လင္းငယ္ ● ေစတနာျဖင့္ သိကၡာခ်ျခင္း
(မုိးမခ) ေအာက္တုိဘာ ၁၄၊ ၂၀၁၆
(မုိးမခ) ေအာက္တုိဘာ ၁၄၊ ၂၀၁၆
● ကာတြန္းတကြက္ကုိ သတိရ
ကာတြန္းတစ္ကြက္ကုိ ၾကည့္ရင္း တစိမ့္စိမ့္ ရယ္ခ်င္ေနမိသည္။ ငိုလည္း ငိုခ်င္ေနမိသည္။ ကားတြန္းက ျမင္ဖူးေကာင္း ျမင္ဖူးၾကေပလိမ့္မည္။ အျခားသူေတြအတြက္ မသိေပမယ့္ ကုိယ့္အတြက္ေတာ့ တရားတပုဒ္လည္း ျဖစ္ေနျပန္သည္။ ကိုယ့္လုပ္ငန္းႏွင့္လည္းဆက္စပ္ေနျပန္ေတာ့ ေလးနက္မႈက ပိုပါသည္။ ကာတြန္းက သားသားနားနား ဝတ္ဆင္ထားသည့္ လူတ ေယာက္က စုတ္စုတ္ျပတ္ျပတ္ မိသားစုတစုရဲ႕ခြက္ထဲကို ေငြအေႂကြေလး ထည့္ေနတဲ့ပံုပါ။ လူႀကီးမင္းက သူရဲ႕စိတ္ေစတနာ ေကာင္းမႈကို မွတ္တမ္းတင္ခ်င္ေတာ့ ေခတ္ေပၚဆယ္လ္ဖီတုတ္ေခ်ာင္းနဲ႔ အလႈခံသူရဲ႕ခြက္ထဲကို ေငြအေႂကြေလးထည့္ေန ဟန္ကို ဓာတ္ပံု႐ိုက္ပါသည္။ ေနာက္က ခြက္ကေလးကိုင္ၿပီးၾကည့္ေနတဲ့ မ်က္ႏွာငယ္ေလးနဲ႔မိသားစုရဲ႕မ်က္ဝန္းေတြက ကၽြန္ေတာ့ရင္ထဲမွာ နက္နက္နဲနဲ စြဲထင္သြားသည္။ ေရးဆြဲတဲ့ကာတြန္းဆရာရဲ႕လက္ရာ ေကာင္းလြန္းလို႔လည္း ျဖစ္ပါမည္။ သူတုိ႔ရင္ထဲကဘာသာစကားကို ကၽြန္ေတာ္ခံစားလိုက္ရသလို၊ ဆယ္လ္ဖီ တုတ္ေခ်ာင္းကိုင္ထားသည့္ သူေတာ္ေကာင္းႀကီးရဲ႕ စိတ္ကုိလည္း နားလည္ၾကည့္ခ်င္မိခဲ့ပါသည္။ ဒီကာတြန္းပံုေလးကုိ ကြန္ျပဴတာထဲမွာ ေသေသခ်ာခ်ာသိမ္းထားၿပီး ႀကံဳလွ်င္ ႀကံဳ သလို တပည့္မ်ားအားျပၾကည့္ေသာအခါ သိပ္ၿပီးနားလည္ပံုမေပၚ၊ ေလးေလးနက္နက္ မျမင္ၾက။ ရွိေစ။ သူ႔အေတြးနဲ႔ သူကိုး။
● ပရဟိတ ေခတ္ေလလား
ကြၽန္ေတာ္တို႔မ်ိဳးဆက္ (၈၈ ေနာက္ပိုင္း ေပါက္လာတဲ့လူငယ္ေတြ) အတြက္ ကုန္ခဲ့သည့္ ဆယ္စုႏွစ္သည္ ပရဟိတေခတ္ လို႔ပင္ ေျပာလို႔ရေလာက္ေအာင္ ပရဟိတအသင္းေပါင္းစံု မိႈလိုေပါက္ ေပၚလာခဲ့သည္။ အေျခအေနကလည္း ေပးလာခဲ့သည္။ တက္တက္ ႂကြႂကြႏွင့္ လုပ္အား၊ ေငြအားစိုက္ကာ လုပ္ခြင့္ရခဲ့ၾကသည္။ ကုိယ့္ရဲ႕ပရဟိတ၊ အမ်ားအက်ဳိး သယ္ပိုးလုိ သည့္ စိတ္ကို ထုတ္ေဖာ္ျပသခြင့္၊ အသံုးခ်ခြင့္ရခဲ့ၾကသည္။ ရပ္ကြက္သာေရးနာေရးအသင္းေတြပင္ ပရဟိတ အမည္ခံလို္က္ၾကကာ ပရဟိတစိတ္ဓာတ္မ်ားျဖင့္ အဖြဲ႔အစည္းအျဖစ္လုပ္ကိုင္ၾကသည္မွာ အလြန္ပင္ သာဓုေခၚစရာ ျဖစ္ပါသည္။ အထူးသျဖင့္ လူငယ္ေတြအတြက္ အဖြဲ႔အစည္းျဖင့္ အလုပ္လုပ္တတ္လာေစရန္၊ လူအမ်ားျဖင့္ ညိႇႏႈိင္းေဆာင္ရြက္တတ္လာေစရန္ ေလ့က်င့္ေရးကြင္း ျဖစ္ခဲ့သည္။ ပရဟိတ ထြန္းကားျခင္းသည္ ကုိယ့္လူ႔အဖြဲ႔အစည္း၏ စိတ္ဓာတ္အဆင့္အတန္း ျမင့္မားလာ ျခင္းဟု ဆိုႏုိင္ပါသည္။ လူတေယာက္ႏွင့္ တေယာက္၊ တဖြဲ႔ႏွင့္တဖြဲ႔ သူလိုရင္ ကုိယ္ကူ၊ ကုိယ္လိုရင္ သူေဖး၊ ေႏြးေထြးသာယာ ေသာ လူ႔ပတ္ဝန္က်င္ ျဖစ္လာေပမည္။ သို႔ေသာ္ ထုိပရဟိတအသင္းမ်ား မည္မွ် ၾကာၾကာခံသနည္း။ ထုိပရဟိတစိတ္ဓာတ္မ်ား မည္မွ်ျပန္႔ကားေနမည္နည္း။ ေစာၾကည့္ၾကည့္ခ်င္လွသည္။ ပရဟိတေခတ္က ပရဟိတလူသားတို႔၏ မြန္ျမတ္ျခင္းတြင္ အစြန္းထင္းမ်ား ကင္းမွကင္းပါေလစ။
● ဖြဘုတ္ေပၚမွာ ေစတနာရွင္မ်ား
သုိ႔ေသာ္ လူမႈကြန္ယက္ႀကီးေပၚေပါက္ကာ ျမန္မာျပည္သားမ်ား ၿမိန္ေရယွက္ေရ စားသံုးထိေတြ႔ေနၾက သည့္ေနာက္ပုိင္းမွာ ေတာ့ ပရဟိတအသင္းအဖြဲ႔မ်ား၏ သတင္းမ်ား၊ လႈပ္ရွားမႈမ်ားကို ပုိမို ျမင္ေတြ႔လာရသည္။ ထုိၾကားထဲတြင္လည္း တကိုယ္ ေတာ္ပရဟိတသမားမ်ားကိုလည္း မနည္းမေနာ ေတြ႔ရသည္။ ျမင္ရ သည္။ ဖုန္းတလံုး လက္ထဲရွိေနလွ်င္ ကိုယ္လုပ္သမွ်ကုိ မွ်ေဝႏုိင္ၾကေတာ့ သာဓုေခၚရသည္မ်ား ၾကည္ႏူးရသည္မ်ားက မ်ားပင္မ်ားလြန္းေနေသးေတာ့သည္။ တခ်ဳိ႕တခ်ဳိ႕ေသာ ေစတနာရွင္မ်ားကေတာ့ တင္ရင္း တင္ရင္း မူရင္းေစတနာထက္ အျခားတပါးေသာေစတနာမ်ားက ပိုကဲေနပံုရသည့္ပံုတခ်ဳိ႕ ကုိျဖင့္ မၾကာခဏ ဆိုသလို ျမင္ရေလသည္။ ထုိအထဲကတခ်ဳိ႕ကို ကြက္ကြက္ကြင္းကြင္း မွတ္မိေနေသးသည္။
လူတေယာက္ ဆင္းရဲေသာလင္မယားႏွစ္ေယာက္ စက္ဘီးစီးကာ အေဝးႀကီးသြားရသည့္အတြက္ သူ႔ကားႏွင့္တင္ေခၚလာ သည္ကုိ အဆင့္ဆင့္ ဓာတ္ပံု႐ိုက္ စာတန္းထုိးကာ တင္သည္။ လင္မယားႏွစ္ေယာက္ခမ်ာ ဝမ္းသာသလား၊ ဝမ္းနည္းသလား မသိသည့္မ်က္ႏွာငယ္ေလးမ်ားျဖင့္။ ေနာက္တေယာက္ကေတာ့ စီးပြားေရးသမားျဖစ္ဟန္ရွိမည္။ ဟင္းစားမေပး ကြန္ခ်က္ပါ ျပလိုက္သည္ဟု ဆိုထားေသးသည္။ ပိုက္ဆံေတာင္းေနသည့္သားအဖကို ေပါင္ခ်ိန္စက္ေလးဝယ္ေပးကာ လုပ္ကို္င္စားဖို႔ ကူညီခဲ့သည္။ ေကာင္းလုိက္သည့္စိတ္ကူး။ သူ႔စိတ္ကူးေကာင္းေလကို ေဝမွ်ရွာသည္။ ေယာက်္ားတေယာက္ႏွင့္ ကေလး ငယ္ေလးတေယာက္ ေပါင္ခ်ိန္စက္ေလးေရွ႕မွာထားကာ လမ္းေဘးမွာ ငုတ္တုတ္ထုိင္ေနပံုေလး။ တခုပဲရွိသည္။ ထုိ ေယာက်္ား၏မ်က္ႏွာက ဇီး႐ြက္သာသာေလာက္သာ ရွိမည္ထင္သည္။ မ်က္လႊာကေလးကလည္း ေအာက္ကိုခ်လို႔။ ဒါေတြ က သာမာန္နိစၥဓူဝ ေတြ႔ေနရသည္မ်ားထဲမွ။ ထပ္ဆင့္ေဝၾကမွ်ၾကသည့္ လူမ်ားကလည္း မနည္းမေနာ။ ေစတနာရွင္ေၾကာင့္ မရွိမဲ့ရွိမဲ့ သိကၡာေလးမ်ား ပြန္းသြားေလသလား။
ေနာက္ထပ္ အေရးေပၚအေျခအေနေတြျဖစ္သည့္အခါ၊ ေရႀကီးသည့္အခါ၊ သဘာဝကပ္ေဘးျဖစ္သည့္အခါ မ်ားမွာျဖစ္ေစ၊ ပရဟိတ လူသားမ်ား၏ဓာတ္ပံုမ်ားေဝေဝဆာဆာ ျမင္ၾကရသည္။ ထုိထုိအခါမ်ားတြင္လည္း ဝမ္းနည္းစိတ္ပ်က္ေန ေသာလူမ်ား၊ စုတ္ျပတ္သတ္ကာ ၾကည့္ခ်င္စရာမေကာင္းေသာလူမ်ား၊ ေသြးသံတရဲရဲ အနိ႒ာ႐ံုမ်ားကို (ေစတနာအရင္း ခံလ်က္) ေဝၾကမွ်ၾကသည္။ တခ်ဳိ႕ကလည္း မိဘမဲ့ကေလးမ်ားကို လွဴဒါန္း ၾကရင္း ကေလးေတြနဲ႔တြဲကာ ဓာတ္ပံု႐ိုက္ၾကသည္။ အမ်ားစုကလည္း ဝမ္းသာအားရ သာဓုေခၚၾက ျပန္လည္မွ်ေဝၾကျပန္သည္။ ဟုတ္ေတာ့လည္း ဟုတ္ေနၾကတာပဲ။ ကုိယ္ကပဲ မဟုတ္ေလသလား။ အမ်ဳိးအစားမ်ားကလည္း စံုမွစံု။
ဒီထက္ပုိဆုိးတာက ပရဟိတေတာ့မဟုတ္။ လူမႈေရးကိစၥမ်ား၊ အမႈအခင္းမ်ား။ သမီးကေလး အသက္က ဘယ္ေလာက္ပဲ ရွိေသး ဟုိဝွာျပဳခံလိုက္ရသည္တဲ့ အားရပါးရပံုေတြ မွ်ေဝလိုက္ၾကျပန္သည္။ ကေလးငယ္ေလးကို ဒင္းမုိ႔လုပ္ရပ္တယ္ဟု ဆဲကာဆုိကာ ကေလးငယ္ေလးေရာ အဓမၼမႈက်ဴးလြန္သူကိုပါ ေရာတင္လုိက္ၾကျပန္ေသးေတာ့သည္။ လွ်ိဳ႕ဝွက္ရမည္ျဖစ္ ေသာ၊ ေလးစားရမည္ျဖစ္ေသာ လူတေယာက္၏ ကုိယ္ေရးကုိယ္တာ သုိဝွက္ခြင့္ (confidentiality) ကို ေစတနာဒလေဟာျဖင့္ ခ်ဳိးေဖာက္က်ဴးလြန္ၾကျပန္သည္။ ေၾသာ္ ေဖ့ဘြတ္တြင္ ဆင္ဆာမရွိ။ စည္းကမ္းမရွိ။ လူတို႔တြင္လည္း ဆင္ဆာမရွိ။ လူေတြ ရဲ႕စိတ္ကုိ မည္သုိ႔မ်ား ဆင္ဆာျဖတ္ၾကမည္နည္း။
● လူမႈေရးလုပ္သား စည္းကမ္းမ်ား
လူမႈေရးလုပ္သားမ်ားက လူမႈေရးစည္းကမ္းကို အရင္ဆံုးလိုက္နာႏုိင္ရသည္။ humanitarian support ဟုေခၚေသာ အေရး ေပၚအေျခအေန လူသားခ်င္းစာနာေထာက္ထားမႈဆုိင္ရာ ကူညီေရးလုပ္ငန္းအတြက္ ႏုိင္ငံတကာ အဖြဲ႔အစည္းတခုမွျပဳ လုပ္ေသာ သင္တန္းတခု တက္ဖူးသည္။ ကုိယ္အဓိကထား တာဝန္ထမ္းေဆာင္ရမည့္နည္းပညာပိုင္းမ်ားကို သင္ေပးသလို၊ လူသားခ်င္းစာနာေထာက္ထားေရး လုပ္သား (humanitarian worker) တေယာက္ လိုက္နာရမည့္က်င့္ဝတ္ကိုလည္း သင္ေပးပါသည္။ က်င့္ဝတ္ဟု သံုးႏႈန္းေသာ္လည္း တကယ္တန္းက ထားရွိရမည့္စိတ္ထားသာ ျဖစ္ပါသည္။ ထိုအထဲမွ တခ်က္မွာ ဒုကၡခံစားေနရသူမ်ားကို ဂုဏ္သိကၡာအျပည့္ရွိေသာ လူသားအမ်ားအျဖစ္ ေလစားအသိအမွတ္ျပဳၿပီး ဆက္ဆံရ မည္တဲ့။ (Recognise victims as dignified human) ဒါဟာလူ႔အခြင့္အေရးကို ေလးစားတာတဲ့။ သူတို႔က လူေတြတဲ့။ ငါတုိ႔ လာကယ္မွစားရေသာက္ရမယ့္ တဆင့္နိမ့္ေတြ မဟုတ္ဘူးတဲ့။ အဲသည္တုန္းကေတာ့ ႏုိင္ငံတကာအဖြဲ႔မို႔လို ေလပစ္တာပါလို႔ အထင္ရွိခဲ့သည္။ တကယ့္တကယ္တမ္း သူတို႔လုပ္ငန္းေတြ သြားၾကည့္ရင္လည္း ဝန္ထမ္းေတြက ဓာတ္ပံုကို႐ိုက္ခ်င္သလို ႐ိုက္ကာ လူမႈကြန္ယက္ေပၚမွာ တင္ခ်င္သလို တင္ခြင့္မရွိ။ ဒါကုိပင္ အခ်ဳိ႕ေသာဝန္ထမ္းမ်ားက အထင္မွားသည္မ်ား ရွိၾက သည္။ အမွန္ေတာ့ စနစ္တက် ရွိေစကာ မဖြယ္မရာ၊ မသင့္ေသာပံုမ်ား မျဖန္႔ေဝမိေစရန္ ႀကိဳတင္တားျမစ္ထားျခင္းအျဖစ္ သင္ယူခဲ့ရသည္။ တကယ္ေတာ့ ပရဟိတဆုိတာလည္း လူသားခ်င္းကူညီ႐ုိင္းပင္းသည့္ လူသားခ်င္းစာနာကာ ျပဳမႈသည့္ အမႈသာ ျဖစ္သည္။ ေကာင္းေသာေစတနာျဖင့္ ျပဳျခင္းဟုသာ ဆုိၾကမည္။ ေစတနာေကာင္းသည္ဟု မည္မွ် ပင္ေျပာေျပာ လုပ္ရပ္ကမေကာင္းလွ်င္ေတာ့ ထုိေစတနာကို ေမးခြန္းထုတ္ခြင့္ ရွိသည္ဟု ျမင္ပါသည္။ ထုိ လုပ္ရပ္သည္ တစံုတေယာက္၏ စိတ္ပုိင္းဆုိင္ရာ၊ သိကၡာပိုင္းဆုိင္ရာ နိမ့္က်ေစသည္ဆုိလွ်င္ ထုိလုပ္ရပ္သည္ ေကာင္းသည္ဟု ေျပာရန္ခက္ခဲပါမည္။ ထုိမ ေကာင္းေသာလုပ္ရပ္ကို ျဖစ္ေပၚေစသည့္ ေစတနာသည္လည္း ဉာဏ္ႏွင့္မယွဥ္သည္မွာလည္း ေမးစရာမလိုၿပီ။
လင္းငယ္
စာၿပီး။ ၁၁၊ ၁၀၊၂၀၁၆။ မနက္ခင္း