ေဒၚေအာင္ဆန္းစုုၾကည္ နယူးေယာက္ေျပာၾကားခ်က္ အျပည့္အစုုံ (VOA)
(VOA) မိုုးမခ၊ စက္တင္ဘာ ၁၈၊ ၂၀၁၆
ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ဟာ စက္တင္ဘာ ၁၇ ရက္ စေနေန႔မနက္ပိုင္းက နယူးေယာက္ၿမဳိ့ ျမန္မာသံ႐ုံးမွာ ျမန္မာႏို္င္ငံသားတခ်ဳိ႕နဲ႔ ေတြ႔ဆုံခဲ့ ပါတယ္။ အဲလိုေတြ႔ဆုံရာမွာ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္က အမ်ဳိးသားရင္ၾကားေစ့ေရးကို ဦးတည္ၿပီးေတာ့ ဘက္ေပါင္းစုံကလူေတြ ပါဝင္ႏို္င္ေအာင္ သူတို႔အစိုးရကို ဖြဲ႔စည္းခဲ့ေၾကာင္း၊ ၀န္ထမ္းေရြးခ်ယ္ရာမွာလည္း အရည္ခ်င္း႐ွိၿပီးေတာ့ တိုင္းျပည္အက်ဳိး တကယ္ထမ္းေဆာင္ မယ့္သူမ်ဳိးေတြကို ေရြးခ်ယ္ဖို႔ လိုအပ္တဲ့အေၾကာင္း၊ ျပည္ပေရာက္ ျမန္မာေတြအတြက္ ျပည္ဝင္ခြင့္ဗီဇာနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး တင္းၾကပ္မႈေတြကို ေျဖေလ်ာ့ေပးမယ့္အေၾကာင္း၊ ျပည္ပေရာက္ ပညာ႐ွင္ေတြ အထူးသျဖင့္ ဆရာဝန္ေတြရဲ႕ အကူညီေတြလုိအပ္ေၾကာင္း စတဲ့ကိစၥေတြ ေျပာၾကားခဲ့ၿပီး၊ ဒုတိယပုိင္းမွာေတာ့ ေဆြးေႏြးပြဲမွာပါတဲ့ ပရိသတ္တခ်ဳိ႕ရဲ႕ ေမးျမန္းခ်က္ေတြကို ေျဖၾကားခဲ့တာေတြကို စုစည္းတင္ဆက္ လုိက္ပါတယ္။
“အမ်ဳိးသားရင္ၾကားေစ့ေရး အစိုးရ”
“… အခု က်မတို႔ရဲ႕ႏို္င္ငံေပၚမွာ ရဲေဘာ္ရဲဘက္စိတ္နဲ႔ တတ္ႏိုင္သမွ် ကူညီေစခ်င္တယ္။ ကူညီႏိုင္တဲ့နည္းေတြ အမ်ဳိးမ်ဳိး႐ွိပါတယ္။ က်မတို႔အခု ဒီႏိုင္ငံမွာဆိုလို႔႐ွိရင္ ပညာတတ္ေတြ အမ်ားႀကီးေရာက္ေနတယ္။ အဲဒီေတာ့ တတ္ထားတဲ့ပညာေတြနဲ႔ ႏိုင္ငံ့အတြက္ ဘယ္လိုျပန္ၿပီးေတာ့ သုံးႏိုင္မလဲဆိုတာကို စဥ္းစားေစခ်င္တယ္။ က်မတို႔အေနနဲ႔လည္း တဖက္ကေန အစိုးရကလည္း ႏိုင္ငံျပင္ပေရာက္သြားတဲ့ ပုဂၢဳိလ္မ်ား ျပန္ၿပီးေတာ့ ကူညီႏိုင္ေအာင္လို႔ အေျခေနေတြကိုလဲ ဖန္တီးေပးရမယ္။ အရင္တုန္းက အုပ္ခ်ဳပ္ေရး စနစ္အရဆိုလို႔႐ွိရင္ ‘ ငါနဲ႔မတူ ငါ့ရန္သူ’ ဆိုတဲ့စိတ္ဓါတ္က ေတာ္ေတာ္မ်ားပါတယ္။ က်မတို႔ကေတာ့ စိတ္ထဲမွာ ဒီလုိမထားပါဘူး၊ အစထဲက က်မတုိ႔ေျပာတယ္ .. ဒီ ေရြးေကာက္ပြဲ မျဖစ္ခင္ ကတည္းကေျပာတာပါ။ က်မတို႔ ေရြးေကာက္ပြဲမွာ အျပတ္အသတ္ အႏိုင္ရလို႔႐ွိရင္ အမ်ဳိးသား ရင္ၾကားေစ့ေရးကို မူတည္တဲ့ အစိုးရတခု ဖြဲ႔မယ္ဆိုတာ၊ က်မတုိ႔ေျပာတဲ့အတုိင္းလည္း ဖြဲ႔ခဲ့တယ္။ က်မတို႔ရဲ႕ ဝန္ႀကီးေတြထဲမွာ ဆိုလို႔ရွိရင္ အမ်ဳိးသားဒီမိုကေရစီ အဖြဲ႔ခ်ဳပ္၀င္ မဟုတ္တဲ့ ၀န္ႀကီးေတြက အမ်ားစုပါ။ က်မတို႔ .. ကိုယ့္ပါတီထဲက လူေတြမွ ခန္႔မယ္ထည့္မယ္ဆုိတဲ့ စိတ္ဓါတ္မ႐ွိပါဘူး။ ဒီလိုမလုပ္ခဲ့ လို႔လည္း က်မတို႔ပါတီထဲက လူေတြက မႏွစ္ၿမဳိ့တာ မေၾကနပ္တာေတြ ႐ွိတယ္။ ဒါကေတာ့ လူ႔သဘာဝပါ။ ဒါကေတာ့ တခ်ဳိ႕ကလည္း သူတို႔ဒီေလာက္ ခံခဲ့ရ ၿပီးၿပီေပါ့ေနာ္ .. အခုမေပးဘူးလား ဆိုတဲ့သေဘာ။ က်မေျပာတယ္ အစကတည္းက လုိခ်င္လို႔လုပ္ေပးတာ ဆိုလို႔႐ွိရင္ေတာ့ မေပးဘူးလုိ႔ .. (ရယ္သံမ်ား) ။
အဒါကေတာ့ မေကာင္းဘူးေလ၊ အဲဒီေတာ့ ေနာင္က်ရင္ ပိုၿပီးေပးႏိုင္တဲ့သူ ေရာက္လာရင္ အဲဒီလူဖက္ ေရာက္သြားမွာလား၊ အဲဒီေတာ့ ဒါမ်ဳိးေတြကို က်မတို႔ မလုပ္တာက၊ က်မတို႔ထဲမွာ တကယ့္ကိုမွ အနစ္နာခံတဲ့လူေတြ ပင္ပင္ပန္းပန္းလုပ္ခဲ့တဲ့ သူေတြ႐ွိပါတယ္။ အဲဒီဟာကို က်မတို႔ အေလးမထားလို႔ မျဖစ္ဘူး၊ တန္ဘုိးမထားလို႔ မျဖစ္ဘူး။ ဒါေပမယ့္ နံပါတ္ ၁ က ႏိုင္ငံပဲ၊ ဒီလူတေယာက္ဟာ အရည္အခ်င္း မျပည့္စုံမွန္း သိလ်က္သားနဲ႔ သူ႔ေပၚမွာ ပုဂၢဳိလ္ေရး ဂ႐ုဏာအရ မေပးအပ္တဲ့ေနရာ ေပးလိုက္မယ္ဆိုရင္ ႏိုင္ငံထိခိုက္မွာေပါ့။ အဲဒီေတာ့ ေျပာရမယ္ဆိုရင္ တႏိုင္ငံလုံးနဲ႔ ဒီလူတေယာက္နဲ႔ ခ်ိန္လိုက္တဲ့အခါမွာ ဒီလူတေယာက္ကို ပိုၿပီးအေလးေပးရာ ေရာက္ေနမွာေပါ့၊ တကယ္က ဒီလူတေယာက္ကို အေလးေပးတာ မဟုတ္ဘူး ကိုယ့္ကုိယ္ကို အေလးေပးတာပဲ။
“ႏိုင္ငံအတြက္လုပ္တာ အားနာစရာမလို”
အားနာတယ္ဆုိတဲ့ဟာက ကိုယ့္ကိုယ္ကို ၫွာတာ ဟိုဖက္ကို ၫွာတာမဟုတ္ဘူး။ ေျပာေတာ့ အားနာလို႔ပါ .. အားနာတယ္ဆိုတာ ဘာလဲ၊ တကယ္စဥ္းစား ၾကည့္လုိ႔႐ွိရင္ အမုန္းမခံခ်င္တာ။ မလုပ္ေပးလိုက္လို႔႐ွိရင္ ဟုိဖက္က မုန္းသြားမွာ .. က်မ အားနာလို႔လုပ္ေပးလုိက္ရပါတယ္။ တခါတေလက်လို႔႐ွိရင္ ကိုိယ္က ဂ်ီက်မယ့္ဒဏ္ကို မခံႏို္င္တာ၊ အဲဒီေတာ့ အားနာတယ္ဆိုတာ အမ်ားအားျဖင့္က ကိုယ့္ကိုယ္ကို ၫွာတာ၊ ဟိုဖက္အတြက္ စဥ္းစားလို႔လဲ မဟုတ္ဘူး။
အဲဒီေတာ့ ပုဂၢဳိလ္ေရးအရ အားနာႏိုင္တယ္၊ ပုဂၢဳိလ္ေရးအရ ကိုယ့္ရဲ႕မိသားစု ကိုယ့္ရဲ႕မိတ္ေဆြေတြ အားနာလို႔ ကိုယ့္မွာ႐ိွတဲ့ ပစၥည္းေတြ အားလုံးေပးရင္ ေပးလိုက္လို႔ ရတယ္။ ဒါေပမယ့္ ကိုယ့္ႏိုင္ငံကို ထိခိုက္ေအာင္လို႔ အားနာတယ္ဆိုတာကို က်မ လက္မခံဘူး။ ဒါေၾကာင့္ ဥပမာဆိုလို႔႐ွိရင္ က်မတို႔ အစိုးရသစ္ တက္ၿပီးတဲ့အခါမွာ ပထမဦးဆုံးအားျဖင့္ေတာ့ အစိုးရအဖြဲ႔ထဲမွာ တျခားပါတီက ပုဂၢဳိလ္ေတြ၊ အျခားပါတီက မဟုတ္ေပမယ့္ ကၽြမ္းက်င္တယ္လို႔ က်မတို႔ယူဆတဲ့ ပုဂၢဳိလ္ေတြကို က်မတို႔ေနရာေပးတယ္။ ၿပီးေတာ့ တတ္ႏိုင္သမွ် က်မတို႔ တိုင္းရင္းသားေတြကို ပါဝင္ၿပီးေတာ့ ဖြဲ႔စည္းတယ္။ အဲဒါကလည္းပဲ ဒါ က်မတို႔ႏိုင္ငံဟာ ျပည္ေထာင္စုမုိ႔လို႔၊ ဒါ လိုကိုလိုအပ္တယ္။ ဒီလို က်မတို႔လုပ္ပါတယ္။ လုပ္ၿပီးေတာ့ အေသးစိတ္ေပါ့ .. ။
![]()
DASSK in NY
“သားသမီး ေဆြမ်ဳိး ကိုယ္ေရးအရာ႐ွိ မခန္႔ရ”
တခ်ဳိ႕ကေတာ့ သတိလဲ ထားမိခ်င္မွ ထားမိမယ္၊ အမ်ားကလည္း သိမွာမဟုတ္ပါဘူး ဥပမာဆိုရင္ အဆက္ဆက္တုန္းက ဒီလုပ္ထုံးလုပ္နည္း အရဆုိရင္ ၀န္ႀကီးတေယာက္ေပါ့ေနာ္ ယာယီ ရာထူးရသြားတယ္ဆိုရင္ သူတို႔ရဲ႕ ကုိယ္ေရး အရာ႐ွိကို ခန္႔ခ်င္တဲ့သူခန္႔တာ၊ တခါတေလလည္း သားေတြခန္႔တယ္၊ တခါတေလလည္း တူေတြကိုခန္႔ အဲလိုဟာမ်ဳိးေတြေပါ့။ က်မတို႔ တက္လာေတာ့ က်မတို႔က ညႊန္ၾကားခ်က္ထုတ္ လိုက္တယ္။ ကုိယ္ေရးအရာ႐ွိေတြကို ခန္႔မယ္ဆိုရင္ ၀န္ထမ္းထဲကပဲ ခန္႔ရမယ္၊ ေနာက္ ကိုယ့္ေဆြးနီးမ်ဳိးစပ္ တေယာက္မွ မခန္႔ရဘူး၊ ဝန္ထမ္းျဖစ္သည့္တိုင္ေအာင္ ကိုယ့္နဲ႔အမ်ဳိးေတာ္ရင္ မခန္႔ရဘူး၊ ဘာျဖစ္လို႔လည္း ဆိုေတာ့ ဒီဟာေတြဟာ မျဖစ္သင့္ မျဖစ္ထုိက္တဲ့ ကိစၥေတြ။ ဟို .. ၀န္ထမ္းဆိုတာဟာ သူ႔ရဲ႕ဌာနအလုပ္ကို ကၽြမ္းက်င္တယ္။ ကိုယ္ေခၚလာတဲ့ ကိုယ့္တူက ဘာမွလဲမသိဘူး၊ ကိုယ့္သားကလည္း ဘာမွလဲ မတတ္ဘူး .. ဒါေပမယ့္ ကိုယ့္သားမုိ႔လို႔ ဆိုေတာ့။ (ရယ္သံမ်ား) .. ဒါ အမွန္ပဲေလ။ ႐ုံးထဲမွာထိုင္ၿပီးေတာ့ အားလုံးကို အမိန္႔ေပးေနတာ က်မတို႔လက္မခံႏိုင္ဘူး၊ ဒါ ဒီမုိကေရစီလဲ မဟုတ္ဘူး။ ဒါ ႏိုင္ငံ့ရဲ႕အက်ဳိး အတြက္လဲ မဟုတ္ဘူး။ အဲဒီေတာ့ ဒီလုိ အေသးေလးေတြေပ့ါေနာ္၊ အေသးေလးေတြ ဆုိေပမယ့္ အေရးႀကီးပါတယ္။ အားလုံး သေဘာေပါက္ မွာေပါ့၊ ကုိယ္ေရးအရာ႐ွိ တေယာက္ရဲ႕အေနအထားက ဘယ္ေလာက္ထိ အေရးပါလဲဆိုတာ။ ေျပာေတာ့သာ ဒါဘာေလး မို႔လုိ႔လဲ၊ ေနာက္ ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားက က်မတို႔ကို ဘယ္လုိ ႐ွင္းျပလဲဆိုေတာ့ .. ကိုယ္ေရးအရာ႐ွိေတြက ကိုယ္စိတ္ခ်ရတဲ့လူမွ ျဖစ္မယ္၊ ဒါေၾကာင့္မုိ႔လို႔ ကိုယ္စိတ္ခ်ရတဲ့ သူမွျဖစ္မွာဆိုေတာ့ ကိုယ့္သားခန္႔ပါတယ္၊ ကိုယ့္တူခန္႔ပါတယ္ ဆိုၿပီး အဲလိုေတြ ေျပာၾကတယ္။ အဲဒီေတာ့ က်မကေတာ့ ဒီလိုျမင္တယ္။ ကိုယ့္ရဲ႕ဝန္ထမ္းေတြကို စိတ္ခ်ရေအာင္ မလုပ္ႏိုင္လို႔႐ွိရင္ ကိုယ့္မွာလည္း တာဝန္႐ွိတယ္။
“၀န္ထမ္းစည္းမ်ဥ္းအတုိင္းလုပ္မယ္”
က်မတို႔ဝန္ထမ္းေတြကိုလည္း ေျပာပါတယ္။ က်မတို႔ ၀န္ထမ္းေတြကိုလည္း ေျပာပါတယ္ က်မတို႔ အစိုးရစဖြဲ႔ခ်ိန္က ‘ျဖဳတ္ထုတ္သတ္ေတြ ဘာေတြ က်မတို႔ မလုပ္ဘူး’ လို႔.. အလုပ္ျဖဳတ္ဖို႔ မစဥ္းစားဘူးလုိ႔၊ ဒါေပမယ့္ တာ၀န္မေက်ရင္ေတာ့ မေက်သလို အေရးယူမယ္၊ ဒါမွ သူတို႔တာဝန္ေက်မွာ.. တာ၀န္ေတာ့ ေက်ရမယ္။ စည္းမ်ည္းစည္းကမ္းအတိုင္း အေရးယူမယ္ (ယူလို႔ ရွိရင္လဲ)၊ ဟို မင္းမဲ့ စည္းမဲ့ မလုပ္ဘူး။ အဲဒါကေတာ့ က်မတို႔ အခုအစိုးရရဲ႕ အေျခအေန၊ အေနထားကို ႐ွင္းျပတာေပါ့။
“ဗီဇာကိစၥ ေျဖေလ်ာ့မယ္”
အခုဒီမွာေပါ့ေနာ္၊ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုမွာ ေရာက္ေနတဲ့ က်မတို႔ရဲ႕ ျမန္မာႏိုင္ငံေပၚမွာ ေစတနာထားတဲ့ ပုဂၢဳိလ္ေတြအားလုံးေပါ့ .. ျမန္မာ နုိင္ငံသား ျဖစ္သည္ျဖစ္ေစ မျဖစ္သည္ျဖစ္ေစ၊ က်မတို႔ႏိုင္ငံရဲ႕ အခု သိပ္ၿပီးေတာ့ လိုအပ္ေနတဲ့ အေျခအေနမွာ ဝုိင္းဝန္းၿပီးေတာ့ ကူညီေစ ခ်င္တယ္။ အဲဒီေတာ့ ဝုိင္းဝန္းကူညီဖို႔ ဆိုတာဟာ က်မတုိ႔ဖက္ကလည္း ကူညီႏိုင္ေအာင္လို႔ လုပ္ေပးရမွာေပ့ါ။ ဥပမာ ဗီဇာ အ၀င္အထြက္ စသည္ျဖင့္ေပါ့ .. အဲဒီေတာ့ က်မတို႔က ဗီဇာပိုၿပီး လြယ္လြယ္ရနုိင္ေအာင္လို႔၊ ဒီ ၂၈ ရက္တို႔ဘာတို႔ဆိုတဲ့ ကိစၥေတြကို က်မတို႔က ေျဖေလ်ာ့ ၿပီးေတာ့၊ ပိုက္ဆံေတာ့ ပိုေတာင္းမယ္ေနာ္ (ရယ္သံမ်ား) … ဒါကေတာ့ တရားမွ်တတယ္ေလ၊ ၾကာၾကာေနခ်င္ရင္ေတာ့ ပိုက္ဆံ ပိုေပးေပါ့၊ ဒီက သြားခ်င္တဲ့သူေတြလဲ တတ္ႏိုင္ပါတယ္။ အဲဒီေတာ့ ပုိေတာင္းသင့္တဲ့ေနရာ ပိုေတာင္းပါမယ္။ ဒါေပမယ့္ က်မတို႔ ေျဖေလ်ာ့ေပးပါမယ္။ ေျဖေလ်ာ့ေပးမယ္ဆိုတာ ပိုၿပီးၾကာၾကာေနဖို႔ က်မတို႔လုပ္ေပးမယ္။ Multiple Entry ေတြဘာေတြလဲ လုပ္ေပးမယ္။ ေနာက္ၿပီးေတာ့ အရင္တုန္းက ကန္႔သတ္ခ်က္ေတြလဲ က်မတို႔ ျပန္ၿပီးေတာ့ အားလုံး စိစစ္မယ္။
“Black Lists”
ေနာက္ ဒီ Black Lists (အမည္မဲစာရင္း) ကိစၥေပါ့။ Black Lists ဆိုတာ တကယ္ေတာ့ Interpol နဲ႔ဆိုင္တဲ့ ကိစၥေတြပဲျဖစ္သင့္တယ္လို႔ က်မတို႔ကေတာ့ သတ္မွတ္တယ္။ ဒါ ရာဇ၀တ္မႈေတြနဲ႔ ဆိုင္တာေပါ့ေနာ္။ Interpol ရဲ႕ Lists ေပၚမွာ ပါတဲ့သူေတြကိုေတာ့ Black Lists အေနနဲ႔ ဆက္ၿပီးေတာ့ ထားသြားမွာပဲ။ တကယ္ပဲ ရာဇ၀တ္မႈ ေတြနဲ႔ဆိုင္တယ္။ ရာဇ၀တ္မႈေတာင္မွ ကိုယ့္ႏိုင္ငံမွာ ျပန္ၿပီးေတာ့ အစစ္ခံပါမယ္ ဆိုရင္ေတာ့ က်မတို႔က လက္ခံမွာပါ။ ဒါေပမယ့္ သူ႔ရဲ႕ ဥပေဒ လမ္းေၾကာင္းအရကေတာ့ သြားရမွာပဲေလ။ ဗမာႏိုင္ငံမွာ လာၿပီးေတာ့ အစစ္ခံမယ္ .. က်မတုိ႔ နုိင္ငံရဲ႕ တရားဥပေဒအရ ေဆာင္ရြက္ခ်က္ ေတြကို ယုံၾကည္တယ္၊ အဲဒီမွာက်မွ ခံရမယ့္ဒဏ္ ခံၿပီးလို႔႐ွိရင္ ဆက္ေနမယ္ဆိုရင္လည္း က်မတို႔ကဒါကို ျငင္းစရာအေၾကာင္း မ႐ွိပါဘူး။ အဲဒီေတာ့ အဲလိုဟာမ်ဳိးေတြေပါ့၊ က်မတို႔ အျမန္ဆုံးလုပ္သြားပါမယ္။
“ႏိုင္ငံေရး မလုပ္ရဆိုတာ မဟုတ္ဘူး”
ဒါနဲ႔က်မကို တေယာက္ ႏွစ္ေယာက္ လာေျပာတယ္၊ လက္မွတ္ထုိး ခိုင္းတယ္.. သူတို႔ ႏိုင္ငံေရးမလုပ္ပါဘူး ဆိုတာကို..၊ ဒီကိစၥကေတာ့ ရရလိမ့္မယ္၊ ဘာလို႔ဆို က်မတို႔ကိုယ္တိုင္က ႏိုင္ငံေရးလုပ္ေနၿပီးေတာ့ အျခားလူေတြ ႏိုင္ငံေရးလုပ္ရင္ ျပန္မလာရဘူး ဆိုတာကေတာ့ သိပ္ေတာ့ မဟုတ္ေတာ့ဘူး ထင္တယ္။ အဲဒါလည္း သိပ္ေတာ့ က်မ နားမလည္ဘူး။ အရင္တုန္းကလဲ .. အစိုးရအဖြဲ႔ဝင္ေတြက ႏုိင္ငံေရးလုပ္လို႔ အစိုးရအဖြဲ႔ဝင္ ျဖစ္ေနတာေပါ့။ တျခားလူေတြက်ေတာ့ ႏိုင္ငံေရး မလုပ္ရဘူးဆိုေတာ့ ဒါ သိပ္ၿပီးေတာ့ ေရွ႕ေနာက္မညီဘူးလို႔ထင္တယ္။ အဲဒါေတာ့ က်မတို႔ ဒါအျမန္ဆုံး ေျပာင္းလဲလုိက္ရ ပါလိမ့္မယ္။ ႏိုင္ငံေရးဟိုမွာ လုပ္တဲ့ အခါမွာေတာ့ ဥပေဒေဘာင္အတြင္းက လုပ္ရမွာေပါ့။ ဟုိမွာလာၿပီးေတာ့ ဥပေဒ ခ်ဳိးေဖါက္လို႔ ႐ွိရင္ေတာ့ ဥပေဒအတုိင္းပဲ အေရးယူမွာပဲ။ တျခားႏိုင္ငံေတြမွာလဲ ႐ွိပါတယ္။ ဥပေဒတခုကို ခ်ဳိးေဖါက္လုိက္လို႔ ႏိုင္ငံကေနၿပီးေတာ့ ျပန္ႏွင္ထုတ္လုိက္တဲ့ အခါက်ရင္ ေနာင္ ဗီဇာေတြဘာေတြ ျပန္မေပးတာဟာ တျခားႏိုင္ငံေတြမွာ လုပ္႐ုိးလုပ္စဥ္ေတြပဲ၊ အဲဒီေတာ့ က်မတို႔က ဗီဇာေပးလို႔ ျပန္လာတယ္၊ ျပန္လာၿပီးေတာ့ ဥပေဒခ်ဳိးေဖါက္တယ္၊ ခ်ဳိးေဖါက္လု႔ိ႐ွိရင္ေတာ့ က်မတုိ႔ ျပန္ၿပီးႏွင္ထုတ္ ၿပီးရင္ေတာ့ ေနာင္ဗီဇာရဖို႔ လြယ္ေတာ့မွာ မဟုတ္ပါဘူး။ ဒါကေတာ့ ႏိုင္ငံတကာရဲ႕ စံႏႈန္းအတိုင္းပါပဲ။ လုပ္ထုံးလုပ္နည္းအရ က်မတုိ႔ လုပ္သြားမွာျဖစ္ပါတယ္။
![]()
DASSK in NY
“ျပည္ပေရာက္ဆရာ၀န္မ်ား”
အဲဒီေတာ့ ခုဒီမွာ ဆိုလို႔႐ွိရင္ အဆင့္ျမင့္ပညာ႐ွင္ေတြကို က်မတို႔ အကူညီေပးေစခ်င္တဲ့ နည္းေတြအမ်ဳိးမ်ဳိး ႐ွိပါတယ္။ ဥပမာ ဆရာဝန္ေတြလည္း အမ်ားႀကီး ႐ွိတယ္။ က်မတို႔ ဆရာဝန္ေတြ အေတာ္မ်ားမ်ားက ႏုိင္ငံျခားေရာက္သြားတဲ့ အခါက်ေတာ့ အဲဒါ ဆရာဦးျမင့္ေထြး (က်န္းမာေရးဝန္ႀကီး ေဒါက္တာျမင့္ေထြး) နဲ႔က်မ ေသခ်ာစဥ္းစား ေဆြးေႏြးၿပီးပါၿပီ၊ က်မတို႔ ႏိုင္ငံျခားေရာက္သြားတဲ့ ဆရာဝန္ေတြရဲ႕ လုပ္အားကို က်မတုိ႔ လုိခ်င္ ပါတယ္။ အဲဒီေတာ့ ေပးႏိုင္တဲ့လုပ္အားနဲ႔ က်မတို႔လိုအပ္တဲ့ လုပ္အားႏွစ္ခုကို ၫွိဖို႔၊ အဲလို အစီစဥ္တခုကို လုပ္ဖို႔ဆိုၿပီးေတာ့ ဆရာျမင့္ေထြးနဲ႔ က်မ ေဆြးေႏြးထားပါတယ္။ ၿပီးေတာ့ လုပ္အားေပးခ်င္တဲ့ ဆရာဝန္မ်ားက Register တခုလုပ္ထားဖို႔ေပါ့ေနာ္၊ နာမည္ေပးထားၿပီးေတာ့ ဘယ္လို လုပ္အားေပးခ်င္လဲ၊ ဘယ္ေလာက္ေလာက္ ေပးႏိုင္လဲ၊ ဥပမာ တႏွစ္ကို တလေလာက္လာၿပီးေတာ့ လုပ္ေပးမယ္ေပ့ါ၊ လာၿပီးေတာ့ လုပ္ေပးမယ္ဆိုရင္ ဘာလုပ္ေပးခ်င္တာလဲ၊ teaching ဖက္က လုပ္ေပးခ်င္တာလား၊ ဒါမွမဟုတ္ တကယ့္ကိုလိုအပ္ေနတဲ့ ေတာၿမဳိ့ေလး ေတြမွာ တလေလာက္ေနၿပီးေတာ့ လုပ္အားေပးမယ္၊ လုပ္အားေပးျခင္းအားျဖင့္ ထိထိေရာက္ေရာက္နဲ႔ လူနာေတြကို လုပ္အား ေပးရ႐ုံတင္ မကပဲ အဲဒီက ဆရာဝန္ေလးေတြကိုလဲ သူတို႔သင္ေပးရာ ေရာက္တာေပါ့ေနာ္။ သူတို႔ကိုလဲ training ေပးရာေရာက္တယ္။ အမ်ဳိးမ်ဳိးေပါ့၊ ေနာက္ၿပီးေတာ့ တေယာက္နဲ႔တေယာက္ ခ်ိတ္ဆက္ၿပီးေတာ့ လုပ္တာမ်ဳိးက ေကာင္းတယ္။
ဥပမာဆိုရင္ .. အယ္ က်မကေတာ့ ဆရာဝန္လဲ မဟုတ္တဲ့အခါက်ေတာ့ သိပ္ေတာ့ မကၽြမ္းက်င္ပါဘူး၊ Oncology (ကင္ဆာကုသမႈ) ဆိုရင္ က်မတို႔သိပ္လိုအပ္ေနတယ္။ Oncology နဲ႔ပတ္သက္လို႔ က်မတို႔ Course တခုဆြဲထားတယ္။ တလထဲနဲ႔ၿပီးခ်င္ၿပီးမယ္၊ ၿပီးခ်င္မွလဲ ၿပီးမယ္၊ ဒါေပမယ့္ အဲဒီလို Course တခုဟာ သုံးေလးလ ၾကာမယ္ဆိုရင္၊ ၃ ေယာက္ ၄ေယာက္ထဲမွာ ခ်ိတ္ၿပီးေတာ့ တေယာက္ၿပီးတေယာက္ ဆက္ၿပီးလုပ္သြားမယ္ ဆိုလို႔႐ွိရင္လဲ ဒါဟာ ဘာမွ က်မတို႔အတြက္ အ႐ႈပ္မ႐ွိဘူး။ လုပ္ေပးခ်င္တဲ့သူေတြကလည္း တလပဲတတ္ႏိုင္လို႔ ဒီ ၅လ Course မို႔လို႔၊ လုပ္ခြင့္ မေပးဘူးလို႔ ေျပာမယ့္အစား၊ ကဲ ..တလပဲ လာႏိုင္မယ္ ဆိုလို႔႐ွိရင္ ေနာက္ ၄လကိုျဖည့္ဆည္းေပးမယ့္သူေတြ ႐ွိသလား၊ အားလုံးညွိၿပီးေတာ့ ေသေသခ်ာခ်ာေပါ့ေနာ္၊ က်မတို႔ စီစဥ္ၿပီး လုပ္လုိ႔႐ွိရင္ ကိုယ့္မွာတတ္ႏို္င္တဲ့ အင္အားနဲ႔ ကုိယ္ကူညီႏို္င္မယ္။ ထိုနည္းလည္းေကာင္းပဲ တျခား ကၽြမ္းက်င္တဲ့ ပုဂၢဳိလ္ေတြနဲ႔ က်မတို႔ အမ်ားႀကီးၫွိပါတယ္။
“ပညာေရးအေျခအေန”
ပညာေရးဖက္ကလဲ အင္မတန္မွ လိုအပ္ေနတယ္လို႔ က်မတို႔ထင္တယ္။ က်မတို႔ ပညာေရးစနစ္က ေတာ္ေတာ္ကို က်ဆင္းသြားတယ္ေပါ့ေနာ္၊ ဒါကို အားလုံးသိၿပီးသားပါ။ ဒါေပမယ့္က်မအခု အေနာက္ႏိုင္ငံေတြကို ၾကည့္လိုက္လို႔႐ွိရင္ .. ခုဒီႏိုင္ငံကို ၾကည့္လိုက္မယ္ဆိုရင္ အဆင့္ျမင့္ပညာ- တကၠသုိလ္ပညာ ဆုိလို႔႐ွိရင္ေတာ့ အေကာင္းဆုံး အျမင့္ဆုံးကေတာ့ သူတုိ႔က ကမၻာေပၚမွာ အေကာင္းဆုံး အျမင့္ဆုံးပဲ၊ သို႔ေသာ္လည္း ေအာက္ပဲ ၾကည့္လိုက္လို႔႐ွိရင္ ပိုၿပီးေတာ့ အဆင့္နိမ့္တဲ့ ပညာ- မူလတန္းတို႔ အထက္တန္းတို႔ ၾကည့္လိုက္လို႔ ႐ွိရင္ေတာ့ သိပ္အားရစရာ မ႐ွိဘူး၊ အဲဒီေတာ့ က်မအျမင္မွာ ေစာေစာက ေျပာသလိုပဲ ဒီလူမႈအသိုင္းအ၀ုိင္းနဲ႔ ဆိုင္တာေပါ့ေနာ္၊ မိဘေတြအသုိင္းအဝိုင္း၊ တခါတေလ က်မအျမင္မွာ မွားသလားေတာ့ မသိဘူး၊ လူႀကီးေတြက ကေလးေတြကို ေၾကာက္ေနတယ္ .. အဲဒါဟုတ္သလား (ရယ္သံမ်ား ..)။ ဘာျဖစ္လို႔လဲ ဆိုတာကိုလည္း က်မစဥ္းစားေနတယ္။ က်မကေလ ႏိုင္ငံေရးသမားပါ၊ ဒါနဲ႔ ႏိုင္ငံေရးသမားက ေနၿပီးေတာ့ ကိုယ္က်ဳိးတြက္ လုပ္မယ့္ကိစၥေတြနဲ႔ အမ်ားႀကီးဆိုင္တယ္လို႔ က်မထင္တယ္။ Issue လုုပ္တာေပါ့ေနာ္။ ဥပမာဆိုရင္ ဒီ ..ကေလး Child Rights ဆိုတာေတာ့မွန္ပါတယ္။ Child Rights ဆိုတာ အေမက မိဘက ကေလးကို ေၾကာက္ေနရၿပီးဆုိရင္ေတာ့ မေကာင္းေတာ့ဘူးေပါ့။ Parent Rights ဆိုတာေတာ့ နည္းနည္းပါးပါး ႐ွိရမွာေပါ့ (ရယ္သံမ်ား ..)။
“ျမန္မာအတြက္ ဂုဏ္ယူစရာျဖစ္ပါေစ”
က်မတို႔ မိသားစု ေႏြးေထြးမႈကို ထိခိုက္ခဲ့တာေတြ ဘာေတြကေတာ့ ႏိုင္ငံတႏိုင္ငံ လူ႔အသိုင္းအဝိုင္းတခုအတြက္ အက်ဳိးမ႐ွိဘူးလို႔ က်မအဲလိုပဲ ျမင္ပါတယ္။ ဒီမွာဆိုလို႔႐ွိရင္ တခ်ဳိ႕မိသားစုေတြက ေတာ္ေတာ္ေႏြးေထြးပါတယ္။ ကေလးေတြက ယဥ္ယဥ္ေက်းေက်း႐ွိတယ္၊ ခ်စ္ဖို႔ေကာင္း တယ္၊ တခ်ဳိ႕က်ေတာ့လည္း ဒီလုိ မဟုတ္ျပန္ဘူး .. မိဘေတြကိုလည္း လူမထင္ဘူး၊ မိဘေတြကလဲ ကေလးေတြေပၚ ဆက္ဆံတာ မာေရ ေၾကာေရေပါ့ေနာ္။ ညင္ညင္သာသာ ေႏြးေႏြးေထြးေထြး မ႐ွိဘူးေပါ့။ အဲဒီေတာ့ အဲဒါေတြကလည္း ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားေတာ့ ဒါဟာ စီးပြားေရး အရ ႐ုန္းကန္ရလို႔ ဒီလုိျဖစ္တယ္လို႔ ဆိုေပမယ့္လည္း ဒါလည္းဟုတ္ရဲ႕လားလုိ႔ က်မတို႔ ျပန္ၿပီး စဥ္းစားရမယ္။ ဒီကမၻာႀကီးမွာေပါ့ေနာ္ ဆင္းရဲတဲ့ ႏိုင္ငံေတြမွာ ႏိုင္ငံက ဆင္းရဲေပမယ့္လည္း မိသားစုေႏြးေထြးမႈ႐ွိတဲ့ လူယဥ္ေက်းေတြ အမ်ားႀကီး ႐ွိပါတယ္။ အဲဒါကိုေတာ့ က်မက အားေပး ခ်င္တယ္။ ဒီမိသားစု ေႏြးေထြးမႈဆုိတာဟာ ေစာေစာက က်မေျပာသလိုေပါ့၊ ေကာင္းတယ္ဆိုတာ ဘာလဲ၊ ေကာင္းတယ္ဆိုတာ လူမ်ားေပၚမွာ ေကာင္းတဲ့စိတ္ဓါတ္၊ လူမ်ားေပၚမွာ ေမတၱာထားတဲ့ စိတ္ဓါတ္၊ အဲဒါ မိဘေတြ သင္ေပးမွရမယ္။ ဗီဇေတာ့ ပါတာေပါ့။ တအူတုံဆင္း တမိသားစု ထဲမွာ ႀကီးလာတဲ့ ကေလးေတြေတာင္မွ တေယာက္နဲ႔တေယာက္မတူဘူး။ သုိ႔ေသာ္လည္း ၿခဳံငုံေျပာရရင္ ျမန္မာအတြက္ ဂုဏ္ယူစရာျဖစ္ပါေစ၊ ဂုဏ္ယူစရာဆုိတာက က်မတို႔ႏိုင္ငံသား ထပ္ျဖစ္ဖို႔ မလုိပါဘူး။ အေမရိကန္ႏိုင္ငံသားတေယာက္ ျဖစ္ေနလို႔ ႐ွိလို႔႐ွိရင္လည္း အားလုံးက ေလးစားရတဲ့ အေမရိကန္ႏိုင္ငံသားဆိုတာ က်မတို႔အတြက္ ဂုဏ္ယူစရာပါပဲ။
ေနာက္တခုကေတာ့ ေနာင္မ်ဳိးဆက္ေတြေပါ့၊ ဒီက သားသမီးေတြက ေပါက္ဖြား လာမယ့္ သားသမီးေတြ - လုံး၀ေတာ့ က်မတို႔ရဲ႕ ယဥ္ေက်းမႈကို တန္ဖိုးထားတာေတြ မေပ်ာက္သြားပါေစနဲ႔၊ ဘာပဲေျပာေျပာ သံေယာဇဥ္ေလးေတာ့ ႐ွိေစခ်င္တယ္။ ဒီသံေယာဇဥ္က ျပန္လာၿပီး လုပ္ရမယ္ ဆိုတာမ်ဳိး မေျပာဘူး၊ ဒါေပမယ့္ က်မေစာေစာက ေျပာတာနဲ႔ ဆက္ႏႊယ္ေနတယ္။ သူတို႔ မိဘေတြအတြက္ ဂုဏ္ယူႏုိင္တယ္ဆုိရင္ သူတို႔လဲ “ေအာ္ ငါတို႔က ဗမာျပည္ဖြား ..ငါ့အေဖအေမက ဗမာျပည္ကလာတာ”.. မိဘေတြအတြက္ ဂုဏ္ယူႏိုင္သလို သူတို႔ကိုယ္တုိင္ကလည္း က်မတို႔ႏိုင္ငံေပၚမွာ ေလးစားစိတ္နဲ႔ ျပန္ၿပီး သံေယာဇဥ္ ရွိလာမယ္။
“သယံဇာတကို အားမကိုးပါနဲ႔”
ေနာက္ တတိယကေတာ့ ခုေနာက္ဆုံး လက္႐ွိအခ်ိန္မွာ က်မတို႔ရထားတဲ့ အခြင့္အေရးကို အသားကုန္သုံးၿပီးေတာ့ ႏိုင္ငံတုိးတက္ေအာင္ က်မတို႔လုပ္ဖို႔လိုတယ္။ က်မတို႔ႏိုင္ငံဟာ လူေတြကေတာ့ အမ်ားႀကီး ေျပာတာ ေပါ့ေနာ္ အလားလာ သိပ္ေကာင္းတယ္။ Opportunity က သိပ္ေကာင္းတယ္။ ေနာက္ၿပီး ထပ္ခါတလဲလဲ ေျပာတဲ့ကိစၥကေတာ့ ဟိုဥစၥာေပါ့၊ သယံဇာတပစၥည္းကိစၥ၊ အဲဒါေတာ့ က်မသိပ္မႀကဳိက္ဘူး။ သယံဇာတေတြ ေပါၾကြယ္ဝတယ္ဆိုၿပီးေတာ့ အဲဒီဟာကို ေရွ႕တန္းတင္တာ က်မ မႀကဳိက္ဘူး။ က်မေျပာတယ္ က်မတို႔ရဲ့ တန္းဖိုးအ႐ွိဆုံး သယံဇာတကေတာ့ လူေတြပဲ၊ က်မတို႔လူေတြ တန္ဖိုးရွိရင္ တန္ဖိုး႐ွိမွာပဲ။ ကမၻာေပၚမွာ အခ်မ္းသာဆုံး နုိင္ငံေတြၾကည့္လိုက္ရင္ .. က်မတို႔ ဒီ ေဒသမွာဆုိရင္ စကၤာပူဆုိရင္ ဘာ႐ွိမတုန္း၊ စကၤာပူႏိုင္ငံေလးဟာ ေသးေသးေလး၊ သူတို႔လူေတြကို သူတို႔ ၿပဳစုပ်ဳိးေထာင္ၿပီးေတာ့ Capacity Building နဲ႔ သူတို႔လုပ္လာခဲ့တာ။ ဟို ဆြစ္ဇာလန္မွာေရာ ဘာ႐ွိလို႔လဲ၊ သူလဲ ႏိုင္ငံႀကီးေတြနဲ႔ ဝိုင္းဝုိင္းလည္ေနတာ ဒါေပမယ့္ သူတုိ႔ရဲ႕လိမၼာ ပါးနပ္မႈေပါ့။ သံတမန္ေရးရာအရ လိမၼာပါးနပ္မႈလည္းပါတယ္ .. ေနာက္ သူတို႔စီးပြားေရးအရ ခုိင္ခိုင္ၿမဲၿမဲ ျဖစ္ေအာင္ လုပ္ႏုိင္မႈလည္းပါတယ္။ သူတို႔ရဲ႕ မတူကြဲျပားတဲ့ လူမ်ဳိးစုေတြကို စည္းလုံးညီညြတ္ေအာင္ ထိန္းႏိုင္တယ္၊ အဲဒီဟာေတြနဲ႔ သူတို႔ ရပ္တည္ခဲ့တာပဲ။ က်မတို႔လဲ ဒီလုိပဲ ႏိုင္ငံႀကီးေတြၾကားထဲမွာ က်မတို႔ေနရတယ္။ အိႏၵိယကတဖက္ တ႐ုတ္ကတဖက္၊ ေနာက္ အေ႐ွ႕ေတာင္အာ႐ွတခုလုံးဟာ က်မတို႔ထက္ တုိးတက္ေနတယ္၊ က်မတို႔ထက္ ခ်မ္းသာေနတယ္။ ဆိုေတာ့ က်မတို႔က ဒီၾကားထဲမွာေနၿပီးေတာ့ ႐ုန္းကန္ေနရတာ။
ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ဟာ စက္တင္ဘာ ၁၇ ရက္ စေနေန႔မနက္ပိုင္းက နယူးေယာက္ၿမဳိ့ ျမန္မာသံ႐ုံးမွာ ျမန္မာႏို္င္ငံသားတခ်ဳိ႕နဲ႔ ေတြ႔ဆုံခဲ့ ပါတယ္။ အဲလိုေတြ႔ဆုံရာမွာ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္က အမ်ဳိးသားရင္ၾကားေစ့ေရးကို ဦးတည္ၿပီးေတာ့ ဘက္ေပါင္းစုံကလူေတြ ပါဝင္ႏို္င္ေအာင္ သူတို႔အစိုးရကို ဖြဲ႔စည္းခဲ့ေၾကာင္း၊ ၀န္ထမ္းေရြးခ်ယ္ရာမွာလည္း အရည္ခ်င္း႐ွိၿပီးေတာ့ တိုင္းျပည္အက်ဳိး တကယ္ထမ္းေဆာင္ မယ့္သူမ်ဳိးေတြကို ေရြးခ်ယ္ဖို႔ လိုအပ္တဲ့အေၾကာင္း၊ ျပည္ပေရာက္ ျမန္မာေတြအတြက္ ျပည္ဝင္ခြင့္ဗီဇာနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး တင္းၾကပ္မႈေတြကို ေျဖေလ်ာ့ေပးမယ့္အေၾကာင္း၊ ျပည္ပေရာက္ ပညာ႐ွင္ေတြ အထူးသျဖင့္ ဆရာဝန္ေတြရဲ႕ အကူညီေတြလုိအပ္ေၾကာင္း စတဲ့ကိစၥေတြ ေျပာၾကားခဲ့ၿပီး၊ ဒုတိယပုိင္းမွာေတာ့ ေဆြးေႏြးပြဲမွာပါတဲ့ ပရိသတ္တခ်ဳိ႕ရဲ႕ ေမးျမန္းခ်က္ေတြကို ေျဖၾကားခဲ့တာေတြကို စုစည္းတင္ဆက္ လုိက္ပါတယ္။
“အမ်ဳိးသားရင္ၾကားေစ့ေရး အစိုးရ”
“… အခု က်မတို႔ရဲ႕ႏို္င္ငံေပၚမွာ ရဲေဘာ္ရဲဘက္စိတ္နဲ႔ တတ္ႏိုင္သမွ် ကူညီေစခ်င္တယ္။ ကူညီႏိုင္တဲ့နည္းေတြ အမ်ဳိးမ်ဳိး႐ွိပါတယ္။ က်မတို႔အခု ဒီႏိုင္ငံမွာဆိုလို႔႐ွိရင္ ပညာတတ္ေတြ အမ်ားႀကီးေရာက္ေနတယ္။ အဲဒီေတာ့ တတ္ထားတဲ့ပညာေတြနဲ႔ ႏိုင္ငံ့အတြက္ ဘယ္လိုျပန္ၿပီးေတာ့ သုံးႏိုင္မလဲဆိုတာကို စဥ္းစားေစခ်င္တယ္။ က်မတို႔အေနနဲ႔လည္း တဖက္ကေန အစိုးရကလည္း ႏိုင္ငံျပင္ပေရာက္သြားတဲ့ ပုဂၢဳိလ္မ်ား ျပန္ၿပီးေတာ့ ကူညီႏိုင္ေအာင္လို႔ အေျခေနေတြကိုလဲ ဖန္တီးေပးရမယ္။ အရင္တုန္းက အုပ္ခ်ဳပ္ေရး စနစ္အရဆိုလို႔႐ွိရင္ ‘ ငါနဲ႔မတူ ငါ့ရန္သူ’ ဆိုတဲ့စိတ္ဓါတ္က ေတာ္ေတာ္မ်ားပါတယ္။ က်မတို႔ကေတာ့ စိတ္ထဲမွာ ဒီလုိမထားပါဘူး၊ အစထဲက က်မတုိ႔ေျပာတယ္ .. ဒီ ေရြးေကာက္ပြဲ မျဖစ္ခင္ ကတည္းကေျပာတာပါ။ က်မတို႔ ေရြးေကာက္ပြဲမွာ အျပတ္အသတ္ အႏိုင္ရလို႔႐ွိရင္ အမ်ဳိးသား ရင္ၾကားေစ့ေရးကို မူတည္တဲ့ အစိုးရတခု ဖြဲ႔မယ္ဆိုတာ၊ က်မတုိ႔ေျပာတဲ့အတုိင္းလည္း ဖြဲ႔ခဲ့တယ္။ က်မတို႔ရဲ႕ ဝန္ႀကီးေတြထဲမွာ ဆိုလို႔ရွိရင္ အမ်ဳိးသားဒီမိုကေရစီ အဖြဲ႔ခ်ဳပ္၀င္ မဟုတ္တဲ့ ၀န္ႀကီးေတြက အမ်ားစုပါ။ က်မတို႔ .. ကိုယ့္ပါတီထဲက လူေတြမွ ခန္႔မယ္ထည့္မယ္ဆုိတဲ့ စိတ္ဓါတ္မ႐ွိပါဘူး။ ဒီလိုမလုပ္ခဲ့ လို႔လည္း က်မတို႔ပါတီထဲက လူေတြက မႏွစ္ၿမဳိ့တာ မေၾကနပ္တာေတြ ႐ွိတယ္။ ဒါကေတာ့ လူ႔သဘာဝပါ။ ဒါကေတာ့ တခ်ဳိ႕ကလည္း သူတို႔ဒီေလာက္ ခံခဲ့ရ ၿပီးၿပီေပါ့ေနာ္ .. အခုမေပးဘူးလား ဆိုတဲ့သေဘာ။ က်မေျပာတယ္ အစကတည္းက လုိခ်င္လို႔လုပ္ေပးတာ ဆိုလို႔႐ွိရင္ေတာ့ မေပးဘူးလုိ႔ .. (ရယ္သံမ်ား) ။
အဒါကေတာ့ မေကာင္းဘူးေလ၊ အဲဒီေတာ့ ေနာင္က်ရင္ ပိုၿပီးေပးႏိုင္တဲ့သူ ေရာက္လာရင္ အဲဒီလူဖက္ ေရာက္သြားမွာလား၊ အဲဒီေတာ့ ဒါမ်ဳိးေတြကို က်မတို႔ မလုပ္တာက၊ က်မတို႔ထဲမွာ တကယ့္ကိုမွ အနစ္နာခံတဲ့လူေတြ ပင္ပင္ပန္းပန္းလုပ္ခဲ့တဲ့ သူေတြ႐ွိပါတယ္။ အဲဒီဟာကို က်မတို႔ အေလးမထားလို႔ မျဖစ္ဘူး၊ တန္ဘုိးမထားလို႔ မျဖစ္ဘူး။ ဒါေပမယ့္ နံပါတ္ ၁ က ႏိုင္ငံပဲ၊ ဒီလူတေယာက္ဟာ အရည္အခ်င္း မျပည့္စုံမွန္း သိလ်က္သားနဲ႔ သူ႔ေပၚမွာ ပုဂၢဳိလ္ေရး ဂ႐ုဏာအရ မေပးအပ္တဲ့ေနရာ ေပးလိုက္မယ္ဆိုရင္ ႏိုင္ငံထိခိုက္မွာေပါ့။ အဲဒီေတာ့ ေျပာရမယ္ဆိုရင္ တႏိုင္ငံလုံးနဲ႔ ဒီလူတေယာက္နဲ႔ ခ်ိန္လိုက္တဲ့အခါမွာ ဒီလူတေယာက္ကို ပိုၿပီးအေလးေပးရာ ေရာက္ေနမွာေပါ့၊ တကယ္က ဒီလူတေယာက္ကို အေလးေပးတာ မဟုတ္ဘူး ကိုယ့္ကုိယ္ကို အေလးေပးတာပဲ။
“ႏိုင္ငံအတြက္လုပ္တာ အားနာစရာမလို”
အားနာတယ္ဆုိတဲ့ဟာက ကိုယ့္ကိုယ္ကို ၫွာတာ ဟိုဖက္ကို ၫွာတာမဟုတ္ဘူး။ ေျပာေတာ့ အားနာလို႔ပါ .. အားနာတယ္ဆိုတာ ဘာလဲ၊ တကယ္စဥ္းစား ၾကည့္လုိ႔႐ွိရင္ အမုန္းမခံခ်င္တာ။ မလုပ္ေပးလိုက္လို႔႐ွိရင္ ဟုိဖက္က မုန္းသြားမွာ .. က်မ အားနာလို႔လုပ္ေပးလုိက္ရပါတယ္။ တခါတေလက်လို႔႐ွိရင္ ကိုိယ္က ဂ်ီက်မယ့္ဒဏ္ကို မခံႏို္င္တာ၊ အဲဒီေတာ့ အားနာတယ္ဆိုတာ အမ်ားအားျဖင့္က ကိုယ့္ကိုယ္ကို ၫွာတာ၊ ဟိုဖက္အတြက္ စဥ္းစားလို႔လဲ မဟုတ္ဘူး။
အဲဒီေတာ့ ပုဂၢဳိလ္ေရးအရ အားနာႏိုင္တယ္၊ ပုဂၢဳိလ္ေရးအရ ကိုယ့္ရဲ႕မိသားစု ကိုယ့္ရဲ႕မိတ္ေဆြေတြ အားနာလို႔ ကိုယ့္မွာ႐ိွတဲ့ ပစၥည္းေတြ အားလုံးေပးရင္ ေပးလိုက္လို႔ ရတယ္။ ဒါေပမယ့္ ကိုယ့္ႏိုင္ငံကို ထိခိုက္ေအာင္လို႔ အားနာတယ္ဆိုတာကို က်မ လက္မခံဘူး။ ဒါေၾကာင့္ ဥပမာဆိုလို႔႐ွိရင္ က်မတို႔ အစိုးရသစ္ တက္ၿပီးတဲ့အခါမွာ ပထမဦးဆုံးအားျဖင့္ေတာ့ အစိုးရအဖြဲ႔ထဲမွာ တျခားပါတီက ပုဂၢဳိလ္ေတြ၊ အျခားပါတီက မဟုတ္ေပမယ့္ ကၽြမ္းက်င္တယ္လို႔ က်မတို႔ယူဆတဲ့ ပုဂၢဳိလ္ေတြကို က်မတို႔ေနရာေပးတယ္။ ၿပီးေတာ့ တတ္ႏိုင္သမွ် က်မတို႔ တိုင္းရင္းသားေတြကို ပါဝင္ၿပီးေတာ့ ဖြဲ႔စည္းတယ္။ အဲဒါကလည္းပဲ ဒါ က်မတို႔ႏိုင္ငံဟာ ျပည္ေထာင္စုမုိ႔လို႔၊ ဒါ လိုကိုလိုအပ္တယ္။ ဒီလို က်မတို႔လုပ္ပါတယ္။ လုပ္ၿပီးေတာ့ အေသးစိတ္ေပါ့ .. ။
DASSK in NY
“သားသမီး ေဆြမ်ဳိး ကိုယ္ေရးအရာ႐ွိ မခန္႔ရ”
တခ်ဳိ႕ကေတာ့ သတိလဲ ထားမိခ်င္မွ ထားမိမယ္၊ အမ်ားကလည္း သိမွာမဟုတ္ပါဘူး ဥပမာဆိုရင္ အဆက္ဆက္တုန္းက ဒီလုပ္ထုံးလုပ္နည္း အရဆုိရင္ ၀န္ႀကီးတေယာက္ေပါ့ေနာ္ ယာယီ ရာထူးရသြားတယ္ဆိုရင္ သူတို႔ရဲ႕ ကုိယ္ေရး အရာ႐ွိကို ခန္႔ခ်င္တဲ့သူခန္႔တာ၊ တခါတေလလည္း သားေတြခန္႔တယ္၊ တခါတေလလည္း တူေတြကိုခန္႔ အဲလိုဟာမ်ဳိးေတြေပါ့။ က်မတို႔ တက္လာေတာ့ က်မတို႔က ညႊန္ၾကားခ်က္ထုတ္ လိုက္တယ္။ ကုိယ္ေရးအရာ႐ွိေတြကို ခန္႔မယ္ဆိုရင္ ၀န္ထမ္းထဲကပဲ ခန္႔ရမယ္၊ ေနာက္ ကိုယ့္ေဆြးနီးမ်ဳိးစပ္ တေယာက္မွ မခန္႔ရဘူး၊ ဝန္ထမ္းျဖစ္သည့္တိုင္ေအာင္ ကိုယ့္နဲ႔အမ်ဳိးေတာ္ရင္ မခန္႔ရဘူး၊ ဘာျဖစ္လို႔လည္း ဆိုေတာ့ ဒီဟာေတြဟာ မျဖစ္သင့္ မျဖစ္ထုိက္တဲ့ ကိစၥေတြ။ ဟို .. ၀န္ထမ္းဆိုတာဟာ သူ႔ရဲ႕ဌာနအလုပ္ကို ကၽြမ္းက်င္တယ္။ ကိုယ္ေခၚလာတဲ့ ကိုယ့္တူက ဘာမွလဲမသိဘူး၊ ကိုယ့္သားကလည္း ဘာမွလဲ မတတ္ဘူး .. ဒါေပမယ့္ ကိုယ့္သားမုိ႔လို႔ ဆိုေတာ့။ (ရယ္သံမ်ား) .. ဒါ အမွန္ပဲေလ။ ႐ုံးထဲမွာထိုင္ၿပီးေတာ့ အားလုံးကို အမိန္႔ေပးေနတာ က်မတို႔လက္မခံႏိုင္ဘူး၊ ဒါ ဒီမုိကေရစီလဲ မဟုတ္ဘူး။ ဒါ ႏိုင္ငံ့ရဲ႕အက်ဳိး အတြက္လဲ မဟုတ္ဘူး။ အဲဒီေတာ့ ဒီလုိ အေသးေလးေတြေပ့ါေနာ္၊ အေသးေလးေတြ ဆုိေပမယ့္ အေရးႀကီးပါတယ္။ အားလုံး သေဘာေပါက္ မွာေပါ့၊ ကုိယ္ေရးအရာ႐ွိ တေယာက္ရဲ႕အေနအထားက ဘယ္ေလာက္ထိ အေရးပါလဲဆိုတာ။ ေျပာေတာ့သာ ဒါဘာေလး မို႔လုိ႔လဲ၊ ေနာက္ ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားက က်မတို႔ကို ဘယ္လုိ ႐ွင္းျပလဲဆိုေတာ့ .. ကိုယ္ေရးအရာ႐ွိေတြက ကိုယ္စိတ္ခ်ရတဲ့လူမွ ျဖစ္မယ္၊ ဒါေၾကာင့္မုိ႔လို႔ ကိုယ္စိတ္ခ်ရတဲ့ သူမွျဖစ္မွာဆိုေတာ့ ကိုယ့္သားခန္႔ပါတယ္၊ ကိုယ့္တူခန္႔ပါတယ္ ဆိုၿပီး အဲလိုေတြ ေျပာၾကတယ္။ အဲဒီေတာ့ က်မကေတာ့ ဒီလိုျမင္တယ္။ ကိုယ့္ရဲ႕ဝန္ထမ္းေတြကို စိတ္ခ်ရေအာင္ မလုပ္ႏိုင္လို႔႐ွိရင္ ကိုယ့္မွာလည္း တာဝန္႐ွိတယ္။
“၀န္ထမ္းစည္းမ်ဥ္းအတုိင္းလုပ္မယ္”
က်မတို႔ဝန္ထမ္းေတြကိုလည္း ေျပာပါတယ္။ က်မတို႔ ၀န္ထမ္းေတြကိုလည္း ေျပာပါတယ္ က်မတို႔ အစိုးရစဖြဲ႔ခ်ိန္က ‘ျဖဳတ္ထုတ္သတ္ေတြ ဘာေတြ က်မတို႔ မလုပ္ဘူး’ လို႔.. အလုပ္ျဖဳတ္ဖို႔ မစဥ္းစားဘူးလုိ႔၊ ဒါေပမယ့္ တာ၀န္မေက်ရင္ေတာ့ မေက်သလို အေရးယူမယ္၊ ဒါမွ သူတို႔တာဝန္ေက်မွာ.. တာ၀န္ေတာ့ ေက်ရမယ္။ စည္းမ်ည္းစည္းကမ္းအတိုင္း အေရးယူမယ္ (ယူလို႔ ရွိရင္လဲ)၊ ဟို မင္းမဲ့ စည္းမဲ့ မလုပ္ဘူး။ အဲဒါကေတာ့ က်မတို႔ အခုအစိုးရရဲ႕ အေျခအေန၊ အေနထားကို ႐ွင္းျပတာေပါ့။
“ဗီဇာကိစၥ ေျဖေလ်ာ့မယ္”
အခုဒီမွာေပါ့ေနာ္၊ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုမွာ ေရာက္ေနတဲ့ က်မတို႔ရဲ႕ ျမန္မာႏိုင္ငံေပၚမွာ ေစတနာထားတဲ့ ပုဂၢဳိလ္ေတြအားလုံးေပါ့ .. ျမန္မာ နုိင္ငံသား ျဖစ္သည္ျဖစ္ေစ မျဖစ္သည္ျဖစ္ေစ၊ က်မတို႔ႏိုင္ငံရဲ႕ အခု သိပ္ၿပီးေတာ့ လိုအပ္ေနတဲ့ အေျခအေနမွာ ဝုိင္းဝန္းၿပီးေတာ့ ကူညီေစ ခ်င္တယ္။ အဲဒီေတာ့ ဝုိင္းဝန္းကူညီဖို႔ ဆိုတာဟာ က်မတုိ႔ဖက္ကလည္း ကူညီႏိုင္ေအာင္လို႔ လုပ္ေပးရမွာေပ့ါ။ ဥပမာ ဗီဇာ အ၀င္အထြက္ စသည္ျဖင့္ေပါ့ .. အဲဒီေတာ့ က်မတို႔က ဗီဇာပိုၿပီး လြယ္လြယ္ရနုိင္ေအာင္လို႔၊ ဒီ ၂၈ ရက္တို႔ဘာတို႔ဆိုတဲ့ ကိစၥေတြကို က်မတို႔က ေျဖေလ်ာ့ ၿပီးေတာ့၊ ပိုက္ဆံေတာ့ ပိုေတာင္းမယ္ေနာ္ (ရယ္သံမ်ား) … ဒါကေတာ့ တရားမွ်တတယ္ေလ၊ ၾကာၾကာေနခ်င္ရင္ေတာ့ ပိုက္ဆံ ပိုေပးေပါ့၊ ဒီက သြားခ်င္တဲ့သူေတြလဲ တတ္ႏိုင္ပါတယ္။ အဲဒီေတာ့ ပုိေတာင္းသင့္တဲ့ေနရာ ပိုေတာင္းပါမယ္။ ဒါေပမယ့္ က်မတို႔ ေျဖေလ်ာ့ေပးပါမယ္။ ေျဖေလ်ာ့ေပးမယ္ဆိုတာ ပိုၿပီးၾကာၾကာေနဖို႔ က်မတို႔လုပ္ေပးမယ္။ Multiple Entry ေတြဘာေတြလဲ လုပ္ေပးမယ္။ ေနာက္ၿပီးေတာ့ အရင္တုန္းက ကန္႔သတ္ခ်က္ေတြလဲ က်မတို႔ ျပန္ၿပီးေတာ့ အားလုံး စိစစ္မယ္။
“Black Lists”
ေနာက္ ဒီ Black Lists (အမည္မဲစာရင္း) ကိစၥေပါ့။ Black Lists ဆိုတာ တကယ္ေတာ့ Interpol နဲ႔ဆိုင္တဲ့ ကိစၥေတြပဲျဖစ္သင့္တယ္လို႔ က်မတို႔ကေတာ့ သတ္မွတ္တယ္။ ဒါ ရာဇ၀တ္မႈေတြနဲ႔ ဆိုင္တာေပါ့ေနာ္။ Interpol ရဲ႕ Lists ေပၚမွာ ပါတဲ့သူေတြကိုေတာ့ Black Lists အေနနဲ႔ ဆက္ၿပီးေတာ့ ထားသြားမွာပဲ။ တကယ္ပဲ ရာဇ၀တ္မႈ ေတြနဲ႔ဆိုင္တယ္။ ရာဇ၀တ္မႈေတာင္မွ ကိုယ့္ႏိုင္ငံမွာ ျပန္ၿပီးေတာ့ အစစ္ခံပါမယ္ ဆိုရင္ေတာ့ က်မတို႔က လက္ခံမွာပါ။ ဒါေပမယ့္ သူ႔ရဲ႕ ဥပေဒ လမ္းေၾကာင္းအရကေတာ့ သြားရမွာပဲေလ။ ဗမာႏိုင္ငံမွာ လာၿပီးေတာ့ အစစ္ခံမယ္ .. က်မတုိ႔ နုိင္ငံရဲ႕ တရားဥပေဒအရ ေဆာင္ရြက္ခ်က္ ေတြကို ယုံၾကည္တယ္၊ အဲဒီမွာက်မွ ခံရမယ့္ဒဏ္ ခံၿပီးလို႔႐ွိရင္ ဆက္ေနမယ္ဆိုရင္လည္း က်မတို႔ကဒါကို ျငင္းစရာအေၾကာင္း မ႐ွိပါဘူး။ အဲဒီေတာ့ အဲလိုဟာမ်ဳိးေတြေပါ့၊ က်မတို႔ အျမန္ဆုံးလုပ္သြားပါမယ္။
“ႏိုင္ငံေရး မလုပ္ရဆိုတာ မဟုတ္ဘူး”
ဒါနဲ႔က်မကို တေယာက္ ႏွစ္ေယာက္ လာေျပာတယ္၊ လက္မွတ္ထုိး ခိုင္းတယ္.. သူတို႔ ႏိုင္ငံေရးမလုပ္ပါဘူး ဆိုတာကို..၊ ဒီကိစၥကေတာ့ ရရလိမ့္မယ္၊ ဘာလို႔ဆို က်မတို႔ကိုယ္တိုင္က ႏိုင္ငံေရးလုပ္ေနၿပီးေတာ့ အျခားလူေတြ ႏိုင္ငံေရးလုပ္ရင္ ျပန္မလာရဘူး ဆိုတာကေတာ့ သိပ္ေတာ့ မဟုတ္ေတာ့ဘူး ထင္တယ္။ အဲဒါလည္း သိပ္ေတာ့ က်မ နားမလည္ဘူး။ အရင္တုန္းကလဲ .. အစိုးရအဖြဲ႔ဝင္ေတြက ႏုိင္ငံေရးလုပ္လို႔ အစိုးရအဖြဲ႔ဝင္ ျဖစ္ေနတာေပါ့။ တျခားလူေတြက်ေတာ့ ႏိုင္ငံေရး မလုပ္ရဘူးဆိုေတာ့ ဒါ သိပ္ၿပီးေတာ့ ေရွ႕ေနာက္မညီဘူးလို႔ထင္တယ္။ အဲဒါေတာ့ က်မတို႔ ဒါအျမန္ဆုံး ေျပာင္းလဲလုိက္ရ ပါလိမ့္မယ္။ ႏိုင္ငံေရးဟိုမွာ လုပ္တဲ့ အခါမွာေတာ့ ဥပေဒေဘာင္အတြင္းက လုပ္ရမွာေပါ့။ ဟုိမွာလာၿပီးေတာ့ ဥပေဒ ခ်ဳိးေဖါက္လို႔ ႐ွိရင္ေတာ့ ဥပေဒအတုိင္းပဲ အေရးယူမွာပဲ။ တျခားႏိုင္ငံေတြမွာလဲ ႐ွိပါတယ္။ ဥပေဒတခုကို ခ်ဳိးေဖါက္လုိက္လို႔ ႏိုင္ငံကေနၿပီးေတာ့ ျပန္ႏွင္ထုတ္လုိက္တဲ့ အခါက်ရင္ ေနာင္ ဗီဇာေတြဘာေတြ ျပန္မေပးတာဟာ တျခားႏိုင္ငံေတြမွာ လုပ္႐ုိးလုပ္စဥ္ေတြပဲ၊ အဲဒီေတာ့ က်မတို႔က ဗီဇာေပးလို႔ ျပန္လာတယ္၊ ျပန္လာၿပီးေတာ့ ဥပေဒခ်ဳိးေဖါက္တယ္၊ ခ်ဳိးေဖါက္လု႔ိ႐ွိရင္ေတာ့ က်မတုိ႔ ျပန္ၿပီးႏွင္ထုတ္ ၿပီးရင္ေတာ့ ေနာင္ဗီဇာရဖို႔ လြယ္ေတာ့မွာ မဟုတ္ပါဘူး။ ဒါကေတာ့ ႏိုင္ငံတကာရဲ႕ စံႏႈန္းအတိုင္းပါပဲ။ လုပ္ထုံးလုပ္နည္းအရ က်မတုိ႔ လုပ္သြားမွာျဖစ္ပါတယ္။
DASSK in NY
“ျပည္ပေရာက္ဆရာ၀န္မ်ား”
အဲဒီေတာ့ ခုဒီမွာ ဆိုလို႔႐ွိရင္ အဆင့္ျမင့္ပညာ႐ွင္ေတြကို က်မတို႔ အကူညီေပးေစခ်င္တဲ့ နည္းေတြအမ်ဳိးမ်ဳိး ႐ွိပါတယ္။ ဥပမာ ဆရာဝန္ေတြလည္း အမ်ားႀကီး ႐ွိတယ္။ က်မတို႔ ဆရာဝန္ေတြ အေတာ္မ်ားမ်ားက ႏုိင္ငံျခားေရာက္သြားတဲ့ အခါက်ေတာ့ အဲဒါ ဆရာဦးျမင့္ေထြး (က်န္းမာေရးဝန္ႀကီး ေဒါက္တာျမင့္ေထြး) နဲ႔က်မ ေသခ်ာစဥ္းစား ေဆြးေႏြးၿပီးပါၿပီ၊ က်မတို႔ ႏိုင္ငံျခားေရာက္သြားတဲ့ ဆရာဝန္ေတြရဲ႕ လုပ္အားကို က်မတုိ႔ လုိခ်င္ ပါတယ္။ အဲဒီေတာ့ ေပးႏိုင္တဲ့လုပ္အားနဲ႔ က်မတို႔လိုအပ္တဲ့ လုပ္အားႏွစ္ခုကို ၫွိဖို႔၊ အဲလို အစီစဥ္တခုကို လုပ္ဖို႔ဆိုၿပီးေတာ့ ဆရာျမင့္ေထြးနဲ႔ က်မ ေဆြးေႏြးထားပါတယ္။ ၿပီးေတာ့ လုပ္အားေပးခ်င္တဲ့ ဆရာဝန္မ်ားက Register တခုလုပ္ထားဖို႔ေပါ့ေနာ္၊ နာမည္ေပးထားၿပီးေတာ့ ဘယ္လို လုပ္အားေပးခ်င္လဲ၊ ဘယ္ေလာက္ေလာက္ ေပးႏိုင္လဲ၊ ဥပမာ တႏွစ္ကို တလေလာက္လာၿပီးေတာ့ လုပ္ေပးမယ္ေပ့ါ၊ လာၿပီးေတာ့ လုပ္ေပးမယ္ဆိုရင္ ဘာလုပ္ေပးခ်င္တာလဲ၊ teaching ဖက္က လုပ္ေပးခ်င္တာလား၊ ဒါမွမဟုတ္ တကယ့္ကိုလိုအပ္ေနတဲ့ ေတာၿမဳိ့ေလး ေတြမွာ တလေလာက္ေနၿပီးေတာ့ လုပ္အားေပးမယ္၊ လုပ္အားေပးျခင္းအားျဖင့္ ထိထိေရာက္ေရာက္နဲ႔ လူနာေတြကို လုပ္အား ေပးရ႐ုံတင္ မကပဲ အဲဒီက ဆရာဝန္ေလးေတြကိုလဲ သူတို႔သင္ေပးရာ ေရာက္တာေပါ့ေနာ္။ သူတို႔ကိုလဲ training ေပးရာေရာက္တယ္။ အမ်ဳိးမ်ဳိးေပါ့၊ ေနာက္ၿပီးေတာ့ တေယာက္နဲ႔တေယာက္ ခ်ိတ္ဆက္ၿပီးေတာ့ လုပ္တာမ်ဳိးက ေကာင္းတယ္။
ဥပမာဆိုရင္ .. အယ္ က်မကေတာ့ ဆရာဝန္လဲ မဟုတ္တဲ့အခါက်ေတာ့ သိပ္ေတာ့ မကၽြမ္းက်င္ပါဘူး၊ Oncology (ကင္ဆာကုသမႈ) ဆိုရင္ က်မတို႔သိပ္လိုအပ္ေနတယ္။ Oncology နဲ႔ပတ္သက္လို႔ က်မတို႔ Course တခုဆြဲထားတယ္။ တလထဲနဲ႔ၿပီးခ်င္ၿပီးမယ္၊ ၿပီးခ်င္မွလဲ ၿပီးမယ္၊ ဒါေပမယ့္ အဲဒီလို Course တခုဟာ သုံးေလးလ ၾကာမယ္ဆိုရင္၊ ၃ ေယာက္ ၄ေယာက္ထဲမွာ ခ်ိတ္ၿပီးေတာ့ တေယာက္ၿပီးတေယာက္ ဆက္ၿပီးလုပ္သြားမယ္ ဆိုလို႔႐ွိရင္လဲ ဒါဟာ ဘာမွ က်မတို႔အတြက္ အ႐ႈပ္မ႐ွိဘူး။ လုပ္ေပးခ်င္တဲ့သူေတြကလည္း တလပဲတတ္ႏိုင္လို႔ ဒီ ၅လ Course မို႔လို႔၊ လုပ္ခြင့္ မေပးဘူးလို႔ ေျပာမယ့္အစား၊ ကဲ ..တလပဲ လာႏိုင္မယ္ ဆိုလို႔႐ွိရင္ ေနာက္ ၄လကိုျဖည့္ဆည္းေပးမယ့္သူေတြ ႐ွိသလား၊ အားလုံးညွိၿပီးေတာ့ ေသေသခ်ာခ်ာေပါ့ေနာ္၊ က်မတို႔ စီစဥ္ၿပီး လုပ္လုိ႔႐ွိရင္ ကိုယ့္မွာတတ္ႏို္င္တဲ့ အင္အားနဲ႔ ကုိယ္ကူညီႏို္င္မယ္။ ထိုနည္းလည္းေကာင္းပဲ တျခား ကၽြမ္းက်င္တဲ့ ပုဂၢဳိလ္ေတြနဲ႔ က်မတို႔ အမ်ားႀကီးၫွိပါတယ္။
“ပညာေရးအေျခအေန”
ပညာေရးဖက္ကလဲ အင္မတန္မွ လိုအပ္ေနတယ္လို႔ က်မတို႔ထင္တယ္။ က်မတို႔ ပညာေရးစနစ္က ေတာ္ေတာ္ကို က်ဆင္းသြားတယ္ေပါ့ေနာ္၊ ဒါကို အားလုံးသိၿပီးသားပါ။ ဒါေပမယ့္က်မအခု အေနာက္ႏိုင္ငံေတြကို ၾကည့္လိုက္လို႔႐ွိရင္ .. ခုဒီႏိုင္ငံကို ၾကည့္လိုက္မယ္ဆိုရင္ အဆင့္ျမင့္ပညာ- တကၠသုိလ္ပညာ ဆုိလို႔႐ွိရင္ေတာ့ အေကာင္းဆုံး အျမင့္ဆုံးကေတာ့ သူတုိ႔က ကမၻာေပၚမွာ အေကာင္းဆုံး အျမင့္ဆုံးပဲ၊ သို႔ေသာ္လည္း ေအာက္ပဲ ၾကည့္လိုက္လို႔႐ွိရင္ ပိုၿပီးေတာ့ အဆင့္နိမ့္တဲ့ ပညာ- မူလတန္းတို႔ အထက္တန္းတို႔ ၾကည့္လိုက္လို႔ ႐ွိရင္ေတာ့ သိပ္အားရစရာ မ႐ွိဘူး၊ အဲဒီေတာ့ က်မအျမင္မွာ ေစာေစာက ေျပာသလိုပဲ ဒီလူမႈအသိုင္းအ၀ုိင္းနဲ႔ ဆိုင္တာေပါ့ေနာ္၊ မိဘေတြအသုိင္းအဝိုင္း၊ တခါတေလ က်မအျမင္မွာ မွားသလားေတာ့ မသိဘူး၊ လူႀကီးေတြက ကေလးေတြကို ေၾကာက္ေနတယ္ .. အဲဒါဟုတ္သလား (ရယ္သံမ်ား ..)။ ဘာျဖစ္လို႔လဲ ဆိုတာကိုလည္း က်မစဥ္းစားေနတယ္။ က်မကေလ ႏိုင္ငံေရးသမားပါ၊ ဒါနဲ႔ ႏိုင္ငံေရးသမားက ေနၿပီးေတာ့ ကိုယ္က်ဳိးတြက္ လုပ္မယ့္ကိစၥေတြနဲ႔ အမ်ားႀကီးဆိုင္တယ္လို႔ က်မထင္တယ္။ Issue လုုပ္တာေပါ့ေနာ္။ ဥပမာဆိုရင္ ဒီ ..ကေလး Child Rights ဆိုတာေတာ့မွန္ပါတယ္။ Child Rights ဆိုတာ အေမက မိဘက ကေလးကို ေၾကာက္ေနရၿပီးဆုိရင္ေတာ့ မေကာင္းေတာ့ဘူးေပါ့။ Parent Rights ဆိုတာေတာ့ နည္းနည္းပါးပါး ႐ွိရမွာေပါ့ (ရယ္သံမ်ား ..)။
“ျမန္မာအတြက္ ဂုဏ္ယူစရာျဖစ္ပါေစ”
က်မတို႔ မိသားစု ေႏြးေထြးမႈကို ထိခိုက္ခဲ့တာေတြ ဘာေတြကေတာ့ ႏိုင္ငံတႏိုင္ငံ လူ႔အသိုင္းအဝိုင္းတခုအတြက္ အက်ဳိးမ႐ွိဘူးလို႔ က်မအဲလိုပဲ ျမင္ပါတယ္။ ဒီမွာဆိုလို႔႐ွိရင္ တခ်ဳိ႕မိသားစုေတြက ေတာ္ေတာ္ေႏြးေထြးပါတယ္။ ကေလးေတြက ယဥ္ယဥ္ေက်းေက်း႐ွိတယ္၊ ခ်စ္ဖို႔ေကာင္း တယ္၊ တခ်ဳိ႕က်ေတာ့လည္း ဒီလုိ မဟုတ္ျပန္ဘူး .. မိဘေတြကိုလည္း လူမထင္ဘူး၊ မိဘေတြကလဲ ကေလးေတြေပၚ ဆက္ဆံတာ မာေရ ေၾကာေရေပါ့ေနာ္။ ညင္ညင္သာသာ ေႏြးေႏြးေထြးေထြး မ႐ွိဘူးေပါ့။ အဲဒီေတာ့ အဲဒါေတြကလည္း ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားေတာ့ ဒါဟာ စီးပြားေရး အရ ႐ုန္းကန္ရလို႔ ဒီလုိျဖစ္တယ္လို႔ ဆိုေပမယ့္လည္း ဒါလည္းဟုတ္ရဲ႕လားလုိ႔ က်မတို႔ ျပန္ၿပီး စဥ္းစားရမယ္။ ဒီကမၻာႀကီးမွာေပါ့ေနာ္ ဆင္းရဲတဲ့ ႏိုင္ငံေတြမွာ ႏိုင္ငံက ဆင္းရဲေပမယ့္လည္း မိသားစုေႏြးေထြးမႈ႐ွိတဲ့ လူယဥ္ေက်းေတြ အမ်ားႀကီး ႐ွိပါတယ္။ အဲဒါကိုေတာ့ က်မက အားေပး ခ်င္တယ္။ ဒီမိသားစု ေႏြးေထြးမႈဆုိတာဟာ ေစာေစာက က်မေျပာသလိုေပါ့၊ ေကာင္းတယ္ဆိုတာ ဘာလဲ၊ ေကာင္းတယ္ဆိုတာ လူမ်ားေပၚမွာ ေကာင္းတဲ့စိတ္ဓါတ္၊ လူမ်ားေပၚမွာ ေမတၱာထားတဲ့ စိတ္ဓါတ္၊ အဲဒါ မိဘေတြ သင္ေပးမွရမယ္။ ဗီဇေတာ့ ပါတာေပါ့။ တအူတုံဆင္း တမိသားစု ထဲမွာ ႀကီးလာတဲ့ ကေလးေတြေတာင္မွ တေယာက္နဲ႔တေယာက္မတူဘူး။ သုိ႔ေသာ္လည္း ၿခဳံငုံေျပာရရင္ ျမန္မာအတြက္ ဂုဏ္ယူစရာျဖစ္ပါေစ၊ ဂုဏ္ယူစရာဆုိတာက က်မတို႔ႏိုင္ငံသား ထပ္ျဖစ္ဖို႔ မလုိပါဘူး။ အေမရိကန္ႏိုင္ငံသားတေယာက္ ျဖစ္ေနလို႔ ႐ွိလို႔႐ွိရင္လည္း အားလုံးက ေလးစားရတဲ့ အေမရိကန္ႏိုင္ငံသားဆိုတာ က်မတို႔အတြက္ ဂုဏ္ယူစရာပါပဲ။
ေနာက္တခုကေတာ့ ေနာင္မ်ဳိးဆက္ေတြေပါ့၊ ဒီက သားသမီးေတြက ေပါက္ဖြား လာမယ့္ သားသမီးေတြ - လုံး၀ေတာ့ က်မတို႔ရဲ႕ ယဥ္ေက်းမႈကို တန္ဖိုးထားတာေတြ မေပ်ာက္သြားပါေစနဲ႔၊ ဘာပဲေျပာေျပာ သံေယာဇဥ္ေလးေတာ့ ႐ွိေစခ်င္တယ္။ ဒီသံေယာဇဥ္က ျပန္လာၿပီး လုပ္ရမယ္ ဆိုတာမ်ဳိး မေျပာဘူး၊ ဒါေပမယ့္ က်မေစာေစာက ေျပာတာနဲ႔ ဆက္ႏႊယ္ေနတယ္။ သူတို႔ မိဘေတြအတြက္ ဂုဏ္ယူႏုိင္တယ္ဆုိရင္ သူတို႔လဲ “ေအာ္ ငါတို႔က ဗမာျပည္ဖြား ..ငါ့အေဖအေမက ဗမာျပည္ကလာတာ”.. မိဘေတြအတြက္ ဂုဏ္ယူႏိုင္သလို သူတို႔ကိုယ္တုိင္ကလည္း က်မတို႔ႏိုင္ငံေပၚမွာ ေလးစားစိတ္နဲ႔ ျပန္ၿပီး သံေယာဇဥ္ ရွိလာမယ္။
“သယံဇာတကို အားမကိုးပါနဲ႔”
ေနာက္ တတိယကေတာ့ ခုေနာက္ဆုံး လက္႐ွိအခ်ိန္မွာ က်မတို႔ရထားတဲ့ အခြင့္အေရးကို အသားကုန္သုံးၿပီးေတာ့ ႏိုင္ငံတုိးတက္ေအာင္ က်မတို႔လုပ္ဖို႔လိုတယ္။ က်မတို႔ႏိုင္ငံဟာ လူေတြကေတာ့ အမ်ားႀကီး ေျပာတာ ေပါ့ေနာ္ အလားလာ သိပ္ေကာင္းတယ္။ Opportunity က သိပ္ေကာင္းတယ္။ ေနာက္ၿပီး ထပ္ခါတလဲလဲ ေျပာတဲ့ကိစၥကေတာ့ ဟိုဥစၥာေပါ့၊ သယံဇာတပစၥည္းကိစၥ၊ အဲဒါေတာ့ က်မသိပ္မႀကဳိက္ဘူး။ သယံဇာတေတြ ေပါၾကြယ္ဝတယ္ဆိုၿပီးေတာ့ အဲဒီဟာကို ေရွ႕တန္းတင္တာ က်မ မႀကဳိက္ဘူး။ က်မေျပာတယ္ က်မတို႔ရဲ့ တန္းဖိုးအ႐ွိဆုံး သယံဇာတကေတာ့ လူေတြပဲ၊ က်မတို႔လူေတြ တန္ဖိုးရွိရင္ တန္ဖိုး႐ွိမွာပဲ။ ကမၻာေပၚမွာ အခ်မ္းသာဆုံး နုိင္ငံေတြၾကည့္လိုက္ရင္ .. က်မတို႔ ဒီ ေဒသမွာဆုိရင္ စကၤာပူဆုိရင္ ဘာ႐ွိမတုန္း၊ စကၤာပူႏိုင္ငံေလးဟာ ေသးေသးေလး၊ သူတို႔လူေတြကို သူတို႔ ၿပဳစုပ်ဳိးေထာင္ၿပီးေတာ့ Capacity Building နဲ႔ သူတို႔လုပ္လာခဲ့တာ။ ဟို ဆြစ္ဇာလန္မွာေရာ ဘာ႐ွိလို႔လဲ၊ သူလဲ ႏိုင္ငံႀကီးေတြနဲ႔ ဝိုင္းဝုိင္းလည္ေနတာ ဒါေပမယ့္ သူတုိ႔ရဲ႕လိမၼာ ပါးနပ္မႈေပါ့။ သံတမန္ေရးရာအရ လိမၼာပါးနပ္မႈလည္းပါတယ္ .. ေနာက္ သူတို႔စီးပြားေရးအရ ခုိင္ခိုင္ၿမဲၿမဲ ျဖစ္ေအာင္ လုပ္ႏုိင္မႈလည္းပါတယ္။ သူတို႔ရဲ႕ မတူကြဲျပားတဲ့ လူမ်ဳိးစုေတြကို စည္းလုံးညီညြတ္ေအာင္ ထိန္းႏိုင္တယ္၊ အဲဒီဟာေတြနဲ႔ သူတို႔ ရပ္တည္ခဲ့တာပဲ။ က်မတို႔လဲ ဒီလုိပဲ ႏိုင္ငံႀကီးေတြၾကားထဲမွာ က်မတို႔ေနရတယ္။ အိႏၵိယကတဖက္ တ႐ုတ္ကတဖက္၊ ေနာက္ အေ႐ွ႕ေတာင္အာ႐ွတခုလုံးဟာ က်မတို႔ထက္ တုိးတက္ေနတယ္၊ က်မတို႔ထက္ ခ်မ္းသာေနတယ္။ ဆိုေတာ့ က်မတို႔က ဒီၾကားထဲမွာေနၿပီးေတာ့ ႐ုန္းကန္ေနရတာ။
“သယံဇာတက်ိန္စာ”
႐ုန္းကန္ေနရတာ ဆိုေတာ့ အဓိက .. က်မတို႔ သယံဇာတပစၥည္းဆိုတာ သူတို႔အခု ေျပာေနတယ္ မဟုတ္လား- Natural Resources Curse ဆိုတာ .. အဲဒါက ႏွစ္မ်ဳိးပါ တမ်ဳိးက ဘာလဲဆိုေတာ့ အစိုးရမ်ားဟာ တာ၀န္သိစိတ္ နည္းသြားတာေပါ့၊ ဟာ .. ငါတုိ႔က ေရနံေလးတူးၿပီး ေရာင္းစားလိုက္မယ္။ သဘာ၀ဓါတ္ေငြ႔ေလး ထုတ္ၿပီး ေရာင္းစားလုိက္မယ္။ ဟိုနားက mining လုပ္ကြက္ကို ေရာင္းစားလုိက္မယ္၊ ဒီနားမွာ hydroelectric ပေရာဂ်က္ေလး ေပးလိုက္မယ္၊ အဲဒီလို ေပါ့ေပါ့ စဥ္းစားတဲ့ဟာမ်ိဳးက တခုေပါ့ေနာ္။ ျပႆနာ တခု။ ေနာက္ ျပႆနာတခုက ျပည္သူကို သိပ္ၿပီးေတာ့ အားမထားေတာ့ဘူး။ ျပည္သူေပးတဲ့ အခြန္အေကာက္ကို စိတ္ပူရတာမဟုတ္ဖူး၊ အဲဒီအေပၚမွာ အားကိုးရတာ မဟုတ္ဖူး။ သူတုိ႔ဟာသူတုိ႔ ဟိုဟာေလးေရာင္းစား၊ ဒီဟာေလးေရာင္းစား ဟို concession ေပး၊ ဒီ concession ေပးနဲ႔ ရပ္တည္ႏုိင္မယ္ ဆိုရင္ ျပည္သူ႔ေထာက္ခံမႈ ရွိမွ ျပည္သူကို ခ်မ္းသာေအာင္ လုပ္ေပးႏိုင္မွ ရပ္တည္ႏိုင္မယ္ ဆိုတဲ့ စိတ္ဓါတ္က မရွိေတာ့ဘူး။
“အက်ဳိးအျမတ္ခြဲေရး”
ေနာက္ တတိယ တခုက ဘာလဲဆိုေတာ့ ျပည္ပႏုိင္ငံေတြက က်မတို႔ ဝန္ေဆာင္မႈကို အားက် လာတယ္။ တကယ္ေတာ့ က်မတို႔မွာ ဒါေတြ သိပ္ရွိတဲ့ အခါက်ေတာ့ က်မတို႔က ပိုၿပီးေတာ့ သတိထားရတယ္။ ပိုၿပီးေတာ့ ဂရုစိုက္ရတယ္။ ငါတို႔ကို ကူညီခ်င္လို႔ လာတာလား။ ငါတို႔ဆီက ေနၿပီးေတာ့ အျမတ္ထုတ္ခ်င္လို႔ လာတာလား။
စီးပြါးေရးသမားကေတာ့ အျမတ္လိုခ်င္မွာပဲ ဒါလဲ က်မတို႔ ေပးရမွာပါ။ အျမတ္မရပဲနဲ႔ေတာ့ ဘာကိစၥ သူလုပ္ေပးရမွာလဲ၊ ဒါကိုလည္း က်မတို႔ လက္ေတြ႔ျပရမွာေပါ့။ သို႔ေသာ္ျငားလည္း သူတို႔ရတဲ့ အျမတ္နဲ႔ က်မတို႔ ႏုိင္ငံသူႏုိင္ငံသားေတြ ရတဲ့ အက်ိဳးကေတာ့ အနဲဆံုးေတာ့ ညီမွ်ရ မွာေပါ့။ တကယ္ေတာ့ က်မတို႔က ပိုရမွာေပါ့ ဘာပဲေျပာေျပာ အိမ္ရွင္ပဲဟာ။ အနဲဆံုးကေတာ့ ၆၀ - ၄၀ က က်မတို႔ဘက္မွာ ရွိရမွာေပါ့။ ဒါေပမယ့္ ၅၀ ေအာက္ဆိုတာကေတာ့ လံုးဝကို လက္ခံႏိုင္စရာ မရွိဘူး။ ဘာလို႔လည္းဆိုေတာ့ ဒါဟာ က်မတို႔က အားလံုးေပးေနတာ၊ ထုတ္ေပးေနတာ၊ က်မတို႔မွာ ကၽြမ္းက်င္မႈ မရွိေသးလို႔သာ၊ ျပင္ပရဲ့ အကူအညီေတြ က်မတို႔ လုိေနတာ။ ဒါေပမယ့္လည္း ညီမွ်ေအာင္ေျပာရမယ္။ အေရးႀကီးတာက မိတ္ေဆြ ျဖစ္ဖုိ႔ပဲ၊ မိတ္ေဆြေကာင္း ျဖစ္သြားၿပီ ဆိုရင္ ျပႆနာ ေပၚလာရင္ က်မတို႔ ေျဖရွင္းလို႔ ရတယ္။အဲဒီေတာ့ က်မတို႔ သယံဇာတ ပစၥည္းေတြကို သိပ္အားကိုးတာ မႀကိဳက္ဖူး ဆိုတာ အဲဒီအခ်က္ေတြေၾကာင့္ ျဖစ္ပါတယ္။ က်မတို႔ ျပည္သူေတြရဲ့ ကၽြမ္းက်င္မႈ၊ စြမ္းေဆာင္မႈ အားေတြကို က်မျမွင့္တင္ ခ်င္တယ္။ အဲဒီအားေတြ ျမွင့္တင္ျခင္းအားျဖင့္ က်မတို႔ႏုိင္ငံ တုိးတက္ေအာင္ လုပ္ခ်င္တယ္။
“အစိုးရသက္တမ္း ၄ႏွစ္ခြဲ”
ဒီအခ်ိန္ဟာ အခ်ိန္ေကာင္းပဲ၊ က်မတို႔မွာ အခ်ိန္ကလည္း သိပ္မ်ားမ်ားႀကီး မရွိဘူး။ မ်ားမ်ားႀကီး မရွိဘူးဆိုတာက က်မတို႔ရဲ့ ေရြးေကာက္ပြဲဟာ ၅ ႏွစ္ တခါ ဆိုေပမယ့္ ဒီဖြဲ႔စည္းပံု အေျခခံ ဥပေဒအရကအစိုးရအဖြဲ႔က ၆ လၾကာမွ ဝင္ရတယ္။ အဲေတာ့ ေျပာေတာ့သာ ၅ ႏွစ္ေျပာရတယ္၊ တကယ္က ၄ ႏွစ္ခြဲပဲ က်မတို႔ အခ်ိန္ရတယ္။ ဒီ ၄ ႏွစ္ခြဲ ဆိုတာ ဘာမွမရွိဘူး။ က်မတို႔က ဒီမိုကေရစီကို ယံုၾကည္တဲ့ အဖြဲ႔ တခုအေနနဲ႔ ကိုယ့္မွာ ေသခ်ာေပါက္ ၄ႏွစ္ခြဲ ရွိတယ္လို႔ သတ္မွတ္တယ္။ အဲငါက ေနာက္ထပ္ေရြးရင္ ႏိုင္မွာေပါ့ ဆိုရင္ေတာ့ မဟုတ္ေတာ့ဘူး။ အဲေတာ့ ႏိုင္ေအာင္က်ိဳးစားမယ္၊ ေနာက္ထပ္ဆက္ၿပီး လုပ္ႏုိင္ေအာင္၊ က်မတို႔ရဲ့ လုပ္ငန္းေတြ ေအာင္ျမင္တဲ့ အထိ၊ လုပ္ငန္းေတြ ရင့္က်က္တဲ့ အထိ၊ အသီးအပြင့္ေတြ ျမင္ရတဲ့အထိ ရေအာင္က်ိဳးစားမယ္။ ဒါက က်မတို႔ရဲ့ က်ိဳးစားပိုင္ခြင့္ပဲ။ ဒါေပမယ့္ က်မတို႔ အေသတြက္လို႔ မရဘူး။
“အနာဂတ္ကို မ်က္ႏွာမူ”
အေသတြက္လုိ႔ မရဘူးဆိုေတာ့၊ ဒီၾကားထဲမွာ က်မတို႔ရဲ့ စံနစ္ ေအာင္ျမင္ေရးအတြက္ အားလံုးကို ဝို္င္းၿပီးေတာ့ ကူညီေစခ်င္တယ္။ က်မတို႔ ခြဲျခားမဆက္ဆံပါဘူး။ အရင္တုန္းက ဘယ္အစိုးရနဲ႔ ပါတ္သက္လို႔၊ ဘယ္သူနဲ႔ အမ်ိဳးေတာ္လို႔ဆိုတာေတြ၊ ဒါေတြ က်မဘယ္တုန္းကမွ မၾကည့္ ဘူး။ အခုမွ အခုပဲ။ ဒီအတိတ္က အတိတ္ပဲ။ အတိတ္က ျပန္ျပင္လုိ႔ မရဘူး။ အဆိုရွိတယ္မွလား၊ ျမတ္စြာဘုရားေတာင္မွ ျဖစ္ၿပီးတဲ့ ကိစၥ မျဖစ္ပါေစနဲ႔ ဆို ျပန္လုပ္လို႔ မရဘူး။ ျဖစ္ၿပီးတာ ျဖစ္ၿပီးသြားၿပီ ကုကၠဳစၥ ပြါးေနလို႔လည္း ဘာမွ မထူးဘူး။ အဲဒီေတာ့ က်မတို႔ အေရွ႕ကိုပဲ၊ အနာဂါတ္ကို မ်က္ႏွာမူၿပီးေတာ့၊ ရွိတဲ့ အခ်ိန္ကို အေကာင္းဆံုး ျဖစ္ေအာင္လုိ႔ သံုးခ်င္တယ္။ အဲဒါကို က်မတို႔ အမ်ားဆံုး ဝို္င္းၿပီးေတာ့ ကူညီေစခ်င္တယ္။
“အားလုံးသိတယ္ထင္လို႔ ဒုကၡေရာက္ခဲ့”
က်မတို႔ဟာ အားလံုး အရာရာမွာ အဖက္ဖက္မွာ မကၽြမ္းက်င္ဘူး။ တခ်ိဳ႕ က်မတို႔ ႏုိင္ငံမွာ ျဖစ္ခဲ့တဲ့ ျပႆနာေတြထဲမွာတခ်ိဳ႕ေတြက သူတုိ႔အားလံုး သိတယ္လို႔ ထင္တာပဲ။ အဲဒါ ဘယ္လိုမွ မျဖစ္ႏုိင္ဘူး။ ဘယ္လိုမွ မျဖစ္ႏိုင္ဘူး။ ငါေတာ့ အားလံုးသိတယ္လို႔ ထင္ၿပီ ဆိုကတည္းက ဒုကၡေရာက္ေတာ့တာပဲ။ က်မတို႔က အားလံုးမသိဘူး။ သိတဲ့လူေတြ ကၽြမ္းက်င္တဲ့လူေတြကို က်မတို႔ ေတာင္းခံတယ္။ က်မ တို႔နဲ႔ ေဆြးေႏြးတိုင္ပင္ၿပီးေတာ့၊ လုပ္ေစခ်င္တယ္။ ကိုယ္ဘာလုပ္ေပးႏုိင္မလဲ ဆိုတာကို ေစတနာသန္႔သန္႔နဲ႔ လုပ္ေပးေစခ်င္တယ္။ေစတနာ သန္႔သန္႔နဲ႔ လုပ္ေပးလို႔ရွိရင္ အမ်ားႀကီး ေက်နပ္မႈကို ရမယ္။ ဒါက ကိုယ့္ရဲ့ အေတြ႔အႀကံဳအရ ေျပာတာပါ။ ေစတနာ သန္႔သန္႔နဲ႔ ကိုယ့္အတြက္ ဘာမွ အက်ိဳးအျမတ္ မရပဲနဲ႔ ႏို္င္ငံ့အတြက္ လုပ္ေပးရတဲ့ အရသာဟာ လုပ္ေပးဖူးတဲ့ လူမွ သိႏိုင္ပါတယ္။ အဲဒီေတာ့ လုပ္ၾကည့္ပါ။ ဘယ္လုိ လုပ္ႏုိင္မလဲ ဆိုတာကိုလည္း အခု က်မကို အႀကံဥာဏ္ေပးပါလို႔ က်မအေနနဲ႔ ေမတၱာရပ္ခံခ်င္ပါတယ္။
“အလုပ္လက္မဲ့ျပသနာ"
ေနာက္တခုကေတာ့ အလုပ္လက္မဲ့ျပႆနာပါပဲ။ အလုပ္လက္မဲ့ဆုိတာဟာ ပညာတတ္ အလုပ္လက္မဲ့၊ ပညာတတ္ အလုပ္လက္မဲ့ေတြလည္း ရွိတယ္။ အလုပ္လက္မဲ့ကိစၥတို႔ လက္ဗလာတုိ႔က က်မတို႔ႏုိင္ငံမွာ ဟိုး ေအာက္ကေန အထက္အထိ ရွိတယ္။ ေတာလက္ေက်းရြာမွာေနတဲ့ လယ္သမားေတြက အလုပ္အကိုင္ လက္မဲ့ျဖစ္ေနသလို၊ က်မတို႔ရဲ႕ ဘြဲ႔ရေတြကလည္း အလုပ္လက္မဲျဖစ္ေနတယ္။ အဲေတာ့ အလုပ္ရမယ့္ ကိစၥဆိုရင္ က်မတို႔ တတ္ႏုိင္သမွ် ႀကိဳးစားၿပီးေတာ့ လုပ္ေပးမွာပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ က်မတို႔ရဲ႕ ဒီ Chamber of Commerce မွာ တေန႔က US Chamber of Commerce နဲ႔ US ASEAN Business Council နဲ႔ က်မတို႔ စကားေျပာပါတယ္။ အဲဒီတုန္းက က်မတုိ႔ရဲ႕ စီးပြားေရးနဲ႔ ပတ္သက္လို႔ ရည္မွန္းခ်က္ေတြ၊ ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္ေတြကိုလည္း က်မတို႔ ခ်ျပေပးပါတယ္။ အဲဒါကို ၾကည့္ျခင္းအားျဖင့္ က်မတုိ႔ ဘယ္လိုအခြင့္ အေရးေတြ ရွိႏုိင္မလဲ၊ ပိုၿပီးေတာ့ အခြင့္အေရးေတြကို က်မတို႔ က်ယ္က်ယ္ျပန္႔ျပန္႔ျဖစ္ေအာင္လုိ႔ ဘယ္လိုလုပ္ဖုိ႔ ရည္ရြယ္ခ်က္ ရွိသလဲဆုိတာကို ခန္႔မွန္းလို႔ရပါတယ္။
“ဥပေဒမဲ့ ေျမသိမ္းကိစၥ”
ေျမနဲ႔ပတ္သက္လို႔ကိစၥဟာ က်မတုိ႔ႏုိင္ငံမွာ အင္မတန္မွ ႀကီးမားတဲ့ ျပႆနာျဖစ္ပါတယ္။ ဘာျဖစ္လို႔လဲဆုိေတာ့ ေျမပိုင္ဆုိင္ခြင့္၊ ေျမပိုင္ဆိုင္ခြင့္ဆိုတာ အရင္တုန္းက ဥပေဒနဲ႔ မကိုက္ညီဘဲ သိမ္းထားတဲ့ ေျမေတြရဲ႕ ျပႆနာေၾကာင့္မို႔ က်မတို႔အခု ေျမနဲ႔ပတ္သက္တဲ့လုပ္ငန္းေတြကို အေကာင္အထည္ေဖာ္တဲ့ေနရာမွာ အမ်ားႀကီး အခက္အခဲျဖစ္ေနတယ္။ ဥပမာဆုိရင္ က်မတို႔ရဲ႕ စိုက္ပ်ိဳးေရး စီမံကိန္းေတြေပါ့။ စိုက္ပ်ိဳးေရးစီမံကိန္းေတြကို က်မတို႔ စြဲထားေပးပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ စိုက္ပ်ိဳးေရး စီမံကိန္း ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားဟာ လယ္သမားေတြရဲ႕ လယ္ယာပိုင္ဆုိင္ခြင့္နဲ႔က ခ်ိတ္ဆက္ေနတဲ့အခါက်ေတာ့ က်မတို႔ အေကာင္အထည္ေဖာ္တဲ့ ေနရာမွာ ဟိုဘက္ကေနၿပီးေတာ့ အဲဒီ တရားဥပေဒအရ ပိုင္ဆိုင္မႈျပႆနာေတြကို မေျဖရွင္းႏုိင္ေသးလို႔ က်မတို႔မွာ အေရွ႕ကို တုိးလုိ႔မရသလို ျဖစ္ေနပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ အျမန္ဆံုးေျဖရွင္းႏုိင္ဖုိ႔ က်မတုိ႔ ႀကိဳးစားေနပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ မလြယ္ပါဘူး။ က်မ ပြင့္ပြင့္လင္းလင္းပဲ ေျပာတာပါ။ ဒီလို မတရားသျဖင့္ေပါ့ေနာ္ ဥပေဒနဲ႔ မကိုက္ညီစြာ သိမ္းဆည္းခဲ့ၿပီးေတာ့ ျပန္ၿပီးေတာ့ မေပးတဲ့ လယ္ယာေျမကိစၥေတြဆုိတာ လြန္ခဲ့တဲ့ အႏွစ္ ၂၀ ေလာက္ကတည္းက စၿပီးေတာ့ ျဖစ္ေနတာ ဆုိးဆုိးရြားရြားေပါ့။ ဟိုးအရင္တုန္းကေတာ့ နည္းနည္းပါးပါးေတာ့ ရွိေနမွာေပါ့။ အဲေတာ့ အဲဒီဟာေတြ အားလံုးကို က်မတို႔ စၿပီးေတာ့ ေျဖရွင္းဖုိ႔ ႀကိဳးစားတာဟာ ၂၀၁၃ ေလာက္မွ လႊတ္ေတာ္ထဲကေန စခဲ့တာ။ သို႔ေသာ္ျငားလည္း ေမွ်ာ္လင့္သေလာက္ တုိးတက္မႈမရွိခဲ့ဘူး။ အျမန္ဆံုး တုိးတက္ေအာင္ေတာ့ က်မတုိ႔ လုပ္ပါမယ္။ က်မတုိ႔ကေနၿပီးေတာ့ ဟိုတယ္နဲ႔ ခရီးသြား စီးပြားေရးက႑ကိုလည္း အမ်ားႀကီး အားေပးခ်င္ပါတယ္။ အဲဒါကိုေတာ့ က်မတို႔ တတ္ႏုိင္သမွ် ႀကိဳးစားေနပါတယ္လို႔ ေျပာခ်င္ပါတယ္။
“တိုင္းရင္းသား မေၾကနပ္ခ်က္”
ေနာက္ၿပီးေတာ့ က်မတို႔ရဲ႕ တုိင္းရင္းသားမ်ားနဲ႔ပတ္သက္လို႔ေပါ့ - တုိင္းရင္းသားေတြၾကားထဲမွာ အမ်ိဳးသားရင္ၾကားေစ့ေရး၊ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးကိစၥကို ေထာက္ခံတယ္ဆိုတဲ့အတြက္ အမ်ားႀကီးကို အားတက္ပါတယ္။ အဲဒါကို ခုနက ေနာက္ဆံုးေျပာသြားတဲ့ ရခိုင္ကိစၥနဲ႔ ဆက္ေျပာခ်င္ပါတယ္။ က်မတို႔ႏုိင္ငံမွာ တကယ္ပဲ အမ်ိဳးသားရင္ၾကားေစ့ေရး ျဖစ္ႏုိင္ရမယ္။ ေနာက္ၿပီးေတာ့ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးရဖို႔ဆုိရင္ က်မတို႔ရဲ႕ တုိင္းရင္းသားအားလံုး က်မ ခဏခဏ သတိေပးရတယ္။ ဗမာေတြကလည္း တုိင္းရင္းသားတစုပါလို႔။ ခက္ေနတာက ဗမာေတြက အမ်ားစုျဖစ္ေနေတာ့ ဘယ္သူကမွ မေက်နပ္ၾကဘူး။ တခါတေလက် ဗမာေတြကလည္း သိပ္ခ်စ္စရာမေကာင္းဘူး။ က်မကို္ယ္တုိင္ကလည္း ဗမာဆုိေတာ့ အဲ့လိုေျပာလို႔ရတယ္။ အဲဒါ က်မတို႔တုိင္းရင္းသားေတြကလည္း နားလည္မႈေတာ့ ရွိရမယ္။ တခါတေလဆိုရင္ လူနည္းစု တုိင္းရင္းသားေတြျဖစ္လို႔ လူမ်ားစုအေပၚမွာ လံုး၀ အျမင္မၾကည္ဘူး။ ဘာလုပ္လုပ္ မႀကိဳက္ခ်င္ဘူး။ ဒါကလည္း သူ႔သဘာ၀ပဲ။ ဒါေပမဲ့ ဗမာတုိင္းရင္းသားေတြကလည္း အႏုိင္က်င့္ခဲ့တာ နည္းနည္းၾကာၿပီနဲ႔ တူပါတယ္။ ဗိုလ္က်တယ္။ အႏုိင္က်င့္တဲ့အခါက်ေတာ့ က်မတုိ႔ကို ျမင္တဲ့အခါမွာ သံသယနဲ႔ ျမင္ၾကပါတယ္။
“ခြဲျခားမႈမ႐ွိ”
ဒါေပမဲ့ က်မက အမွန္အတုိင္းေျပာတာပါ။ ကိုယ့္ကိုယ္ကို အမႊန္းတင္ၿပီးေတာ့ ေျပာတာ မဟုတ္ပါဘူး။ က်မတို႔ရဲ႕ မိသားစုထဲမွာလည္း တခါမွ တိုင္းရင္းသားေတြကုိ ခြဲျခားဆက္ဆံစရာဖို႔ကို အဲ့လိုမ်ိဳး က်မတို႔ကို ျပဳစုပ်ိဳးေထာင္ခဲ့တာ မရွိေတာ့ က်မတို႔က လံုး၀ နားမလည္ဘူး။ နည္းနည္း ႀကီးလာေတာ့မွ ဒီလို တုိင္းရင္းသားေတြကို ခြဲျခားႏုိင္ပါလားဆုိတာ က်မတုိ႔ သေဘာေပါက္တယ္။ ေမေမက အၿမဲပဲ က်မတုိ႔ကို သင္ျပတာက တုိုင္းရင္းသားေတြက ေဖေဖ့အေပၚမွာ အင္မတန္မွ သစၥာရွိတယ္ဆုိတာ ေဖေဖမရွိတဲ့ေနာက္ပိုင္းမွာ က်မတို႔မိသားစုကို ပံုစံမပ်က္ ေစာင့္ေရွာက္ခဲ့တာ တုိင္းရင္းသားေတြပဲ ျဖစ္တယ္လုိ႔ အၿမဲပဲ က်မတို႔ကို သင္ခဲ့ပါတယ္။ အဲေတာ့ က်မတို႔အေနနဲ႔ကေတာ့ တုိင္းရင္းသားေတြနဲ႔ ပတ္သက္လို႔ ဘာမွ ခြဲျခားလိုစိတ္မရွိဘူး။ ဒါေပမဲ့ ၀မ္းနည္းစြာ ေျပာရမယ္ဆုိရင္ က်မ ႀကီးလာတာနဲ႔အမွ် ဒါမ်ိဳးေတြရွိတယ္ဆုိတာ ျမင္လာတယ္။ ျမင္လာေတာ့ အဲဒါေတြလည္း က်မတုိ႔ အတတ္ႏုိင္ဆံုး ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲႏုိ္င္ေအာင္ က်မတို႔ ႀကိဳးစားပါတယ္။
“ကိုဖီအာနန္ေကာ္မ႐ွင္”
ဒီ ရခိုင္ကိစၥနဲ႔ ပတ္သက္လို႔ ေျပာရမယ္ဆုိရင္ က်မကေတာ့ ဒါ ပြင့္ပြင့္လင္းလင္း ေျပာခ်င္တယ္။ က်မတုိ႔ ကိုဖီအာနန္ ေကာ္မရွင္ကို ဆန္႔က်င္တဲ့ ဟာက လူမ်ိဳးေရး၊ ဘာသာေရးေတာင္မဟုတ္ဘဲနဲ႔ ႏုိင္ငံေရး ရည္ရြယ္ခ်က္ေတြ ပါေနတယ္လို႔ က်မကေတာ့ ျမင္ပါတယ္။ အဲဒါ အင္မတန္မွ ၀မ္းနည္းစရာ ေကာင္းပါတယ္။ ကိုယ့္ႏိုင္ငံေရးအဖြဲ႔အစည္းေတြရဲ႕ အက်ိဳးကို ၾကည့္ၿပီးေတာ့ က်မတို႔ တႏုိင္ငံလံုးအတြက္ လုပ္ေနတဲ့ကိစၥကို မေအာင္ျမင္ေစခ်င္တဲ့ ေစတနာေတြ ထားတယ္ဆုိတာကေတာ့ မျဖစ္သင့္ပါဘူး။ အဲဒါေၾကာင့္မို႔လို႔ ကူညီတယ္ဆုိတာဟာ ကိုယ့္အခ်င္းခ်င္းလည္း နားလည္ေအာင္ ေျပာရမယ္။ ဒီလိုေကာ္မရွင္ဖြဲ႔ျခင္းဟာ က်မတုိ႔အတြက္ ဘာမွ အက်ိဳးယုတ္မႈ မရွိဘူး။ ေျပာရမယ္ဆုိရင္ ဒီေကာ္မရွင္ဖြဲ႔လိုက္လုိ႔လည္း က်မတို႔ကို OIC ကေနၿပီးေတာ့ Human Rights နဲ႔ ပတ္သက္လို႔ Resolution မတင္ေတာ့ဘူးလို႔ ဆံုးျဖတ္လုိက္တာပါပါတယ္။ ဒီ့အျပင္မွာလည္း က်မတုိ႔အခု Third Committee မွာ ႏွစ္တုိင္းႏွစ္တုိင္း ႐ုန္းကန္ေနရတဲ့ကိစၥ အခု ဒီႏွစ္ေတာ့ သက္သာသြားၿပီဆုိတာ။ ဒါေတြဟာ က်မတုိ႔ရဲ႕ ႀကိဳးပမ္းမႈေတြထဲမွာ ဒီေကာ္မရွင္ဖြဲ႔တဲ့ ႀကိဳးပမ္းမႈကလည္း အင္မတန္ ထိထိေရာက္ေရာက္နဲ႔ ကူညီေပးခဲ့လို႔ ျဖစ္ေပၚလာတဲ့ကိစၥ။
“လူငယ္ပညာေရး”
ေနာက္တခုက က်မတုိ႔လူငယ္ေတြ ပညာ ပိုတတ္ေရး။ ဒါကေတာ့ ေစာေစာကလည္း က်မ ေျပာပါတယ္။ က်မတုိ႔ရဲ႕ ကေလးေတြ ပညာတတ္ဖုိ႔လိုတယ္။ အဲဒီဟာေတြနဲ႔ ပတ္သက္လို႔ က်မတို႔ ပူးေပါင္း ေဆာင္ရြက္ခ်င္ပါတယ္။ ကုိယ့္ဟာကိုယ္ဖြဲ႔စည္းၿပီးေတာ့ ေျပာရမယ္ဆုိရင္ေတာ့ ႏွစ္ဆထက္မက တက္သြားတာေပါ့ ၄၀% ေက်ာ္ကေန ၈၀% ေက်ာ္ထိဆုိေတာ့ ၂ ဆမက တက္သြားတယ္ဆုိတာလည္း က်မ ဂုဏ္ျပဳပါတယ္။ အမ်ားႀကီးပဲလည္း ၀မ္းသာပါတယ္။ အဲဒါမ်ိဳး တတ္ႏုိင္တဲ့ဘက္က က်မတို႔ ဒါကို အကူအညီ ပိုတိုးေပးခ်င္ပါတယ္။
ေဒၚစု နယူးေယာက္ျမန္မာေတြနဲ႔ေတြ႔ (20:03)
အသံဖိုုင္ တိုက္႐ိုက္ လင့္ခ္
သီးျခားခြဲထုတ္၍ နားဆင္ႏုိင္ပါသည္။
“ႏ ် ဴ ကလီးယားစြမ္းအင္”
ႏ်ဴကလီးယားစြမ္းအင္နဲ႔ပတ္သက္လို႔ ႏ်ဴကလီးယားစြမ္းအင္ လုပ္မယ္ - မလုပ္မယ္ ဆုိတာက က်မတုိ႔ရဲ႕ overall energy policy ကို ဆံုးျဖတ္ေပးမွာျဖစ္တယ္။ ဘယ္ေလာက္အထိ လူထုက ႏ်ဴကလီးယားစြမ္းအင္နဲ႔ ပတ္သက္လို႔ ထဲထဲ၀င္၀င္ လုပ္သင့္တယ္၊ မလုပ္သင့္တယ္ဆုိတာကို စဥ္းစားရမွာျဖစ္ပါတယ္။ က်မတို႔ရဲ႕ စြမ္းအင္ဆုိတာဟာ စြမ္းအင္နဲ႔ပတ္သက္လို႔ ကိစၥေတြဟာ ႏုိင္ငံေရး၊ လူမႈေရး ကိစၥေတြနဲ႔ အမ်ားႀကီး ဆုိင္ပါတယ္။ ဥပမာဆုိရင္ - hydro electronic နဲ႔ ပတ္သက္ လို႔ရွိရင္ တိုင္းရင္းသားနယ္ေျမေတြမွာရွိေနတဲ့ အရင္းအျမစ္ေတြ ျဖစ္တဲ့အတြက္ က်မတု႔ိကေန ဓာတ္အားရရွိေရးကိုပဲ စဥ္းစားလို႔မရဘူး။ တုိင္းရင္းသားေတြရဲ႕ ခံစားမႈနဲ႔ တုိင္းရင္းသားေတြရဲ႕ လိုအပ္ခ်က္၊ ေနာက္ၿပီးေတာ့ ေနာင္ကို စဥ္းစားရမယ့္ resource sharing၊ ဒါ ႏုိင္ငံေရးကိစၥေတြပါ။ အဲဒါေတြကို က်မတို႔ လ်စ္လ်ဴ႐ႈလို႔ မရပါဘူး။ ႏ်ဴကလီးယားလည္း အတူတူပါပဲ။ ႏ်ဴကလီးယားစြမ္းအင္ကိုနဲ႔ ပတ္သက္ လို႔ရွိရင္ ကမၻာ့ေနရာ ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားမွာလည္း ေၾကာက္ၾကပါတယ္။ ဒါေတြက အားလံုး သိၿပီးသားပါ။ အထူးသျဖင့္ ဂ်ပန္မွာ ဖူကူရားမားမွာ ျဖစ္တဲ့ကိစၥ ဆုိရင္ ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားက ေျပာၾကပါတယ္။ ဂ်ပန္လို တုိးတက္ၿပီးေတာ့ ပညာတတ္ေတြ မ်ားျပားတဲ့ႏုိင္ငံမွာေတာင္မွ ဒီလို လြဲေခ်ာ္မႈေတြ ျဖစ္ႏုိင္လို႔ရွိရင္ ဒီလိုကိစၥေတြဟာ က်မတို႔လို human capacity/capacity building သိပ္ၿပီးေတာ့ မျမင့္ေသးတဲ့ ႏုိင္ငံမွာ လုပ္လို႔ျဖစ္ပါ့မလား။ မေတာ္တဆထိခိုက္မႈေတြ ခဏခဏ ျဖစ္မလားေပါ့။ ဘာလို႔လဲဆုိေတာ့ က်မတို႔ကလည္း မကၽြမ္းက်င္ေသး ဘူးေလ။ ဟိုမွာ ဒီေလာက္ ကၽြမ္းက်င္တဲ့သူေတြေတာင္မွ အမွားအယြင္း ျဖစ္ သြားေသးတာပဲ။
“သဘာ၀ေဘးအႏၱရာယ္”
တခါတေလလည္း သဘာ၀ေဘးအႏၱရာယ္ေၾကာင့္၊ အခု က်မတုိ႔ႏုိင္ငံမွာ ရာသီဥတုေျပာင္း လဲမႈေၾကာင့္ အထိခိုက္ဆံုး ႏုိင္ငံတႏုိင္ငံျဖစ္မယ္လုိ႔ ပညာရွင္ေတြက သတ္မွတ္ထားပါတယ္။ အဲဒါေၾကာင့္ ရာသီဥတု ေျပာင္းလဲ မႈေၾကာင့္မို႔ အထိခိုက္ႏုိင္ဆုံး ႏုိင္ငံျဖစ္မယ္ဆုိေတာ့ က်မတုိ႔ သဘာ၀ေဘးအႏၱရာယ္ ဥပမာ - ငလ်င္လႈပ္တာတို႔၊ ေရႀကီးတာတုိ႔၊ ေျမၿပိဳတုိ႔ အဲဒီလိုဟာမ်ိဳးေတြကို က်မတုိ႔ အမ်ားႀကီး ထည့္စဥ္းစားရမွာျဖစ္ပါတယ္။ က်မတို႔က တကူးတက သံုးဖုိ႔ ဆံုးျဖတ္ မယ္ဆုိရင္ေတာင္မွ ဘယ္ေနရာမွာ ေဆာက္မလဲ။ ဒီဟာေတြဟာ ဘယ္လို အႏၱရာယ္မ်ိဳးေတြ ျဖစ္ႏုိင္သလဲ။ ဒီအႏၱရာယ္ေတြကို က်မတုိ႔က ကာကြယ္ႏုိင္မွာလား။ အဲဒါေတြကို အမ်ားႀကီး စဥ္းစားရမွာျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္မို႔လို႔ က်မကေတာ့ က်မတုိ႔ စြမ္းအင္မူ၀ါဒေအာက္မွာ ႏ်ဴကလီးယားစြမ္းအင္ကို ဘယ္လိုက႑အေနနဲ႔ သတ္မွတ္မလဲ။ ဘယ္ေလာက္အထိ က်မတို႔ဟာ နံပါတ္တစ္ ႏုိင္ငံေရးအရ၊ နံပါတ္ႏွစ္ ကၽြမ္းက်င္မႈအရ၊ နံပါတ္သံုးကေတာ့ က်မတို႔ရဲက ေငြေရးေၾကးေရး တတ္ႏုိင္မႈ ဘယ္ေလာက္အထိ စြမ္းေဆာင္ႏုိင္မလဲဆုိတာ ဆံုးျဖတ္ရမွာ ျဖစ္ ပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ ဒီလို ေစတနာနဲ႔ အႀကံျပဳတဲ့အတြက္ က်မတုိ႔ ေက်းဇူးတင္ပါတယ္။ က်မတို႔က စြမ္းအင္နဲ႔ ပတ္သက္လို႔ရွိရင္ အမ်ိဳးမ်ိဳး စဥ္းစားရတယ္။ တမ်ိဳးတည္းနဲ႔ပဲ ရလို႔ မျဖစ္ဘူး။ တမ်ိဳးတည္းကို က်မတုိ႔ အားကိုးလို႔ မရဘူး။ အမ်ိဳးမ်ိဳး က်မတို႔ လိုအပ္ေနတဲ့ စြမ္းအင္ေတြကို အျမန္ဆံုး ျဖည့္ဆည္းေပးဖုိ႔ ႀကိဳးစားရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။
“အေျခခံ အေဆာက္အဦ”
Infrastructure အဓိကကေတာ့ က်မတို႔ communication ဆုိရင္ ဒီႏွစ္ခုမွာ အားနည္းေနတဲ့ အခါက်ေတာ့ လာၿပီးေတာ့ ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏံွ မႈေတြရဲ႕ အခန္းက႑က လြတ္သြားမယ္။ ရင္းေတာ့ ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံပါရဲ႕။ လမ္းေတာ့ မေဆာက္ဘူးဆိုေတာ့ ဘယ္လိုလုပ္မလဲ။ အဲဒါမ်ိဳးေတြ သူတုိ႔ေျပာလာမွာေပါ့။ ဒါလည္း မွန္ပါတယ္။ သူတုိ႔က စက္႐ံုပဲ ေဆာက္ေပးခ်င္တာ။ လမ္းပါ ေဆာက္ဖုိ႔က မရွိဘူး။ တခ်ိဳ႕က အေျခအေန ၾကည့္ၿပီးေတာ့ စက္႐ံုေရာ၊ လမ္းေရာ ေဆာက္ေပးၿပီး သူတို႔အက်ိဳးအျမတ္ ပိုေတာင္း မယ္ဆုိရင္လည္း ဒါလည္း တရားမွ်တပါတယ္။ က်မ တို႔ကေတာ့ အဘက္ဘက္ ကေနၿပီးေတာ့ ေအာင္ျမင္ေအာင္ လုပ္ေပးမွာပါ။
“ကေနဒါ ဖယ္ဒရယ္”
အခု ကေနဒါနဲ႔ ေနာက္ဆံုး အဆံုးသတ္ရမယ္ဆိုရင္ Canada federation နဲ႔ ပတ္သက္လို႔ က်မတို႔ ဒါကို စီစဥ္ၿပီးသား ျဖစ္ပါတယ္။ က်မတို႔ ကေနဒါမွာ လာၿပီးေတာ့ federation ကို ေလ့လာဖို႔ဆုိတာ က်မတို႔ ႏုိင္ငံေရး အသိုင္းအ၀ိုင္း ကေရာ၊ တပ္မေတာ္အသိုင္းအ၀ိုင္းကေရာ၊ တုိင္းရင္းသားလူမ်ိဳးမ်ား အသိုင္းအ၀ိုင္း ကေရာ စုေပါင္းၿပီးေတာ့ လာၿပီးေတာ့ ေလ့လာၿပီးေတာ့ ေဆြးေႏြးၿပီးေတာ့ ဘယ္လို ပံုစံနဲ႔ ေအာင္ျမင္ေအာင္ လုပ္ႏုိင္မလဲ။ ကေနဒါက က်မတို႔အတြက္ သင္ခန္းစာယူ ရမယ့္ဟာက capitalism အခါက ကြဲသြားမယ္ဆုိရင္ ဒီေန႔ကြဲမလား၊ မနက္ျဖန္ ကြဲမလားဆိုၿပီး ျပင္သစ္ဘာသာစကားနဲ႔ ပတ္သက္လို႔ ျဖစ္ခဲ့တဲ့အခ်ိန္ ရွိတာပါပဲ။ ဒါေပမဲ့ ဒါေတြကို ေက်ာ္သြားၿပီး အခုဆိုရင္ေတာ့ ကြဲေရးေတာ့ သိပ္မၾကားေတာ့ ဘူးေနာ္။ တခ်ိန္တခါတုန္းက ဒီေန႔၊ မနက္ျဖန္မ်ား ကေနဒါ ကြဲေတာ့မလားလို႔ ထင္ ရတာ။ အဲဒီဟာကို ေက်ာ္လႊားေတာ့ ဘယ္လုိပံုစံနဲ႔ ေက်ာ္လႊားခဲ့ရသလဲ ဆိုတာ ကိုလည္း က်မတုိ႔အေနနဲ႔ သင္ခန္းစာယူစရာေတြ အမ်ားႀကီးရွိပါတယ္။ အဲဒါေၾကာင့္ က်မတုိ႔က ကေနဒါကို လာဖုိ႔ဆုိတာဟာ ရည္ရြယ္ခ်က္ အျပည့္အ၀ ရွိပါ တယ္။ ေနာက္ၿပီးေတာ့ က်မကလည္း honoring citizen ဆုိေတာ့ အဲဒီမွာ သြားခ်င္ပါတယ္။ ဒီလုိ က်မတုိ႔ကို ဖိတ္ေခၚတဲ့အတြက္လည္း အမ်ားႀကီးကို ေက်းဇူး တင္ပါတယ္။
“ႏွစ္ႏိုင္ငံသား ခံယူေရး”
Dual Citizenship ဆုိတာကုိေတာ့ က်မတုိ႔ ႏုိင္ငံတႏုိင္ထဲ အတြက္ေတာ့ မစဥ္းစားေ ပးႏုိင္ပါဘူး။ က်မတုိ႔ ႏုိင္ငံအားလုံးနဲ႔ပတ္သက္ၿပီးေတာ့ စဥ္းစားမွာေပါ့။ က်မတုိ႔ ကေနၿပီးေတာ့ အေမရိကန္ႏုိင္ငံသားေတြကုိ Dual Citizenship ေပးမယ္ဆုိလဲ က်မတုိ႔ မေပးႏုိင္ပါဘူး။ က်မတုိ႔အေနနဲ႔ Dual Citizenship ဆုိတဲ့ Principle ကုိ လက္ခံမလား၊ လက္မခံဘူးလားဆုိတာ ဆုံးျဖတ္ရမွာပါ။ ဆုိေတာ့ အဲဒီဟာဟာ အမ်ားႀကီး က်ယ္ျပန္႔ ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္လည္း ခနကလုိေပါ့ေနာ္၊ Social Visa တုိ႔ ဘာတုိ႔ကိစၥကေတာ့၊ ဒါကေတာ့ က်မတုိ႔ ေရတုိအတြင္းမွာ ဆုံးျဖတ္ႏုိင္တဲ့ ကိစၥ တခု ျဖစ္ပါတယ္။ ေစာေစာက က်မေျပာသလုိ ပုိက္ဆံေတာ့ ပုိေတာင္းမယ္ေနာ္။ ဟုတ္တယ္ေလ၊ Quid pro quo ေပါ့၊ တေယာက္နဲ႔ တေယာက္ ကူညီတဲ့ သေဘာ တရားအရေပါ့။ ဒါေပမယ့္ ဒါကလဲ က်မတုိ႔ကေနၿပီးေတာ့ မူအရ လုပ္ရမွာေပါ့။ က်မ အခုလုပ္တဲ့ဟာေတြ ေရရွည္မွာေရာ၊ အခုျပန္လုိ႔မရလုိ႔ ျပန္ခ်င္တဲ့လူေတြ၊ ဥပမာ ဟုိဟာလုပ္ေပးပါ၊ ဒီဟာလုပ္ေပးပါဆုိၿပီးေတာ့ က်မကုိ ေျပာၾကပါတယ္။
ေစာေစာကေျပာသြားတဲ့တေယာက္ ေျပာသလုိေပါ့၊ ႏုိင္ငံေရးလုပ္လုိ႔မရဘူး ဆုိၿပီးေ တာ့ ၀န္ခံခ်က္ထုိးမွ ဗီစာေပးတယ္ဆုိေတာ့၊ က်မကဒါကုိ စဥ္းစားတယ္၊ ဒါဟာ မတရားဘူးေပါ့။ က်မတုိ႔ကုိယ္တုိင္ ႏုိင္ငံေရးလုုပ္လုိ႔ ဒီေနရာ ေရာက္ေန တာပဲ။ ႏုိင္ငံေရး မလုပ္ရပါဘူးဆုိတာေတာ့ မျဖစ္ႏုိင္ဘူး။ က်မတုိ႔ ေျဖေလ်ာ့ေပးႏုိင္ သမွ် အမ်ားႀကီး ေျဖေလ်ာ့ေပးပါမယ္။ ေနာက္ၿပီးေတာ့ ေနာက္တခုက ႏုိင္ငံတကာရဲ႕ လုပ္ပုံလုပ္နည္းလဲ က်မတုိ႔ နဲနဲေလ့လာဖုိ႔ လုိပါတယ္။ ဘာျဖစ္လုိ႔လဲဆုိေတာ့ သံတမန္ေရးရာမွာ သံအမတ္ႀကီးအဆင့္ ေနတဲ့ႏုိင္ငံေတြက တခ်ဳိ႕ စည္းမ်ဥ္း စည္းကမ္းေတြ သူတုိ႔ လက္ခံထားတာက အေၾကာင္းရွိလုိ႔ပဲ။ အလကားသက္သက္ မဟုတ္ပါဘူး။ ျဖစ္ႏုိင္တဲ့ ျပႆနာေတြ၊ ေနာက္ဆက္တြဲေတြ ဘာျဖစ္ႏုိင္သလဲဆုိတာကုိ သူတုိ႔ၾကည့္ၿပီးေတာ့ တခ်ဳိ႕ စည္းမ်ဥ္း စည္းကမ္းေတြကုိ သူတုိ႔ကေနၿပီးေတာ့ လုိက္နာတာ ျဖစ္တယ္။
ဒါေၾကာင့္မုိ႔၊ က်မတုိ႔ကေနၿပီးေတာ့ ဥပမာဆုိရင္ ဗီစာနဲ႔ပတ္သက္လုိ႔ ေျပာမယ္ဆုိရင္၊ တျခားႏုိင္ငံေတြက ဘယ္လုိလုပ္လဲဆုိတာကုိ က်မတုိ႔ ေလ့လာမွျဖစ္မယ္။ အထူးသျဖင့္ ဒီမုိကေရစီ ရင့္က်က္တဲ့ႏုိင္ငံႀကီးေတြကေပါ။ ဘာျဖစ္လုိ႔လဲဆုိေတာ့ သူတုိ႔က လုပ္သက္ အေတြ႔အႀကံဳေတြ အရ သူတုိ႔က လုပ္တာျဖစ္တယ္။ က်မတုိ႔ ဒါကုိ ေလးေလးနက္နက္ စဥ္းစားပါ့မယ္။ ဒါေပမယ့္ Dual Citizenship ကေတာ့ အခု က်မတုိ႔ မစဥ္းစားေသးဘူး။ ဒါဟာ အင္မတန္ နက္နဲတဲ့ကိစၥပါ။ ဒါကုိ က်မတုိ႔ ဒီက အေမရိကန္ႏုိင္ငံမွာေတာ့ ျမန္မာႏုိင္ငံက ေရာက္ေနတဲ့ လူေတြ အမ်ားစုျဖစ္ေပမယ့္ အေမရိကန္ႏုိင္ငံတခုထဲပဲ က်မတုိ႔ ကြက္ၿပီးေတာ့ စဥ္းစားလုိ႔ မရေသးပါဘူး။ Dual Citizenship ဆုိတာဟာ တကမၻာ လုံးက ႏုိင္ငံေတြနဲ႔ ဆုိင္တာပါ။ ဒီေတာ့ ကုိယ့္ရဲ႕ႏုိင္ငံသားဆုိတဲ့ အေနအထားကုိ က်မတုိ႔ တန္ဖုိးထားတယ္၊ ဒါက ကုိယ္ေမြးလာကတည္းက ရတဲ့ ကုိယ့္ရဲ႕အေမြ။ အဲဒါေၾကာင့္မုိ႔လုိ႔ Citizenship နဲ႔ ပတ္သက္လုိ႔ က်မတုိ႔ ေပါ့ေပါ့တန္တန္ မစဥ္းစားဘူး။
က်မတုိ႔ ေစာေစာကေျပာတဲ့အတုိင္းပဲ က်မတုိ႔ႏုိင္ငံသားေတြ ျဖစ္သည္ ျဖစ္ေစ၊ မျဖစ္သည္ ျဖစ္ေစ၊ ျမန္မာႏုိင္ငံက ေပါက္ဖြားလာတဲ့လူေတြ အားလုံးဟာ က်မတုိ႔ႏုိင္ငံရဲ႕ သားသမီးေတြလုိ႔ သံရုံးကေနၿပီးေတာ့ ဆက္ဆံပါလုိ႔ က်မ အေသအခ်ာ ေျပာခ်င္ပါတယ္။
ေဒၚစု နယူးေယာက္ေတြ႔ဆုံပြဲ ဒုတိယပိုင္း (20:10)
တိုက္႐ိုက္ လင့္ခ္ သီးျခားခြဲထုတ္၍ နားဆင္ႏုိင္ပါသည္။