သား၀င့္ေက်ာ္ - ရွယ္ယာဝယ္ဖို႔ ဘယ္ကစမလဲ (၂) - Stock exchange

ၿပီးခဲ့တဲ့ေဆာင္းပါးစဥ္မွာ အစုရွယ္ယာဝယ္ယူလိုတဲ့ကုမၸဏီ အေၾကာင္းကိုရွင္းျပရင္း စာရင္းကိုင္အယူအဆေတြကို အၾကမ္းဖ်င္းေျပာျပခဲ့ၿပီးၿပီ။ ဒီစာစုမွာ ကုမၸဏီေတြရဲ႕ လက္က်န္ရွင္းတမ္းအေၾကာင္းေလး ဆက္ၾကည့္ရေအာင္စို႕။

လက္က်န္ရွင္းတမ္းဆိုတာ ေန႔တစ္ေန႔မွာရွိတဲ့ လုပ္ငန္းမွာရင္းႏွီးျမွဳပ္ႏွံထားတဲ့ ရင္းႏွီးေငြတန္ဖိုးစုစုေပါင္းနဲ႕ အဲ့ဒီေငြေတြနဲ႕ ဝယ္ယူပိုင္ဆိုင္ထားတဲ့ ပိုင္ဆိုင္ပစၥည္း အရပ္ရပ္စုစုေပါင္း တူညီေၾကာင္း ရွင္းျပထားတဲ့ ရွင္းတမ္းတစ္ခုပါပဲ။

အဲ့ဒီရွင္းတမ္းထဲမွာပါတဲ့ အေသးစိတ္ကို ေအာက္မွာၾကည့္ရေအာင္

ပထမတစ္ပိုင္းအေနနဲ႕

ျမွဳပ္ႏွံထားေသာရင္းႏွီးေငြ(Capital employed) မွာ ပိုင္ဆိုင္ခြင့္နဲ႕ ေခ်းေငြမ်ားဆိုၿပီးပါတယ္။

ပိုင္ဆိုင္ခြင့္(Equity)
---------------------------ရွယ္ယာရွင္မ်ား၏ ရင္းႏွီးေငြ(Shareholder's Fund)
မခြဲေဝရေသးေသာ အျမတ္( Retained profit)
သီးသန္႕ရန္ပံုေငြမ်ား(Reserve)
ရွယ္ယာအပိုေၾကး (Share premium)

ေခ်းေငြမ်ား (Loams)
-----------------------------
ေၾကြးစာခ်ဳပ္(Debenture)
ႏွစ္ရွည္ေခ်းေငြ(Long-term loan)

ေနာက္တစ္ပိုင္းကရင္းႏွီးေငြအသံုးခ်မႈ႕မ်ား (Employment of capital) မွာ 

ပံုေသ လုပ္ငန္းသံုးပစၥည္း (Non-current assets or Fixed assets)
လက္ငင္း လုပ္ငန္းသံုး ပစၥည္း (Current assets)
လက္ငင္းေပးရန္ တာဝန္(Current Liabilities)ဆိုၿပီးပါတယ္။

ရပိုင္ခြင့္/ လုပ္ငန္းသံုးပစၥည္း(Assets) မွာ ပံုေသလုပ္ငန္းသံုးပစၥည္းနဲ႕ လက္ငင္းလုပ္ငန္းသံုးပစၥည္း ဆိုၿပီးခြဲတယ္။

ပံုေသလုပ္ငန္းသံုးပစၥည္းဆိုတာေျမ အေဆာက္အဦး စက္ရံု စက္ကိရိယာ ယာဥ္ စသျဖင့္ပါတယ္။
ေနာက္ျဒပ္မဲ့ပံုေသလုပ္ငန္းသံုပစၥည္း အျဖစ္ နာမည္ေကာင္း ကုန္အမွတ္တံဆိပ္တို႕ပါတယ္။

လက္ငင္းလုပ္ငန္းသံုးပစၥည္းမွာကုန္လက္က်န္(Inventory)
ရရန္ရွိေသာအေၾကြး(account receivable)
လႊဲေျပာင္းနိုင္ေသာ စာခ်ဳပ္စာတမ္းမ်ား(marketable securities)
ေငြသား(Cash) တို႔ပါဝင္တယ္။

လက္ငင္းလုပ္ငန္းသံုးပစၥည္း ၄မ်ိဳးထဲက ကုန္လက္က်န္ကို ဖယ္လိုက္ၿပီး က်န္၃မ်ိဳးေပါင္းရင္ ေငြျဖစ္လြယ္လုပ္ငန္းသံုးပစၥည္း(quick assets) လို႕ေခၚနိုင္တယ္။

ပထမဆံုးတြက္ခ်က္ၾကည့္ရမယ့္အခ်ိဳးက
လက္ငင္းအခ်ိဳး(Current ratio)
လက္ငင္းလုပ္ငန္းသံုးပစၥည္းကိုတည္ၿပီး လက္ငင္းေပးရန္တာဝန္နဲ႕ စားတာေပါ့

Current ratio=Current assets ÷ Current Liabilities

အဓိပၸါယ္က လက္ငင္းေပးရန္တာဝန္ ၁က်ပ္ရွိရင္ လက္ငင္းလုပ္ငန္းသံုးပစၥည္း ဘယ္ေလာက္ရွိမလဲရွာတာေလ။
Current assets ÷ Current Liabilities =2.5 ဆိုပါစို႔

လက္ငင္းေပးရန္တာဝန္လို႔ေခၚတဲ့ တႏွစ္အတြင္းေပးရမည္အေၾကြး ၁က်ပ္ရွိရင္ လက္ငင္းလုပ္ငန္းသံုးပစၥည္း ၂.၅က်ပ္ရွိတယ္။ ေပးနိုင္တဲ့အားက ေပးရမယ့္အေၾကြးထက္၂ဆခြဲရွိတယ္။ ဒါဆိုရင္ဒီလုပ္ငန္းရဲ႕ ေငြေၾကးလည္ပါတ္မႈ ႕ေကာင္းတယ္လို႔ ယူဆနိုင္တာေပါ့။
ေငြျဖစ္လြယ္မႈ႕ကို တိုင္းတာနိုင္တဲ့ ေနာက္အခ်ိဳးတစ္ခုက ေငြျဖစ္လ်င္ျမန္မႈ႕အခ်ိဳး (quick ratio)ပါပဲ။ Liuquidity ratio လို႔လည္းေခၚေသးတယ္။တခိ်ဳ႕က acid test ratio လို႕ေခၚတယ္။

Quick ratio = Quick assets ÷ Current liabilities
အဲ့ဒီအခ်ိဳးက ၁း၁ျဖစ္ရင္ေကာင္းမြန္ခိုင္မာတဲ့လုပ္ငန္း လို႕သတ္မွတ္နိုင္တာေပါ့။
ေနာက္ေဆာင္းပါးစဥ္မွာ လက္က်န္ရွင္းတမ္းေနာက္တစ္ပိုင္းကို ဆက္ပါအံုးမည္။