အနိ႒ာရံုျဖစ္ရပ္မ်ားၾကားမွ ရုန္းကန္ထလာသည့္ မိတၳီလာ
ပဋိပကၡ ျဖစ္ပြားခဲ့သည့္ မိတၳီလာတြင္ ဘာသာေပါင္းစံု ညီညြတ္စြာေနထိုင္ေရး ႀကိဳးပမ္းမႈ အရိွန္ရေနၿပီး ပိုမိုလြတ္လပ္စြာကိုးကြယ္ႏိုင္ေရးကို ေမွ်ာ္လင့္သူမ်ားလည္း ရိွေနသည္
ၿဖိဳးသီဟခ်ိဳ/Myanmar Now
(မိုးမခ) ႏိုဝင္ဘာ ၁၊ ၂ဝ၁၈
မၾကာေသးခင္က ေတြ႔ရသည့္ မိတၳီလာၿမိဳ႕တြင္း တစ္ေနရာ (ဓာတ္ပံု - ခင္ႏွင္းေဝ/Myanmar Now)
(မိတၳီလာ) — ဘာသာေရး ပဋိပကၡ ျဖစ္ပြားခဲ့သည္မွာ ၅ ႏွစ္ေက်ာ္ၾကာလာၿပီျဖစ္ေသာ၊ ျမန္မာျပည္ အလယ္ပိုင္း စီးပြားေရး အခ်က္အခ်ာက်သည့္ ၿမိဳ႕ႀကီးတစ္ၿမိဳ႕ျဖစ္ေသာ မိတၳီလာရိွ ရပ္ကြက္တစ္ခုသည္ နံနက္ခင္း ေနေရာင္ေအာက္ ကေလးငယ္တို႔၏ ရယ္သံမ်ား၊ ေျပးလႊားေဆာ့ကစားသံမ်ားႏွင့္ အတူ အသက္ဝင္ လႈပ္ရွားေနသည္။
ဗုဒၶဘာသာဝင္ႏွင့္ အစၥလမ္ ဘာသာဝင္ စုစုေပါင္း ငါးေထာင္ေက်ာ္ ရန္ၿငဳိးမရိွ ေနထိုင္ခဲ့ၾကေသာ၊ ခ်မ္းေအးသာယာဟု အမည္ရေသာ ဤရပ္ကြက္ေလးသည္ ၂ဝ၁၃ မိတၳီလာ အဓိကရုဏ္းကာလအတြင္း အျခားေနရာမ်ားႏွင့္ မတူဘဲ တစ္ရပ္ကြက္လံုး မီးရိႈ႕ဖ်က္ဆီးခံလိုက္ရသည္။
ထိုႏွစ္ မတ္လ ၂၂ရက္ေန႔ မနက္ပိုင္းက သကၤန္းဝတ္ႏွစ္ဦး အပါအဝင္ အရပ္ေထာင္ေထာင္ေမာင္းေမာင္း လူ ၂ဝ ခန္႔ ခ်မ္းေအးသာယာသို႔ ေရာက္လာၿပီး မီးေလာင္တိုက္သြင္းရန္ ျပင္ဆင္ရာ ရပ္ကြက္တြင္း ေနထိုင္သူတခ်ဳိ႕က ဆင္းရဲသည့္ ၎တို႔၏ ရပ္ကြက္ကို မဖ်က္ဆီးရန္ ေတာင္းပန္ခဲ့ေၾကာင္း ထုိအခ်ိန္က ရာအိမ္မွဴးတစ္ဦးျဖစ္သူ ဦးဖိုးသားက ျပန္ေျပာျပသည္။
“တို႔မရိႈ႕ရင္ ေနာက္က လူေတြက ရိႈ႕လိမ့္မယ္လို႔ အဲဒီလိုေျပာၿပီးေတာ့ ဓာတ္ဆီေတာင္ မပါဘူး၊ အဲ့ဒီအတိုင္း ကပ္ၿပီး ရိႈ႕သြားတာ။ ကြ်န္ေတာ္ မ်က္ရည္ေတာင္ က်ရတယ္” ဟု ဦးဖိုးသားက ေျပာျပသည္။
“ေဒသခံေတြလို႔ေတာ့ လံုးဝ မထင္ဘူး။ ဒီလူေတြဟာ ႏုိင္ငံေရး လႈံ႕ေဆာ္ဖို႔ အတြက္ သက္သက္ လာၾကတာလို႔ပဲ ထင္တယ္။ ဒီမိတၳီလာမွာဆိုရင္ အကုန္လံုး ကြ်န္ေတာ့္ကို သိသလိုကြ်န္ေတာ္ကလည္း သိတယ္”
အျပန္အလွန္ကူညီရိုင္းပင္းမႈ ရွိခဲ့ၾကသည့္ ေဒသခံတို႔သည္ အနိ႒ာရံုျဖစ္ရပ္တို႔ႏွင့္ ရုတ္တရက္ ႀကဳံေတြ႔လိုက္ရၿပီးေနာက္ပိုင္း ယခုအခါ မူလအေနအထားသို႔ ျပန္လည္ေရာက္ရိွေစရန္ တျဖည္းျဖည္း တည္ေဆာက္ေနၾကသည္။ ထိုသို႔ တည္ေဆာက္ရာတြင္ ဘာသာေပါင္းစံု ၿငိမ္းခ်မ္းေရး လႈပ္ရွားမႈတခ်ဳိ႕က အေထာက္အကူေပးေနသည္။
တစ္ခ်ိန္တည္းမွာပင္ ကိုးကြယ္ဝတ္ျပဳသည့္ အေဆာက္အအံုမ်ား ပံုမွန္အေျခအေနအတိုင္း လည္ပတ္ႏိုင္ေရး အပါအဝင္ ေဒသတြင္း တည္ၿငိမ္ေအးခ်မ္းမႈ ေဖာ္ေဆာင္ရာတြင္ အစုိးရ၏ ပိုမို ပါဝင္ေဆာင္ရြက္ေရးကို ေမွ်ာ္လင့္ေနၾကသည္။
ပဋိပကၡအတြင္း ရိုင္းပင္းမႈ
ခ်မ္းေအးသာယာ ရပ္ကြက္ မီးရိႈ႕ခံခဲ့ရၿပီးေနာက္တစ္ႏွစ္တြင္ ေနအိမ္မ်ား ျပန္လည္ ေဆာက္လုပ္ၾကရာ ၎တို႔ထဲမွ အိမ္ေျခ ၇၃ဝ ကို ဆင္းရဲႏြမ္းပါးသူ မြတ္စလင္မ်ားသို႔ ေပးအပ္ေလ့ရိွသည့္ ရန္ကုန္ၿမိဳ႕ ေယာင္နက္ဗလီ၏ အလွဴေငြကို အသံုးျပဳခဲ့သည္ဟု ရပ္ကြက္မွ ရာအိမ္မွဴးတစ္ဦးျဖစ္သူ ဦးေအာင္ေဌးက ေျပာသည္။
အျခားေသာ ရပ္ကြက္မ်ားနည္းတူ ၎တို႔ရပ္ကြက္သည္ ကိုးကြယ္သည့္ဘာသာ မတူသျဖင့္ အမုန္းပြား ခဲြျခားမႈ၊ ထိုးႏွက္တိုက္ခိုက္မႈ ဆိုသည္မွာ ေရွးယခင္ကပင္ မရွိခဲ့သည့္ ရပ္ကြက္ ျဖစ္ေၾကာင္း အစၥလမ္ဘာသာဝင္တစ္ဦးျဖစ္သည့္ ဦးေအာင္ေဌးက ဆိုသည္။
“အဲဒီလို မီးရိႈ႕ေတာ့ ဗုဒၶဘာသာေတြ၊ အစၥလမ္ေတြ ေတာထဲမွာ အတူတူပဲ သြားေရွာင္ေနၾကတာ။ အတူတူ ေနၾကတာ။ မီးေလာင္ၿပီး ေနာက္ေန႔ေရာက္ေတာ့ အမွတ္ ၁ ေက်ာင္းထဲက ယာယီ ခိုလံႈေရး စခန္းမွာလည္း တူတူေနၾကတာပါ” ဟု ၎က ေျပာသည္။
ပဋိပကၡကာလအတြင္း ရပ္ကြက္တခ်ဳိ႕တြင္ အၾကမ္းဖက္သူတို႔ လုပ္ငန္းေဆာင္ရြက္ျခင္း မျပဳႏိုင္ေစရန္ ဟန္႔တားႏိုင္သျဖင့္ ေနအိမ္၊ အေဆာက္အဦမ်ား ဖ်က္ဆီးျခင္း မခံခဲ့ရေပ။
မြတ္စလင္အမ်ားစုေနထိုင္ရာ သာယာကုန္း(၁) ရပ္ကြက္ရိွ ရာအိမ္မွဴး ဦးဘၾကဴက ၎တို႔ရပ္ကြက္မွ ေဒသခံမ်ား စာသင္ေက်ာင္းတစ္ခုသို႔ သြားေရာက္ၿပီး ရက္ ၄ဝ ခန္႔ ခိုလံႈ ခဲ့ၾကေၾကာင္း၊ ျပန္လာခ်ိန္တြင္ ေနအိမ္မ်ား အေကာင္းအတိုင္း က်န္ေနျခင္းမွာ ၎တို႔ႏွင့္ ကပ္လ်က္ တည္ရိွသည့္ ရပ္ကြက္၏ ေက်းဇူးေၾကာင့္ ျဖစ္ေၾကာင္း ရွင္းျပသည္။
လူသတ္မႈ၊ မီးရိႈ႕မႈ၊ အျပန္အလွန္ တိုက္ခိုက္မႈမ်ား ပါဝင္သည့္ မိတၳီလာ အၾကမ္းဖက္မႈကာလအတြင္း အႏၱရာယ္ျပဳခံေနရသူတို႔ကို လူသားခ်င္း ထားရမည့္ ေမတၱာတရား ဟူသည့္ အေျခခံစိတ္ျဖင့္ ကူညီခဲ့သူမ်ားတြင္ ခရစ္ယာန္ဘာသာဝင္ ေဒၚဝင္းမာဦးလည္း ပါဝင္သည္။ သူက လမ္းတြင္ ေတြ႔ရသသည့္ ဒဏ္ရာရလူငယ္တစ္ဦးကို ေဆးရံုသို႔ ဆိုင္ကယ္ျဖင့္ ပို႔ေဆာင္ ေပးႏိုင္ခဲ့သည္။
မိတၳီလာကန္အနီး တုန္လႈပ္စြာ ထိုင္ေနသည့္ လူငယ္တစ္ဦးကို ေဘးကင္းရာသို႔ တိမ္းေရွာင္ရန္ တိုက္တြန္းခဲ့ေသာ္လည္း အၾကမ္းဖက္သမားမ်ားက လက္ဦးသြားခဲ့သည္ဟု ဆိုသည္။
“ကြ်န္မက ေျပးေတာ့ ေျပးေတာ့လို႔ ေျပာတယ္။ မေျပးဘဲ ေၾကာက္ေၾကာက္ရြံ႕ရြံ႕နဲ႔ ထိုင္ေနတာ။ အဲဒီမွာ ဟိုေကာင္လည္း ပါတယ္ဆိုၿပီး ကြ်န္မေရွ႕မွာတင္ အဲ့ဒီကေလးေလးကို သတ္ပစ္လိုက္တာ”ဟု ၎က ေျပာသည္။
အလားတူပင္ ၿမိဳ႕ခံတစ္ဦးျဖစ္သူ မေနဇာမင္းေဆြတို႔ မိသားစု အေရးအခင္းအတြင္း အသက္လု ထြက္ေျပးၾကစဥ္ အကာအကြယ္ေပးသူတို႔မွာ ၿမိဳ႕ခံ ဗုဒၶဘာသာဝင္မ်ား ျဖစ္ၾကသည္။
တိမ္းေရွာင္ရာ လမ္းတစ္ေလွ်ာက္ တုတ္၊ ဓား ကိုင္ေဆာင္ထားသူ အမ်ားအျပား ေတြ႔ရွိခဲ့ရေၾကာင္း၊ လိုက္ပါ ပို႔ေဆာင္ေပးသူ ဗုဒၶဘာသာဝင္ ဦးဝႀကီး ဆိုသူကိုလည္း ယေန႔တိုင္ အမွတ္ရ ေက်းဇူးတင္ေနေၾကာင္း ၎က ေျပာသည္။
၃၆ ႏွစ္အရြယ္ မေနဇာမင္းေဆြမွာ ဒုကၡသည္စခန္းတစ္ခုတြင္ ငါးလခန္႔ ေနထိုင္ခဲ့ၿပီးေနာက္ သူ႔ရပ္ကြက္တြင္ စာသင္သည့္ အလုပ္ကို ဆက္လက္လုပ္ကိုင္လ်က္ရွိသည္။ မၾကာေသးခင္က သူ၏ က်ဴရွင္ေက်ာင္းေလးသို႔ သြားေရာက္ေလ့လာရာ ဘာသာေပါင္းစံု ကေလးႀကီးငယ္မ်ား ဇလံုႀကီးတစ္လံုးထဲမွ အစားအစာမ်ား အလုအယက္စားေသာက္ေနၾကသည္ကို ေတြ႔ရသည္။
က်ဴရွင္ေရာက္လာသည့္ ကေလးမ်ားထဲတြင္ ဘာသာေရးမိႈင္း သိသိသာသာ မိထားသူတခ်ဳိ႕ ပါဝင္ေသာ္လည္း ေနာက္ပိုင္းတြင္ ကေလး အခ်င္းခ်င္း ျပန္လွန္ထိန္းေက်ာင္းသြားတတ္သည္ဟု ၎က ေျပာသည္။
ပိတ္ထားေသာ ဗလီမ်ား
ေရွ႕ေန ဦးေအာင္သိန္းသည္ မတူကဲြျပားသည့္ ဘာသာအယူဝါဒရိွသူမ်ားၾကား ၿငိမ္းေအးစြာ အတူယွဥ္တဲြ ေနထိုင္ေရးဆိုင္ရာ ၎၏ လႈပ္ရွားမႈေၾကာင့္ မိတၳီလာတြင္ လူသိမ်ားသူတစ္ဦး ျဖစ္သည္။
၂ဝ၁၃ အေရးအခင္းအၿပီးတြင္ ဘာသာေပါင္းစံုၿငိမ္းခ်မ္းေရးလုပ္ငန္းမ်ား ေဆာင္ရြက္ခဲ့သည့္ ထီလာသုခ သမဂၢီအဖြဲ႔ကို တည္ေထာင္သူမ်ားထဲတြင္လည္း တစ္ဦးအပါအဝင္ျဖစ္သည္။
မိတၳီလာရွိ မြတ္စလင္တို႔မွာ အပိတ္ခံထားရသည့္ ဗလီမ်ားတြင္ ျပန္လည္ဝတ္ျပဳလိုၿပီး ၎တို႔ ေနအိမ္၊ ေျမကြက္မ်ားကိုလည္း ျပန္လည္ ရယူလိုၾကသည္ဟု ေရွ႕ေနက ဆိုသည္။
“အဆိုးဆံုးကေတာ့ အေျခခံ ဘာသာေရး၊ ယဥ္ေက်းမႈ သင္တန္းေက်ာင္းေတြ အကုန္ အပိတ္ခံထားရတယ္” ဟု ေရွ႕ေန ဦးေအာင္သိန္းက ေျပာသည္။
အေရးအခင္းမတိုင္ခင္က ဗလီ ၁၃ ခု ရွိခဲ့ၿပီး ယခုအခါ ဝတ္ျပဳခြင့္ရသည့္ ဗလီမွာ ၆ ခုသာရွိေၾကာင္း ရတနာမြန္ဗလီ၏ ဒုတိယ ဥကၠ႒ျဖစ္သူ ဦးစန္းဝင္းရွိန္ထံမွ သိရသည္။
ဝတ္ျပဳသည့္ေနရာ အကန္႔အသတ္ ျဖစ္လာေသာေၾကာင့္ ရတနာမြန္တြင္ ဝတ္ျပဳခ်ိန္ကို ၂ ခ်ိန္ ခဲြၿပီး စီစဥ္ေနရသည္ဟု ဆိုသည္။
“လူေနအိမ္မွလည္း ဝတ္ျပဳခြင့္မျပဳဘူး၊ ဗလီကဲ့သို႔ ဝတ္ျပဳခြင့္မရွိဘူး ဆိုတဲ့ တားျမစ္မိန္႔ကလည္း ရွိထားေတာ့ ေန႔စဥ္ ဘာသာေရး ေဆာင္ရြက္ခြင့္ရဖို႔အတြက္က အခက္အခဲ ျဖစ္ရတာေပါ့၊ စိတ္မခ်မ္းမေျမ့ျဖစ္ရတာေပါ့” ဟု ဦးစန္းဝင္းရွိန္က ေျပာသည္။
မိတၳီလာ အဓိကလမ္းမႀကီးရိွ ဗလီအားလံုးကို ပိတ္ထားသျဖင့္ ေဝးလံသည့္ အျခားရပ္ကြက္မ်ားသို႔ သြားေရာက္ ဝတ္ျပဳေနရသည္ဟု ၿမိဳ႕ခံ မြတ္စလင္တစ္ဦးျဖစ္သူ ဦးဖိုးတာက ဆိုသည္။
အစိုးရ ပိုမိုပါဝင္ေရး
ဗလီမ်ားကို ပိတ္ထားျခင္း ကဲ့သို႔ေသာ ပိတ္ပင္ တားဆီးမႈမ်ားသည္ အစိုးရ၏ မူဝါဒႏွင့္လည္း သက္ဆိုင္ေနသည္ဟု ရခိုင္ေဒသ ပဋိပကၡဆိုင္ရာ ကိုဖီအာနန္ ေကာ္မရွင္တြင္လည္း အဖြဲ႔ဝင္ တစ္ဦးအျဖစ္ ပါဝင္သည့္ ဟာဂ်ီဦးေအးလြင္က ေျပာသည္။
“ဒီအစိုးရ တက္လာတဲ့ အခါမွာ တရားဥပေဒစိုးမိုးေရး ဆိုတာလည္း ပါတယ္။ လူႀကီးေတြကလည္း ဥပေဒအတုိင္းပဲလုပ္ ဆိုတာလည္း ပါတယ္။ ျမန္မာျပည္မွာ သာသနိက အေဆာက္အဦဆိုတာ ဗုဒၶဘာသာက လြဲရင္ က်န္တဲ့ဟာေတြက ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားက တရားဝင္ စာရြက္စာတမ္းတို႔ ဘာတို႔က သိပ္ၿပီး ရွိတာ မဟုတ္ဘူး။ ပိတ္ပင္ ဟန္႔တား တားဆီးမႈေတြ ခံေနရတာက ဥပေဒအတိုင္းလုပ္ ဆိုတာႀကီးေၾကာင့္” ဟု ဟာဂ်ီဦးေအးလြင္က သုံးသပ္သည္။
မူဝါဒခ်ေပးသည့္အစိုးရအဖြဲ႔ႏွင့္ လက္ေတြ႔အေကာင္အထည္ေဖာ္ရသည့္ ဌာနဆိုင္ရာတို႔ၾကား နားလည္မႈ လဲြျခင္း၏ ေနာက္ဆက္တဲြရလဒ္အျဖစ္ ေပၚေပါက္လာေသာ ကန္႔သတ္ပိတ္ပင္မႈတို႔မွာ ယခင္အစိုးရကာလထက္ ပိုမ်ားေနသည္ဟု ဘာသာေပါင္းစံုၿငိမ္းခ်မ္းေရးဆိုင္ရာ လႈပ္ရွားမႈတြင္ ဦးေဆာင္ေနသူတစ္ဦးျဖစ္သည့္ ၎က ေထာက္ျပသည္။
ဤအေတာအတြင္း အစိုးရက အမ်ဳိးသားျပန္လည္သင့္ျမတ္ေရးႏွင့္ ၿငိမ္းခ်မ္းေရး ေဖာ္ေဆာင္ႏိုင္ရန္အတြက္ ဘာသာေပါင္းစံု ၿငိမ္းခ်မ္းေရး ေဆြးေႏြးပြဲကို ႏုိဝင္ဘာ ၂၁ မွ ၂၂ အထိ ေနျပည္ေတာ္၌ က်င္းပသြားရန္ ျပင္ဆင္ေနသည္။
ဘာသာေပါင္းစံု ေခါင္းေဆာင္မ်ား ဦးေဆာင္ပါဝင္ေသာ ၿငိမ္းခ်မ္းေမတၱာအဖြဲ႔၏ အေထြေထြအတြင္းေရးမွဴး ဘုန္းေတာ္ႀကီး ဂ်ိဳးဆက္ေမာင္ဝင္းသည္ အစိုးရက အသစ္ထပ္မံဖြဲ႔စည္းသည့္ ဘာသာေပါင္းစံုခ်စ္ၾကည္ ညီညြတ္ေရးအဖြဲ႔တြင္ အမႈေဆာင္ တစ္ဦးလည္း ျဖစ္သည္။ မိတၳီလာ အပါအဝင္ ေဒသအမ်ားအျပားတြင္ ဘာသာေပါင္းစံု ခ်စ္ၾကည္ ညီညြတ္ေရး လႈပ္ရွားမႈမ်ား ရိွေနေၾကာင္း ဘုန္းေတာ္ႀကီးထံမွ သိရသည္။
“အစိုးရကလည္း ဘာသာေပါင္းစံုက ကူညီမွသာလ်င္ စစ္မွန္တဲ့ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးဆိုတာ ရလာမယ္ ဆိုတာကိုလည္း သူတို႔ ခံယူခ်က္ရွိပါတယ္”ဟု ဂ်ိဳးဆက္ေမာင္ဝင္းက မိန္႔သည္။
မိတၳီလာၿမိဳ႕ခံ ေရွ႕ေနႀကီး ဦးေအာင္သိန္းက အဖြဲ႔အစည္းေပါင္းမ်ားစြာ၏ ဘာသာေပါင္းစံု ညီညြတ္ေရး လႈပ္ရွားမႈမ်ား ရိွေသာ္လည္း အစိုးရ၏ သိသိသာသာ ပါဝင္ ေဆာင္ရြက္မႈမ်ားကို သူက ေမွ်ာ္လင့္ေနသည္။ ဘာသာေရး၊ လူမ်ိဳးေရးဆိုင္ရာ အမုန္းတရား ျဖစ္ပြားေစသည့္ သီခ်င္းမ်ား၊ စာရြတ္စာတမ္းမ်ား ျဖန္႔ေဝေနသည့္ လႈပ္ရွားမႈမွာ ယခုႏွစ္အတြင္း အစိုးရ ဟန္႔တားသည့္ အစီအစဥ္တို႔ေၾကာင့္ ေလ်ာ့ပါးလာၿပီး ေဒသတြင္း တည္ၿငိမ္မႈ ရွိလာသည္ဟု ဆိုသည္။
“ေသြးထိုးလႈံ႕ေဆာ္မႈ အရွိန္က်သြားရင္ တည္ၿငိမ္မႈ၊ အသားက်မႈနဲ႔ ၿငိမ္းခ်မ္းခ်စ္ၾကည္မႈက ျပန္လည္ ျဖစ္ေပၚလာပါတယ္” ဟု ဦးေအာင္သိန္းက ေျပာလိုက္သည္။