ေမာင္ရစ္ - အေမရိကားမွာ “မဲေပးခြင့္ ကာကြယ္ေရးဥပေဒ” မလိုအပ္ေတာ့ဘူး တဲ့လား
(Voting Rights Act of 1965)
(အေတြးအျမင္ မဂၢဇင္း၊ စက္တင္ဘာ ၂၀၁၅) မိုုးမခ၊ စက္တင္ဘာ ၈၊ ၂၀၁၅
၂၀၁၃ ၊ ဇြန္လ ၂၆ မွာ အေမရိကန္ ဖယ္ဒရယ္တရားရုုံးေတာ္က (၁၉၉၆ ခုုႏွစ္ – လက္ထိပ္ထိမ္းျမား ကာကြယ္ေရးဥပေဒ) ကိုု ပယ္ခ်လိုုက္တယ္။ ဒါနဲ႔အတူ (၂၀၀၈ ခုုႏွစ္ ကယ္လီဖိုုးနီးယားျပည္နယ္ လိင္တူမ်ားလက္မထပ္ရဥပေဒ) ကိုုလည္း ပယ္ခ်လိုုက္တယ္။ အဲဒီအေၾကာင္းကို အယင္လက ပုံၾကီးခ်ဲ႔ေရးေနမိတာနဲ႔ အဲသည္ႏွစ္ ဇြန္ ၂၅ရက္ေန႔က ျပည္ေထာင္စုုတရားရုုံးေတာ္ (ဖယ္ဒရယ္= ျပည္ေထာင္စုု) က (၁၉၆၅ – မဲေပးခြင့္ ကာကြယ္ေရးဥပေဒ) ကိုု ပယ္ခ်ခဲ့တာကိုု သတိလက္လြတ္ျဖစ္သြားျပီး မေရးမိေတာ့ဘူး။
၁၉၆၅ မဲေပးခြင့္ကာကြယ္ေရးဥပေဒရဲ့ အဓိကျပဌာန္းခ်က္စာပိုုဒ္ကိုု ျပည္ေထာင္စုုရုုံးေတာ္က ေခတ္နဲ႔ စနစ္နဲ႔ မညီဘူးဆိုုျပီး ပယ္ခ်တာျဖစ္ပါတယ္။ "လူမည္းေတြနဲ႔ လူနည္းစုုေတြ (အာရွသား၊ ေတာင္အေမရိကသား ႏြယ္ေတြ) ရဲ့ မဲေပးခြင့္အား ျပည္ေထာင္စုုတရားရုုံးေတာ္ ခြင့္ျပဳခ်က္မရဘဲ ျပည္နယ္ေတြကေန ကန္႔သတ္ျခင္း မျပဳရ ..."လိုု႔ ဆိုုတဲ့ Civil Rights Movement (လူ႔အခြင့္အေရးလႈပ္ရွားမႈ) အသိအမွတ္ျပဳတဲ့ စာပုုဒ္ျဖစ္ပါတယ္။
၁၇၇၆ မွာ ျဗိတိန္ကိုုလိုုနီအျဖစ္က လြတ္လပ္ေရးရခဲ့ျပီးေနာက္ အေမရိကန္ေတြက လူျဖဴသခင္ အျဖစ္ ဆက္ခံလိုုက္ၾကျပီး၊ လူမည္းေတြကိုုေတာ့ ေက်းကၽြန္ေတြအျဖစ္ လြတ္လပ္ခြင့္ မေပးခဲ့ၾကပါဘူး။ အဲသည္မွာ လြတ္လပ္ေရးရျပီး ႏွစ္ေပါင္း ၈၀ ေက်ာ္မွာမွ လူမည္းေတြကိုု ေက်းကၽြန္အျဖစ္က လြတ္လပ္ေရးေပးဖိုု႔ အေမရိကန္ေတြ အခ်င္းခ်င္း တိုုက္ပြဲ၀င္ခဲ့ရပါတယ္။ ေက်းကၽြန္စနစ္ကိုု ဆက္ထားလိုုခ်င္သူေတြကေတာ့ စိုုက္ပ်ဳိးေရး၊ ေမြးျမဴေရးအဓိက ေတာင္ပိုုင္းကျပည္နယ္ေတြ ျဖစ္ပါတယ္။ ၁၈၆၀ ခုုႏွစ္မ်ားမွာ ေတာင္ပိုုင္းနဲ႔ ေျမာက္ပိုုင္း ျပည္တြင္းစစ္ေသြးေခ်ာင္းစီးျပီး တိုုက္ခဲ့ရတယ္။ ၁၈၆၅ မွာ ေျမာက္ပိုုင္းသားေတြ စစ္ႏိုုင္ျပီး လူမည္းေက်းကၽြန္ေတြကိုု လြတ္လပ္ေရး ေပးႏိုုင္ခဲ့တယ္။ သိုု႔ေသာ္လည္း လူျဖဴေတြက လူမည္းေတြ၊ အသား၀ါေတြ၊ အသားညိဳေတြကိုု ဆက္လက္ျပီး လူတတန္းစားတည္း မဆက္ဆံဘဲ ဖိႏွိပ္တာေတြ၊ ခ်ဳပ္ျခယ္တာေတြ အျမတ္ထုုတ္တာေတြ ရွိေနတာေၾကာင့္ ေနာက္ ႏွစ္ေပါင္း ၁၀၀ ေက်ာ္ Civil Rights Movements ေတြ ဆက္လက္ လႈပ္ရွားခဲ့ၾကရပါတယ္။
၁၈၇၀ မွာ အသားအေရာင္မခြဲျခားဘဲ ေယာက်ာ္းတိုုင္း မဲေပးခြင့္ (လူမည္းေတြ မဲေပးလိုု႔ရျပီေပါ့) (အေျခခံဥပေဒ ျပင္ဆင္ခ်က္ ၁၅)
၁၉၂၀ မွာ မိန္းမေတြ မဲေပးခြင့္ (အေျခခံဥပေဒဥပေဒ ျပင္ဆင္ခ်က္ ၁၉ ) တိုု႔ ျပဌာန္းႏိုုင္ခဲ့တယ္။
ဒါေတြဟာ လြယ္လြယ္ကူကူ ရခဲ့တာေတာ့မဟုုတ္ဘူး။ အေမရိကန္အေျခခံဥပေဒမွာ ျပင္ဆင္ခ်က္ ၂ ျဖစ္တဲ့ ႏိုုင္ငံသားတိုုင္း လက္နက္ကိုုင္ေဆာင္ခြင့္ ရွိေနတာေၾကာင့္ လူအခြင့္အေရးတိုုက္ပြဲတိုုင္းမွ
အဲသည္မွာ ယခင္ေက်းကၽြန္စနစ္ကိုု အားေပးခဲ့တဲ့ ေတာင္ပိုုင္းျပည္နယ္ေတြ (အယ္လဘမား၊ အယ္လစကာ၊ အာရီဇိုုးနား၊ ေဂ်ာ့ဂ်ီယာ၊ လူ၀ီစီးနီးယား၊ ၀စၥကြန္စင္၊ ကုုိလိုုရားနား(ေတာင္ပိုုင္း)၊ တကၠဆပ္၊ ဗားဂ်ီးနီးယား) ျပည္နယ္အစုုိးရေတြက လူမည္းေတြကိုု မဲေပးတာ ကန္႔သတ္ခ်ဳပ္ျခယ္တဲ့ ဥပေဒေတြ ျပဌာန္းေလ့ရွိတယ္။ ႏိုုင္ငံသားမွတ္ပုုံတင္ ျပခုုိင္းတာ၊ စာတတ္မတတ္ စစ္တာ၊ မဲရုုံေတြကိုု လူမည္းေတြ မလာႏိုုင္တဲ့ ေနရာေတြမွာ သြားဖြင့္တာေတြ လုုပ္လြန္းလိုု႔ ေနာက္ဆုုံးမွာ ၁၉၆၅ မဲေပးခြင့္ ကာကြယ္ေရး ဥပေဒကိုု ျပည္ေထာင္စုုက ျပဌာန္းျပီး အဲသည္ျပည္နယ္ေတြက အသားအေရာင္ခြဲျခားတဲ့ မဲေပးခြင့္ကိုု ခ်ဳပ္ျခယ္တဲ့ ကန္႔သတ္တဲ့ ဥပေဒေတြ ျပည္နယ္အဆင့္သတ္မွတ္ခြင့္ မရွိေအာင္ တားျမစ္ခဲ့တာ ျဖစ္ပါတယ္။
သည္ေတာ့ ႏွစ္ေပါင္း ၂၀၀ နီးပါး လြတ္လပ္ေရးရျပီးမွ၊ ႏွစ္ ေပါင္း ၁၀၀ အၾကာ လူမည္းေတြ ေက်းကၽြန္အျဖစ္က လြတ္လပ္ျပီးမွ ၁၉၆၅ ခုုႏွစ္ က်မွသာ အသားအေရာင္ခြဲျခားတဲ့ မဲေပးခြင့္ မတရားဥပေဒေတြ ကိုု တားဆီးႏိုုင္ခဲ့တာ ျဖစ္ပါတယ္။ သည္လိုု ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ လာခဲ့ရတဲ့ ႏိုုင္ငံသားတိုုင္း တန္းတူ လူ႔အခြင့္အေရး ရရွိမႈ တိုုက္ပြဲမွာ ေမာ္ကြန္းမွတ္တိုုင္ျဖစ္တဲ့ (၁၉၆၅ မဲေပးခြင့္ဥပေဒ) ကိုု ၂၀၁၃ ဇြန္ ၂၅ (ႏွစ္ေပါင္း ၅၀ အၾကာ) မွာ မလိုုအပ္ေတာ့ပါဘူး၊ ေခတ္မမီေတာ့ပါဘူးလိုု႔ ဆိုုျပီး ျပည္ေထာင္စုု ရုုံးေတာ္က ဖယ္ရွားလိုုက္တာ ျဖစ္ပါတယ္။
ဒါဟာ ျပည္ေထာင္စုုတရားသူၾကီးခ်ဳပ္ ေျပာသလိုု အေမရိကန္ျပည္ၾကီးက အေ၀းၾကီးလာတာ အခုုခ်ိန္မွာ ေျပာင္းလဲလာခဲ့ျပီ၊ ဒါေၾကာင့္ မဲေပးခြင့္ကာတြယ္ေရးဥပေဒ အကာအကြယ္ေတြကိုု ပယ္ရွားလိုု႔ ရျပီလိုု႔ ဆုုံးျဖတ္တယ္လိုု႔ ဆိုုပါတယ္။ လက္မခံသူေတြကေတာ့ အိမ္ျဖဴေတာ္မွာ လူမည္းသမၼတျဖစ္ရုုံနဲ႔ေတာ့ တျပည္လုုံးမွာ သိုု႔မဟုုတ္ ျပည္နယ္တခ်ဳိ႔မွာ သာတူညီမွ် မဲေပးခြင့္ေတြ ရွိျပီလိုု႔ ဆိုုျပီး မ်က္စိမွိတ္ဆုုံးျဖတ္လိုု႔ မရေသးပါဘူးတဲ့။ အသားအေရာင္ မတူသူေတြ၊ အားနည္းသူေတြကိုု မဲေပးခြင့္ မရေအာင္ ျပည္နယ္ေတြက ျပည္ေထာင္စုမ်က္ကြယ္မွာ မတရားဥပေဒေတြ ထုုတ္လာဦးမွာမိုု႔ ဒီကာကြယ္မႈ ၁၉၆၅ ဥပေဒဟာ လိုုအပ္ေနတုုန္းပဲ။ အခုုလိုု ပယ္ခ်တာဟာ ေစာလြန္းတယ္လိုု႔ ေျပာၾကပါတယ္။
အဲသည္အတြက္ ေပးၾကတဲ့ ဥပမာကေတာ့ ေရမၾကီးေတာ့ပါဘူးဆိုုျပီး ကာထားတဲ့ ဆည္ၾကီးေတြကိုု ရုုတ္သိမ္းလိုုက္သလုုိမ်ဳိး၊ မိုုးရြာေနတုုန္း ထီးေဆာင္းထားလိုု႔ မုုိးမစုုိတာကိုု မိုုးမစိုုတာနဲ႔ ထီးမလိုုေတာ့ပါဘူးဆိုုျပီး ထီးကိုု လႊတ္ပစ္သလိုုမ်ဳိး မဲေပးခြင့္အကာအကြယ္ေပးတဲ့ ဥပေဒကိုု ဖယ္ရွားလိုုက္တာဟာ မဲေပးခြင့္ေတြကိုု ကန္႔သတ္ခ်ဳပ္ျခယ္ခ်င္တဲ့ ျပည္နယ္အစုုိးရေတြကိုု ခ်ည္မန္းကြင္းကေန ျဖဳတ္ေပးလိုုက္သလိုု ျဖစ္သြားလိမ့္မယ္လိုု႔ ေျပာၾကပါတယ္။
ဒါကဘာေၾကာင့္ေျပာသလဲဆိုုေတာ့ ခုုနင္က ေျပာခဲ့တဲ့ ျပည္နယ္ေတြမွာ ခုုခ်ိန္ထိ လူနည္းစုုေတြ၊ အင္အားနည္းသူေတြကိုု မဲေပးခြင့္ အခက္အခဲရွိေအာင္ နည္းမ်ဳိးစုုံနဲ႔ ညစ္တဲ့ ဥပေဒေတြကိုု ျပည္နယ္အစုုိးရေတြက ေရြးေကာက္ပဲြရာသီတိုုင္းမွာ ထုုတ္ျပန္ေလ့ရွိလိုု႔ ပါပဲ။ မဲေပးခြင့္ရွိသူ ႏိုုင္ငံသားေတြကိုု သီးသန္႔မဲေပးခြင့္ကဒ္ျပား ပါမွ မဲေပးခြင့္ရမယ္လိုု႔ ညစ္တာမ်ဳိး၊ တကယ္တမ္းမွာ မဲေပးဖိုု႔ စာရင္းေပါက္ထားသူက သူ႔မွာရွိတဲ့ အုုိင္ဒီနဲ႔ သက္သက္ခံနဲ႔ မဲရုုံထဲကိုု တန္း၀င္ျပီး မဲေပးခြင့္ရွိေၾကာင္း၊ လြတ္လပ္မႈရွိေၾကာင္း ျပည္ေထာင္စုုက ေပးထားျပီးသားပါ။ ဒါကိုု တခ်ဳိျပည္နယ္အစုုိးရေတြက တရားမ၀င္ေနထိုုင္သူေတြ၊ မဲသူခိုုးေတြက မသမာမႈေတြလုုပ္တယ္ဆိုုျပီး အေၾကာင္းျပျပီး မဲေပးခြင့္ေတြကိုု သီးျခားကန္႔သတ္တာေတြ ခုုထိလုုပ္ေနတုုနး္ပါ။ အဲသည္ျပည္နယ္ေတြကေတာ့ ခုုနင္က ေတာင္ပိုုင္းျပည္နယ္ေတြ၊ ေရွးရိုုးစြဲ ႏိုုင္ငံေရးသမားေတြ အမ်ားစုုေနထိုုင္တဲ့ ျပည္နယ္ေတြ ခ်ည္းပါပဲ။
အဲသည္ျပည္နယ္ေတြမွာက အင္မီဂရန္႔ (ႏိုုင္ငံျခားက ေျပာင္းေရႊ႔ေနထိုုင္သူေတြ) ေတြကိုု မၾကည္ပါဘူး။ သူတိုု႔အလုုပ္ေတြ၊ မိသားစုုဘ၀ေတြကိုု ၀င္ေရာက္ ေႏွာက္ယွက္လုုယူတယ္လိုု႔ ရႈျမင္ေလ့ရွိပါတယ္။ ႏိုုင္ငံသားအျဖစ္ ေျပာင္းလဲလာသူေတြကိုုလည္း အေမရိကန္ႏိုုင္ငံသားေတြ စစ္စစ္ေတြလုုိ႔ မျမင္ၾကပါဘူး။ သံသယေတြ အမ်ားၾကီး ထားပါတယ္။ အဲသည္လူေတြက လူတဦး မဲတမဲနဲ႔ သူတုုိ႔တိုုင္းျပည္ကံၾကမၼာကိုု ၀င္ေရာက္ဖန္တီးလာမွာကိုု စိုုးရိမ္သံသယနဲ႔ အထက္ပါ မဲေပးခြင့္ေတြကိုု ကန္႔သတ္ဖိုု႔ ၾကိဳးစားေနၾကဆဲပါပဲ။ အခုုဆိုုရင္ အိုုဘားမားအစုုိးရက ႏိုုင္ငံသားခံယူခြင့္ျပဳျပင္ေရး
တကယ္တန္းက်ေတာ့ အေမရိကန္ျပည္ဟာ လြန္ခဲ့တဲ့ ႏွစ္ ၃၀၀ ေက်ာ္ကတည္းက ကိုုလိုုနီပါ။ တျခားႏိုုင္ငံေတြက စြန္႔လႊတ္စြန္႔စားသူေတြ၊ အပယ္ခံေတြ၊ ျပည္ေျပးေတြ၊ လူဆိုုးသူခိုုးေတြ၊ လူမိုုက္ေတြ ေျပာင္းေရႊ႔ေနထိုုင္တဲ့ အိပ္မက္တိုုင္းျပည္ပါ။ အခုုက်မွ အရင္ေရာက္ေနသူေတြက ေနာက္မွ ေရာက္လာသူေတြကိုု အျပင္လူမ၀င္ရ၊ အတြင္းလူ မထြက္ရ လုုပ္ခ်င္ေနတာေတြဟာ ခုုခ်ိန္ထိ္ တခ်ိမ္းခ်ိမ္း ပဋိပကၡ ျဖစ္ေနဆဲပါပဲ။
ဒါေၾကာင့္ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုုတရားရုုံးေ
နိဂုုံးအေနနဲ႔ ငါတိုု႔လိုု ေရျခား ေျမျခားက ေျပာင္းေရႊ႔ေနထုုိင္သူေတြကိုု အိမ္ရွင္ အရင္ေရာက္ေတြက ႏွိမ္မယ္၊ နင္းမယ္၊ ခြဲျခားမယ္ဆိုုတာကေတာ့ လူ႔သဘာ၀အရ အျငင္းပြားစရာ မရွိပါဘူး။ သိုု႔ပင္ေသာ္ျငား၊ ႏိုုင္ငံသားခ်င္းအတူတူ ျဖစ္ေနတာေတာင္ အသားမည္းလိုု႔၊ အင္အားနည္းလိုု႔၊ ဆင္းရဲလိုု႔ ဆိုုျပီး ကိုုယ့္အသည္းၾကားက မဲတျပားဟာ မဲမဲခ်င္း ယွဥ္တာေတာင္မွ တမူးေလ်ာ့ေနတယ္ဆိုုတာကေတာ့ အသည္းနာ ကမာၻမေၾက ျဖစ္ခ်င္စရာပဲေပါ့။ အဲသည္အတြက္ မဲေပးသူေတြ အခ်င္းခ်င္းၾကားမွာ အကာအကြယ္ရွိဖိုု႔၊ အာမခံခ်က္ေတြရဖိုု႔ လိုုအပ္ခ်က္နဲ႔အညီ ဥပေဒေတြ ျပဌာန္း ျဖစ္စြက္တာေတြကေတာ့ အစဥ္အျမဲ လုုံးပမး္အားထုုတ္ေနရမယ့္ အမႈပါလားလိုု႔ အေတြးေပါက္ေနမိပါတယ္။
အဲသည္မွာ လူ႔အခြင့္အေရးလႈပ္ရွားသူ၊ စာေရးဆရာ၊ လူမည္းတဦးက မွတ္ခ်က္ေပးလိုုက္တာကေတာ့ အမွတ္တရျဖစ္ပါတယ္။ ဟုုတ္ပါတယ္ တဲ့။ ႏွစ္ေပါင္း ၂၀၀ ေက်ာ္ေလာက္ ေပးဆပ္ရင္းႏွီးျပီး ရယူခ့ဲရတဲ့ လူသားခ်င္းတန္းတူညီမွ် မဲေပးခြင့္ အာမခံတဲ့ဥပေဒၾကီးကိုု ႏွစ္ ၅၀ နဲ႔ ဖ်က္ခ်ပစ္လိုုက္တာဟာ ရက္စက္ရာက်ပါတယ္ တဲ့။ ဒါေပမယ့္ ေခတ္ကေျပာင္းေနျပီဆိုုတာလည္း မွန္ပါတယ္။ သိုု႔ေသာ္လည္း မေျပာင္းလဲတဲ့ လူေတြ (လူျဖဴ လူမ်ဴိးၾကီးစြဲေတြ) ကလည္း ရွိေနဆဲပါပဲတဲ့။ ဒါေပမယ့္ ေျပာင္းေနတဲ့ တျခားအခ်က္ကေတာ့ လူဦးေရ ကိန္းဂဏန္းေတြပဲ ျဖစ္ပါတယ္တဲ့။ သည္တိုုင္းျပည္မွာ အရင္တုုန္းက အားနည္းခဲ့တဲ့ အခြဲျခားခံခဲ့ရတဲ့ လူေတြ (လူမည္းေတြ၊ အာရွ၊ ေတာင္အေမရိကမ်ဳိးႏြယ္ေတြ) ရဲ့ အင္အားက လက္ရွိလက္မေထာင္ေနတဲ့ လူျဖဴဦးေရထက္ကို ပိုျပီးေတာ့ တိုုးပြားလာေနျပီ ျဖစ္တာေၾကာင့္ ေနာင္တခ်ိန္မွာ ဥပေဒရဲ့ အကာအကြယ္ကိုု ဘယ္သူေတြက ျပန္ေတာင္းဆိုုၾကရမယ့္ အလွည့္ဆိုုတာကိုု စဥ္းစားထားၾကဖိုု႔ လိုုပါတယ္ တဲ့။
ကဲ .. ျမန္မာျပည္မွာကေတာ့ အသစ္စက္စက္ အစမ္းသတ္ခံေနရတဲ့ စိမ္အေခၚခံေနရတဲ့ ၂၀၀၈ အေျခခံဥပေဒၾကီး ျပင္ဆင္ႏိုုင္ေရးအတြက္ … အသည္းၾကားက မဲတျပားေတြနဲ႔ ေပးအပ္ခဲ့ၾကသူ၊ ေပးအပ္ေနၾကသူ ျမန္မာျပည္သူ မဲဆႏၵရွင္ေတြ အတြက္ကေကာ ... ဘာလဲ ဘယ္လဲ ေရြးေကာက္ပြဲ ... ။ ေမးခြန္းကေတာ့ အႏွစ္ ဘယ္ေလာက္ ၾကာမွာလဲ။ ၁ ႏွစ္ ၂ ႏွစ္ လား … ၁၀ ႏွစ္ ၂၀ ႏွစ္လား … ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာလား။ ။