ၿဖိဳးသီဟခ်ိဳ (Myanmar Now) ● အင္းေလးကန္မွာ စိုက္ပ်ဳိးေရးအစား တျခားလုပ္ငန္းေတြ ေျပာင္းလဲလုပ္ကိုင္သင့္တယ္ (အင္တာဗ်ဴး)
(မုိးမခ) ဇန္နဝါရီ ၄၊ ၂၀၁၇
(မုိးမခ) ဇန္နဝါရီ ၄၊ ၂၀၁၇
ေညာင္ေရႊ (Myanmar Now) - စိုက္ပ်ဳိးေရးလုပ္ကိုင္တဲ့ အင္းေလးေဒသခံ အမ်ားအျပားကို တျခား အလုပ္အကိုင္ေတြ ေျပာင္းလဲလုပ္ကိုင္ေစခ်င္တယ္လို႔ ရွမ္းျပည္နယ္အစိုးရ အင္းသား တိုင္းရင္းသားလူမ်ိဳးေရးရာ ဝန္ႀကီး ေဒါက္တာ ဦးထြန္း လိႈင္က ေျပာပါတယ္။
အင္းေလးကန္ေဒသဟာ တျခားေဒသထက္ ပိုးသတ္ေဆး၊ ဓာတ္ေျမၾသဇာ ပိုမိုသံုးစဲြရတာေၾကာင့္ စိုက္ပ်ဳိးေရးသမားတို႔ရဲဲ႕ က်န္းမာေရး၊ အင္းေလးကန္ ေရရွည္တည္တန္႔မႈတို႔ကို ထိခိုက္ႏိုင္ပါတယ္။
မၾကာေသးခင္က ေဒါက္တာ ဦးထြန္းလိႈင္နဲ႔ ေတြ႔ဆံုရာမွာ သူက အင္းေလးေဒသ အသက္ေမြးဝမ္းေက်ာင္း လုပ္ငန္း၊ စီးပြားေရး၊ က်န္းမာေရး၊ အင္းေလးကန္ေဒသခံတို႔ရဲ႕ အခက္အခဲမ်ားအေၾကာင္းကို ေျပာျပထားပါတယ္။
ေမး။ ။ အင္းေလးေဒသ စိုက္ပ်ဳိးေရးအေျခအေနက ဘယ္လို ရိွေနပါသလဲ။
ေျဖ။ ။ အဓိကစိုက္ပ်ိဳးတာက ခရမ္းခ်ဥ္သီး ျဖစ္ပါတယ္။ ဝင္ေငြအမ်ားဆံုးနဲ႔ အင္းေလးေဒသခံေတြအမ်ားဆံုး လုပ္ကိုင္တဲ့ စိုက္ပ်ိဳးေရး လုပ္ငန္းျဖစ္ပါတယ္။ ေနာက္တစ္ခုက ဟင္းသီးဟင္းရြက္ စိုက္ပ်ိဳးေရးကလည္း အင္မတန္အားထားရတဲ့ လုပ္ငန္းပါ။ ေျပာင္းနဲ႔ေျမပဲ၊ ႀကံတို႔လည္း စိုက္ပ်ိဳးၾကပါတယ္။ အင္းေလးကန္အုပ္ခ်ဳပ္ေရးအဖြဲ႔မွာ ဥပေဒတိတိက်က်မရွိေသး ေတာ့ ဥပေဒကို ေရးဆြဲေနပါတယ္။ အရင္ကေတာ့ ေရနဂို၊ ဘာဖာဧရိယာ၊ ဝါးတားရွစ္ ဧရိယာ ဆိုၿပီး ၃ ခု ထားပါတယ္။ ဇုန္နယ္ကို ၅ ခုေလာက္ထားရင္ ေကာင္းမယ္ဆိုၿပီးေတာ့ ကြ်န္ေတာ္ အႀကံျပဳထားပါတယ္။ ဒါကေတာ့ အင္းေလးေရ သက္သက္ ဧရိယာေပါ့။ အဲဒီအျပင္ဘက္ ကြ်န္းေမ်ာ အရိုင္းနဲ႔ စုိက္ပ်ိဳးတဲ့ ဧရိယာမွာ ဆိုရင္ေတာ့ လူေနအိမ္ေျခရွိေနတယ္၊ ေရထဲမွာေနတဲ့ အိမ္ေတြ။ ေနာက္တစ္ေနရာက လယ္ေတြစိုက္ပ်ိဳးတဲ့ေနရာ။ လယ္ထက္ျမင့္သြားတဲ့ ေနရာမွာ ဥယ်ာဥ္စိုက္ တဲ့ေနရာ။ ဥယ်ာဥ္စိုက္တဲ့ေနရာရဲ႕ အျပင္ဘက္မွာ ဆိုရင္ ကားလမ္း။ ကားလမ္းရဲ႕ အျပင္ဘက္မွာက သစ္ေတာ ဧရိယာ။ ဒါက ေညာင္ေရႊၿမိဳ႕နယ္ အင္းေလးေဒသရဲ႕ ပကတိ ေျမအေနအထားေပါ့။ ေရနဂို ဧရိယာကိုေတာ့ ကြ်န္ေတာ္တို႔လံုးဝ အထိခံလို႔မျဖစ္ေတာ့ အေနအထားမွာ ရွိပါတယ္။ ကြ်န္းေမ်ာ စိုက္ခင္းေတြက ေရဧရိယာကို ခ်ဲ႕လာခဲ့ရင္ေတာ့ အင္းေလးကန္ဆိုတာ ကြ်န္းေမ်ာႀကီးပါလားဆိုၿပီး ျဖစ္သြားပါလိမ့္မယ္။ ကြ်န္ေတာ္တို႔ လံုးဝ ခြင့္ျပဳလို႔မရတဲ့ ကိစၥ ျဖစ္ပါတယ္။
ေမး။ ။ ကြ်န္းေမ်ာစိုက္ခင္းေတြဟာ ေျမျပင္စိုက္ခင္းေတြထက္ ဓာတ္ေျမၾသဇာ၊ ပိုးသတ္ေဆး ပိုၿပီး သံုးစြဲေနရတာေၾကာင့္ ဘယ္လိုမ်ဳိး ထိခိုက္မႈေတြ ရိွလာႏိုင္ပါသလဲ။
ေျဖ။ ။ ထိခိုက္တာနဲ႔ပတ္သက္ၿပီးေတာ့ ပညာရွင္ေတြေျပာၾကတာေပါ့။ ခရမ္းခ်ဥ္သီးက ရာသီခ်ိန္ ကာလမွာဆို တစ္ရက္ ကို ဆယ္ဘီးကား အစီး ၂ဝ ေလာက္ထိနဲ႔ကို တင္ပို႔ေနရပါတယ္။ အထြက္နည္းတဲ့ ရာသီမွာေတာ့ ဆယ္ဘီးကား ၁ စီးကေန ၅စီးထိ ရွိပါတယ္။ ပိုးသတ္ေဆးနဲ႔ ပတ္သက္လို႔ကေတာ့ အႏၱရာယ္ရွိတာကို မသိတာ မဟုတ္ဘူးဗ်၊ သိၾကပါတယ္။ စီးပြားျဖစ္ ဆိုတာထက္ ဝမ္းစာအေနနဲ႔က အေရးႀကီးေနတာ။ ကြ်န္ေတာ္တို႔ အင္းသူ၊ အင္းသားမ်ား ဒီခရမ္းခ်ဥ္သီးကို မေရြးလို႔ မျဖစ္ႏုိင္တဲ့ အေနအထားမွာ ရွိေနတယ္။ ပိုးသတ္ေဆးနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး အဆိပ္အေတာက္ျဖစ္တဲ့ဟာကိုေတာ့ ေတြ႔ပါတယ္၊ အရင္အစိုးရလက္ထက္ကေပါ့ဗ်ာ၊ အင္းေလးေဒသက ေရနမူနာေတြယူၿပီးေတာ့ ပိုးသတ္ေဆး ေပ်ာ္ဝင္မႈ ဘယ္ေလာက္ထိ ဆိုးရြားေနသလဲဆိုတာကို သုေတသနျပဳလုပ္ထားတာ ရွိပါတယ္။ စိုက္ပ်ိဳးေရးနဲ႔ ပတ္သက္တဲ့ ေက်းရြာေတြမွာေတာ့ လူေတြကို အႏၱရာယ္ေပးႏိုင္တဲ့ အေနအထားမ်ိဳးမွာရွိပါတယ္။ ပိုးသတ္ေဆး အႏၱရာယ္ရွိတဲ့ အထဲမွာေတာ့ ေျမေအာင္း ပိုးသတ္ေဆးက အဆိုးဆံုးပါပဲ။ တခ်ိဳ႕လူေတြကေတာ့ ကင္ဆာျဖစ္တယ္၊ အနည္းအက်ဥ္းရွိတယ္၊ အာရံုေၾကာနဲ႔ ပတ္သက္ တဲ့ အဆိပ္အေတာက္က အမ်ားဆံုး ေတြ႔ရပါတယ္။ ပိုးသတ္ေဆးကို စနစ္တက် မသံုးစြဲတဲ့အတြက္ တစ္ထိုင္တည္းနဲ႔ ဆံုးပါးသြားတဲ့ လူေတြလည္း အရင္တုန္းက ရွိခဲ့ဖူးပါတယ္။ ယေန႔ေခတ္မွာေတာ့ နည္းပါးသြားပါၿပီ။
ေမး။ ။ ေဒသခံေတြက ဘယ္လို က်န္းမာေရးအႏၱရာယ္မ်ဳိးနဲ႔ ရင္ဆိုင္ေနရပါသလဲ။
ေျဖ။ ။ အာရုံေၾကာ အဆိပ္အေတာက္ ျဖစ္မႈက က်န္းမာေရး ပညာေပး ဦးစားေပးတဲ့အခါမွာ ဒုတိယ အဆင့္ေလာက္ ရွိတယ္။ ပထမဦးစားေပးရတာကေတာ့ ေရအားျဖင့္ ကူးစက္တက္တဲ့ ေရာဂါမ်ားျဖစ္ပါတယ္။ ဓာတ္ေျမၾသဇာ၊ ပိုးသတ္ေဆးေတြကို ကိုင္တြယ္ အသံုးျပဳတာနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီးေတာ့ အရင္တုန္းကဆိုရင္ ဘာမွ ဗဟုသုတမရွိခဲ့ဘူး၊ (ေဆး) အရည္ေဖ်ာ္တာေတာင္မွ လက္နဲ႔ေမႊတာမ်ိဳးေတြ ရွိတယ္၊ ေတာ္ေတာ္ အေျခအေနဆိုးတယ္။ (အေရျပား) ေလာင္တာေတြ၊ အလာ့ဂ်စ္ (ဓာတ္မတည့္တာ)ေတြျဖစ္တာ။ ကြ်န္ေတာ္တို႔ ေတာ္ေတာ့္ကို ပညာေပးရတာ။ လူေတြသိထားတာကေတာ့ ႏွာေခါင္းထဲဝင္မွ၊ ပါးစပ္ထဲဝင္မွ စသည္ အားျဖင့္ေပါ့။ အမွန္ေတာ့ ထိတာနဲ႔ အေရျပားက စိမ့္ဝင္ႏုိင္တဲ့ အႏၱရာယ္ရွိတယ္။ က်န္းမာေရး အႏၱရာယ္ကို မသိဘဲနဲ႔ ေဆးျဖန္းလက္စနဲ႔ ေန႔လယ္စာ စားလိုက္တာ တစ္ထိုင္တည္း ေသသြားတာမ်ိဳးေတြလည္း ရွိတယ္။ ဓာတ္ေျမၾသဇာနဲ႔ ပတ္သက္လို႔ကလည္း ေတာင္ႀကီးတကၠသိုလ္တို႔၊ စိုက္ပ်ိဳးေရးဌာနတို႔ သုေတသနျပဳလုပ္တာအရ ေရထဲမွာ ေဖာ့စထရက္ ပါဝင္မႈႏႈန္းက ကြ်န္ေတာ္တို႔ အင္းေလးေရမွာကေတာ့ သူမ်ားေဒသထက္ မ်ားေနတာေပါ့။
ေမး။ ။ ဘယ္လိုပညာေပးလုပ္ငန္းေတြ ေဆာင္ရြက္ေနပါသလဲ။
ေျဖ။ ။ ကုမၸဏီတစ္ခုနဲ႔ ခ်ိတ္ဆက္ၿပီးေတာ့ ေအာ္ဂင္းနစ္ (ဓာတုကင္းစင္) ေဆးေတြ ျဖန္႔ျဖဴးခဲ့တယ္။ ရြာေတြမွာ လူစုၿပီးေတာ့ ေဟာေျပာပြဲေတြ လုပ္ပါတယ္။ လူေတြက အရင္တုန္းကထက္ စာရင္ေတာ့ ေအာ္ဂင္းနစ္ စိုက္ပ်ဳိးေရးကို အားေပးလာၾကတာလည္း ေတြ႔လာရပါတယ္။ ကြ်န္ေတာ္တို႔ ေအာ္ဂင္းနစ္ စိုက္ပ်ဳိးေရးကို အဓိက ပညာေပးပါတယ္။
ေမး။ ။ ပိုးသတ္ေဆးနဲ႔ ဓာတ္ေျမၾသဇာ အႏၱရာယ္ကင္းရွင္းေအာင္ ဘယ္လိုေဆာင္ရြက္သြားဖို႔ရွိပါသလဲ။
ေျဖ။ ။ ကြ်န္ေတာ္တို႔ကေတာ့ ျဖစ္ႏုိင္ရင္ ျပည္သူလူထု ဝမ္းစာရွာေဖြေရး အလုပ္အကိုင္ကိုေတာင္ အစားထိုး ေဆာင္ရြက္ဖို႔ ဆႏၵရွိေနပါတယ္။ ဘာျဖစ္လို႔လဲ ဆိုေတာ့ စိုက္ပ်ိဳးေရးဆိုတာနဲ႔ ေျမဧရိယာ တိုးခ်ဲ႕ဖို႔၊ မ်ိဳးေကာင္းမ်ိဳးသန္႔ရဖို႔၊ အထြက္ႏႈန္းေကာင္းဖို႔ ဆိုၿပီးေတာ့ ပိုးသတ္ေဆးနဲ႔ ဓာတ္ေျမၾသဇာကို သံုးေနရတယ္။ ခရမ္းခ်ဥ္သီး အမ်ားႀကီး ထြက္တာပဲ၊ ေစ်းေကာင္းလည္း ရတယ္လို႔ အမ်ားက ထင္ၾကတယ္။ အဲဒီလို အျမဲမဟုတ္ပါဘူး၊ ေရွ႕ေလးႏွစ္ေလာက္တုန္းက ဆိုရင္ ဆက္တိုက္ကို အရံူး ေပၚခဲ့ပါတယ္။ ေရွ႕တစ္ႏွစ္နဲ႔ ဒီတစ္ႏွစ္ကမွ ေစ်းေကာင္းရလာလို႔ အေၾကြးေတြ ေက်ပါတယ္။
လတ္တေလာေတာ့ ႏုိင္ငံျခားသား ခရီးသြားလုပ္ငန္းနဲ႔ ဝင္ေငြရႏုိင္တဲ့ လုပ္ငန္းျဖစ္ေအာင္ ေဆာင္ရြက္လိုတယ္၊ ျပည္သူလူထု ဘယ္အခန္းက႑ကေန ပါဝင္ႏုိင္မလဲ ဆိုတာကိုေတာ့ စဥ္းစားဆဲပဲ။ ေညာင္ေရႊၿမိဳ႕နယ္မွာ ဟိုတယ္ေပါင္း ၉၂ လံုး ရွိတယ္။ ေဒသခံ တုိင္းရင္းသားေတြ ပိုင္ဆိုင္တာက ၃ဝ ေလာက္ပဲ ရွိတယ္။ အဲဒီ ၃ဝ က ေသးေသးေလးေတြပဲ။ အႀကီးႀကီး မွန္သမွ်က လုပ္ငန္းရွင္ေတြပိုင္တာ ျဖစ္တယ္။ အင္းေလး (ကန္) ဝဲယာမွာ ဟိုတယ္ ၂၂ လံုး ရွိတယ္။ ဌာေန တိုင္းရင္းသားမ်ား ပိုင္တာက ၂ လံုးပဲ ရွိတယ္။ ခရီးသြားလုပ္ငန္းနဲ႔ ပတ္သက္လို႔ ဌာေနတိုင္းရင္းသားေတြက ဘယ္လိုဝင္ေငြမ်ိဳး ရေနတယ္ ဆိုတာကို ခန္႔မွန္းၾကည့္လို႔ ရပါတယ္။
အင္းေလးမွာက ျဖတ္သြားရင္ေတာင္မွာ ပိုးသတ္ေဆးနံ႔ ရေနတယ္၊ စိုက္ပ်ိဳးေရးကိုခ်ည္း ေရရွည္မွာ အားကိုးရင္ ဒါက အဆင္မေျပတဲ့ ကိစၥေပါ့၊ အရင္ကဆိုရင္ ပိုဆိုးတယ္၊ ပိုးသတ္ေဆးဆိုတာက တစ္ေနကုန္ ျဖန္းတယ္။ ခုေတာ့ ေတာင္သူမ်ားက ဗဟုသုတရလာတဲ့ အတြက္ေၾကာင့္ ေန႔ခင္းေန႔လယ္ေတြမွာ ပိုးသတ္ေဆးနဲ႔ မထိေတြ႔တာေတြ ရွိေနၾကၿပီ။ ခု ကြ်န္ေတာ္တို႔ အျဖစ္ခ်င္ဆံုးကေတာ့ လုပ္ငန္းကိုင္ငန္း အစားထိုးဖို႔ေပါ့။ တခ်ိဳ႕စိုက္ပ်ိဳးေရးရြာေတြမွာဆိုရင္ အလုပ္အကိုင္ ေျပာင္းလဲလာတယ္။ အထည္ခ်ဳပ္လုပ္ငန္း၊ ရက္ကန္းလုပ္ငန္း၊ ပင္နီလုပ္ငန္း၊ သိုးခ်ည္နဲ႔ လြယ္အိတ္ရက္တာေတြ ရွိတယ္။ ခရီးသြားလာေရး လုပ္ငန္းနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီးေတာ့ CBT (Community Based Tourism - ရပ္ရြာအေျချပဳ ခရီးသြားလုပ္ငန္း) ကို ႀကိဳးစားေနပါတယ္လို႔ ဟိုတယ္နဲ႔ခရီးဝန္ႀကီးကလည္း ေျပာပါတယ္။ အင္းသူအင္းသားမ်ားက ပိုးသတ္ေဆးနဲ႔ ဓာတ္ေျမၾသဇာကို ေရွာင္ရွားဖို႔ ခရီးသြားလုပ္ငန္းထဲ ဝင္မယ္ဆိုရင္ အမွတ္တရပစၥည္း ေရာင္း၊ ေမာ္ေတာ္ေမာင္း၊ စားေသာက္ဆိုင္ အေသးေလးေတြ တည္ေထာင္တာနဲ႔ တခ်ိဳ႕ဟိုတယ္ေတြမွာ ဝန္ထမ္း အနည္းငယ္ေလာက္ ဝင္ေရာက္ လုပ္ကိုင္ႏုိင္တဲ့ ကိစၥေလာက္သာ လုပ္ကိုင္ႏိုင္ပါေသးတယ္။
ေမး။ ။ ခရီးသြားလုပ္ငန္းကို ေျပာင္းလဲလုပ္ကိုင္ဖို႔ ေဒသခံေတြမွာ ဘယ္လို အခက္အခဲေတြရွိေနသလဲ။
ေျဖ။ ။ ဌာေနတုိင္းရင္းသားမ်ား ကိုယ့္ေျမကိုယ့္ေဒသမွာ ဟိုတယ္ေဆာက္လုပ္ခြင့္ဆိုတာ မရွိေတာ့ပါဘူး။ အင္းေလးေဒသနဲ႔ ၁ဝ မိုင္ ပတ္လည္ အတြင္းမွာ ဟိုတယ္ ေဆာက္လုပ္ခြင့္၊ Guest House (တည္းခိုခန္း) တိုးခ်ဲ႕ခြင့္လည္း မရွိေတာ့ပါဘူး၊ အသက္ေမြးဝမ္းေက်ာင္းသင္တန္းကို အမ်ားႀကီး ေဆာင္ရြက္ဖို႔ လိုေနပါေသးတယ္။ ၿပီးေတာ့ CBT ကလည္း အနီးဆံုး ဟိုတယ္နဲ႔ ဘယ္ႏွစ္နာရီ အတြင္း အသြားအျပန္ ျဖစ္မယ့္ ေနရာေတြ ေရြးရမယ္ ဆိုေတာ့ အင္းသူ အင္းသားမ်ား ေနထုိင္တဲ့ေနရာေတြက မူေဘာင္နဲ႔ ေက်ာ္လြန္ေနသလိုမ်ိဳး ျဖစ္ေနပါတယ္။ ဥပမာအားျဖင့္ ကြ်န္ေတာ္တို႔ဆီမွာ စားေသာက္ဆိုင္ ေဆာက္မယ္ထားဦးေပါ့။ ကြ်န္ေတာ္တို႔ ေဒသမွာ ေျမယာနဲ႔ ပတ္သက္လို႔ မူဝါဒေတြ ရွိပါတယ္။ ရွိသမွ် ကမ္းနား ေအာက္ဖက္ကို ေတာရိုင္းတိရစာၦန္နဲ႔ သဘာဝ သားငွက္မ်ားေနရာ ဆိုၿပီး သစ္ေတာဌာနက ကိုင္ထားပါတယ္၊ အေပၚပိုင္းကေတာ့ သစ္ေတာပါ။ ဘာကို ေျဖေလွ်ာ့ေပးထားသလဲဆိုေတာ့ ေနျမဲရွိေနတဲ့ အိမ္ကိုေတာ့ ဌာနဆိုင္ရာပိုင္တဲ့ ေျမကေန ကင္းလႊတ္ခြင့္ေပးပါတယ္ ဆိုၿပီး လုပ္ထားပါတယ္။ ရွိသမွ် ေျမေနရာ၊ ေရေနရာ မွန္သမွ်က ဌာနဆိုင္ရာက ပိုင္ဆိုင္တာျဖစ္ေနပါတယ္။ အိမ္တိုးခ်ဲ႕မယ္ဆိုတာနဲ႔ ျပႆနာျဖစ္ေနတယ္။ ပိတ္ပင္ တားဆီးတာနဲ႔ ႀကံဳေနရတယ္။ ။
ပံုစာ - အင္းသားတိုင္းရင္းသားလူမ်ိဳးေရးရာ ဝန္ႀကီး ေဒါက္တာ ဦးထြန္းလိႈင္က အမ်ိဳးသားဒီမိုကေရစီအဖြဲ႔ခ်ဳပ္က ျဖစ္ၿပီး ၂ဝ၁၅ ေရြးေကာက္ပြဲကတစ္ဆင့္ ရွမ္းျပည္နယ္အစိုးရအဖဲြ႔ထဲ ေရာက္လာသူ ျဖစ္ပါတယ္ (ဓာတ္ပံု - ၿဖိဳးသီဟခ်ိဳ/Myanmar Now)