(မိုးမခ) ေမ ၄၊ ၂၀၁၆
အေျခခံလူတန္းစားေတြအတြက္ အခမဲ့ေဆးကုသခြင့္ဟာ လာဘ္တပါးျဖစ္တယ္လို႔ ဆိုၾကတယ္။ မွန္ပါတယ္။ ပညာ-ဥစၥာ-စည္းစိမ္ ပါးလ်ခ်ိဳ႕တဲ့ၿပီး ေဝဒနာ-ဘယာ-ေရာဂါ သာ ၾကြယ္ဝေပါမ်ားတဲ့ အေျခခံ လူတန္းစားေတြအဖို႔ ဉာဏထက္ ကာယ ကိုအားကိုးၿပီး အလုပ္လုပ္ရ၊ ထမင္းရက္က်န္ ေရရက္မွန္ကို ပံုမွန္ေလးစားရေသာက္ရဖို႔အေရး ေငြေၾကးကို ျပဴးၿပဲရွာရ-ႏြမ္းပါးလွတဲ့အတြက္ ေစ်းေပါတဲ့အစားအေသာက္ေလးေတြကို အသက္ဆက္ႏိုင္ေအာင္စားၾကေသာက္ၾက၊ စားတဲ့ေသာက္ တဲ့အစားအေသာက္က ဆိုးေဆး-မွည့္ေဆး-ဘာေဆး-ညာေဆး (ဆန္အတု-ၾကက္ဥအတုဆိုတာေတာင္ရွိေသး) ေပါင္းစံုနဲ႔ စီမံျပဳျပင္ အာဟာရဓါတ္ဆိုတာခ်ိဳနဲ႔လားဆိုတာမ်ိဳးနဲ႔ ေတြ႔ၾက၊ လူကပင္ပန္း၊ အာဟာရကမျပည့္၊ ကိုယ္ခံအားကညံ့၊ ပတ္ဝန္းက်င္က မသန္႔ဆိုေတာ့ ရာေဂါ ဝါဒေန ထြာထြာေရ ဆိုတာ အေျခခံလူတန္းစားတို႔အတြက္ ေၾကြးရွင္အိမ္ေပၚတက္ထိုင္ေနသလို မျမင္ခ်င္လည္းျမင္ရ၊ မေတြ႔ခ်င္လည္းေတြ႔ရတဲ့ နိစၥဓူဝ ျပႆနာျဖစ္လာတာေပါ့။
အဲသလို ေရာဂါနတ္ဆိုး မိစၧာမ်ိဳးက ဖိစိးႏွိပ္စက္လာၿပီဆိုရင္ အျမန္ေပ်ာက္ကင္းသက္သာခ်င္တာ လူ႔သဘာဝကိုး။ “ဥံဳဖြ ေပ်ာက္ေစ..” လို႔ မန္းမႈတ္လို႔မရဘူးဆိုတာလည္း အနည္းနဲ႔အမ်ားသိၾကတာကိုး။ လူေတြဟာ ေဆးၿမီးတို၊ ႏွပ္ေဆး၊ အုပ္ေဆး၊ သံုးခြက္ တခြက္တင္၊ ပထဝီ၊ အာဘဲ၊ ေတဇဲ၊ ဝါယဲ ဆိုတာေတြ နည္းမ်ိဳးစံုစမ္းရင္း ပိုဆိုးလာတဲ့အခါမေတာ့ ေဆးခန္း၊ေဆးရံုဆိုတာကို ပက္လက္တမ်ိဳး ေမွာက္ခံုတသြယ္ ေရာက္လာတတ္ၾကတယ္။
အဲသလိုေရာက္လာတဲ့အခါ သူတို႔ေရာဂါအဆင့္က ကြ်ံေနၿပီ၊ လြန္ေနၿပီ၊ ဂိတ္ဆံုးၿပီ၊ ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္မဲ့ၿပီ ဆိုတဲ့ အေျခအေနမ်ိဳးမို႔ အသက္အႏၲရာယ္ရွိေနပါၿပီ။ ကုသတဲ့အခါမလည္း ေဆးေတြမ်ိဳးစံုယဥ္ပါးခဲ့ၿပီမို႔၊ တသက္လံုး အလြန္အကြ်ံ ခိုင္းလာတဲ့ ခႏၶာက ပန္းလွၿပီမို႔၊ ေရာဂါအဆင့္ကရင့္လွၿပီမို႔၊ ကုစရာေဆးေတြ၊ ကုထံုးေတြက အစြမ္းကုန္ ဂိတ္ကုန္ ခ်ရတယ္။ အဲသလိုအႀကီး အက်ယ္ကုတဲ့အခါ လက္ဖဝါးေလးျဖန္႔ၿပီး လိုတဲ့ေဆးေရာက္လာေစ၊ လိုတဲ့ကုထံုးခ်က္ျခင္းေရာက္ေစလို႔ တံခိုးျပာဋီဟာ ျပ လို႔မရ၊ ပိုက္ဆံေငြေၾကးနဲ႔ဝယ္ရတာျဖစ္တဲ့အတြက္ ေဆးကုသမႈစရိတ္ဟာ လူနာအဖို႔ မ်က္လံုးျပဴးၿပီး ရင္ဘတ္ထဲက ႏွလံုး အျပင္ခုန္ထြက္မတက္ တနင့္တပိုး ျဖစ္တာေပါ့။
အေျခခံလူတန္းစားမို႔ ဆင္းရဲ-ဆင္းရဲလို႔ မက်န္းမာ ေရာဂါရ၊ တေန႔ေပ်ာက္ႏိုးနဲ႔ ေကာင္းႏိုးရာရာေလးေတြ ၾကံဖန္လုပ္ရင္း ပိုဆိုး၊ အခ်ိန္လြန္မွ ေဆးကုသ၊ ေဆးကုခ စရိတ္ေထာင္းလို႔ ေရာဂါေၾကာင့္ မြဲျပာက် ဆိုတာကို ဆင္းရဲျခင္းသံသရာလို႔ ေခၚတာပါပဲ။ အဲသလို အစိုးရက တာဝန္မယူပဲ ေဆးကုသမႈစရိတ္ကို ကိုယ့္ပိုက္ဆံကိုယ္ေပး၊ ေငြရွိရင္ေန မရွိရင္ေသလို႔ ေပယ်ာလကန္ ပစ္ထားတဲ့စနစ္ကို Out-of-pocket health care payment system လို႔ ေခၚတယ္။ တကယ္ေတာ့ ဒါဟာ စနစ္ ေတာင္မဟုတ္ပါဘူး။ ဘာတာဝန္မွမယူဘဲ နင္တို႔ဘာသာျဖစ္တာ နင္တို႔ဘာသာကုေပါ့လို႔ မ်က္ႏွာလြဲခဲပစ္လုပ္တာပဲျဖစ္တယ္။
ျမန္မာႏိုင္ငံဟာ ၁၉၈၉ ကစလို႔ ၂ဝ၁၁ ေလာက္ထိ အဲဒီ မ်က္ႏွာလဲႊခဲပစ္ စနစ္နဲ႔ ေနခဲ့ရတယ္။ အဲသလိုေနခဲ့ရလို႔ ကမၻာ့က်န္းမာေရးအဖြဲ႔ရဲ႕ က်န္းမာေရးစနစ္စစ္တမ္းမွာ ကမ႓ာ့ဘိတ္ေခ်းျဖစ္ခဲ့တယ္။ ဆင္းရဲမႈပေပ်ာက္ေရး စီမံကိန္းဆိုတာေတြကလည္း ဒီကိစၥကို ထည့္မစဥ္းစားတဲ့အတြက္ ဘာအေကာင္အထည္မွ မေပၚဘဲ ေရေပၚအရုပ္ေရးသလို ျဖစ္ခဲ့ရတယ္။ လူေတြဟာလည္း ဆင္းရဲျခင္းသံသရာထဲ ပက္လက္ေရာ ေမွာက္ခံုပါ ေမ်ာရင္း ေရာဂါ-ဘယာ-မရဏာ ဂါထာရြတ္ေနခဲ့ၾကရတယ္။
၂ဝ၁၁ မွာ အစိုးရေျပာင္းေတာ့ ဒီကိစၥဟာ အစိုးရရဲ့ ဦးစားေပးအစီအစဥ္အျဖစ္ အလွ်င္အျမန္ပဲ ထိပ္ဆံုးေရာက္လာခဲ့တယ္။ အစိုးရအသစ္တက္တဲ့အခါ လူႀကိဳက္မ်ားေစဖို႔ ပညာရွင္ေတြအၾကံေပးတဲ့ အလွ်င္အျမန္ေအာင္ေၾကာင္း ဗ်ဴဟာေတြ (Quick Win Strategies)ထဲ သူက ပါေနတာကိုး။ ဒါေၾကာင့္မို႔ က်န္းမာေရးဝန္ႀကီးဌာနကို ဘတ္ဂ်က္ေတြ ဆယ္ဆေလာက္တိုးခ် ေပးလိုက္တယ္။ လူေတြကို အခမဲ့ေဆးကုသခြင့္ေပးေစ ဆိုၿပီး စီမံခိုင္းေစလိုက္တယ္။
ဘာမွ ျပင္ထားဆင္ထားတာမရွိတဲ့ က်န္းမာေရးဝန္ႀကီးဌာနဟာ ေငြပံုႀကီးကိုၾကည့္ရင္း ငူ-ငိုင္-ေငး-ငိုက္-ေငါင္ ေနရာက ေန႔ခင္းေၾကာင္ေတာင္ အိပ္မက္မက္ ေနရာက လန္႔ျဖန္႔ႏိုးလာၿပီး ဟယ္… အခမဲ့ေဆးကုသခြင့္ေပးဆိုပါလား၊ ကိုင္း.. ေဆးေတြဝယ္ၾကစို႔ ဆိုၿပီး ထံုးစံအတိုင္း ေဆးတင္ဒါေခၚတယ္။ ေဆးသိုေလွာင္ေရးဌာနကို မ်ိဳးရင္းနာမည္နဲ႔ေဆး (Generic drugs) ေတြ အစုလိုက္ အၿပံဳလိုက္ဝယ္ခိုင္း တယ္။
ဗဟိုအဆင့္၊ တိုင္းအဆင့္၊ ျပည္နယ္အဆင့္၊ ခရိုင္အဆင့္၊ ၿမိဳ ႔နယ္အဆင့္၊ တိုက္နယ္အဆင့္ ဆိုတဲ့ အဆင့္ဆင့္ေသာ ေဆးရံုေတြကို ဒီေဆးေတြေရာက္ေအာင္ပို႔၊ တေျပးညီျဖန္႔ဆိုၿပီး ျဖန္႔ခ်လိုက္တဲ့အခါမေတာ့ လူနာႏွစ္ေယာက္နဲ႔တပိုင္း ေလာက္ရွိတဲ့ ၿမိဳ ႔နယ္ တိုက္နယ္အဆင့္ေဆးရံုေတြမွာ ပါရာစီတေမာ အလံုးသံုးသိန္းတို႔၊ တက္ထရာဆိုက္ကလင္း ထိုးေဆး အလံုးေရ ရွစ္ေသာင္းတို႔ ေဆးေသတၱာေတြေရာက္လာတယ္။
ဒါေတြကို ေပးတဲ့စာရင္းနဲ႔ သံုးတဲ့စာရင္းကိုက္ရမယ္ဆိုၿပီး ၾကပ္လိုက္တဲ့အခါ သက္ဆိုင္ရာပုဂၢိဳလ္ေတြခမ်ာ ေပးစရာလူနာကမရွိလို႔ ေသၿပီးသားလူေတြကို စာရင္းထဲမွာေဆးေပး၊ မီးရိႈ ႔တန္ရွိဳ ႔-ေရေမွ်ာတန္ေမွ်ာ-ေျမျမွဳပ္တန္ျမွဳပ္လုပ္ၾကရွာေပမဲ့ ေဆးကမကုန္-ဒုကၡေတြေရာက္။ လူနာမ်ားတဲ့ ဗဟိုအဆင့္ တိုင္းအဆင့္ ေဆးရံုေတြမွာေတာ့ စပယ္ရွယ္လစ္ဆိုတဲ့ အထူးထု (အဲ မွားလို႔ အထူးကု) ဆရာဝန္ေတြက ဒီ မ်ိဳးရင္းနာမည္နဲ႔ ေဆးေတြဟာ ေအာက္တန္းက်တယ္ဆိုၿပီးေတာ့မသံုး၊ ေဆးကုမၸဏီေတြက အထူးနာမည္နဲ႔ထုတ္ထားတဲ့ ရွယ္ေဆးေတြကို ပဲသံုးမယ္ဆိုတဲ့အတြက္ ေဆးေတြက အလကားျဖစ္၊ တကယ္သံုးျပန္ေတာ့လည္း မေလာက္နဲ႔ ဒုကၡေတြေရာက္။
ဒါနဲ႔ပဲမျဖစ္ေခ်ဘူးဆိုၿပီး အၾကံထုတ္ၾက၊ ကဲ… သက္ဆိုင္ရာေဆးရံုေတြကို ေငြပံုေပးလိုက္မယ္၊ ေဆးရံုအုပ္ႀကီးနဲ႔ ဆရာဝန္ေတြ ကိုယ္သံုးခ်င္တဲ့ေဆးကိုယ္ဝယ္ၾက ဆိုၿပီး လုပ္လိုက္တယ္။ ဘာေျပာေကာင္းမလဲ တေက်ာင္းတဂါထာ-တရြာတပုဒ္ဆန္းလိုက္ၾကတာ ဝက္ဝက္ကိုကြဲေနတာပဲ။
အေျခခံလူတန္းစားေတြကေတာ့ ေဆးရံုႀကီးေတြမွာ ေဆးေတြအလကားေပးေနၿပီ၊ အခမဲ့စမ္းသပ္ေနၿပီ၊ ကုသေနၿပီဆိုေတာ့ ဝမ္းသာၾကတာေပါ့။ တကယ္လည္းဝမ္းသာစရာပဲကိုး။ ဒါေၾကာင့္ အရင္က ပိုက္ဆံကုန္မွာစိုးလို႔ တပိန္ပိန္တလိန္လိန္ ႀကိတ္မွိတ္ေနၾကသူေတြဟာ ခု ေဆးရံုကိုေရာက္လာၾကတယ္။ ေရာက္လာတာမွ အစုလိုက္အၿပံဳလိုက္ ႀကိတ္ႀကိတ္ကိုတိုး လို႔။
သို႔ေသာ္ခက္တာက ဘယ္ေဒသမွာေနတဲ့လူနာဟာ အဲဒီေဒသကေဆးရံုမွာအရင္ဆံုး စမ္းသပ္ကုသမႈကိုခံယူ၊ အဲဒီက သက္ဆိုင္ရာဆရာဝန္က အထက္အဆင့္ေဆးရံုေတြကို ညႊန္းပို႔ဖို႔လိုရင္ တရားဝင္ညႊန္းပို႔လႊဲစာေရးၿပီး ဒီလႊဲစာပါမွ အထူးကု ေဆးရံုႀကီးေတြက လက္ခံဆိုတဲ့ စနစ္ဟာ စာထဲမွာပဲရွိၿပီး လက္ေတြ႔မသံုးဘူး။ ဒါေၾကာင့္ ဘာလႊဲစာမွမပါလည္း အထူးကုေဆး ရံုႀကီးေတြဟာလက္ခံရတယ္။ ဆိုေတာ့ လူေတြဟာ အဲဒီေဆးရံုႀကီးေတြကိုတန္းသြားတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ေဆးရံုႀကီးေတြဟာ ႀကိတ္ႀကိတ္တိုးစည္ကားၿပီး ၿမိဳ ႔နယ္တိုက္နယ္ေဆးရံုေလးေတြဟာ က်ီးနဲ႔ဖုတ္ဖုတ္ျဖစ္လာတယ္။
အစိုးရကေတာ့ ဒါကိုပဲ အခမဲ့ေဆးကုသခြင့္ေၾကာင့္ လူနာေတြေဆးရံုမွာမ်ားလာၿပီဆိုၿပီး ဂုဏ္လုပ္ေက်နပ္ေနခဲ့တယ္။ တကယ္က ဒါဟာ စနစ္ အလြဲေၾကာင့္ျဖစ္လာတဲ့ ေဘးထြက္ဆိုးက်ိဳး (Side Effect) ပဲ။ စနစ္ရဲ့ အက်ိဳးရလဒ္မဟုတ္ဖူး။ စနစ္က်တဲ့ ညႊန္းပို႔လႊဲစာစနစ္နဲ႔ အဆင့္ဆင့္လႊဲေျပာင္းျခင္းမရွိရင္ ေဆးရံုႀကီးေတြဟာ လူနာမ်ားတိုင္းတိုးခ်ဲ႕ေနရရင္ ကုတင္ ၁ဝဝဝ ကေန ၁၅ဝဝ-၂ဝဝဝ-၂၅ဝဝ- ကုတင္ တေသာင္း ကုတင္ တသိန္းဆန္႔လုပ္လည္းေလာက္မွာမဟုတ္ဘူး။ ဒီလို လူနာတက္တာမ်ားလို႔ ေဆးရံု ခ်ဲ႕ရတယ္ဆိုတာ ဆန္စဥ္ရာက်ည္ေပြ႔လိုက္တဲ့ ေဝေလေလ စီမံခန္႔ခြဲမႈပဲ။
အခမဲ့ေဆးကုသခြင့္လို႔ ဆိုရာမွာ ဘယ္ေရာဂါကို ဘာေဆးနဲ႔ ဘယ္လိုကုၿပီး ဘယ္ေလာက္အတိုင္းအတာအထိ အခမဲ့မယ္လို႔ မပါတဲ့အတြက္၊ မေျပာတဲ့အတြက္၊ မျပ႒ာန္းထားတဲ့အတြက္ ေျခသည္းလန္တာကေန အသည္းအစားထိုးတဲ့အထိ အခမဲ့ ရမဲ့သေဘာျဖစ္ေနတယ္။ အခမဲ့ဆိုတာ လူနာေတြအဖို႔သာ အိတ္ထဲကပိုက္ဆံမထြက္လို႔ အခမဲ့ေျပာတာ။ တာဝန္ယူရတဲ့ ေဆးရံု၊ ေဆးခန္း၊ ဝန္ႀကီးဌာနအေနနဲ႔ ကုန္က်စရိတ္ရွိတယ္၊ အခမမဲ့ဘူး။
ဒီအတြက္ ဘယ္လိုအခမဲ့ရမွာတုန္းဆိုတဲ့ ျပ႒ာန္း လမ္းညႊန္ အရင္ကလည္းမရွိ၊ ခုလည္းမရွိေသး။ ေနာက္တခါ ေရာဂါကုသတဲ့အတြက္ ကုန္က်စရိတ္ကို ဘယ္ေရာဂါဘယ္လိုကုရင္ ဘယ္ေလာက္ကုန္တယ္ဆိုတဲ့ စံ ကုန္က်စရိတ္ (Standard Costing) ရွိမွ၊ တႏွစ္တႏွစ္ ဒီလိုေရာဂါမ်ိဳးနဲ႔ ဒီေဆးရံုကို လူနာ ဘယ္ႏွစ္ေယာက္တက္တယ္၊ ေနာင္လည္း ဘယ္ေလာက္တက္ဦးမယ္ဆိုတဲ့ ေဆးရံုသတင္းအခ်က္အလက္စနစ္ေကာင္းမွ၊ ဒီ အခမဲ့ ေဆးကုသခြင့္ဆိုတဲ့စကားလံုးဟာ ေရရွည္တည္ၿမဲစြာေဆာင္ရြက္လို႔ရမွာျဖစ္ပါတယ္။
ဒါေတြဘာမွမရွိဘဲ အခမဲ့ က်န္းမာေရး၊ အခမဲ့ ေဆးကုသခြင့္ဆိုတာေတြကို ေျပာတဲ့အခါ လုပ္တဲ့အခါ ဝိဝါဒကြဲခ်င္စရာကိစၥေတြ အမ်ားႀကီးေပၚလာခဲ့ပါတယ္။ ေရရွည္တည္တံ့တ့ဲ စနစ္မ်ိဳးျဖစ္ခ်င္ရင္ အေျခခိုင္ရပါမယ္။ အေျခခိုင္ဖို႔ဆိုရင္ အမ်ားသေဘာတူတဲ့ (သေဘာတူ ေအာင္လုပ္ထားတဲ့) စံ လုပ္ထံုးလုပ္နည္းေတြကို ျပ႒ာန္းရပါမယ္။ လိုက္နာရပါမယ္။ အဲသလိုမဟုတ္ဘူးဆိုရင္ေတာ့ အခမဲ့ ေဆးကုသခြင့္ဟာ ခုတေလာျဖစ္ျဖစ္ေနတဲ့ ေလျပင္းနဲ႔အတူ ေရာက္ရာေပါက္ရာ လြင့္ေမ်ာသြားဖို႔ မွတပါးအျခားမရွိေလ။
သင့္လူ
ေမ ၂၊ ၂၀၁၆