David Doyle ● ေျမျမႇဳပ္မုိင္း သို႔မဟုတ္ ပုန္းခိုေစာင့္ဆိုင္းေနသည့္ အၾကမ္းဖက္သမား

ေက်ာက္ႀကီး (Myanmar Now) - လြန္ခဲ့သည့္ ၂ ႏွစ္ခန္႔က   ဦးၾကာရင္ ရြာအျပင္ဘက္ ေတာထဲတြင္ ဝါးခုတ္ေနစဥ္ ေျမျမႇဳပ္ မုိင္း တစ္လံုး နင္းမိသြားသည္။

ဘယ္ဘက္ေျခေထာက္ ဒဏ္ရာျပင္းျပင္းထန္ထန္ ရရွိသြားရာ အေဖာ္မပါ တစ္ေယာက္တည္း ျဖစ္ေနေသာေၾကာင့္  ဦးၾကာရင္က ကိုယ့္ကုိယ္ကုိယ္ ရက္ရက္စက္စက္ ျပဳလုပ္ခဲ့ရသည္။

“ကြၽန္ေတာ္ လဲေနရာကေန  ထထိုင္လိုက္တယ္။ ၿပီးေတာ့ ပါလာတဲ့ ဓားကို ဆြဲထုတ္လုိက္ၿပီး  ေျခေထာက္ကို ကိုယ့္ဘာသာ လွီးျဖတ္ပစ္ရတယ္။ အရမ္းနာေပမဲ့ ေျခေထာက္က အသားစေတြကို လွီးၿပီး ဖယ္ပစ္ရတယ္။ ဒီလိုမွမလုပ္ရင္ အေျခအေနက ပိုဆိုးမွာမို႔လို႔ ေရြးခ်ယ္စရာ ဒီတစ္လမ္းပဲ ရွိေတာ့တယ္” ဟု ၅၆ ႏွစ္အရြယ္ ဦးၾကာရင္က ေျပာသည္။

ပဲခူးတိုင္းေဒသႀကီး၊ ေက်ာက္ႀကီးၿမိဳ႕နယ္အတြင္းမွ သူေနထုိင္သည့္ ေအာင္ခ်မ္းသာရြာကေလးသည္ တစ္ခ်ိန္က စစ္ေျမျပင္ ျဖစ္သည္။ KNU ကရင္လက္နက္ကိုင္အဖဲြ႔႔အပါအဝင္ တုိင္းရင္းသားလက္နက္ကိုင္အဖဲြ႔မ်ားႏွင့္ ျမန္မာ့တပ္မေတာ္ၾကား သီးျခားစီျဖစ္ပြားသည့္ လက္နက္ကိုင္ပဋိပကၡသည္ ကမၻာေပၚတြင္ အရွည္ၾကာဆံုး ျပည္တြင္းစစ္ ျဖစ္ခဲ့သည္။

KNU  ႏွင့္ ျမန္မာ့တပ္မေတာ္ ပဋိပကၡတြင္ ႏွစ္ဖက္စလံုးက ေျမျမႇဳပ္မုိင္း သံုးၾကရာ ေအာင္ခ်မ္းသာဝန္းက်င္ရွိ ေတာထဲတြင္ လည္း မိုင္းအမ်ားအျပားက်န္ရွိေနသည္။

ေဒသခံတို႔က စိုက္ပ်ဳိးေရးလုပ္ငန္းႏွင့္ ေတာထြက္ပစၥည္းမ်ားကုိ မီွခိုအားထားေနရသည္။ အိမ္အတြက္ ဟင္းသီးဟင္းရြက္မွ အစျပဳ၍ ျပန္လည္ေရာင္းခ်ရန္ ကြမ္း၊ ဝါးတို႔ကိုလည္း ထိုေတာမွပင္ ရရွိၾကသည္။

ရြာသားမ်ားက ေတာထဲဝင္တုိင္း   အႏၱရာယ္မ်ားမွန္း သိၾကသည္။  ဤသည္မွာ ပဋိပကၡ အမ်ားဆုံးျဖစ္ပြားေနသည့္ နယ္စြန္ နယ္ဖ်ားတြင္  ျပည္သူ သိန္းသန္းခ်ီ ၾကံဳေတြ႔ေနရေသာ ဒုကၡျဖစ္သည္။

ႏုိင္ငံအႏံွ႔  ေျမျမႇဳပ္မိုင္းကဲ့သို႔ေသာ လက္နက္ပုန္းမ်ားေၾကာင့္ ေသဆံုးရသူအေရအတြက္မွာ ႏွစ္စဥ္ ရာေပါင္းမ်ားစြာ ရွိသည္။ ေျမျမႇဳပ္မုိင္း ေစာင့္ၾကည့္ေရးဆုိင္ရာအဖြဲ႔ Landmine Monitor ၏ ထုတ္ျပန္ခ်က္အရ ျမန္မာႏုိင္ငံသည္ ေျမျမႇဳပ္မုိင္းမ်ားေၾကာင့္ ႏွစ္စဥ္ ေသဆံုးရသူအေရအတြက္ ကမၻာ့တတိယ အမ်ားဆံုးႏုိင္ငံျဖစ္ေၾကာင္း သိရသည္။ ၁၉၉၉ ႏွင့္ ၂ဝ၁၄ အၾကား ေျမျမႇဳပ္မုိင္းေၾကာင့္ ေသဆံုးသူအေရအတြက္ ၃,၇၄၅ ဦးရွိခဲ့ေၾကာင္း မွတ္တမ္းတင္ထားေသာ စာရင္းမ်ားအရ သိရွိရသည္။ မွတ္တမ္းတင္ျခင္း မျပဳႏိုင္ေသာ ျဖစ္ရပ္မ်ားလည္း ရိွေၾကာင္း သိရသည္။

ယခုအခါ ဦးၾကာရင္က  သူ႔ဓားကို ပုံစံတစ္မ်ဳိးျဖင့္ အသုံးခ်ရန္ စဥ္းစားထားသည္။

“က်ဳပ္ကို အခုလုိ ဒုကၡိတဘဝေရာက္ေအာင္ လုပ္တဲ့သူေတြကိုေတြ႔ရင္ က်ဳပ္ ဒီဓားနဲ႔ သတ္ပစ္ခ်င္စိတ္ ေပၚလာမွာပဲ” ဟု သစ္သားေျခတုတပ္ထားသည့္ ေျခေထာက္ဘက္သို႔ ယိုင္က်မသြားေအာင္ သစ္ပင္ကို မီွကာ အားျပဳရင္း ဦးၾကာရင္က ေျပာသည္။

● လူေျခာက္ေယာက္၊ ေျခေထာက္ ငါးေခ်ာင္း
ေျမျမႇဳပ္မုိင္းေၾကာင့္ ခႏၶာကိုယ္အစိတ္အပိုင္း တခ်ဳိ႕ဆံုး႐ႈံုးသြားသည္မွာ  ဦးၾကာရင္တစ္ေယာက္တည္းသာ မဟုတ္။ သူအပါ အဝင္ အိမ္ရွိမိသားစုဝင္ ေျခာက္ေယာက္စလံုး ဒဏ္ရာရခဲ့ဖူးၿပီး တစ္အိမ္ေထာင္စုလံုးတြင္မွ  ေျခေထာက္ငါးေခ်ာင္းသာ ရွိသည္။

သူ႔အစ္ကို ဦးၾကာခင္သည္ ဇနီးႏွင့္အတူ ဝါးခုတ္သြားစဥ္ မိုင္းနင္းမိၿပီး ေျခႏွစ္ဖက္ ဆံုး႐ႈံုးခဲ့ရသည္။

“ကၽဳပ္မွတ္မိေသးတယ္၊ အဲဒီတုန္းက မိုးတြင္းဘက္ႀကီး။ ေသြးေတြ တအားထြက္တာ။ မိန္းမက ကြၽန္ေတာ့္ခႏၶာကိုယ္ ေအာက္ပိုင္းတစ္ခုလံုးကို ေစာင္နဲ႔ ပတ္ေပးထားခဲ့ရတယ္” ဟု ဦးၾကာခင္က ေျပာသည္။

ေအာင္ခ်မ္းသာရြာ အနီးဝန္းက်င္မွ အမ်ဳိးသားမ်ားသည္ ေတာထဲတြင္ သြားလာလုပ္ကုိင္ရသျဖင့္ မုိုင္းထိခံရျခင္းသည္ သူတို႔အတြက္ အထူးအဆန္းပင္ မဟုတ္ေတာ့ေပ။ ကေလး ေလးေယာက္ အေဖ ဦးၾကာခင္မွာ မိသားစုစားဝတ္ေနေရးအတြက္ ခက္ခက္ခဲခဲ ႐ုန္းကန္ေနရသူျဖစ္သည္။

“ေလာေလာဆယ္မွာေတာ့ မိန္းမကပဲ ရွာေဖြေကြၽးေနရတာေပါ့။ သူက ဟင္းသီးဟင္းရြက္ေလးေတြ ရွာေဖြ ေရာင္းခ်ေနရလို႔ အိမ္စရိတ္မေလာက္ငွပါဘူး။ တစ္ခါတေလေတာ့ ကြၽန္ေတာ္ ဝါးျခင္းေတာင္းေလးေတြ ရက္ေရာင္းရင္ တစ္ေန႔ကို   ၅ဝဝ ေလာက္ရတယ္။ ဒီေငြပိုေလးကေတာ့ ကြၽန္ေတာ့္ ေဆးဖိုးဝါးခရတာေပါ့” ဟု ဦးၾကာခင္က ေျပာသည္။

သူ႔ႏွမဝမ္းကဲြ ေဒၚေငြရင္ကေတာ့ ရြာတြင္  လြန္ခဲ့သည့္ ႏွစ္ ၄ဝ က ပထမဆုံး မိုင္းထိမွန္ခံရသူျဖစ္သည္။

ေဒၚေငြရင္က ညာဘက္ေျခေထာက္ျပတ္သြားခဲ့ရာ  ဝါးေတာထဲတြင္ရပ္လ်က္ သူမိုင္းထိမွန္ခဲ့သည့္ ေနရာကို လိုက္ျပခဲ့သည္။   သူ႔ကိုလာဆြဲေခၚသည့္ မိခင္ႏွင့္အေဒၚတို႔သည္လည္း မိုင္းနင္းမိၾကေၾကာင္း ျပန္ေျပာျပသည္။

“ကြၽန္မကို တြဲေခၚဖို႔ လာတဲ့အေဒၚက ေျခေထာက္ႏွစ္ဖက္စလံုး ျပတ္သြားၿပီး အေမကေတာ့ ဗိုုက္နဲ႔ မ်က္ႏွာေတြမွာ ဒဏ္ရာ ေတြ ရသြားတယ္” ဟု ေဒၚေငြရင္က ေျပာသည္။

ရြာလူဦးေရက ၇ဝဝ ခန္႔ရွိသည္။ ေဒၚေငြရင္ ျဖစ္ရပ္ ေနာက္ပိုင္း သူတို႔ရြာေလးတြင္ မုိင္းထိမွန္မႈေၾကာင့္ ေသဆံုးသူ ၂ဝ၊  ဒုကၡိတျဖစ္သြားသူ ၁၂ ဦးခန္႔ ရွိလာသည္။

● တိုက္ပြဲမ်ားေၾကာင့္ အေျခအေန ပိုမိုဆိုးရြား
KNU  တပ္ဖြဲ႕ဝင္မ်ား ေထာင္သည့္မိုင္းကုိ နင္းမိခဲ့ျခင္းျဖစ္သည္ဟု  ဦးၾကာရင္ႏွင့္ ေဒၚေငြရင္ ႏွစ္ဦးစလံုးက ေျပာသည္။

ျမန္မာ့တပ္မေတာ္ကို တုိက္ခုိက္ရန္၊  ရြာသားမ်ား ေတာအတြင္း သစ္ခုတ္ျခင္း မျပဳရန္၊ ဆက္ေၾကး ရရိွရန္   KNU က မိုင္းေထာင္သည္ဟု ၎တို႔က ေျပာသည္။

KNU တာဝန္ရွိသူတစ္ဦးက ၎တို႔ မိုင္းေထာင္ေၾကာင္း ဝန္ခံသည္။ သို႔ေသာ္လည္း မိုင္းေထာင္ျခင္း၏ ရည္ရြယ္ခ်က္မွာ ဆက္ေၾကး၊ သစ္ေတာတို႔ႏွင့္ သက္ဆိုင္မႈ မရိွေၾကာင္း၊ ျမန္မာ့တပ္မေတာ္ကလည္း မုိင္းေထာင္ေၾကာင္း သူက ေျပာသည္။

ျပည္တြင္းစစ္ကာလအတြင္း ေျမျမႇဳပ္မုိင္းကုိ ဗံုးေပါလေအာ သံုးၾကသည့္  လက္နက္ကိုင္တပ္ဖြဲ႔မ်ားအေနျဖင့္ တစ္ႏုိင္လံုးဆုိင္ ရာ ပစ္ခတ္တိုက္ခိုက္မႈ ရပ္စဲေရး သေဘာတူစာခ်ဳပ္တြင္ ပါဝင္လက္မွတ္ေရးထိုးရန္ ျပည္သူအမ်ားအျပားက လိုလားေနၾက သည္။

“သက္ဆုိင္ရာအဖြဲ႔အစည္းေတြအားလုံုးက အပစ္အခတ္ရပ္စဲေရး သေဘာတူစာခ်ဳပ္မွာ လက္မွတ္ေရးထိုးရင္ ေျမျမႇဳပ္မိုင္း ျပႆနာကိုလည္း ေျဖရွင္းၿပီးသားျဖစ္မွာပါ” ဟု အမ်ဳိးသားဒီမိုကေရစီအဖြဲ႔ခ်ဳပ္ နာယက ဦးတင္ဦးက Myanmar Now ကို ေျပာသည္။

“လက္ရွိအစိုးရလက္ထက္မွာ ေျမျမႇဳပ္မုိင္း ျပႆနာကို ေျဖရွင္းသြားႏုိင္မယ္လို႔ ယံုၾကည္ပါတယ္”

● ဘယ္ေတာ့မွ အားလံုးရွင္းလင္းသြားမွာလဲ
ႏိုင္ငံတကာ ကူညီေရးအဖြဲ႔အစည္းမ်ားက ေျမျမႇဳပ္မုိင္းရွင္းလင္းေရး လုပ္ငန္းစဥ္မ်ားကို စတင္ လုပ္ေဆာင္ရန္ အဆင္သင့္ျဖစ္ ေနေသာ္လည္း မုိင္းရွင္းလင္းမႈလုပ္ငန္းကို တရားဝင္စတင္ႏိုင္ျခင္း မရိွေသးေပ။

ေနာ္ေဝႏုိင္ငံမွ Norwegian People’s Aid အဖြဲ႕၏ ျမန္မာႏုိင္ငံဆိုင္ရာယာယီတာဝန္ခံ အင္ဂီေဘာ့ မိုအာက ၂ဝ၁၁ ခုႏွစ္ ဒီမိုကေရအသြင္ကူးေျပာင္းမႈကာလမတုိင္မီ အစိုးရတာဝန္ရွိသူမ်ားႏွင့္ ေျပာဆိုရာ၌ ေျမျမႇဳပ္မုိင္းဆိုသည့္ စကားလံုးကိုပင္ သံုးႏုိင္သည့္အေျခအေန မရိွခဲ့ေၾကာင္း ရွင္းျပသည္။

“ေျမျမႇဳပ္မိုင္းဆိုတဲ့ စကားလံုးအစား အသက္အႏၱရာယ္နဲ႔ က်န္းမာေရးကို ၿခိမ္းေျခာက္ေနတဲ့ အရာေတြ လို႔ပဲ သံုးႏႈန္းခဲ့ရပါ တယ္။ အခုေတာ့ ေျပာင္းလဲသြားပါၿပီ။ အစိုးရအာဏာပိုင္ေတြေရာ၊ တုိင္းရင္းသား လက္နက္ကိုင္အဖြဲ႔အစည္းေတြ ကေရာ ေျမျမႇဳပ္မုိင္းကိစၥေတြ၊ မုိင္းရွင္းလင္းေရးေတြကို  ပြင့္ပြင့္လင္းလင္း ေဆြးေႏြးလာၾကပါၿပီ” ဟု ေျပာသည္။

သူတို႔အဖြဲ႔က  ေျမျမႇဳပ္မုိင္းမ်ား မည္သည့္ေနရာတြင္ ရွိေနသည္ကို အခ်က္အလက္မ်ား စုေဆာင္း ေလ့လာထားေသာ္လည္း တည္ေနရာမ်ား အတိအက် ေဖာ္ထုတ္ႏုိင္မည့္ နည္းပညာလုပ္ငန္းစဥ္မ်ားအတြက္ ခြင့္ျပဳခ်က္မရေသးေၾကာင္း ေျပာၾကား သည္။

လြန္ခဲ့သည့္ႏွစ္ ေအာက္တိုဘာလက အပစ္ရပ္စာခ်ဳပ္တြင္ တိုင္းရင္းသားလက္နက္ကိုင္အဖြဲ႔ရွစ္ဖြဲ႔ လက္မွတ္ ထိုးၿပီးေနာက္ ေျမျမႇဳပ္မိုင္း ရွင္းလင္းေရး လုပ္ငန္းစဥ္မ်ားတြင္ တိုးတက္မႈမ်ားရွိခဲ့ေၾကာင္း မိုအာက ေျပာသည္။

● တစ္သက္စာ အနာတရမ်ား
ေက်ာက္ႀကီးၿမိဳ႕နယ္မွ  ရြာသားမ်ားကမူ မိုင္းရွင္းလင္းေရးႏွင့္ပတ္သက္သည့္ လုပ္ငန္းစဥ္ တစ္ခုခုကို အျမန္ဆံုး ျမင္ခ်င္ လွၿပီျဖစ္သည္။  ေျမျမႇဳပ္မိုင္းမ်ားသည္ ကိုယ္လက္အဂၤါခ်ဳိ႕တဲ့မႈ ျဖစ္ေစ႐ံုသာမက စိတ္ပိုင္းဆိုင္ရာ ထိခုိက္မႈမ်ား ျဖစ္ေစ ေၾကာင္း ေျပာသည္။

ေကာ့ဗ်င္းရြာမွ  ၃၁ ႏွစ္အရြယ္ မေငြရီသည္ ကိုယ္အဂၤါခ်ဳိ႕တဲ့သူမ်ားကို ေဆြးေႏြးႏွစ္သိမ့္ အားေပးေနသူတစ္ဦး ျဖစ္သည္။ သူ  ၂၁ ႏွစ္အရြယ္က ေတာထဲရွိ မိဘမ်ားထံ စက္ဘီးစီးၿပီး ထမင္းသြားပို႔စဥ္  ေျမျမႇဳပ္မိုင္း ထိမွန္ရာ ညာဘက္ေျခေထာက္ ျဖတ္ပစ္ခဲ့ရသည္။

“ေျမျမႇဳပ္မုိင္းေၾကာင့္ ေျခလက္အဂၤါခ်ဳိ႕တဲ့သြားသူ အမ်ားစုဟာ အိမ္မွာပဲ ေနၾကရၿပီး အျပင္ထြက္ အလုပ္ မလုပ္ႏုိင္လို႔ စိတ္ ဓာတ္က်ရာကေန အမ်ဳိးသားေတြအမ်ားအျပားကေတာ့ အရက္စြဲသြားၾကတာပါပဲ။ ေျခလက္အဂၤါခ်ဳိ႕တဲ့တာဟာ ရွက္စရာ မဟုတ္ဘူး၊   ကြၽန္မတို႔အေနနဲ႔ သူမ်ားေတြလို အျပင္သြားႏိုင္သလို လူမႈေရးကိစၥေတြမွာလည္း ပါဝင္ေဆာင္ရြက္လို႔ ရတယ္ ဆိုတာ ေျပာျပရပါတယ္” ဟု မေငြရီက ရွင္းျပသည္။

သတၱိ၊ ရဲရင့္မႈတို႔က သူ႔မ်က္ႏွာတြင္ ေပၚလြင္ေနသည္။  ေျမျမႇဳပ္မုိင္းသည္ သူ႔ေျခေထာက္တစ္ဖက္ကို ဆံုး႐ႈံုးေစ႐ံုသာမက ကိုယ္ပုိင္ဆုိင္ဖြင့္ေရးအိပ္မက္ကိုလည္း  ဖ်က္ဆီးပစ္ခဲ့သည္။

“ကြၽန္မ ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္ေတြ မထားႏုိင္ေတာ့ပါဘူး။ လုပ္မွ မလုပ္ႏုိင္ေတာ့တာ” ဟု သူ႔မိဘအိမ္ အျပင္ဘက္တြင္ ထုိင္ၿပီး မ်က္ရည္ဝိုင္းေနသည့္ မေငြရီက ေျပာသည္။

“စိတ္မေကာင္းျဖစ္တာကို ကြၽန္မကူညီေနတဲ့ ကိုယ္လက္အဂၤါ ခ်ဳိ႕တဲ့သူေတြ မျမင္ေအာင္ေနပါတယ္။ သူတို႔ေရွ႕မွာေတာ့ ၾကံ့ၾကံ့ခုိင္ခုိင္ ရပ္ျပႏုိင္ဖို႔ေတာ့ လိုတယ္ေလ” ဟု သူက ေျပာလိုက္သည္။     ။