အိခ်ယ္ရီေအာင္ - "ဘိန္းခင္းေတြ မဖ်က္ဆီးခင္ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရးကို အရင္လုပ္သင့္တယ္"
(Myanmar NOW) မိုးမခ၊ ေမ ၁၁၊ ၂၀၁၆
မူးယစ္ေဆးသံုးစြဲသူ၊ ဘိန္းစိုက္သူတို႔ကုိ ရာဇဝတ္သားမ်ားအျဖစ္ သတ္မွတ္ျခင္း မျပဳရန္ မူးယစ္ေဆးဆိုင္ရာ အျမင္မ်ား၊ မူဝါဒမ်ား ေျပာင္းလဲေရး လႈံ႔ေဆာ္ေနသူ ေဒါက္တာ နန္းပန္းအိခမ္းက ေျပာသည္
ရန္ကုန္ (Myanmar Now) - ဘိန္းခင္းဖ်က္ဆီးျခင္း မျပဳမီ ဘိန္းစိုက္ေဒသဖြံ႔ၿဖိဳးေရးကို လုပ္ေဆာင္သင့္သည္ ဟု မူးယစ္ေဆးႏွင့္ ပတ္သက္သည့္ အျမင္မ်ား၊ မူဝါဒမ်ား ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရး လႈံ႔ေဆာ္ေနသည့္ Drug Policy Advocacy Group (DPAG) အဖဲြ႔၏ ညိွႏိႈင္းေရးမွဴး ေဒါက္တာနန္းပန္းအိခမ္းက ေျပာသည္။
ရန္ကုန္တြင္ အေျခစိုက္ေသာ ထုိအဖဲြ႔ကုိ ၂ဝ၁၄ တြင္ ဖဲြ႔စည္းခဲ့ျခင္းျဖစ္ၿပီး အဖဲြ႔ဝင္မ်ားထဲတြင္ မူးယစ္ေဆး သံုးစဲြသူ၊ ဘိန္းစိုက္ေတာင္သူတို႔၏ ကြန္ရက္မ်ား၊ ျမန္မာႏိုင္ငံမူးယစ္ေဆးဝါး ဆန္႔က်င္ေရးအသင္း၊ ျမန္မာႏိုင္ငံ အမ်ဳိးသားလူ႔အခြင့္အေရးေကာ္မရွင္တို႔ ပါဝင္သကဲ့သို႔ Save the Children ကဲ့သို႔ေသာ ႏိုင္ငံတကာအဖဲြ႔မ်ားလည္း ပါဝင္သည္။
မၾကာေသးခင္က ရန္ကုန္ၿမိဳ႕တြင္ Myanmar Now ႏွင့္ ေတြ႔ဆံုစဥ္ ေဒါက္တာ နန္းပန္းအိခမ္းက ႏိုင္ငံတြင္း မူးယစ္ေဆးျပႆနာ၊ မူးယစ္ဥပေဒ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရး၊ ဘိန္းစိုက္ေဒသအေျခအေနမ်ားအေၾကာင္း ေျပာျပထားသည္။
ေမး - DPAG အဖြဲ႔အေၾကာင္း နည္းနည္း မိတ္ဆက္ေပးပါဦး။
ေျဖ - မူးယစ္ေဆးဝါးမူဝါဒေတြကို ေျပာင္းလဲေစခ်င္လို႔ ဖြဲ႔စည္းခဲ့တာပါ။ ဘယ္လို ေျပာင္းလဲေစခ်င္တာလဲ ဆိုေတာ့ လူ႔အခြင့္အေရး စံခ်ိန္ စံညႊန္းေတြနဲ႔ကိုက္ညီဖို႔၊ က်န္းမာေရး၊ ဖြံ႔ၿဖိဳးေရးကို ဦးစားေပးတဲ့ မူးယစ္ေဆးဝါးမူဝါဒေတြျဖစ္ဖို႔အတြက္ စတင္ဖြဲ႔စည္းျဖစ္တာပါ။ မူးယစ္ေဆးဝါး သံုးစြဲျခင္းေၾကာင့္ ျဖစ္တဲ့ HIV, ဘီပိုး၊ စီပိုး ေရာဂါ ဝင္ေနသူေတြကို က်န္းမာေရးေစာင့္ေရွာက္မႈေတြ ေပးခ်င္တဲ့အတြက္ ကြ်န္မ ကိုယ္တိုင္ ဒီအဖြဲ႔ထဲကို ဝင္ခဲ့ျခင္းျဖစ္ပါတယ္။ အလုပ္ရံုေဆြးေႏြးပြဲေတြ၊ လူထုေဆြးေႏြးပြဲေတြကို ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ အႏွံ႔အျပားမွာရိွတဲ့ မူးယစ္ေဆးဝါး ျပႆနာေတြရိွတဲ့ နယ္ေျမေတြမွာ ျပဳလုပ္သြားမွာပါ။
ေမး - ကခ်င္နဲ႔ရွမ္းျပည္နယ္မွာ ဘယ္လိုမူးယစ္ေဆး ျပႆနာေတြ ေတြ႔ရပါသလဲ။
ေျဖ - ကခ်င္မွာက စိုက္တာလည္းရိွတယ္၊ ဘိန္းျဖဴ အေၾကာထဲ ထိုးသြင္းတဲ့ ျပႆနာ ရိွပါတယ္။ အပ္ကေန HIV ပိုးကူးစက္တာလည္း အမ်ားႀကီးရိွပါတယ္။ ရွမ္းေျမာက္မွာဆိုရင္လည္း ကခ်င္နဲ႔တူတူပဲ။ ရွမ္းေတာင္မွာဆိုရင္ မ်ားေသာအားျဖင့္က ဘိန္းမဲ သံုးစြဲတာ ပုိမ်ားတယ္၊ စိတ္ၾကြေဆးသံုးစြဲတာေတြလည္း ေတြ႔ရတယ္။ တစ္ေနရာနဲ႔တစ္ေနရာကေတာ့ မတူၾကပါဘူး။
ေမး - ဒီအဖြဲ႔က ဘိန္းစိုက္ေတာင္သူေတြ၊ ေဆးစြဲေနသူေတြထဲမွာ ဘယ္သူ႔ကို ဦးစားေပး ကူညီမွာလဲ။
ေျဖ - ဘိန္းစိုက္ပ်ိဳးတဲ့သူေတြကိုေရာ၊ မူးယစ္ေဆးဝါး သံုးစြဲတဲ့သူေတြေရာ ႏွစ္ဖက္စလံုးကို ကူညီေပးသြားမယ္လို႔ ရည္ရြယ္ထားပါတယ္။ ဒီအဖြဲ႔ကလုပ္တဲ့ လုပ္ငန္းေတြမွာ စိုက္ပ်ိဳးသူေရာ၊သံုးစြဲသူေရာ ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္ဖို႔ လိုပါတယ္။ အစည္းအေဝးေတြ အလုပ္ရံုေဆြးေႏြးပြဲေတြ လုပ္ရင္လည္း သူတို႔ကို ဖိတ္ပါတယ္၊ သူတို႔ကလည္း ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္ပါတယ္။ သူတို႔ကို အႏၱရာယ္ေလ်ာ့ခ်ေရး လုပ္ငန္းနဲ႔ ပတ္သက္တဲ့ သင္တန္း၊ စြမ္းေဆာင္ရည္ျမွင့္တင္မႈ သင္တန္းေတြ ေပးဖို႔သြားဖို႔ေတာ့ ရိွပါတယ္။
ေမး - လက္ရိွ မူးယစ္ ဥပေဒအေပၚမွာ ဘယ္လိုျမင္ပါသလဲ။
ေျဖ - ေျပာင္းလဲျပင္ဆင္ဖို႔လိုတယ္။ ၿပီးခဲ့တဲ့ႏွစ္က မူးယစ္ဗဟိုအဖဲြ႔၊ အစိုးရ၊ က်န္းမာေရး ဝန္ႀကီးဌာနတို႔နဲ႔ ေပါင္းၿပီး အလုပ္ရံုေဆြးေႏြးပြဲေလးတစ္ခု လုပ္ျဖစ္ပါတယ္။ သူတို႔က မူးယစ္ဥပေဒကို ျပန္လည္ျပင္ဆင္ဖို႔ အေျဖထြက္လာပါတယ္။ အစိုးရအသစ္လက္ထက္မွာလည္း မူးယစ္ဥပေဒ ျပင္ဆင္လို႔ရေအာင္ အစ္မတို႔အဖြဲ႔ ဦးစားေပးလုပ္ေဆာင္သြားမွာပါ။ မူးယစ္ေဆးသံုးစြဲသူေတြ အျပစ္ဒဏ္ေလ်ာ့နည္းေရး၊ ပေပ်ာက္ေရးအတြက္ သူတို႔နဲ႔အတူတူ ပူးေပါင္းၿပီး လက္တြဲလုပ္ေဆာင္သြားမွာပါ။ ေဆးစြဲေနသူတစ္ေယာက္က ေဆးျဖတ္ခ်င္တယ္ ဆုိရင္ ျမန္မာႏိုင္ငံမူးယစ္ေဆးဝါး ဆန္႔က်င္ေရးအသင္းနဲ႔ ခ်ိတ္ဆက္ေပးသြားမွာပါ။ မူးယစ္ေဆး သံုးစြဲသူေတြကို ေထာင္သြင္းအက်ဥ္းခ် ျပစ္ဒဏ္ေပးမယ့္ အစား ပထမဆံုး သံုးစြဲတဲ့သူဆိုရင္ က်န္းမာေရးဝန္ေဆာင္မႈေတြဆီကို လႊဲေျပာင္းေပးမယ္။ မူးယစ္ေဆး သံုးစြဲတဲ့သူေတြက ကူးစက္ေရာဂါ အႏၱရာယ္ရိွတဲ့အတြက္ ေဆးထိုးအပ္၊ ေဆးထိုးျပြန္ (အခမဲ့ ျဖန္႔ေဝ) ေပးတာတို႔၊ ေဆးဝါးကုသေပးတာတို႔ကိုလည္း ျပဳလုပ္ေပးသင့္ပါတယ္။ သူတို႔ကို တကယ္ ကူညီႏိုင္မယ့္ မူဝါဒေတြကို ႏိုင္ငံေတာ္အေနနဲ႔ခ်မွတ္ေပးဖို႔လိုသလို ျပည္သူလူထုကလည္း လက္တြဲ ကူညီဖို႔ လိုပါတယ္။ ကြ်န္မတို႔က မူးယစ္ေဆးဝါးသံုးစြဲသူေတြကို အားေပးတဲ့အဖြဲ႔ မဟုတ္ပါဘူး။ တခ်ိဳ ႔ဆို သူ႔လက္ထဲမွာ မိတဲ့ မူးယစ္ေဆးဝါးက နည္းနည္းေလး၊ ဒါေပမဲ့ က်ခံလိုက္ရတဲ့ ေထာင္ဒဏ္က အႏွစ္ ၂ဝ၊ ဒါဆိုရင္ သူ႔အေပၚမွာ မမွ်တပါဘူး။ စိုက္ပ်ိဳးတဲ့သူေတြကိုလည္း အျပစ္ဒဏ္ေလွ်ာ့ေပါ့ေပးသင့္ပါတယ္။
ေမး - မူးယစ္ေဆးဝါး ဥပေဒထဲမွာ ဘယ္လိုအခ်က္ေတြ ျပန္လည္ျပင္ဆင္သင့္ပါသလဲ။
ေျဖ - ေဆးစြဲေနေသာလူနာကို ရာဇဝတ္မႈ က်ဴးလြန္သူကဲ့သို႔ သေဘာမထားရန္၊ (မူးယစ္ေဆးသံုးသူမ်ား) မတင္ မေနရ မွတ္ပံုတင္စနစ္ကို ျပင္ဆင္ရန္၊ ေဆးကုသမႈကို လူနာဆႏၵအရ ေရြးခ်ယ္ခြင့္ရိွရန္၊ မူးယစ္ ဥပေဒတြင္ လူ႔အခြင့္အေရးဆိုင္ရာႏွင့္အညီ ျပ႒ာန္းရန္၊ ေဆးထိုးအပ္/ျပြန္ဆိုင္ရာ ယစ္မ်ိဳးအက္ဥပေဒကို ျပင္ဆင္ရန္၊ အႏၱရာယ္ေလွ်ာ့ခ်ေရး အစီအစဥ္ကို ဥပေဒအရလက္ခံေဆာင္ရြက္ရန္ စတဲ့အခ်က္ေတြကို ျပင္ဆင္သင့္တယ္လို႔ ျမင္ပါတယ္။
ေမး - အစုိးရသစ္နဲ႔ ဘယ္လို ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္မႈေတြ ရိွလာမလဲ။
ေျဖ - အစိုးရအသစ္ကို အစ္မတို႔လုပ္ငန္းေတြနဲ႔ပတ္သက္ၿပီး တင္ျပသြားမွာပါ။ အဓိက မူးယစ္ေဆးသုံးစြဲေနသူ၊ ဘိန္းစိုက္ေတာင္သူေတြနဲ႔ပူးေပါင္းၿပီး သူတို႔ရဲ႕ ရပိုင္ခြင့္ေတြကို ဆက္လက္တင္ျပသြားမွာပါ။ သူတို႔ရဲ႕လိုအပ္ခ်က္ေတြကို အစိုးရေတြ၊ လႊတ္ေတာ္အမတ္ေတြ သိေအာင္ လုပ္ေဆာင္ေပးသြားမွာပါ။
ေမး - ျပည္တြင္းၿငိမ္းခ်မ္းေရးရသြားရင္ မူးယစ္ေဆးျပႆနာကို ထိန္းခ်ဳပ္ႏိုင္မယ္လို႔ျမင္လား။
ေျဖ - ေတာင္တန္းေဒသေတြမွာ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးရမယ္ဆိုရင္ မူးယစ္ေဆးဝါးနဲ႔ပတ္သက္တဲ့ ပဋိပကၡေတြက ေလ်ာ့နည္းလာမယ္လို႔ျမင္ပါတယ္။ ကခ်င္၊ ရွမ္းေျမာက္၊ ရွမ္းေတာင္ေတြမွာ မူးယစ္ေဆးနဲ႔ပတ္သက္ၿပီး ေဆြးေႏြးပြဲလုပ္ငန္းေတြ လုပ္ကုိင္တဲ့အခါမွာ တခ်ဳိ႕ေနရာေတြက ၿငိမ္းခ်မ္းမရေသးေတာ့ သြားလို႔မရဘူးေလ။
ေမး - အဖြဲ႔ရဲ႕ေလ့လာေတြ႔ရိွခ်က္ေတြအရ ဘိန္းစိုက္ပ်ိဳးသူေတြရဲ႕ အဓိက လိုအပ္ခ်က္က ဘာေတြမ်ားျဖစ္မလဲ။
ေျဖ - ေတာင္တန္းေဒသေတြက လမ္းပန္းဆက္သြယ္ေရး ခက္ခဲတဲ့အတြက္ အျခားသီးႏွံေတြ စိုက္ပိ်ဳးရင္လည္း ဒါေတြကို ေစ်းကြက္ပို႔ဖို႔ အလွမ္းမမီတဲ့အတြက္ အျမတ္မေျပာနဲ႔ အရင္းေတာင္ ျပန္မရႏိုင္တဲ့ အေျခအေနမ်ိဳးေတြ ရိွပါတယ္၊ ဒါေၾကာင့္မို႔ ဆင္းရဲတဲ့သူ အမ်ားစုကေတာ့ (ဘိန္း) စိုက္ပ်ိဳးၾကတာ။ အစိုးရေတြ၊ အရပ္ဖက္အဖြဲ႔ အစည္းေတြက ဘိန္းခင္းေတြကုိ ဖ်က္ဆီးလိုက္မယ္ဆိုရင္ သူတို႔ရဲ႕ဆန္အိုးကို ရိုက္ခြဲလိုက္တာနဲ႔တူတူပါပဲ။ ဘိန္းခင္းေတြ မဖ်က္ဆီးခင္ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရးကို အရင္လုပ္သင့္တယ္လို႔ျမင္ပါတယ္၊ ေဒသဖြံ႔ၿဖိဳးေရး လုပ္ငန္းေတြ အရင္ဆံုးလုပ္သင့္ပါတယ္၊ ဘိန္းစိုက္ပ်ိဳးသူေတြကို ဘာေၾကာင့္ အခုလိုစိုက္ပ်ိဳးရတာလဲဆိုၿပီး ေမးျမန္းေဆြးေႏြးမႈေတြ လုပ္သင့္ပါတယ္။ ဘိန္းစိုက္ပ်ိဳးတဲ့သူေတြကို အစ္မတို႔စကားေျပာၾကည့္တဲ့အခါ သူတို႔ရဲ႕မိသားစု စားဝတ္ေနေရးကို ေရရွည္ေထာက္ပံ့ေပးႏိုင္ရင္ ဒီအလုပ္ကို စြန္႔လႊတ္မွာပါ၊ သူေဌးျဖစ္ေအာင္ဆိုတဲ့ ရည္ရြယ္ခ်က္နဲ႔ စိုက္ပ်ိဳးတာ မဟုတ္ဘူး ဆိုတာ ေတြ႔ရပါတယ္။ ဘိန္းစိုက္ပ်ိဳးတဲ့သူေတြက ဘိန္းက လူညႊန္႔တံုးေစႏိုင္တဲ့အတြက္ ဖ်က္ဆီးသင့္တယ္ဆိုတာမ်ိဳးကို မသိပါဘူး။ သူတို႔က စိုက္ပ်ိဳးတဲ့သူေတြပါ၊ ထုတ္လုပ္သူ မဟုတ္တဲ့အတြက္ မူးယစ္ေဆးအေၾကာင္း အေသးစိတ္ မသိသလို၊ လူေတြ ဘိန္းစားၿပီး ပ်က္စီးပါေစေတာ့ဆိုတဲ့ ရည္ရြယ္ခ်က္လည္း မရိွပါဘူးဆိုတာ ေတြ႔ရပါတယ္။
ေမး - ႀကဳံေတြ႔ေနရတဲ့ အဓိက အခက္အခဲက ဘာျဖစ္မလဲ။
ေျဖ - မူးယစ္ေဆး သံုးစြဲတယ္၊ ဘိန္းစိုက္ပ်ိဳးတယ္ဆိုတာနဲ႔ အဲဒီလူကို ရာဇဝတ္မႈက်ဴးလြန္သူလို႔ပဲ လူအေတာ္ မ်ားမ်ားက ျမင္ၾကတယ္။ ေဆးစြဲသူအမ်ားစုက မိသားစုနဲ႔ ပတ္ဝန္းက်င္ရဲ႕ အဆင္မေျပမႈေတြေၾကာင့္ မူးယစ္ ေဆး သံုးစြဲတာမ်ားတာ ေတြ႔ရတယ္။ ဘာေၾကာင့္ မူးယစ္ေဆးသံုးစြဲရလဲ၊ ဘာေၾကာင့္ဘိန္းစိုက္ရလဲ စတဲ့ ျပႆနာအရင္းခံကိုသိေအာင္ အရင္ဆံုးႀကိဳးစားသင့္ပါတယ္။ ဘိန္းစုိက္တယ္၊ မူးယစ္ေဆးသံုးစြဲတယ္ ဆိုတာနဲ႔ သူတို႔ကို လူဆိုးလူမိုက္လို႔ တန္းၿပီးမျမင္ေစလိုပါဘူး။ အဲဒီလိုမျမင္ေအာင္ ရွင္းျပရတာကေတာ့ စိန္ေခၚမႈပါပဲ။ ။