ခရီးသည္မ်ားမ်ားစားစားပါမလာတဲ့ ဘတ္စ္ကားဟာ ခရီးသည္ထပ္တင္ၿပီးတဲ့အခါ မွတ္တိုင္က မထြက္ဘဲ ကားကပၸတိန္က ကားေမာင္းေနတဲ့ထုိင္ခုံေနရာကေနထလာၿပီး ဘတ္စ္ကားေနာက္ဘက္ပုိင္းကို ေလွ်ာက္သြားပါတယ္။ ကားကပၸတိန္က အမ်ိဳးသမီးပါ။ ကားေမာင္းတဲ့အခါ ေနကာမ်က္မွန္တပ္ၿပီး စတုိင္က်က်နဲ႔ ေမာင္းေလ့ရွိပါတယ္။ သူက ကားေနာက္ဆုံးခုံမွာ ထုိင္ေနတဲ့ လူငယ္တစ္ေယာက္ကို ကားစီးခ ေပးတဲ့ ကတ္ျပား မသုံးရေသးေၾကာင္း၊ “Tapping” မလုပ္ရေသးေၾကာင္း ေအးေအးေဆးေဆး သြားေျပာတာျဖစ္ပါတယ္။ ၿပီးမွ ကားေမာင္းတဲ့ထုိင္ခံုမွာ ျပန္ထိုင္ပါတယ္။ ကားမထြက္ေသးပါ။ ခရီးသည္အားလုံး ၀ိုင္းၾကည့္ၾကတဲ့အတြက္ ဟိုလူငယ္လည္း ကတ္ျပားကို စက္မွာ သြားတင္လိုက္ရပါတယ္။ တီ ဆိုတဲ့ အသံၾကားမွ ကားကိုေမာင္းပါတယ္။
ျပန္ဆက္ရရင္ ကားက လွည္းတန္းမွတ္တုိင္ကေန ထြက္လာပါတယ္။ ေက်ာပိုးအိတ္ကို ထိုင္ေနတဲ့ ထုိင္ခံုေရွ႕ ၾကမ္းျပင္က ေျခေထာက္ႏွစ္ေခ်ာင္းၾကားမွာ ညွပ္ထားလိုက္ပါတယ္။ မတ္တပ္ရပ္စီး ခရီးသည္က ငါးေယာက္ေျခာက္ေယာက္ေလာက္ပဲ ရွိတဲ့အတြက္ ကားေခ်ာင္တယ္လို႔ ေျပာႏုိင္ပါတယ္။ မတ္တပ္ရပ္စီးေနတဲ့ လူငယ္တေယာက္က ေက်ာပိုးအိတ္ကို ေက်ာမွာ ပိုးထားလ်က္သားပါ။ ကားေပၚမွာ ကားစီးတဲ့အခါ ေက်ာပိုးအိတ္ေတြကို ကို္ယ့္ေအာက္တည့္တည့္ ကားၾကမ္းျပင္မွာ ခ်ထားတာဟာ ကိုယ့္အတြက္ေရာ၊ တျခားခရီးသည္ေတြအတြက္ေရာ အဆင္ေျပေစပါတယ္။
ကို္ယ့္အတြက္အဆင္ေျပေစတယ္ဆိုတာက ေက်ာပိုးအိတ္လြယ္ထားတဲ့အခါ ေက်ာပိုးအိတ္ထဲမွာ ထည့္ထားတဲ့ကိြစိကြစေတြေပၚမူတည္ၿပီး အဲဒီေက်ာပိုးအိတ္ကို ထမ္းထားရတာပဲျဖစ္တယ္။ ကားေပၚမွာ မတ္တပ္ရပ္စီးရတဲ့အခါ ၾကာလာရင္ ပုခုံးနာတတ္၊ ခါးနာတတ္၊ ခါးေညာင္းတတ္ျဖစ္တတ္ပါတယ္။ ေနာက္တစ္ခါ လြယ္ထားတဲ့ ေက်ာပိုးအိတ္ရဲ႕ ေနာက္ဘက္ကို မျမင္ႏိုင္တာကလည္း အႏၱရာယ္မ်ားလွပါတယ္။
တျခားခရီးသည္ေတြအတြက္ဆိုတာကေတာ့ ေက်ာပိုးအိတ္ႀကီး တလြယ္လြယ္နဲ႔ လူတစ္ေယာက္ ကားေပၚမွာ ရွိေနရင္ ဟိုလူ႔ထိ ဒီလူ႔ထိနဲ႔ ကားစီးရတာ ဘယ္လိုမွ အဆင္မေျပႏုိင္ဘူး ဆိုတာပါပဲ။ အဲဒီအတြက္ ေက်ာပိုးအိတ္ကို မလြယ္ဘဲ ကိုယ့္ေရွ႕ေအာက္တည့္တည့္မွာ ခ်ထားလိုက္တာ အေကာင္းဆုံးပါပဲ။
ဒါနဲ႔ပတ္သက္လို႔ ေတြ႔ဖူးၾကံဳဖူးတာက မီနီဘတ္စ္လိုင္းကားတစ္စီးေပၚကို ႏိုင္ငံျခားသားခရီးသည္တစ္ေယာက္ တက္လာတဲ့အခါမွာေပါ႔။ သူ႔ေက်ာပိုးအိတ္ကို ကားေပၚမတက္ခင္ကတည္းက လက္ကကုိင္လာၿပီး ကားေပၚေရာက္တဲ့အခါ ကားၾကမ္းျပင္ဆီ ခ်လိုက္တာေတြ႔လိုက္ပါတယ္။ ၿပီးေတာ့ ေက်ာပိုးအိတ္ကို သူ႔ေျခေထာက္ႏွစ္ဖက္နဲ႔ ညွပ္ထားလိုက္ပါတယ္။ ဂ်ပန္လူမ်ိဳးလို႔ ထင္ပါတယ္။ အဲဒီအခါ ေက်ာပိုးအိတ္က တျခားခရီးသည္ေတြအတြက္ စိတ္အေႏွာက္အယွက္ မျဖစ္ေစတဲ့အျပင္ သူ႔အတြက္ကလည္း မတ္တပ္ရပ္စီးတဲ့အခိုက္ ေပါ႔ေပါ႔ပါးပါးျဖစ္သြားတာ ေတြ႔လိုက္ရပါတယ္။ ဘတ္စ္ကားၾကမ္းျပင္ေတာ့ သန္႔စင္ေနဖို႔ လိုတာေပါ႔လို႔လည္း အခုအခါမွာ ေတြးမိပါတယ္။
လူၾကီးတစ္ေယာက္ေျပာခဲ့ဖူးတဲ့ ျဖစ္ရပ္တစ္ခုကို ကားစီးေနရင္းနဲ႔ သြားသတိရမိျပန္ပါတယ္။ သူ တကၠသိုလ္တက္တုန္းက ၾကဳံခဲ့ရတဲ့အျဖစ္အပ်က္တစ္ခုလို႔ေျပာပါတယ္။ အဂၤလိပ္ဘာသာရပ္မွာ အက္ေဆးေရးရတဲ့အခါ “On the bus” ဆိုတဲ့ ေခါင္းစဥ္နဲ႔ အက္ေဆးေရးရတယ္။ အေကာင္းဆုံးအက္ေဆးတစ္ပုဒ္ကို အတန္းထဲမွာ ဆရာက ျပန္လည္ဖတ္ျပပါတယ္။ အက္ေဆးထဲမွာ ေရးထားတာေတြက ကားစီးခရီးသည္ေတြ ကားထဲရွိေနပုံကို သရုပ္ေဖာ္တာေတြ ပါတယ္လို႔ ေျပာပါတယ္။ စာေၾကာင္းတစ္ေၾကာင္းမွာ ဘယ္လိုသရုပ္ေဖာ္ထားသလဲဆိုရင္ “ဘတ္စ္ကားမွာ လိုက္ပါစီးနင္းေနတဲ့ ကားစီးခရီးသည္ေတြဟာ စေကာထဲမွာ ဆီးသီးေတြ အလွိမ့္ခံရသလို ယိမ္းထိုး လူးလွိမ့္ေနၾကရပါတယ္” ဆိုတာ ပါပါတယ္တဲ့။ ကားစီးတုိင္း အဲဒီသရုပ္ေဖာ္ေရးထားပုံ ေျပာထားတာေလးကို အမွတ္ရမိပါတယ္။
ဆင္းရမယ့္ ပန္းျခံမွတ္တုိင္မေရာက္ခင္ မီးပြိဳင့္မိတဲ့အခါ ခရီးသည္ေတြအေတာ္မ်ားမ်ားက ဆင္းခ်င္တဲ့အတြက္ အေပါက္၀နားမွာ ဆင္းမယ္ တျပင္ျပင္ပါ။ ကားစပယ္ယာက ေပးမဆင္းပါ။ မွတ္တိုင္ေရာက္မွ ဆင္းေစပါတယ္။ တစ္ခ်ိဳ႕ခရီးသည္ေတြကေတာ့ ပါးစပ္က ပြစိပြစိေရရြတ္ၿပီး မေက်မနပ္နဲ႔ ဆင္းသြားၾကပါတယ္။
“ရပ္ႀကီးသူတို႔ ဟန္မူပိုမို” ဆိုတဲ့ “ရပ္ႀကီးသူ”သီခ်င္းထဲက အဆိုတစ္ပိုဒ္မွာ “လွည္းေပၚမွာ လွည္းေပၚမွာ လွည္းေပၚမွာ” လို႔ ဆိုထားတာ ပါပါတယ္။ ေခတ္ေတြေျပာင္းလာတဲ့အခါ လွည္းေပၚမွာ မဟုတ္ေတာ့ဘဲ ကားေပၚမွာ ျဖစ္တဲ့အတြက္ ေျမေပၚေျခခ်မိတာနဲ႔ ညဖက္မွာ တိုက္ခတ္လာတဲ့ ေလေျပေအးရဲ႕ ႏွဳတ္ဆက္မွဳကို ခံစားရင္း စည္း၀ါးမပါ ဆိုင္းမပါဗုံမဆင့္ပါဘဲ “ကားေပၚမွာ ကားေပၚမွာ ကားေပၚမွာ” လို႔ တိုးတိုးေလး သီဆိုမိပါေတာ့တယ္။ ဓါတ္မီးတုိင္ မွိန္မွိန္ေအာက္မွာ ေစ်းေရာင္းေနသူေတြ၊ လမ္းေလွ်ာက္ေနသူေတြ၊ ကားေစာင့္ေနသူေတြနဲ႔ အိမ္အျပန္ညဟာ ဆာေလာင္မွဳအျပည့္ရွိစြာပဲ လန္းဆန္းတက္ၾကြေနပါေတာ့တယ္။