ေမာင္သန္းေဆြ (ထားဝယ္) - စာေရးဆရာျပဇာတ္ႏွင့္ ေဒၚခင္မ်ိဳးခ်စ္တို႔ေမာင္ႏံွ
ၾသဂတ္စ္ ၂၁၊ ၂၀၁၅
အေတြးအျမင္၊အမွတ္ ၂၀၉၊ ၂၀၀၉ ခုႏွစ္၊ ဩဂုတ္လတြင္ ေဖာ္ျပခဲ့သည့္ ေဆာင္းပါးျဖစ္ပါသည္။
ၾသဂတ္စ္ ၂၁၊ ၂၀၁၅
အေတြးအျမင္၊အမွတ္ ၂၀၉၊ ၂၀၀၉ ခုႏွစ္၊ ဩဂုတ္လတြင္ ေဖာ္ျပခဲ့သည့္ ေဆာင္းပါးျဖစ္ပါသည္။
၂၀၀၉ ခုႏွစ္၊ မတ္လတြင္က်င္းပေသာ ဒုတိယအႀကိမ္ ေထရဝါဒတကၠသုိလ္မ်ားအသင္းႀကီး၏ ညီလာခံသို႔ သီတဂူဆရာ ေတာ္ႀကီး၏ ဖိတ္ၾကားခ်က္အရ ရန္ကုန္ၿမိဳ႕မွ စာေရးဆရာ (၃၀) ေက်ာ္တို႔သည္ မွန္လံုကားႀကီးျဖင့္ သြားေရာက္ၾကသည္။ ကားေပၚတြင္ ဆရာေမာင္စိုးထိုက္ (သံုးဆယ္) ႏွင့္ ေရွးကျပဳလုပ္ခဲ့သည့္ စာေရးဆရာမ်ား၏ ျပဇာတ္မ်ားအေၾကာင္းကို စကားစပ္မိသည္။ နတ္သွ်င္ေနာင္၊ ျမဝတီမင္းႀကီး ဦးစ၊ ဦးပုညႏွင့္ ေတာင္သမန္လယ္စား ေမာင္ေဖငယ္ ျပဇာတ္တို႔အေၾကာင္း ျဖစ္၏။ အဓိကဇာတ္ေဆာင္မ်ားမွာ ဆရာသုခႏွင့္ ဆရာေရႊညာေမာင္တုိ႔ျဖစ္ေၾကာင္း၊ သူတို႔ႏွစ္ဦးသာ အဓိကဇာတ္ေဆာင္ ေနရာမွ တစ္လွည့္စီ ပါဝင္ကျပခဲ့ရေၾကာင္း၊ ထိုစဥ္က စာေရးဆရာမရွားသျဖင့္္ မင္းသမီးေမႏြဲ႕၊ သီတာခင္ေထြး စသည္တို႔ကို အကူအညီေတာင္း၍ ကခဲ့ၾကရေၾကာင္း၊ ေတာင္သမန္လယ္စား ေမာင္ေဖငယ္ျပဇာတ္တြင္ ဒိုင္းခင္ခင္ေနရာ၌ ေနာင္အခါ ပထမဆံုး ျမန္မာအမ်ိဳးသမီးေလတပ္ဗိုလ္ျဖစ္လာမည့္ မလွသန္း (တကၠသိုလ္သက္ႏွံ) ကို အကူအညီေတာင္း၍ ကခဲ့ရ ေၾကာင္း၊ ယခုေခတ္ စာေရးဆရာမ်ား ျပဇာတ္ကမည္ဆိုလွ်င္ မင္းသမီးတမွ်လွပသည့္ စာေရးဆရာမမ်ားေပါလြန္း၍ အလြန္ အဆင္ေျပမည္ဟု ေရာက္တတ္ရာရာမ်ားကို စကားလက္ဆံုက်ခဲ့ၾကပါသည္။
တေလာက ဖိုင္တြဲအေဟာင္းမ်ားတြင္ စာေရးဆရာစိန္ခင္ေမာင္ရီေရးထားသည့္ “ေတာင္သမန္လယ္စား ေမာင္ေဖငယ္ျပ ဇာတ္” ေဆာင္းပါးကိုျပန္ဖတ္ရင္း စာေရးသူၾကည့္ဖူးခဲ့သည့္ ေတာင္သမန္လယ္စား ေမာင္ေဖငယ္ျပဇာတ္အေၾကာင္းကို ျပန္ေတြးမိ၏။ ၁၉၅၂ - ၅၃ ခုႏွစ္တြင္ ျမန္မာႏိုင္ငံစာေရးဆရာအသင္းက စာဆိုေတာ္ေန႔ အထိမ္းအမွတ္အျဖစ္ “ ေတာင္သ မန္လယ္စားေမာင္ေဖငယ္” ျပဇာတ္ကခဲ့ၾကသည္။ ပန္းဆိုးတန္း ဝင္းဝင္းရံုတြင္ျဖစ္၏။ ဦးေလျဖစ္သူ ဒဂံုပဦးဘတင္ေၾကာင့္ သြားေရာက္ၾကည့္ရႈခဲ့ရျခင္း ျဖစ္သည္။
ေတာင္သမန္လယ္စား ေမာင္ေဖငယ္ျပဇာတ္မွာ စာေရးဆရာမႀကီး ဒဂံုခင္ခင္ေလး၏ “ စာဆိုေတာ္ ” နန္းတြင္းဝတၳဳေတာ္ႀကီးကို အဓိကေက်ာရိုးယူ၍ ကျပျခင္းျဖစ္သည္။ ဇာတ္လမ္းမွာ အမ်ားသိၾကၿပီးျဖစ္သည့္ ေမာင္ေဖငယ္ႏွင့္ ဒိုင္းခင္ခင္တို႔၏ ဇာတ္ လမ္းပင္ ျဖစ္သည္။ မႏၱေလးေနျပည္ေတာ္ဝယ္ေမာင္ေဖငယ္သည္ ဒိုင္းအတြင္းဝန္ႏွင့္ ဝန္ကေတာ္တို႔၏ ေမြးစားသားအျဖစ္ ေနထိုင္လ်က္ရိွရာ ဒိုင္းဝန္၏အိမ္တြင္ပင္ရိွေသာ အျခားေမြးစားသမီးျဖစ္သည့္ ခင္ခင္ႀကီးေခၚ ဒိုင္းခင္ခင္အား ေမတၱာ သက္ဝင္၍ ခ်စ္ခင္ေနပံု၊ ခင္ခင္ႀကီးမွာ ငယ္လြန္းလွေသးသျဖင့္ ေမာင္ေဖငယ္ကမေျပာရက္ဘဲ အလိုလိုက္ကာ အႀကိဳက္ ေဆာင္ထားပံု၊ ထိုအတြင္း မင္းတုန္းမင္းတရား မက်န္းမာျဖစ္ရာမွ ဆင္ျဖဴရွင္မိဖုရားက မင္းတရားႀကီး၏သားေတာ္မ်ားအား ဖမ္းဆီးခ်ဳပ္ေႏွာင္ထားပံု၊ သီေပါမင္းသားေလးကို လူပ်ိဳေတာ္ ေမာင္ေမာင္တုတ္က ေၾကးတိုက္အတြင္းမွ ထမ္းထုတ္ခဲ့ပံု၊ ေနာင္မင္းတရားႀကီး နတ္ျပည္စံၿပီး သီေပါမင္းသား ဘုရင္ျဖစ္လာပံု၊ ေမာင္ေမာင္တုတ္ တန္ခိုးထြားလာပံု၊ မင္းညီမင္းသားမ်ား အသတ္ခံရ၍ နန္းတြင္းေရးရႈပ္ေထြးလာပံုမ်ား ပထမပိုင္းတြင္ကျပ၍ ဇာတ္ကိုပ်ိဳးၿပီး ေနာက္ထိုအခ်ိန္တြင္ အရွင္ (၂) ပါး၏ အပ်ိဳေတာ္ျဖစ္လာေသာ ဒိုင္းခင္ခင္အား သီေပါမင္း မ်က္စိက်ပံု၊ ေမာင္ေမာင္တုတ္၊ ေမာင္ေဖငယ္တို႔ႏွင့္ တိုင္ပင္ပံု၊ ေမာင္ေဖ ငယ္သည္ မိမိခ်စ္ေနသူျဖစ္ေသာ္လည္း သူေကာင္းစားလို၍တစ္ေၾကာင္း၊ အရွင္အေပၚတြင္ သစၥာရိွစြာ အမႈထမ္းလို၍ တစ္ ေၾကာင္း သီေပါမင္းစံရာ ပန္းခံုေတာ္အတြင္း၌ ဒိုင္းခင္ခင္အား ေယာက္်ားေလးလိုဝတ္ဆင္ေစကာ သီေပါမင္းထံ မၾကာခဏ ပို႔ေပးခဲ့ရပံု။
ထိုအတြင္း မိဖုရားႀကီးစုဖုရားလတ္က အေၾကာင္းစံုသိ၍ လက္ဦးမႈယူကာ ေမာင္ေမာင္တုတ္ႏွင့္ ေမာင္ေဖငယ္တို႔အား အ ေၾကာင္းရွာကာ ဖမ္းဆီးခဲ့ပံု၊ ဒိုင္းဝန္ႏွင့္ ဒိုင္းဝန္ကေတာ္ႀကီးတို႔ပါ သမီးဒိုင္းခင္ခင္ႏွင့္အတူ ဖမ္းဆီးခံရပံု၊ ေထာင္ထဲတြင္ ရေနာင္ေမာင္ေမာင္တုတ္ သတ္ေသသြားသည္ကို သတင္းေပၚလာပံု၊ ေမာင္ေဖငယ္အား မိုးေကာင္းသို႔ပို႔လိုက္ပံု၊ ဒိုင္းခင္ခင္ အားလည္း သေႏၶရိွေလသျဖင့္ မင္းဆက္ျပတ္မည္ဟုဆိုကာ မသတ္ေသးဘဲထားၾကပံု၊ ေနာက္ဆံုးတြင္ ဒိုင္းခင္ခင္အား သတ္လိုက္ၾကပံု၊ ေမာင္ေဖငယ္အားလည္း ဗန္းေမာ္သို႔ေခၚသြားၿပီး သတ္လိုက္ပံု၊ ေမာင္ေဖငယ္သည္ ခ်စ္သူႏွမ ဒိုင္းခင္ ခင္ႀကီး ေသသည္ကိုမသိရွာဘဲ “ခ်စ္ရသူ ခင္ခင္ငဲ့” ခ်ီေတးထပ္ကိုေရးကာ ေသပြဲဝင္သြားပံု စသည္ျဖင့္ ဇာတ္ကို အဆံုး သတ္ထားပါသည္။ အလြမ္းျဖင့္ ဇာတ္သိမ္းထား၏ ။
စာေရးသူ မွတ္မိေနသည္မွာ ေနာက္ဆံုးဇာတ္သိမ္းခန္းျဖစ္သည္။ ဗန္းေမာ္ဝန္၏ ေတာင္စြယ္ေနကြယ္လွ်င္ သတ္ေစဟူေသာ အမိန္႔အရ ေမာင္ေဖငယ္ကို ၿမိဳ႕ျပင္ထုတ္လာၾကပံု၊ ေတာင္စြယ္ေနကြယ္မည့္အခ်ိန္ကို ေစာင့္ေနၾကခိုက္ ေမာင္ေဖငယ္အျဖစ္ သရုပ္ေဆာင္သူ ဆရာသုခက ေျပာငိုအျဖစ္ စကားေျပာလုိက္၊ ေတးထပ္မ်ားကိုဆိုလိုက္ျဖင့္ သရုပ္ေဆာင္ပံု၊ ေတးထပ္မ်ား တြင္ …
“မင္းဆိုသမွ် ကြင္းေရွာင္မယ္၊ ထမင္းေတာင္ စားခ်င္ဘူးကြယ့္ေလး” ဟူသည့္ သီေပါမင္းအား စိတ္နာပံုေတးထပ္ကို ေျပာ လိုက္၊ ဆိုလိုက္ၿပီး ေတာင္စြယ္တြင္ ေနကြယ္ၿပီျဖစ္ေသာေၾကာင့္ ေသအံ့ဆဲဆဲတြင္ သီခ်င္းတစ္ပုဒ္ကို ေနာက္ဆံုးဇာတ္သိမ္း အျဖစ္ သီဆိုရေသးပံု၊ ထိုသီခ်င္းမွာ “သက္လ်ာခင္ ” ဟုျဖစ္ၿပီး ေရးသူမွာ စာေရးဆရာေအာင္လင္းဟု ေနာင္မွာသိရပါသည္။ ေတာင္စြယ္ေနကြယ္သည့္အခန္း၌ ေတာင္ေစာင္းဝယ္ ေနလံုးနီနီရဲရဲႀကီး တျဖည္းျဖည္းခ်င္းက်လာပံုျဖင့္ ဆရာသုခ၏ သီ ခ်င္းသံကို မိႈင္းမိႈင္းညိဳ႕ညိဳ႕ လြမ္းဆြတ္ေၾကကြဲျဖစ္ေအာင္ ျပဳလုပ္ထားသည္။ ယခုတိုင္ မွတ္မိေနပါေသးသည္။
ဒိုင္းခင္ခင္ မလွသန္းသီဆိုေသာ အလြမ္းသီခ်င္းတစ္ပုဒ္လည္းရိွေသးသည္။ စာေရးဆရာသန္းေဆြ ေရးသားၿပီး စာဆိုေမာင္ ေမာင္လတ္က အသံသြင္းေပးသည္ဟု ဆိုသည္။ သီခ်င္းအမည္မွာ “တစ္ညခ်မ္းဝယ္” ျဖစ္သည္။ ဤျပဇာတ္တြင္ စုဖုရား လတ္အား တစ္လင္ တစ္မယားဝါဒ လက္ကိုင္ျပဳသူအေနျဖင့္ ေဖာ္ျပဖူးသည္။ ထိုအတြက္ “စုဖုရားဝါဒ” ဟူေသာအမည္ျဖင့္ သီခ်င္းကို စာေရးဆရာ တကၠသိုလ္ၾကည္မာေရးၿပီး ေမႏြဲ႕က စုဖုရားလတ္အျဖစ္သရုပ္ေဆာင္ရင္း သီဆိုရသည္။ ေနာင္အခါ ရုပ္ရွင္မင္းသားျဖစ္လာသည့္ ဗိုလ္ဗကိုႏွင့္ ေမႏြဲ႕တို႔ ႏွစ္ပါးသြားဟန္သီဆိုေသာ “တစ္လင္တစ္မယားဝါဒ” သီခ်င္းကိုမူ စာ ေရးဆရာ ေသာတေမာင္ကေရးသည္ဟု ဆိုပါသည္။ ဒဂံုခင္ခင္ေလးကသမိုင္းမွ တကယ့္အျဖစ္အပ်က္မွာ မူလပင္ကိုဇာတ္ လမ္းအေနျဖင့္ ဇာတ္နာေသာဇာတ္လမ္းျဖစ္ရာ စာေရးဆရာမ်ားက ျပဇာတ္အသြင္ တင္ဆက္ကျပၾကေသာအခါ လူႀကိဳက္မ်ားလွသည္။ဆက္တင္အခမ္းအနားကို ဆရာဒဂံု၊ ဆရာတင္က ဝင္းဝင္းရံု ဝိုင္းေတာ္သားမ်ားျဖင့္ ျပင္ဆင္ေပးသည္ဟု ဆိုပါသည္။ သီေပါမင္းႏွင့္ ဒိုင္းခင္ခင္တို႔ေတြ႕ၾကသည့္ ပန္းခံုေတာ္အခန္းမွာ ယခုေတြးၾကည့္မိေသာအခါ အလြန္သဘာဝက် သည္ကို မွတ္မိေနပါသည္။
ဆရာစိန္ခင္ေမာင္ရီ ေရးထားသည့္ေဆာင္းပါးတြင္ ၁၉၅၂-၅၃ ခုႏွစ္ခန္႔က စာေရးဆရာအသင္းအမႈေဆာင္အဖြဲ႕တြင္ နာ ယကအျဖစ္ျဖင့္ သခင္ကိုယ္ေတာ္မိႈင္း၊ ဆရာလင္း၊ ဦးေဖေမာင္တင္၊ ဦးႏု (ထိုစဥ္က ဝန္ႀကီးခ်ဳပ္)၊ ဦးသိန္းဟန္ႏွင့္ ဦးဝန္ တို႔ျဖစ္ေၾကာင္း၊ ဥကၠ႒ဇဝန၊ ဒု-ဥကၠ႒ လွသမိန္၊ ေရနံေျမ ေဒၚခင္စု၊ အတြင္းေရးမွဴး ေအာင္လင္း၊ တြဲဘက္ စိန္ခင္ေမာင္ရီ၊ ေငြထိန္း လင္းယုန္နီ၊ စာရင္းစစ္ တင္စိုး၊ အမႈေဆာင္လူႀကီးမ်ားမွာ တကၠသိုလ္ေနဝင္း၊ မင္းေအာင္၊ ျမင့္ေဆြ၊ ေဒါင္းႏြယ္ေဆြ၊ ေသာ္တာေဆြ၊ ျမသန္းတင့္၊ ၾကည္ၾကည္ဝင္းႏွင့္ ေရႊပိန္ေသာင္း(ဥကၠ႒ေဟာင္း ) တို႔ျဖစ္ၾကေၾကာင္း စာဆိုေတာ္ိဗဟိုေကာင္စီ မွာ လက္မွတ္ေရာင္းအဖြဲ႕၌ ေရနံေျမ ေဒၚခင္စု၊ နတ္ႏြယ္၊ ခင္ႏြယ္တင္၊ ယုဝတီခင္ဦးတို႔ျဖစ္ေၾကာင္း၊ ေဟာေျပာပြဲအဖြဲ႕တြင္ လွသမိန္၊ ျမသန္းတင့္၊ ေအာင္လင္း၊ လင္းယုန္နီ၊ မ်ိဳးျမင့္၊ ညိဳညိဳေလး၊ ေခတၱရာဦးညြန္႔ေရႊတို႔ျဖစ္ေၾကာင္း၊ ျပန္ၾကားေရးအဖြဲ႕မွာ ျမသြင္၊ သာဂဒိုး၊ ဝင္းျမင့္တို႔ျဖစ္ေၾကာင္း ေတြ႕ရပါသည္။
ျပဇာတ္အဖြဲ႕အတြက္ ျပဇာတ္တာဝန္ခံမွာ ဥကၠ႒ ဇဝန၊ ဇာတ္ညႊန္း မဟာေဆြ၊ သုခ၊ ေအာင္ဗလ၊ စိန္ခင္ေမာင္ရီ၊ ဒါရိုက္တာ သုခ၊ တြဲဘက္ စိန္ခင္ေမာင္ရီ၊ ဇာတ္ခံုမွဴး တကၠသိုလ္ေနဝင္း၊ တူရီယာတာဝန္ခံ ေအာင္လင္း၊ အဝတ္အစားတာဝန္ခံ ဝင္း ျမင့္၊ အိုးေဝတင္ေအာင္၊ သယ္ယူပို႔ေဆာင္ေရးတာဝန္ခံ ဣႏၵာႏြယ္၊ ဝိုင္းေတာ္တီး စိန္ႏြဲ႕အဖြဲ႕၊ ကာလေပၚတူရိယာအဖြဲ႕ ေအဝမ္းခင္ေမာင္အဖြဲ႕၊ သန္းေဆြ (တကၠသိုလ္)၊ သိန္းလြင္ႏွင့္ ဆန္းအဖြဲ႕သားမ်ားက ကူညီၾကသည္ဟုဆိုသည္။ ျပင္ပအကူ အညီအတြက္ အခမ္းအနားကို ဒဂံုဆရာတင္ႏွင့္ ပန္းခ်ီဘိတ္ၾကည္၊ တင္လွတို႔က ကူညီ၍ အဝတ္အစားအကူအညီအတြက္ သက္ႏွင္းဘရားသား ရုပ္ရွင္ကုမၸဏီႏွင့္ တန္းျမင့္ရုပ္ရွင္ကုမၸဏီတို႔က အကူအညီေပးၾကသည္ဟု ဆိုပါသည္။
ေတာင္သမန္လယ္စား ေမာင္ေဖငယ္ျပဇာတ္တြင္ ပါဝင္သူမ်ားစာရင္း၌ ေတာင္သမန္လယ္စားေမာင္ေဖငယ္အျဖစ္ သုခ၊ ေမာင္ေမာင္ႏြဲ႕အျဖစ္ ဇဝန၊ရေနာင္ေမာင္ေမာင္တုတ္အျဖစ္ ဝဇီရာ၊ သီေပါမင္းအျဖစ္ ဗိုလ္ဗကို၊ ကင္းဝန္မင္းႀကီးအျဖစ္ ဒဂံု ဦးစန္းေငြ၊ ခန္းပတ္မင္းႀကီးအျဖစ္ စိန္မင္းသား၊ ေရႊျပည္ဝန္ႀကီးအျဖစ္ ဣႏၵာႏြယ္၊ တိုင္တားမင္းႀကီးအျဖစ္ ေငြဥေဒါင္း၊ ဗန္းေမာ္ဝန္အျဖစ္ ဦးစံလွထြန္း၊ ဒိုင္းအတြင္းဝန္အျဖစ္ ဦးခင္ေမာင္လတ္၊ ဗိုလ္မွဴးမ်ားအျဖစ္ ဒဂံုငေမာက္ႏွင့္ ညိဳညိဳေလး၊ နန္းတြင္းစစ္သည္ေတာ္မ်ားအျဖစ္ တကၠသိုလ္စန္း၊ ေပတိုး၊ တကၠသိုလ္ျမင့္ေမာင္ႏွင့္ နန္းေငြ၊ အရပ္သားမ်ားအျဖစ္ လင္း ယုန္နီ၊ ေအာင္လင္း၊ ၾကည္မ်ိဳးလြင္၊ ဝင္းျမင့္၊ ေနဝင္း၊ တကၠသိုလ္ခ်စ္ေဆြတို႔က သရုပ္ေဆာင္ၾကသည္။ ဒိုင္းခင္ခင္အျဖစ္ မလွသန္း (တကၠသိုလ္သက္ႏွင္း)၊ ဒိုင္းဝန္ကေတာ္အျဖစ္ ေဒၚခင္မ်ိဳးခ်စ္။ ဆင္ျဖဴမရွင္အျဖစ္ သီတာခင္ေထြး၊ စုဖုရားလတ္ အျဖစ္ ေမႏြဲ႕၊ စုဖုရားေလးအျဖစ္ တကၠသိုလ္ၾကည္မာတို႔က ပါဝင္သရုပ္ေဆာင္ၾကသည္။
စာေရးဆရာျပဇာတ္တြင္ ပါဝင္ကျပၾကသူ စာေရးဆရာမ်ားသည္ ဇာတ္ခံုကိုစိမ္းမေနဘဲ မိမိတို႕က်ရာအခန္းကို ႏိုင္နိုင္နင္း နင္း ကျပၾကသူမ်ားျဖစ္သည္။ ျပဇာတ္တိုင္း ဝန္ႀကီးေနရာကို ကန္ထရိုက္ယူထားသကဲ့သို႔ ႏွစ္စဥ္ပင္ ဝန္ႀကီးလုပ္ရသူ ဒဂံု ဦးစန္းေငြ၊ ေငြဥေဒါင္းႏွင့္ ဒဂံုေရႊမွ်ား၊ စိန္မင္းသား၊ ဣႏၵာႏြယ္တို႔သည္ ဝန္အထာက်ေအာင္ ကျပႏိုင္သူမ်ားျဖစ္သည္ဟု ဦး ေလးတင္ (ဒဂံုပဦးဘတင္) က ေျပာျပပါသည္။ ကျပၾကရသည္မွာ ရာဇဝင္ဇာတ္ျဖစ္ေသာ္လည္း ျပဇာတ္အျဖစ္ကရျခင္း ျဖစ္၏။ ဇာတ္ဟန္လည္းမပါေစဘဲ သဘာဝထက္ အနည္းငယ္သာသာကဲကဲကေလး သရုပ္ေဆာင္ၾကရေလရာ စာေရးဆရာ မ်ားသည္ တတ္ႏိုင္ၾကပါေပသည္။ စာေပေဟာေျပာေနက်ျဖစ္သျဖင့္ စကားေျပာအခန္းမ်ားတြင္ စာေရးဆရာမ်ားသည္ ပီပီသသ၊ ခန္႔ခန္႔ညားညား ေျပာႏိုင္ၾကေလသည္။ ေမာင္ေဖငယ္အျဖစ္သရုပ္ေဆာင္ေသာ သုခအေနျဖင့္ နဂိုက ရုပ္ရွင္မင္း သားျဖစ္ရာ အထူးေျပာဖြယ္ရာ မရိွေတာ့ေခ်။ ရုပ္ရည္အားျဖင့္ အားနည္းေနသည္ကိုသာ (မင္းသားရုပ္မေပါက္သည္ကို ဆိုလိုျခင္း ျဖစ္သည္) ေျပာစရာ ရိွသည္။ မင္းသား၏လက္စြဲ လူရႊင္ေတာ္အျဖစ္ သရုပ္ေဆာင္ရေသာဇဝနသည္ ေမာင္ေဖငယ္ ျပဇာတ္တြင္ သူငယ္ခ်င္းေမာင္ေမာင္ႏြဲ႕အျဖစ္ ကျပရေလရာ ဆရာ၏ ေခတ္ႏွင့္ယွဥ္ေသာ ဟာသေသာလံုးမ်ားေၾကာင့္ ပရိ သတ္မွာ တဝါးဝါးရယ္ေနၾကရသည္။ ရေနာင္ေမာင္ေမာင္တုတ္အျဖစ္သရုပ္ေဆာင္ေသာ ဝဇီရာသည္ အသားျဖဴျဖဴ၊ အရပ္ ေထာင္ေထာင္ေမာင္းေမာင္း ၊ ရုပ္ရည္ေခ်ာေမာသူျဖစ္၍ နန္းဝတ္နန္းစားႏွင့္ အလြန္လိုက္ဖက္၍ ၾကည့္ေကာင္းလွသူျဖစ္သည္။ ရေနာင္ေမာင္ေမာင္တုတ္၏ စရိုက္အတိုင္း ခပ္ၾကမ္းၾကမ္း၊ ခပ္ရမ္းရမ္း သရုပ္ေဆာင္ရသည္။ ဆရာဇဝနက ႏိုင္ငံေရးျပက္လံုး၊ ေခတ္ျပက္လံုး၊ ဟိုေဆာ္ သည္ေဆာ္ျပက္လံုးမ်ားျဖင့္ ပရိတ္သတ္ပြဲက်ေအာင္ သရုပ္ေဆာင္သြားသည္။ သီေပါမင္းအျဖစ္ သရုပ္ေဆာင္သူမွာ ဗုိလ္ဗကို ျဖစ္သည္။ နဂိုက စကားေျပာေကာင္းလွသူျဖစ္သျဖင့္ လူထုေအာင္သံ ရုပ္ရွင္မင္းသား ျဖစ္ရာမွ ေနာက္ပိုင္းတြင္ တကယ့္ရုပ္ရွင္မင္းသား ျဖစ္သြားေလသည္။
စာေရးသူအေနႏွင့္ ဤျပဇာတ္ႏွင့္ပတ္သက္၍ အထူးေျပာခ်င္သည္မွာ ဦးခင္ေမာင္လတ္ႏွင့္ေဒၚခင္မ်ိဳးခ်စ္တို႔ ဇနီးေမာင္ႏွံ ပါဝင္သရုပ္ေဆာင္ထားၾကျခင္းျဖစ္သည္။ သူတို႔အေနျဖင့္ ျပဇာတ္သရုပ္ေဆာင္ျခင္းႏွင့္ ျပဒါးတလမ္း၊ သံတလမ္း ျဖစ္ၾကသည္။ သို႔ေသာ္ တတ္သည့္ပညာမေနသာဆိုသည့္အတိုင္း ကူညီၾကရေလရာ ေဒၚခင္မ်ိဳးခ်စ္တို႔ေမာင္ႏွံ၏ သရုပ္ေဆာင္မႈမ်ားကို ယခုအထိ မ်က္စိထဲတြင္ ျမင္ေယာင္ေနပါသည္။ ဒိုင္းဝန္ကေတာ္ႀကီးမွာ မီးယပ္က်ိဳးက်ိဳးေနသူျဖစ္ရာ လမ္းေလွ်ာက္လွ်င္ ေထာ့နင္းေထာ့နင္းျဖင့္ အတြဲျဖင့္ ေလွ်ာက္ရပါသည္။ ေဒၚခင္မ်ိဳးခ်စ္ကလည္း ဤပံုစံျဖင့္ သရုပ္ေဆာင္သြားေလရာ လူတိုင္း သေဘာက်ၾကသည္။ ဦးခင္ေမာင္လတ္ကလည္း ဤျပဇာတ္တြင္ ငိုခ်င္းတပုဒ္ပင္ သီဆိုျပသြားေသးသည္။ ဒိုင္းဝန္က ေတာ္၊ သမီး ဒိုင္းခင္ခင္ႏွင့္ ေမာင္ေဖငယ္တို႔ အဖမ္းခံရစဥ္ သီဆိုရျခင္းျဖစ္ရာ…
“ … သက္ရြယ္ေတာ္ႀကီး၊ စိတ္ပုတီးနဲ႔…စံရိပ္ႀကီးေပ်ာ္မယ္၊ ၾကံစည္ရည္မွန္း ၾကမၼာႏြယ္ၿပီး… ”
စသည္ျဖင့္ ရင္ထုၿပီး ငိုခ်င္းကို ပိုင္ပိုင္ႏိုင္နိုင္ ဆိုသြားေလရာ ပရိတ္သတ္အလြန္ပြဲက်ပါသည္။ ဤေနရာတြင္ ဒိုင္းဝန္ႀကီးအျဖစ္ အျခားသူသရုပ္ေဆာင္က ဤမွ်သေဘာက်မည္မဟုတ္ဟုထင္ပါသည္။ ဦးခင္ေမာင္လတ္လိုလူမ်ိဳးက သရုပ္ေဆာင္ၿပီး ငို ခ်င္းကို ပိုင္ပိုင္ႏိုင္နိုင္ ခ်သြားေလေသာေၾကာင့္ သေဘာက်ၾကျခင္း ျဖစ္ပါသည္။
စာေရးသူတို႔ႏွင့္အတူ ပြဲၾကည့္ေနေသာစာေရးဆရာမႀကီး ဒဂံုခင္ခင္ေလးက…
“သူတို႕လင္မယား ဒိုင္းဝန္ႏွင့္ ဒိုင္းဝန္ကေတာ္အျဖစ္ကသြားၾကတာ သူတို႔ဟာ ဒိုင္းဝန္လင္မယားႏွင့္ ေဆြမ်ိဳးေတာ္တယ္ ဆိုတာ သိမွသိၾကပါရဲ႕လား ” ဟု ေျပာသြားပါသည္။ ဤစကားႏွင့္ပတ္သက္ၿပီး ေနာင္ဆယ္ႏွစ္ေက်ာ္ေက်ာ္အၾကာမွ ဦးဝိစာရ လမ္း၊ အင္ဗိြဳင္းခန္းမတြင္ စိန္မဟာသဘင္က ဤဇာတ္လမ္းကို ျပန္ကၾကေသာအခါမွ အန္တီခင္ (ဒဂံုခင္ခင္ေလး) က စကားဆက္၍ ေျပာျပပါသည္။
“ဘိုးေတာ္ဘုရားလက္ထက္ကစၿပီး ဘႀကီးေတာ္လက္ထက္တိုင္ေအာင္ မင္းခစားျဖစ္ၾကတဲ့ ဦးေက်ာ္ေခါင္ႏွင့္ ဦးေက်ာ္ေရြး ဆိုတဲ့ ညီအစ္ကိုရိွၾကတယ္။ ဦးေက်ာ္ေခါင္ဟာ ဘိုးေတာ္ဘုရားလက္ထက္မွာ သန္လ်င္ၿမိဳ႕စားဝန္ႀကီးျဖစ္တယ္။ ဘႀကီးေတာ္ ဘုရားလက္ထက္က်ေတာ့ သတိုးမင္းႀကီး မဟာမင္းေခါင္က်ီဝန္ႀကီး ျဖစ္တယ္။ သူ႔ညီ ဦးေက်ာ္ေရြးကေတာ့ ဘိုးေတာ္ဘုရား လက္ထက္မွာ ဟံသာဝတီ (၃၂) ၿမိဳ႕ဝန္ျဖစ္ခဲ့တယ္။ ဘိုးေတာ္ဘုရားက အထူးသဒၶါေတာ္မူလို႔ ဦးေက်ာ္ေရြးကို တိုက္ဆင္ အစီး (၆၀)၊ (၃) ဆက္အိမ္ႀကီးႏွင့္တကြ ရန္ကုန္ၿမိဳ႕မွာ တခမ္းတနားေနထိုင္ေစတယ္။ မင္းလွအေနာ္ရထာ ဘြဲ႕လည္းရတယ္။ ဘႀကီးေတာ္ဘုရားလက္ထက္က်ေတာ့ ဦးေက်ာ္ေရြးကို လက္ဝဲေတာ္စစ္သူႀကီးေနရာမွ သတိုးမင္းလွ အေနာ္ရထာ ဘြဲ႕အ မည္နဲ႔ ဝန္ႀကီးအရာေပးတယ္။ ဦးေက်ာ္ေရြးရဲ႕သမီးအႀကီးကို ေတာင္ေဆာင္ေတာ္မိဖုရားေျမႇာက္ၿပီး သမီးအငယ္ကို သီရိရ တနာဘြဲ႕အမည္ႏွင့္ မိဖုရားအရာမွာ ထားတယ္”
“အမွန္ေတာ့ သူတို႔ညီအစ္ကိုဟာ ဘႀကီးေတာ္ဘုရားနဲ႔ ေသြးသားမကင္းဘူး။ ဘိုးေတာ္ဘုရားရဲ႕ အလယ္နန္းေတာ္ မိဖုရား ႀကီး မယ္လြန္းပုမွာ အစ္မဝမ္းကြဲ ဒီပဲယင္းၿမိဳ႕နယ္၊ ဟသၤာရြာဇာတိ၊ မယ္ဆံုႀကီးဆိုတာရိွတယ္။ ဘိုးေတာ္ဘုရား မေကာင္း စားခင္က အတူလာၿပီး ေအးအတူပူအမွ် ဒုကၡ၊ သုခ မွ်ေဝခံစားၿပီး ျပဳစုလုပ္ေကြၽးခဲ့တာကလား။ ဘိုးေတာ္ဘုရားဟာ မယ္ ဆံုႀကီးကို ေသြးရင္းသားရင္းပမာ အားကိုးေတာ္မူရွာတယ္။ မယ္ဆံုႀကီးရဲ႕ သားႏွစ္ေယာက္ဟာ ဦးေက်ာ္ေခါင္ႏွင္ ဦးေက်ာ္ ေရြးပဲ။ က်ီဝန္ႀကီး ဦးေက်ာ္ေခါင္ရဲ႕ သားတေယာက္ ဦးေမာင္ကေလးဆိုတာ မင္းတုန္းမင္းတရားႀကီးလက္ထက္မွာ ေလာင္း ရွည္ၿမိဳ႕စား ဝန္ႀကီးျဖစ္လာတယ္။ က်ီဝန္ႀကီး ဦးေက်ာ္ေခါင္ရဲ႕သမီးတေယာက္ကေတာ့ မင္းတုန္းမင္းတရားႀကီးလက္ထက္ ေတာ္က ဗန္းေမာ္ၿမိဳ႕ဝန္ အတြင္းဝန္ ဦးဖိုးရဲ႕ ဝန္ကေတာ္ႀကီးပဲ။ ဗန္းေမာ္ၿမိဳ႕ဝန္ အတြင္းဝန္ ဦးဖိုးကလည္း မင္းတုန္းမင္းရဲ႕ ခုနစ္ရြာ မိဖုရားႀကီးနဲ႔ေမာင္ႏွမေလ”
“ဗန္းေမာ္ၿမိဳ႕ဝန္၊ အတြင္းဝန္ ဦးဖိုးနဲ႔ ဝန္ကေတာ္ႀကီးတို႔မွာ ဗန္းေမာ္ခင္ေလးႀကီးဆိုတဲ့ သမီးတေယာက္ရိွတယ္။ ပါေတာ္မူသြား ေတာ့ သူ႔အေဒၚခုနစ္ရြာ မိဖုရားႀကီးႏွင့္ ရန္ကုန္ကိုပါလာတယ္။ ရန္ကုန္မွာ ေက်ာက္စာစာေရးႀကီးဦးေဖႏွင့္ လက္ဆက္တယ္။ သူတို႔ရဲ႕သားရာဇဝတ္ဝန္ေထာက္ ဦးေတာ္ဆိုတာ ေဒၚခင္မ်ိဳးခ်စ္ရဲ႕အေဖ။ က်ီဝန္ႀကီး ဦးေက်ာ္ေခါင္ကေတာ္ရဲ႕ ေမာင္မွာ သားတေယာက္၊ သမီးတေယာက္ရိွတယ္။ သားက ဧနက္ပလာဆင္ဝန္ႀကီး ဦးဖိုးတင္လို႔ျဖစ္လာတယ္။ သမီးကေတာ့ ဒိုင္း အတြင္းဝန္ ဦးဖိုးႀကီးရဲ႕ကေတာ္ ဒိုင္းဝန္ကေတာ္ႀကီးပဲ။ ဒိုင္းဝန္လင္မယားဟာ သားသမီးမရိွေတာ့ ဝန္ကေတာ္ႀကီးရဲ႕ ေမာင္ ဧနက္ပလာဆင္ဝန္ ဦးဖိုးတင္ရဲ႕ သမီးကို ေခၚေမြးစားလို႔ ဒိုင္းခင္ခင္ႀကီးလို႔ ျဖစ္လာတယ္”
“ဒီေတာ့ ေဒၚခင္မ်ိဳးခ်စ္ဟာ သူ႔အဘြား ဗန္းေမာ္ခင္ေလးႀကီးရဲ႕ ဒိုင္းဝန္ကေတာ္အျဖစ္နဲ႔ ျပန္သရုပ္ေဆာင္ရတာေပါ့” ဟူ၍ ေျပာျပခဲ့ပါသည္။