ကိုသန္းလြင္ - ရူးဆိုးတေစၦ
(မိုးမခ) ေဖေဖာ္၀ါရီ ၁၅၊ ၂၀၁၇
(၁)
ေလာကသဘာ၀ႏွင့္ လူ႔အဖြဲ႔အစည္း၏ လိုအပ္ခ်က္၊ ခ်ိဳ႔ယြင္းခ်က္မ်ားကို ေထာက္ျပရန္မွာလြယ္ကူပါသည္၊ သို႔ေသာ္အျပဳသေဘာေဆာင္ရန္လိုအပ္သည္၊ လူ႔ယဥ္ေက်းမႈ တည္ေဆာက္ထားပံုႏွင့္ ျဖစ္ေပၚတည္ရွိမႈကို မေကာင္းျမင္ျခင္းမွာမလိုလားအပ္ေပ၊
မဟတၱမဂႏၵီက လူ႔သမိုင္းသည္ အေကာင္းဘက္သို႔သာ တိုးတက္ေျပာင္းလဲရမည္ဟု ဆိုခဲ့ပါသည္၊ လူ႔ယဥ္ေက်း မႈ၏ႏွစ္ေပါင္း ၃၀၀၀ ေက်ာ္သမိုင္းကို ၾကည့္လ်င္လည္း အေကာင္းဘက္သို႔ေျပာင္းလဲလာမႈမ်ားကို ျမိဳ႔ၾကီးျပၾကီး မ်ားႏွင့္၊ လူတို႔၏ သက္ေတာင့္သက္သာေနႏိုင္လာျခင္းကိုၾကည့္၍သိႏိုင္ၾကပါသည္၊
(၂)
လြန္ခဲ့ေသာ ဇႏၷ၀ါရီလ ၂၀ရက္ေန႔ကအေမရိကန္ႏိုင္ငံ၏ ၄၅ေယာက္ေျမာက္ သမၼတၾကီးအျဖစ္ မစၥတာ ေဒၚနယ္ ေဂ် ထရန္႔မွာက်မ္းသစၥာက်ိန္ဆို၍ ရာထူးလက္ခံခဲ့ပါသည္၊ ၁၉၈၉ ဆိုဗီယက္ႏိုင္ငံၾကီးျပိဳကြဲသြားျပီး သည့္ေနာက္ ကမၻာတြင္ တခုတည္းေသာ အင္အားၾကီးႏိုင္ငံအျဖစ္ က်န္ရစ္ခဲ့သည့္ အေမရိကန္ႏိုင္ငံအစိုးရကို ဦးေဆာင္သူမွာ ကမာၻတြင္အၾကီးဆံုး၊ အျမင့္ဆံုး ၾသဇာ၊ အာဏာကို ပိုင္ဆိုင္သူျဖစ္ပါသည္၊ အေမရိကန္ ႏိုင္ငံ၏ ႏ်ဴကလီယာ လက္နက္မ်ားကိုအသံုးျပဳရန္အဆံုးျဖတ္ေပးႏိုင္သည့္ရာထူးျဖစ္၍လည္းသမၼတသစ္၏ အျပဳအမူသည္ ကမာၻၾကီး ၏ အဆိုးအေကာင္းကိုဖန္တီးေပးႏိုင္သည္ဟုဆိုႏိုင္ပါသည္။
၂၀၁၆ခု ႏို၀င္ဘာလ၈ရက္ေန႔ သမၼတေရြးေကာက္ပြဲ မဲရလါဒ္မ်ားကို ေက်ျငာမည့္အခ်ိန္ထိ သူ႔ကိုႏိုင္လိမ့္မည္ဟု ယံုၾကည္သူမ်ားမ်ားစားစားမရွိခဲ့ေပ၊ စစ္တမ္းေကာက္လိုက္တိုင္း သူႏိုင္လိမ့္မည္ဟု မည္သည့္ မီဒီယာဌာနကမွ ေဟာကိန္း မထုတ္ခဲ့ေပ။
မစၥတာထရန္႔ ၏လုပ္ရပ္မ်ားကိုၾကည့္ရသည္မွာ ရန္သူအသစ္ေတြပိုမိုတိုးပြားလာေအာင္ ဖန္တီးေနဟန္ရွိသည္၊ မြတ္စလင္ ရ ႏိုင္ငံမွလာသူမ်ားကို ၀င္ခြင့္မေပးရဟူေသာ အေရးေပၚ အမိန္႔ အရ ခရီးသြားသူအေျမာက္အမ်ား ေလဆိပ္တြင္ျပႆနာမ်ားစြာတက္ကုန္သည္၊ ေရွ႔ေနခ်ဳပ္မွာ အလုပ္မွရပ္နားခံ လိုက္ရသည္၊ တရားသူၾကီးတဦး မွ သူ႔အမိန္႔ကို လိုက္နာစရာမလိုေၾကာင္းအမိန္႔ထုတ္ျပန္ခဲ့ရသည္၊
ထရန္႔ က သားမက္ျဖစ္သူကိုအိမ္ျဖဴေတာ္၏ စီနီယာအၾကံေပးအရာရွိအျဖစ္ ခန္႔အပ္လိုက္ရာမိမိေဆြမ်ိဳး မိသားစု ကိုဦးစားေပးသည့္(Nepotism) ၀ါဒကိုေျဗာင္သံုးလိုက္သလိုျဖစ္ေနသည္၊ သူ႔သမီးျဖစ္သူ၏တံဆိပ္ျဖင့္ေရာင္းခ် ေသာကုန္ပစၥည္း ၃၁ မ်ိဳးကို (Nordstrom) ကုန္တိုက္ၾကီးက ဖယ္ရွားသျဖင့္ ထိုကုန္တိုက္ကို (Twitter) တြစ္တာမွတဆင့္ အပုတ္ခ်ေနသည္၊ ထံုးစံမွာ သမၼတ လုပ္မည့္သူတို႔သည္ မိမိပိုင္စီးပြားေရးလုပ္ငန္းမ်ားကို လံုး၀အဆက္ျဖတ္လႊဲေျပာင္းၾကရသည္၊ သူကလုပ္ငန္းအ၀၀ကိုသူ႔သားမ်ားအား လႊဲအပ္ပါသည္ဟုေျပာေနသည္၊
သူ႔တြင္ ႏိုင္ငံေပါင္း ၂၅ ႏိုင္ငံ၌ကုမၼဏီေပါင္း ၁၄၄ ခုမွ်ရွိေနရာမိမိ၏ရာထူးကိုအလြဲသံုးစားလုပ္မွာ မဟုတ္ဖူးဟု ဘယ္သူမွ် မယံုၾကည္ၾကေပ၊ ထို႔ျပင္ ႏိုင္ငံေတာ္ကိုအုပ္ခ်ဳပ္သည္ဆိုျခင္းမွာ မိသားစုပိုင္ကုမၸဏီတခုကို အုပ္ခ်ဳပ္ သည္ႏွင့္လည္းမတူေပ၊ မိမိပိုင္ကုမၸဏီမွာမိမိထင္ျမင္သလိုစည္းကမ္းသတ္မွတ္ႏိုင္သည္၊ ဖြဲ႔စည္းအုပ္ခ်ဳပ္ပံု အေျခခံဥပေဒႏွင့္အုပ္ခ်ဳပ္ရေသာ ႏိုင္ငံေတာ္ေရးရာမ်ားမွာ ကုမၸဏီအုပ္ခ်ဳပ္ျခင္းထက္ပိုမိုရႈပ္ေထြးပါသည္။
အေမရိကန္ႏိုင္ငံ၏ ဖြဲ႔စည္းအုပ္ခ်ဳပ္ပံု အေျခခံဥပေဒမွာ သမၼတလုပ္သူကို ဘရမ္းဘတာ မအုပ္ခ်ဳပ္ႏိုင္ေအာင္ အကြာအကြယ္အဟန္႔အတားမ်ားျဖင့္ ျပည့္စံုစြာ ေရးဆြဲထားသည္၊ 25th Amendment ဆိုသည့္ အခ်က္မွာ အေမရိကန္သမၼတကို ရာထူးမွဖယ္ရွားႏိုင္ျခင္းမ်ားႏွင့္ဆိုင္သည္၊ ၁၉၇၀ခုႏွစ္မ်ားဆီက သမၼတ ရစ္ခ်ပ္နစ္ဆင္ လက္ထက္ ၀ါးတားဂိတ္ကိစၥတြင္ ဒီမိုကေရစီလူ႕အဖြဲ႔အစည္းႏွင့္အတူ မီဒီယာႏွင့္သူခန္႔အပ္ထားေသာ ၀န္ထမ္း မ်ားကပင္သူ႔ကို ျဖဳတ္ခ်ခဲ့ေသာ အျဖစ္အပ်က္မ်ား ရွိခဲ့ပါသည္။
အနည္းဆံုး ၃ႏွစ္ခန္႔အခ်ိန္ယူ၍ ေစ့စပ္ညိွႏိႈင္းခဲ့ၾကရေသာ ပစိဖိတ္၁၂ ႏိုင္ငံပါ၀င္သည့္ ကုန္သြယ္သေဘာတူမႈ စာခ်ဳပ္ (TPP) မွႏႈတ္ထြက္ေၾကာင္းေက်ျငာခဲ့သည္၊၊ မကၠစီကို ႏိုင္ငံ နယ္နိမိတ္တေလွ်ာက္ အုတ္တံတားကာ ရမည္ ဟုအမိန္႔ေပးခဲ့သည္၊ ေျမာက္အေမရိကားႏိုင္ငံမ်ား၏ ကုန္သြယ္ေရး သေဘာတူညီမႈစာခ်ဳပ္(NAFTA) ပတ္၀န္းက်င္ထိမ္းသိမ္းေရးပဲရစ္သေဘာတူညီမႈ စသည္တို႔ကို ဖ်က္သိမ္း ျပစ္မည္ဟု ေျပာဆိုခ်က္မ်ားရွိေနရာ ၄င္းတို႔သည္ ကမာၻၾကီး၏ တည္ျငိမ္ေနေသာ ႏိုင္ငံေရးအေျခအေနမ်ားကို ထိခိုက္ပ်က္ျပားေစေတာ့မည္ ျဖစ္သည္၊
အီရန္ႏွင့္သေဘာတူစာခ်ဳပ္ကိုလည္းဖ်က္သိမ္းရမည္ဟုလည္းေကာင္း၊ ဂ်ပန္၊ေတာင္ကိုးရီးယား၊ တိုင္၀မ္စသည့္ ႏိုင္ငံမ်ား၏ လံုျခံဳေရးကို တာ၀န္ယူထားျခင္းကို ျပန္လည္သံုးသပ္မည္ဟုလည္းေကာင္း ဆိုထားရာ ထိုႏိုင္ငံ အားလံုးက မိမိကိုယ္ပိုင္ န်ဴကလီယာလက္နက္ ထုတ္လုပ္ေရးကို စဥ္းစားလာဘြယ္ရွိေနသည္။
(၃)
ကြ်န္ေတာ္သည္ ေဒၚနယ္ထရန္႔၏ အျပဳအမူမ်ားကို ျမင္ေတြ႔ရေသာအခါ ကြ်န္ေတာ္တို႔ တကၠသိုလ္ေက်ာင္းသား ဘ၀ ဖီလိုဆိုဖီသင္ရုိးညႊန္းတန္းပါ ျပင္သစ္ေတြးေခၚပညာရွင္ ရူးဆိုး (Jean Jacques Rousseau-1712-1778) ၏အေၾကာင္းကိုသြားျပီးသတိရမိပါသည္၊ သူ႔အယူအဆမွာ “လူသည္ မူလအေျခခံကေကာင္း၏၊ သို႔ေသာ္ ပတ္၀န္းက်င္ လူ႔အဖြဲ႔အစည္းကသူ႔ကိုဖ်က္စီးလိုက္ၾကသည္” ဟူ၍ျဖစ္ပါသည္၊ လူ႔အဖြဲ႔အစည္း ဆန္႔က်င္ေရး (Anti Social) ၀ါဒျဖစ္ပါသည္၊ သိပၸံႏွင့္လူ႔တန္ဘိုးသည္ တျခားစီျဖစ္သည္၊ နကၡတၱေဗဒသည္ အယူသီးေသာ ေဗဒင္(astrology) မွလာသည္၊ ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္ကင္းမဲ့ေသာစိတ္၀င္စားမႈမွ ရူပေဗဒဘာသာရပ္ျဖစ္ေပၚလာသည္၊ လူ႔က်င့္၀တ္ဆိုသည္မွာ မာနၾကီးသူတို႔၏အလုပ္ျဖစ္သည္၊ ပညာေရးႏွင့္စာပံုႏွိပ္စက္သည္ လူကို ဆိုးက်ိဳးသာ ျဖစ္ေစသည္၊ “လူယဥ္ေက်းမ်ားကို အရိုင္းအစိုင္းႏွင့္ ကြဲျပားေအာင္ လုပ္ေသာ အရာမွန္သမွ်သည္မေကာင္း” ဟု ေခတ္ယဥ္ေက်းမႈကိုဆန္႔က်င္ေသာ အေတြးအေခၚမ်ားျဖစ္ပါသည္၊
ျပင္သစ္အႏုပညာအကယ္ဒမီမွ “သိပၸံႏွင့္အႏုပညာသည္ လူ႔ေဘာင္ကိုအဘယ္သို႔ေကာင္းက်ိဳးျပဳသည္” ဆို ေသာေခါင္းစဥ္ျဖင့္ စာစီစာကံုးျပိဳင္ပြဲ တခုဖိတ္ေခၚခဲ့ရာ ရူးဆိုးကထိုအယူအဆကိုေျပာင္းျပန္ယူ ထားေသာ အေရးအသားျဖင့္ ပဌမဆုကို ဆြတ္ခူးခဲ့ပါသည္။
သူ၏(Social Cotract) စာအုပ္မွာ ျပင္သစ္ျပည္သူမ်ားအတြက္ သမၼာက်မ္းစာအုပ္သဘြယ္ အားကိုးရာျဖစ္ခဲ့ျပီး ၁၈ရာစုႏွစ္က ျပင္သစ္ေတာ္လွန္ေရးၾကီးကို ျဖစ္ပြားေစခဲ့ပါသည္၊ ေတာ္လွန္ေရးေအာင္ျမင္ျပီးေသာအခါ ရူးဆိုး ၏အေလာင္းကို ႏိုင္ငံ၏ ကယ္တင္ရွင္ ဟီးရုိးအျဖစ္ျဖင့္ ဂုဏ္ျပဳသျဂိဳလ္ခဲ့ၾကသည္။
ရူးဆိုး၏အယူအဆမ်ားသည္ ယေန႔အေမရိကန္လူေနမႈစနစ္ၾကီးသည္ ဆုတ္ရုတ္ပ်က္စီးေနပါသည္၊ ၀ါရွင္တန္မွ ႏိုင္ငံေရးသမားမ်ားသည္ အလိမ္အညာမ်ားသာျဖစ္သည္၊ အေမရိကန္ကုန္သြယ္ေရးမွာ မတရားေသာစာခ်ဳပ္ မ်ားေၾကာင့္နစ္နာေနသည္၊ ျပင္သစ္ရာသီဥတုထိမ္းသိမ္းေရးသေဘာတူညီမႈမွာ အႏွစ္သာရမရွိ၊ ရုရွားသမၼတမွာ ဒီမိုကရက္တစ္ပါတီကလူမ်ားထက္ပို၍ေတာ္သည္၊ စေသာ ေဒၚနယ္ထရန္႔၏ အယူအဆမ်ားႏွင့္ ဆင္ဆင္တူပါ သည္၊ အထူးသျဖင့္အေမရိကန္ႏိုင္ငံသမၼတ အသစ္၏ လက္ရွိလူေနမႈစနစ္ၾကီးတခုလံုးမွာ ျခစားပ်က္စီးေနၾက သည္ဟူေသာအျမင္မွာစိုးရိမ္စရာအလြန္ေကာင္းသည္။
ဘာထရန္ရပ္ဆဲလ္က သူ၏ အေနာက္ႏိုင္ငံ ဖီလိုဆိုဖီသမိုင္းစာအုပ္တြင္ ရူးဆိုး၏အယူအဆမ်ားသည္ ေဟဂယ္ မွတဆင့္ ႏိုင္ငံေရးသမားမ်ားစြာတို႔ကို လႊမ္းမိုးခဲ့ျပီး ဆိုဗီယက္ႏိုင္ငံမွ အာဏာရွင္မ်ားႏွင့္ ဂ်ာမဏီမွ ဟစ္တလာ စေသာ အာဏာရွင္ေခါင္းေဆာင္အေျမာက္အမ်ားကိုျဖစ္ေပၚလာေစခဲ့သည္ဟု ေကာက္ခ်က္ခ်ခဲ့ပါသည္၊ တဖက္ တြင္ လူ႔ယဥ္ေက်းတို႔၏ က်င့္၀တ္မ်ားကို ေဖၚထုတ္ခဲ့သူ ဂြ်န္ေလာ့(ခ) (John Locke) ၏ အယူအဆမ်ားက ရုစဗဲ့ နင့္ ၀င္စတန္ခ်ာခ်ီ တို႔ကဲ့သို႔ေသာ ေခါင္းေဆာင္မ်ားေပၚထြက္လာခဲ့သည္ဟုဆိုပါသည္၊
ရပ္ဆဲလ္က နိဂုံးခ်ဳပ္ထားသည္မွာ “အနာဂါတ္ကာလတြင္ ရူးဆိုး၏ တေစၦကို ဘယ္သို႔ေသာ မေကာင္းဆိုးရြား မ်ားက ကိုးကြယ္ဆီးကပ္ၾကလိမ့္ဦးမည္ဟုသူမေတြးရဲပါ” ဟုျဖစ္ပါသည္။
ကိုသန္းလြင္
Ref: History of Western Philosophy by Bertrand Russell pp 660.