ေအာင္ၿငိမ္းခ်မ္း (Mynamr Now) ● ေတာဆင္႐ိုင္းေတြရဲ႕ စားက်က္သစ္
(မုိးမခ) ဇန္နဝါရီ ၃၁၊ ၂၀၁၇
(မုိးမခ) ဇန္နဝါရီ ၃၁၊ ၂၀၁၇
ျမစ္ဝကြၽန္းေပၚေဒသ ေတာဆင္ေတြဟာ လူေတြရဲ႕အစားအစာကို ႏွစ္သက္လာၾကၿပီး စပါးရိတ္သိမ္းခ်ိန္မွာ လယ္ကြင္းထဲ ေရာက္လာတတ္ၾကပါတယ္။
ေငြေဆာင္ (Myanmar Now) - ဧရာဝတီတိုင္းေဒသႀကီး၊ ေငြေဆာင္ၿမဳိ႕က ဦးေပါက္စရဲ႕ လယ္ကြင္းထဲ စိုက္ထားတဲ့ စပါးပင္ေတြကို လူနဲ႔ဆင္ ဦးတဲ့သူယူရသလို ျဖစ္ေနတာ ႏွစ္အေတာ္ၾကာပါၿပီ။ ေတာဆင္ရိုင္းေတြ အကုန္လံုး ဝင္စားသြားလို႔ စပါးတစ္ပင္မွ မရိတ္လိုက္ရတဲ့ႏွစ္ေတာင္ ရိွခဲ့ဖူးပါတယ္။
ႏိုဝင္ဘာ လလယ္ပိုင္း ညဘက္ လယ္ကြင္းထဲ ေရာက္လာတဲ့ ေတာဆင္ရိုင္း ၉ ေကာင္ကေတာ့ မနက္မွ ျပန္သြားတယ္၊ သူ႔စပါးခင္း ၆ ဧကထဲက ၁ ဧက နီးပါး ပ်က္စီးသြားတယ္လို႔ ဦးေပါက္စက ဆိုပါတယ္။
ကခ်င္ျပည္နယ္၊ မုိးညွင္းၿမိဳ႕နယ္ေဒသခံတို႔ရဲ႕ သယ္ယူပို႔ေဆာင္ေရးလုပ္ငန္းသံုး
“သူတု႔ိက အုပ္နဲ႔လာတာဆိုေတာ့ ကြၽန္ေတာ္တုိ႔က တုိးမလိုက္ရဲဘူးေလ။ အဲဒီညကေတာ့ ဒီအတိုင္း ေအာ္ရင္းဟစ္ရင္းနဲ႔ပဲ မုိးလင္းသြားတာပဲ။ သူတုိ႔လည္း မုိးလင္းမွပဲ ျပန္သြားတယ္” လို႔ ဘူးကြဲႀကီးရြာသား ၅၂ နွစ္အရြယ္ လယ္သမားႀကီး ဦးေပါက္ စက စိတ္ပ်က္လက္ပ်က္ ညည္းညဴပါတယ္။
ေတာထဲမွာ အရြယ္အစားအႀကီးမားဆံုးသတၱဝါျဖစ္တဲ့ ဆင္ရိုင္းေတြဟာ အစာေရစာေပါမ်ားတဲ့ေနရာမ်ားကို ေရႊြ႕ေျပာင္း က်က္စားၾကရာကေန လူေတြနဲ႔နီးတဲ့ေနရာကို ႏွစ္စဥ္ ေရာက္လာၾကပါၿပီ။ သူတို႔ ေရာက္လာတတ္တာကေတာ့ စပါးရင့္မွည့္ခ်ိန္၊ စပါးေပၚခ်ိန္ေတြမွာပါ။
ဆင္ေတြက အစားအေသာက္ရဖို႔ စပါးခင္း၊ ငွက္ေပ်ာခင္းထဲ ေရာက္လာသလို လူေတြကလည္း ပင္ပင္ပန္းပန္း အခ်ိန္ယူ စိုက္ပ်ဳိးထားတဲ့ သီးႏွံေတြ ပ်က္စီးဆံုးရံႈးျခင္းမရွိေစေရးအတြက္ ေျခာက္လွန္႔ေမာင္းထုတ္ရတဲ့အတြက္ လူ နဲ႔ ဆင္ ထိပ္တိုက္ေတြ႔လာၾကပါေတာ့တယ္။
● စားက်က္သစ္
သက္တမ္း ၆ဝ ခန္႔အထိ ေနထိုင္ႏိုင္ၾကတဲ့ ေတာဆင္ရိုင္းေတြဟာ ေလးငါးေကာင္ကေန ေကာင္ေရ ၈ဝ ခန္႔အထိ အုပ္စုဖြဲ႔ေနေလ့ရွိၾကပါတယ္။ လမ္းေလွ်ာက္ႏႈန္းက တစ္နာရီကို တစ္မိုင္ခဲြ အနည္းဆံုး ရိွၿပီး တစ္ရွိန္ထုိး ေျပးလိုက္ရင္ ျမန္ႏႈန္းက မုိင္ ၃ဝ ခန္႔အထိ ရိွပါတယ္။
ေတာဆင္ရိုင္းအႏၱရာယ္အဆုိးရြားဆံုး ရင္ဆုိင္ေနရတဲ့ ေဒသမ်ားထဲမွာ ပဲခူး၊ ရန္ကုန္၊ ဧရာဝတီ၊ ရခုိင္ အစရိွတဲ့ ျပည္နယ္၊ တုိင္းေဒသႀကီးေတြ ပါဝင္ပါတယ္။ တစ္ႏိုင္ငံလံုးမွာ ေတာဆင္ ေကာင္ေရ ၂,ဝဝဝ ကေန၂,၅ဝဝ ၾကား ရိွမယ္လို႔ သစ္ေတာဌာနက ခန္႔မွန္းပါတယ္။
ေတာဆင္ရိုင္းက စားက်က္မေကာင္းေတာ့ရင္ စားစရာရိွတဲ့ေနရာကို ေရႊ႕တတ္ၾကတယ္လို႔ သစ္ေတာဌာန ညႊန္ၾကားေရးမွဴး ဦးမ်ဳိးမင္းက ေျပာပါတယ္။
“စပါးခင္းတုိ႔ ငွက္ေပ်ာခင္းတို႔ကို ဝင္စားလို႔ အဆင္ေျပတယ္ ဆုိရင္ အဲဒါဆုိရင္ သူတို႔က မွတ္ထားတယ္ဗ်။ ဒီေနရာဟာ သူတုိ႔အတြက္ အစာေထာက္ပံ့ႏုိင္တယ္ေပါ့။ ဒါေၾကာင့္ ေနာက္နွစ္ ေနာက္နွစ္ေတြက်ရင္လည္း သူတို႔က ဒီလမ္းေၾကာင္းအတုိင္းပဲ ခ်ဥ္းကပ္ေလ့ရွိတယ္” လို႔ သစ္ေတာဌာန ညႊန္ၾကားေရးမွဴး ရွင္းျပပါတယ္။
ေတာဆင္ေတြက အစားအေသာက္ေနထုိင္ပံုေတြ ေျပာင္းလာတယ္၊ လူေတြစိုက္ပ်ဳိးထားတဲ့သီးနွံေတြကို ရိွတဲ့ေနရာဟာ သူတုိ႔ႏွစ္သက္တဲ့ စားက်က္ ျဖစ္လာတယ္လို႔ ဦးမ်ဳိးမင္းက သံုးသပ္ပါတယ္။ သားငွက္ထိန္းသိမ္းေရးအဖြဲ႔ (Wildlife Conservation Society - WCS) အႀကီးတန္းနည္းပညာညိွႏိုင္းေရးမွဴး ဦးေစာထူးသာဖိုးကလည္း အလားတူ ေျပာပါတယ္။
“စားဖူးသြားရင္ေတာ့ ဒီရာသီေရာက္ရင္ ဘယ္ေနရာမွာေတာ့ စားေကာင္းေသာက္ဖြယ္ေတြရွိၿပီ ဆိုၿပီး အဲဒီအခ်ိန္မွာ သူတုိ႔က ဆင္းစားေတာ့တာပဲ ” လို႔ ဦးေစာထူးသာဖိုးက ဆိုပါတယ္။
ကမၻာ့ ေတာ႐ိုင္းသဘာဝေစာင့္ေ႐ွာက္ေရး ရန္ပံုေငြအဖြဲ႔ (World Wildlife Fund – WWF) ရဲ႕ ျမန္မာႏိုင္ငံဆိုင္ရာ တာဝန္ခံ Mr. Christy Williams က ဆင္ေတြဟာ ျမက္၊ သစ္ေခါက္၊ သစ္ရြက္ေတြနဲ႔ အျခားအညြန္႔ေတြကို စားတယ္၊ ျမက္ကေတာ့ သူတို႔အတြက္ အဓိက အစားအစာျဖစ္တယ္ လို႔ ေျပာပါတယ္။
"လူသားေတြဟာ ႏွစ္ေထာင္ေပါင္းမ်ားစြာကစၿပီး ျမက္အမ်ဳိးအႏြယ္ေတြျဖစ္တဲ့ စပါး၊ ၾကံ နဲ႔ ဂ်ဳံတို႔လို အပင္ေတြကို စုိက္ပ်ဳိးလာတာပါ၊ ဆင္ေတြရဲ႕ မ်က္လံုးနဲ႔ အသိဉာဏ္ထဲမွာေတာ့ ဒီစိုက္ခင္းေတြဟာ ျမက္ခင္းေတြ ျဖစ္ေနတတ္တယ္။ စပါး၊ ၾကံနဲ႔ ဂ်ဳံပင္ေတြက အရသာရိွတယ္၊ အာဟာရရွိတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ဆင္ေတြက အျခားအပင္႐ိုင္းေတြနဲ႔ ႏႈိင္းယွဥ္ရင္ ပိုအရသာရွိတဲ့ ဒီအပင္ေတြကို ပိုႀကဳိက္ၾကတာပါ"လို႔ ဆင္ေတြအေၾကာင္း အထူးျပဳ ေလ့လာထားတဲ့ Mr. Christy Williams က ရွင္းျပပါတယ္။
"ဒါေၾကာင့္ လူေတြက ေတာေတြကိုရွင္းၿပီး စပါးလိုေကာက္ပဲသီးႏွံေတြကို စိုက္ပ်ဳိးတဲ့ေနရာေတြမွာ ဆင္ေတြက ဒီအပင္ေတြရဲ႕ အရသာကုိသိၿပီး ဝင္စားဖို႔ ဘူးကြဲႀကီးလို ရြာမ်ဳိးကို ဝင္လာတာျဖစ္ပါတယ္"
● ဆင္ေမာင္းျခင္း
ေငြေဆာင္မွာေတာ့ ရြာသားေတြက ဆင္အႏၱရာယ္ကိုကာကြယ္ဖို႔အတြက္ စုေပါင္း လုပ္ေဆာင္ေနၾကတာ ေတြ႔ရပါတယ္။ ကိုယ့္နည္းကိုယ့္ဟန္နဲ႔ ကာကြယ္ေနၾကတဲ့ နည္းလမ္းေတြထဲမွာ ညတုိင္းနီးပါး လယ္ေစာင့္တဲမွာ အိပ္ေစာင့္ၿပီး အနီးအနားကို ဆင္ေရာက္မလာႏုိင္ေအာင္ ဝါးလက္ခုပ္အႀကီးစားေတြနဲ႔ တီးခတ္ ေျခာက္လွန္႔တာ၊ ဆင္ လာေနက်လမ္းေၾကာင္းမ်ားမွာ အတားအဆီးမ်ားျပဳလုပ္တာတို႔ ပါဝင္ပါတယ္။
ေန႔ခင္းဘက္မွာ ဆင္ရိုင္းေတြက ေတာထဲမွာပဲ က်က္စားၾကၿပီး ညေရာက္မွ စပါးခင္း၊ ငွက္ေပ်ာခင္းေတြထဲ ဝင္ေရာက္ၾကတာပါ။ လူေတြအိပ္ေမာက်ခ်ိန္မွာ ေရာက္လာတတ္တာေၾကာင့္ သူတုိ႔ကိုျပန္လည္ေျခာက္လွန္႔ဖို႔ အေျခအေန မေပးပါဘူး။ အသက္အႏၱရာယ္အတြက္ ကိုယ္လြတ္ရုန္း ေျပးရပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ဆင္ရိုင္းမ်ား ေတာထဲက ထြက္လာတဲ့အခါ ႀကိဳတင္သိရွိႏိုင္ဖို႔ ဆိုၿပီး သူတို႔လာတတ္တဲ့ လမ္းေၾကာင္းမွာ အသံ “ေထာင္ေခ်ာက္”ေတြ ဆင္ထားၾကတာမ်ဳိးကို ေငြေဆာင္ေဒသမွာ ေတြ႔ရမွာပါ။
“ဆင္ဝင္လာခဲ့ရင္ ဆင္ဆိုတာက သူ႔ေရွ႕မွာ တားေနရင္မရဘူးေလ၊ ဆြဲခ်ုဳိးပစ္မွာ ခ်ဳိးတဲ့အခါက်ေတာ့ ဝါးလံုးအေျခာက္ဆုိေတာ့ ေျဖာင္းခနဲ အသံ ၾကားရတယ္။ ဝါးလံုးက်ဳိးတဲ့အသံၾကားရင္ ဒါက ဆင္ လာၿပီဆိုတာ ကြၽန္ေတာ္တုိ႔က တတ္အပ္သိတယ္္။ ျဗဳန္းစားႀကီးဆိုရင္ မသိဘူး” လို႔ ဦးေပါက္စက ဆင္လာေလ့ရွိတဲ့ ေတာင္ေစာင္းနွစ္ခု ၾကားကလမ္းမွာ ကန္႔လန္႔ျဖတ္ တန္းထားတဲ့ ဝါးလံုးေျခာက္တစ္လံုးကိုျပၿပီး ရွင္းျပပါတယ္။
စပါးခင္းေတြကို အေပၚစီးကေနလွမ္းျမင္နိုင္တဲ့ ေတာင္ေစာင္းေလးမွာ ခုိင္ခုိင္ခန္႔ခန္႔ ေဆာက္လုပ္ထားတဲ့ ဦးေပါက္စရဲ႕ လယ္ေစာင့္တဲဝန္းက်င္မွာေတာ့ ဆင္ေတြႏွစ္သက္တဲ့ ငွက္ေပ်ာပင္တန္းေတြ ရိွေနပါတယ္။ တဲရဲ႕ ဆယ္ေပခန္႔အကြာမွာ ဝါးလံုး ခပ္ႀကီးႀကီး တစ္လံုးကို ဝါးလက္ခုပ္ပံု ျပဳလုပ္ထားပါတယ္။
“ကြၽန္ေတာ္တုိ႔က ဒီတဲေလးရဲ႕အစြန္နားမွာေနတယ္။ တစ္ညလံုး အိပ္ရာကေန ဝါးလက္ခုပ္အသံျမည္ေအာင္ ဒီႀကိဳးေလးကိုဆြဲၿပီးေတာ့ ဆင္ကို လွန္႔တာေပါ့” ဟု ဦးေပါက္စက ေျပာၿပီး ဝါးလက္ခုပ္မွာ ခ်ည္ေနွာင္ထားတဲ့ ႀကိဳးကိုဆြဲၿပီး ဝါးလက္ခုပ္ တီးျပပါတယ္။
ဧရာဝတီတုိင္းေဒသႀကီး၊ ျမန္မာ့သစ္လုပ္ငန္းရဲ႕ ဆင္ေဆးကု ဆရာဝန္ ေဒါက္တာမ်ဳိးမင္းေအာင္က ဆင္အႏၱရာယ္ ကာကြယ္တဲ့ နည္းလမ္းေတြထဲမွာ ေဗ်ာက္အုိးေဖာက္ျခင္း၊ ငရုပ္သီးအေညွာ္တုိက္ျခင္းတို႔ ပါဝင္တယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။
“ေနာက္တစ္ခုကေတာ့ ပ်ားေမြးျမဴလို႔ ရတယ္။ ပ်ားကို ဆင္ကေၾကာက္တယ္။ အဲဒီလို ဆင္လာမဲ့လမ္းေတြမွာ ေဒသခံေတြက ပ်ားေတြေမြးၿပီးေတာ့ ပ်ားၿခံစည္းရိုးလိုမ်ဳိး လုပ္မယ္ဆုိရင္လည္း ဆင္အႏၱရာယ္က ကင္းႏိုင္တယ္” လို႔ ေျပာပါတယ္။
Mr. Christy Williams ကေတာ့ ဆင္ေတြႀကိဳက္တတ္တဲ့ အစားအစာေတြ စိုက္တာကို ေလွ်ာ့ခ်ၿပီး သူတို႔မႀကိဳက္တတ္တာေတြကို စိုက္ဖို႔ အႀကံျပဳပါတယ္။
ဆူးပါတဲ့အပင္၊ ငရုပ္ပင္၊ ေရာ္ဘာပင္တို႔ကို စပါးခင္းေဘး ကာရံစုိက္ပ်ဳိးျခင္း၊ တူးေျမာင္းတူးျခင္း၊ မီးထြန္းျခင္း၊ အခ်က္ေပးကိရိယာ တပ္ဆင္ျခင္း စတဲ့ နည္းလမ္းမ်ားစြာလည္း ရွိေနေၾကာင္း ဆင္အေၾကာင္း ေလ့လာသူတို႔က ဆိုပါတယ္။
WCS အရာရိွတစ္ေယာက္ျဖစ္တဲ့ ဦးေစာထူးသာဖုိးကေတာ့ “နည္းလမ္းအမ်ဳိးမ်ဳိးက အားသာခ်က္ရွိသလို အားနည္းခ်က္ေတြလည္း ရွိေနတာပဲ၊ အဓိကကေတာ့ လူအင္အား၊ ေငြေၾကးနဲ႔ နည္းပညာ အားလံုး လိုအပ္တယ္ ” လို႔ ဆိုပါတယ္။
● ၿမဳိ႕ဆင္နဲ႔ ေတာဆင္
ဆင္ရိုင္းေတြကို ေမာင္းထုတ္ရာမွာ သစ္ထုတ္လုပ္ငန္းမွာ အႀကီးအက်ယ္ အသံုးျပဳေနတဲ့ ဆင္ေတြကလည္း အင္မတန္ အသံုးဝင္ပါတယ္။ အဲဒီလုိဆင္မ်ဳိးကိုေတာ့ ကြန္ဂ်ီဆင္လို႔ ေခၚၾကတာပါ။ ဆင္ရိုင္းအႏၱရာယ္ ရင္ဆုိင္ေနရတဲ့ ဘူးကြဲႀကီးအပါအဝင္ ရြာတခ်ဳိ႕ကေတာ့ ျမန္မာ့သစ္လုပ္ငန္း၊ သစ္ထုတ္လုပ္ေရးဌာနက ေစလႊတ္တဲ့ ဆင္ထိန္းသူတခ်ဳိ႕နဲ႔ ဆင္လိမၼာ သံုးေကာင္ရဲ႕ အကူအညီ ရေနပါတယ္။
ဒီလိုအေျခအေနမွာပဲ ရြာနဲ႔ သိပ္မေဝးတဲ့ေဒသမွာ ဆင္ရိုင္းတခ်ဳိ႕ က်န္ေနေသးတယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။
သယံဇာတနွင့္ သဘာဝပတ္ဝန္းက်င္ထိန္းသိမ္းေရး ဝန္ႀကီးဌာနရဲ႕ သစ္လုပ္ငန္းဌာနွ ဒုတိယ အေထြေထြမန္ေနဂ်ာ ဦးညီညီထြန္းက အေရးေပၚဆင္ပဋိပကၡေျဖရွင္းေရးအဖြဲ႔ေတြ ဖြဲ႔စည္းထားၿပီးၿပီလို႔ ေျပာပါတယ္။ ရပ္ရြာအဖြဲ႔အစည္းေတြ၊ အာဏာပိုင္ေတြ အေၾကာင္းၾကားလာရင္ေတာ့ အကူအညီလိုတဲ့ ေနရာကို ကြန္ဂ်ီဆင္ေတြနဲ႔အတူ အေရာက္သြားဖို႔ အဆင္သင့္ပါပဲလို႔ သူက ဆက္ေျပာပါတယ္။
ၿပီးခဲ့တဲ့ႏွစ္အတြင္း သစ္လုပ္ငန္းဌာနရဲ႕ ကူညီမႈေၾကာင့္ ေဒသတြင္းမွာ ဆင္အႏၱရာယ္ ေလ်ာ့က်ခဲ့ပါတယ္။
ေဒါက္တာမ်ဳိးမင္းေအာင္ကေတာ့ ဧရာဝတီတုိင္းေဒသႀကီးမွာ ကြန္ဂ်ီဆင္ ၅ ေကာင္ပဲ ရွိတယ္၊ ေနာက္ထပ္ ၄ ေကာင္ေလာက္ေတာ့ ရိွသင့္တယ္လို႔ ယူဆပါတယ္။
လမ္းသစ္ေဖာက္၊ ေရေလွာင္တမံေဆာက္၊ သစ္ထုတ္ စသျဖင့္ လူေတြေၾကာင့္ ျဖစ္ေပၚလာတဲ့ သစ္ေတာျပဳန္းတီးမႈ မ်ားလာၿပီး ဆင္ေတြအတြက္ ေတာတြင္း အစာေရစာ ရွားပါးလာပါၿပီ။ ရလဒ္ကေတာ့ ေတာဆင္ေတြဟာ သူတုိ႔ရွာေဖြ ေတြ႔ရွိထားတဲ့ စားက်က္ေျမအသစ္ရွိရာ စပါးခင္းေတြဆီကို ေရာက္လာေတာ့တာပါပဲ။ ဒီလိုေရာက္လာတာကလည္း နွစ္စဥ္ ပြင့္လင္းရာသီေရာက္တုိင္းပါပဲ။
ဒီႏွစ္ပိုင္းမွာ စပါးခင္းေတြ ဖ်က္ဆီးခံရမႈ ပိုမ်ားလာတာေၾကာင့္ ေငြေဆာင္က လယ္သမားႀကီး ဦးေပါက္စကေတာ့ စပါးပင္ေတြကိုသာမက လယ္ကြက္ကိုပါ စြန္႔လႊတ္လိုက္ဖို႔ စဥ္းစားေနပါတယ္။
“ဝယ္သူရွိရင္ ေရာင္းလိုက္ေတာ့မယ္လို႔ေတာင္ စဥ္းစားထားပါတယ္ဗ်ာ။ ဘာလုိ႔လဲ ဆိုေတာ့ အသက္အႏၱရာယ္ အင္မတန္ ရွိေနတယ္။ ေနာက္နွစ္လည္း ဆင္ေတြ ထပ္မလာဘူးလို႔ ယူဆလို႔မရဘူး။ လာဦးမွာပဲ” လို႔ ဦးေပါက္စက ေျပာလုိက္ပါတယ္။ ။